DAGBLAD VOOR AMERSFOORT EN OMSTREKEN.
Uit de Pers.
No. 214.
WOENSDAG 13 SEPTEMBER 1911.
8e JAARGANG.
BUITENLAND.
BINNENLAND.
MLANDER.
Hoofiiredacteur: Mr. D. J. van Schaardenburg.
Abonnementsprijs:
Per jaarf 4.Franco per
post id. f5.60. Per 3 maanden id. f 1.Franco per post
id. f 1.40. Afzonderlijke nummers f 0.05.
Bureau: UI.KIXH HlAO Telel. Iutere. 18».
l'rijs der Advertentiën:
Van 1 tot 5 regels f 0.40. Voor icderen regel meer f 0.08.
Buiten liet Kanton Amersfoort per regel f0.10. (Bij
abonnement belangrijke korting).
Tot plaatsing van advert, en reel, van buiten het kanton Amersfoort in dit blad is „uitsluitend" gerechtigd het Alg. Binnen* en Buitcnlandsch Advert.- bureau D. Y. ALTA, WarmoeSBtr. Ti- 78 Amsterdam
„NOG ek* tekort der r.-Katholieken,
Het Vaderland schrijft:
Het tekort der Nederlandsche Roomach-
Katholieken in bet bezetten van openbare
ambten en betrekkingen, hun tekort in de
beoefening der wetenschap, en het verband
tusschen die twee verschijnselen, hebben
het onderwerp uitgemaakt van levendige
gedachtenwisseling in de pers. Op een
ander tekort onder hen vestigt de heer P.
Raphael Ligtenberg O. F. H. de aandacht,
in eene ons ter aankondigmg toegezonden
brochure, n.l. op het tekort van zijno
geloofsgenooten aan kennis der eigen
Roomsche geloof9- en zedeleer.
Zooals men weet, wordt van R. K. zijde
vaak geklaagd over onwetendheid van
niet-Roomschen aangaande de R. K. leer
en instellingen, een verschijnsel dat ook
de schrijver dezer brochure en passant
aanstipt. Daar deze klacht dikwijls den
vorm van een verwijt aan liet adres dei
niet-Katholiekcn aanneemt, is de critiek van
den schryver ook voor audetsdenkendon
niet van gewicht ontbloot. Hij zegt het
onomwonden: „Van een tekort der Katho
lieken in de wetenschap kan ieder houden
wat hij wil, niet te ontkennen is een
tekort der ontwikkelde Katholieken in de
wetenschap die hun het noodigst is: de
wetenschap van hun godsdienst vau hun
geloofs- en zedeleer." Waar een R. K
geestelijke dit tekort zoo openlijk constateert,
is er waarlijk geen reden oor do niet-
Roomschen zóó hard te vallen over hun
gemis aan kennis van de R. K. leer als
schrijvers van die richting zoo gaarne doen.
Ook op do beoordeeling van sommige
gebeurtenissen is deze zelfcritiek van
invloed. Zij gaf den schrijver der brochure
o.a. deze uitspraak in de pen: „Niet de
Logo heeft Frankrijk of Portugal gedood,
maar Frankrijk en Portugal hebben jaren
aan jaren een langzameu zelfmoord gepleegd,
en de Loge had niets te doen dan 't lijk
te begraven en de erfenis te doelen."
Afgezien van de vraag of deze voorstelling
juist is, vormt zij althaus een beduidend
verschil met hetgeen andere R. K. schrijvers
dienaangaande plegen te zeggen. Aan
zeker deel der R. K. pers, dat gewoon is
de 9chuld van alle onheilen en ontaarding
der R. K. volken aau de liberalen en aan
do loge te wylen, geven wij deze lezing
beleefd ter overweging.
Voor zoover des schrijvers vertoog meer
in het bijzonder gericht is op het innerlijk
godsdienstig leven der Roomsch Katholieken
en dit is voor het grootste gedeelte het
geval onthouden wij ons van beschou
wingen daarover, daar wij dit buiten het
terrein van een dagblad critiek gelegen
achteu.
Frankrijk en Duitschland.
Over den stand der onderhandelingen
valt heden weinig nieuws meê te deeleo.
De kern van de quaestio is thans deze
vraag; heeft de Duitsche regeering niet
alleen waarborgen voor een loyale behan
deling op economisch gebied in Marokko
geëischt, of verlangt zij bovendien een
bijzondere bevoorrechting? Hoewel dit
laatste, wegens het blijkbaar onaannemelijke
van zulk een eisch, onwaarschijnlijk klonk,
moest men het toch opmaken uit al wat
er min of meer officieus verluidde, eu te
Berljjn wachtte men zich wel, het tegeu te
spreken. Geheel in overeenstemming met
de opvatting, dat Duitschland bevoorrecht
wenschte te worden, was het Reutortelo-
grarn vau gisteravond, inhoudende dat de
Fransche regeering, in kennis gesteld mot
Duitschlands tegen voorstellen (of amende
menten op Frankrijks voorscel, zooals 't
nu weer boet) een zeer voi zoenende hou
ding wil aannemen, maar dat het „onmo
gelijk schijnt, Duitