WEERBERICHT.
Thermometerstand
BINNENLAND.
STADSNIEUWS.
MEDEDEELINGEN VAN HET
KONINKL. NED. MET. INSTITUUT.
Opgemaakt voorm. 10.50 unr.
De Bilt, 11 September 1911.
Hoogste barometerstand 769.3 tn.M. te
Breslau, laagste 744.6 te Seydisfjord.
Verwachting tot den avond van 12 Sep
tember 1911. Zwakke tot matige Z.O.-
ljjke tot Zuidelijke wind.
Gestoldheid van de lucht: Licht- tot
halfbewolkt, droog weer, behoudens kans
op onweer in het Zuiden.
Temperatuur: Mogeljjk nachtvorst, over
dag warm.
©»fom»terstand le AMERSFOOP.T
Barometerstand hedenmiddag te 12 uur
765 ui.
Vorige stand te 12 uur 762 m.H.
te Amersfoort.
Hoogste gisterenF. 72
Laagste hedennachtF. 46
Hedenmiddag 12 uurF. 67
AMERSFOORTSCHE
BAD- EN ZWEMINRICHTING.
TEMPERATUUR van het water op Maan
dag 11 Sept. des morgens 7 uur is 64° F.
treden droogte en nog te verwachten schade,
verwekt overal zorg. De keizer heeft reeds
gezegd, hoezeer hem de uit de mislukking
der oogst dreigende nood bezig houdt en
heeft den Rijkskanselier opgedragen alle
in het bereik van den staat zyndo moge
lijkheden tot afweer van den nood aan te
wenden. De regeering had, zoodra het
gebrek aan veevoeder een gevaarleken
omvang aannam en het zeker werd, dat
op een wezenlijke verbetering niet meer
te hopen viel, tot de dadelijke aanwending
van uitzonderingstarieven besloten.
Intusschen is onderzocht geworden, wat
verder zal geschieden om de door (je
droogte bedreigde belangen met dadelijke
practische maatregelen te hulp te komen.
Alle maatregelen, waarvan men in die rich
ting een Bucces hoopt, zyn dringend over
wogen geworden. In de eerstvolgende
vergadering van het ministerie zal over de
uitvoerbaarheid van enkele voorstellen be
raadslaagd worden. Wij betreuren, eindigt
het communiqué, dat hier en daar gepoogd
wordt, de door een natuurverschijnsel te
voorschijn geroepen nood, die in de eerste
plaats den landbouwproducent treft, maar
die ook in ieder kunsthouden door de stij
ging der pryzen voelbaar wordt tot bestry
ding van onze economische politiek te
exploiteeren."
Dit officieuse communiqué, dat blijkbaar
tegen de actie der vrijzinnigen en sociaal
democraten gericht is, geeft al dadelijk het
„Berliner Tageblatt" oauleidiug tot de steke
lige opmerking, dat zoolang de grenzen
voor invoer gesloten blijven, men meer
naar daden dan naar sophismen verlangt.
Belqie.
De socialistische partij maakt naar aan
leiding van de stijging der prijzen van
levensmiddelen een oproeping aan de be
volking openbaar, waarin het volgende
wordt medegedeeld: Wjj moeten met pro
testeeren voortgaan tot zich oen onweer
staanbare beweging ontketent, ten einde
de dreigende crisis te bezweren; wij moeten
den vrijen invoer eischen van boter, vleesch
en vee, de afschaffiug van den accjjns op
suiker, de verlaging van de vrachtprijzen
voor levensmiddelen en landbouwproducten
en ons in een syndicaat vereenigen.
De Belgische Minister president de
Broqueville heeft gisteren te Parjjs een
bezoek afgelegd bij den Minister president
Caillaux. In den loop van het onderhoud
heeft de Broqueville het verlangen van
België te kennen gegeven, om met Frankrijk
goede handelsbetrekkingen te onderhouden.
Caillaux antwoordde, dat ook Frankrijk
zulk verlangen koestert en dat de Fransche
regeering te dien opzichte van de beste
bedoelingen is bezield.
De ParyBche Echo de Paria beweert, dat
het onderhoud van den Belgischen Minister
president met Caillaux een zekere bcteeke-
nis heeft. De beide staatslieden hebben,
verzekert het blad, ongetwijfeld ook over
de Fransch-BelgiBche handelsbetrekkingen
gesproken. Echter heefs men slechts zich
de berichten over de millitaire verdedigings
maatregelen van België binnen te brengen,
om tot de overtuiging te komen, dat beiden
ook de mogelijke gevolgon der Duitsch-
FranBche onderhandelingen in hun onder
houd ter sprake hebben gebracht.
Frankrijk.
Naar uit Parijs wordt gemeld, zyn by
Montbéliard verschillende telegraaflijnen
veruield. Deze sabotage komt des te meer
ongelegen, nu door de manoeuvres de
lijnen overbelast zijn.
Spanje.
Gebrek aan water gaf te Cabarceno
aanleiding tot betoogingen. Er had een
botsing plaats tusscheD arbeiders en burger
wacht, waarby 3 werklieden gedood en 2
gardes gewond werden.
In de provincie Mieree hebben 15.000
mijnwerkers de algemeene werkstaking
uitgeroepen.
Tubkije.
Uit Saloniki wordt aan de „Morgenpost"
bericht, dat er opnieuw iemand door
Grieksche roovers ontvoerd ib Zes ge
wapende roovers drongen 'b nachts in de
villa van den Turkschon bankier Sarunga en
voerden hem mee. Dit wordt een nieuw
geval Richter.
Een wetsontwerp voor de
Huisindustrie P
In zijn rede over arbeidsloon op de Ka
tholieke Sociale Week zeide het Kamerlid
mr. Aalberse, dat het hem niet zou ver
wonderen, indien de a.s. troonrede een
aankondiging bevatte van een wetsontwerp
ten behoeve der huisindustrie, waarin o.m.
zal voorkomen de vaststelling van een
minimumloon.
Het wetsontwerp tot tractbments-
verbeteri.n'g der officieren.
Het wetsontwerp der tractementsverbete-
ring der officieren heeft, naar wjj vernemen,
den Raad van State verlaten en zal waar
schijnlijk Maandag of Dinsdag de Tweede
Kamer bereiken.
Mi.t St.ct. No. 211 is verzonden do akte
betreffende de Coöpeiat'eve Bouwverecni-
gmg „tijgen Haaid" te Amei6foort.
Tot lid van de Groepvertegeuwoor-
diging van Groep II (gewone ambtenaren
en beambten) by de Ned. Centraal Spoor
weg Mij. is o.a. gekozen de neer J. P.
Boender, alhier.
Bij Kon. besluit van 8 dezer zijn
benoemd met ingang van 23 dezer bij het
wapen der infanterie tot eerste luitenant:
de tweede luitenants: L. A. M Koppert,
J. W. Wolters, E. A. Wolfson, J. H. Sar
en H. Ludwig, allen van het 5de regiment;
de tweede luitenant op non activiteit L.
F. van der Benden;
bij het dienstvak der militaire administra
tie: bij het personeel der kwartiermeesters,
bij hun tegenwoordig korps, tot eerste-
luitenant-kwartiermeester, de tweede-luite
nant-kwartiermeesters: G. Berghuys en J.
H. vau Hoorn, beiden van het 5de regiment
infanterie.
De luitenant-kolonel J. M. F. J.
Latour van het le regiment infanterie te
Assen, sedert 1 Juni gedetacheerd by het
le regiment veldartillerie te Amersfoort tot
bijwoning van practische oefeningen, wordt
don 15en September as. van die deta
cheering ontheven.
Heden zijn de miliciens der voor-
jaarsploeg 1911 van de bataljons uit Am
sterdam naar de legerplaats bij Harskamp
vertrokken voor het houden van schiet
oefeningen.
De troep kwam met den trein, die om
7 04 v.m. van bet Centraal Station vertrekt
te Amersfoort aan en marcheerde verder
naar de legerplaats.
De krijgsraad te Arnhem veroor
deelde L. B. milicien-soldaat by het 5e
regiment infanterie wegens poging tot
verduistering tot een gevangenisstraf van
twee maanden, met ontzegging om by
do gewapende macht of als militair geëm
ployeerde te dienen voor 5 jaren.
Beklaagde, die in verband met de vee
ziekte te Etten, gemeente Gendringcn,
gedetacheerd was, huurde van een rijwiel
handelaar te Terborg een rijwiel en wilde
het eenige dagen later te Hummelo
verkoopen, hetgeen hem niet gelukte, daal
de persoon aan wien hij het rijwiel wilde
verkoopeD, een onbezoldigd rijksveldwach
ter bleek te zijn, op wiens aanwijzing hjj
werd aangehouden.
Beklaagde beeft van het vonnis appèl
aangoteekend bij het Hoog Militair Ge
rechtshof.
Onder het opschrift: „Hoe een mo
nument verknoeid wordt", schrijft de heer
W. Croockewit W.Azn. in de N. Rott. Crt.
het volgende:
Toen het in 1907 bekend werd dat het
oude Sint-Pieters- en Blocklandtsgasthuis
te Amersfoort (deze stichting is een oude
mannen- en vrouwenhuis) zou gesloopt
worden om voor een nieuw gebouw plaats
te makeo, kwam al wat in Nederland in
het behoud van oude gebouwen belang stelt
in het geweer. De Utrechtsche Provinciale
Monumenten-commissie, de Rijkscommissie
voor de Houumenten, de Oudheidkundige
Bond en tal van andere corporaties en
personen wenddeD zich tot de Regenten
van het gasthuis met het verzoek, althans
het merkwaardigste deel van het oude
gebouwen-complex, de kapel en het daarbij
aansluitende z.g. mannendeel, te behouden.
Het Departement v»d Binnenlandsche zaken
steunde deze pogingen, door uitzicht te
openen op een Rijkssubsidie voor de noo-
dige herstelling der te conserveeren gedeel
ten en zoo slaagde men er gelukkig in,
dank zij het goede inzicht en de piëteit
der Regenten, het allerbelangrijkste monu
ment voor ondergang te behouden.
„Allerbelangrijkst" is inderdaad een niet
te kraohtig woord, waar het geldt het
eenige vrijwel intact bewaard-gebleven laat-
iniddeleeuwscbe gasthuis van ons land.
Dit gasthuis aan zyn tegenwoordigen
naam gekomen doordat in 1804 het St.-Pie-
tersgasthuis met de Blocklandtsstichting
vereenigd werd was eon gebouw dat in
1531 was ontstaan door de vergrooting van
het in 1390 gestichte St. Pietersgasthuis.
Het eigenlijk gasthuis bestond uit een voor
de vrouwen bestemde rechthoekige zaal
het z.g. vrouwendeel in welks verlengde
een twee traveeën diepe, met drie zijden
van een achthoek gesloten kapel stond, by
welker noorderwand, rechthoekig op haar
as, een tweede langwerpige zaal, het z.g.
mannendeel aansloot. In deze laatBte zaal
stonden nog tegen de lange wanden, de
ryen bedsteden met eiken kleerkisten er
vóór, die fraai kleuren op den met roode
plaveien belegden vloer. De zoldering dezer
zaal was vernieuwd, maar dc schinkels van
het oorspronkelijke houten tongewelf waren
boven dit nieuwe plafond bewaard, zoodat
met geringe moeite het oude interieur her
steld zou kunnon worden.
De kapel, wier westelijke travee met een
lateren muur van het vrouwendeel was ge
scheiden, verkeerde in nog gaven staat.
Wel waren enkele harer vensters gedicht,
doch zij had de oude gemetselde kruisge
welven bewaard, wier ribben rusten op
geestig gebeeldhouwde kniagsteeotjes. Uit
wendig echter was zy zeer ontsierd, door
dien men haar zuiderwaud, laDgs de straat,
geportlandcementcerd had. Te oordeelen
naar haar stjjl dagteekende de kapel ver
moedelijk uit de vijftiende eeuw. Het
vrouwendeel was vermoedelijk oudor dan
het mannendeel, dat blijkens een dichtge
metseld venster in den kapelwand, waar
tegen deze aansluit, later was gebouwd, en
toonde toch nog de vormen der laat gothiek,
zoodat het vermoedelijk is entstaan bij de
ons bekende vergrooting van het gasthuis
in 1531.
Gelijk ik reeds zeide, moest, met het
oog op het nieuwe gebouw, het vrouwen
deel worden afgebroken. Dit geschiedde
en men besloot de overblijvende kapel met
het mannendeel in te richten tot een soort
gasthuismusetim. De oude slaapzaal der
mannen zou daarvan het pièce de resis
tance vormen, tal van oude voorwerpen en
bouwfragmenten uit de gesloopte resten
van het gasthuis konden verder een op-
merkolyk geheel helpen vormen.
Het heeft intusschen tot dit jaar geduurd
voor men met de restauratie van het ge
bouw kon beginnen. Bij afbraak van den
muur, die de kapel vroeger van het vrou
wendeel scheidde, kwamen toen overblijf
selen voor den dag van een fraai renais
sance houton hek en in de kapel vond
men restes van eenvoudige ornamentale
beschildering, kortom de eerste werkzaam
heden beloofden het beste.
Maar toen ik dezer dagen nog eens
langs hot gebouw liep, zag ik dat men
aan den zuidelijken buitenmuur der kapel
bezig was daarvan de cemeutlaag te ver
wijderen en het gaf mij den indruk dat
men hierby te werk ging zonder genoeg
besef van verantwoordelijkheid.
Het is bekend, dat cement zich soms
zoo vast met baksteen verbindt, dat eeu
goede cementlaag bezwaarlijk anders dan
door afkappen kan verwijderd worden.
Als dit werk met zorg is gebeurd, is de
vrijkomende baksteen, desnoods met een
frijnslag wat opgeknapt en met tusschen-
voeging van de ontbrekende steenon toon
baar. Aanvankelijk schijnt men hier ook
voorzichtig te hebben gewerkt, de bovenste
baksteenlagen althans van den gecemen-
teorden muur zien er tamelijk goed uit.
Maar men heeft dit blijkbaar te tijdroovend
gevonden en is er toen toe overgegaan van
den geheelen muur en zyn beeren, behalve
het cement, een ljalve steen af te kappen.
Zelfs de fraai geprofileerde waterlijst,
waarvan ik enkele stukken nog volkomen
gaaf ouder de cement van daan zag komen,
wordt geheel weggeslagen. De bedoeling
is verder inkassingen in het oude werk te
maken en den geheelen muur dan met
een nieuwe halve steen te bekleedon!
Dat de fraaie gloed van den prachtigen
rooden baksteen zoo verloren gaat, dat in
plaats van het mooie oude metselwerk met
al zijn toevalligheden, dan het doodsche
werk komt der leolyke, planlooze moderne
steen, schyut niemand te hinderen
Mijn protest komt te laat om in dit ge
val nog tot voorkoming der verknoeiing te
kunnen leiden, maai het zal allicht kunnen
dienen om de aandacht te vestigen op een
gevaar, dat ook andere monumenten be
dreigt, die eene z.g. restauratie, die meer
op een vandalisme golijkt, ondergaan. Dat
zulk knoeiwerk blijkbaar kan geschieden
by eene restauratie, die met subsidie en
onder toezicht van het ryk geschiedt, noopt
te meer tot waakzaamheid.
A.F.C.—Quick 4—0.
In weerwil van het fraaie zomerweer
was de belangstelling gisterenmiddag op
Birkhoven voor den voelbalwedstryd A.F.C.
(Amsterdam)Quick vrij groot. Een paar
uur in zoo'n warm zomerzonnetje te staan
is anders alles behalve aangenaam, vooral
niet wanneer het spel niet bijzonder inte
ressant is. En dat was gisteren het geval.
\ooral do Amersfoorters speelden vrij slecht,
terwyl de Amsterdammers al spoedig be-
grepeo, dat ze zich niet bijzonder behoefden
in te spannen. Aanvankelijk is het spel
vrij goed. Als scheidsrechter Harterink
beginnen fluit, geeft A.F.C. aanstonds flink
spel te zien. Zonder veel moeite wordt
dan ook Quick's voorhoede gepasseerd en
ervaren de Amsterdammers dat de ver
dediging het sterke punt is. Hier is het
vooral Keetell, die flink wegwerkt, terwijl
Knoppers zyn doel schoon weet te houden.
Het slechte spel van de voorlinie van Quick
is oorzaak, dat de doorbraken van A.F.C.
voortdurend aanhouden, maar aanvankelijk
zonder resultaat. Amsterdam verslapt wel
wat, maar bljjft aanvallend optreden, tot
eindelijk do bal in het net wordt gedepo
neerd. Een enkele maal maakt ook Quick
een rennetje en wordt het leer bij A.F.C.'s
doel gebracht, maar tot doelpunten komt
het niet. Rust gaat alzoo in met 10
voor A.F.C.
Daarna is Quick nog minder. Enkele
spelers doen bovenmate hun best. Jo de
Boer werkt wat hij kan en zit onophoudelijk
op den bal, terwyl ook Druyf uitstekend
speelt. Hij wordt echter door zijn mede
spelers vry we' genegeerd, zoodat zijn
harde werken ook al weinig succes heeft.
De overige spelers van Quick presteeren
weiaig of niets. Mingels heeft nog wel
eenige goede momenten maar overigens
steunt alles op de verdediging. Het vlugge
spel der Amsterdammers wordt nog eenige
malen beloond. Tot driemaal toe wordt
Knoppers gepasseerd, geen der schoten
waren echter door hem te houden geweest.
Amsterdam wint alzoo welverdiend met 40.
A.F.C., dat 4 invallers telde, speelde
over 't geheel goed. Quick had 2 invallers-
We hopen, dat voor de competitie de
Quickmenschen zich beter zullen inspannen-
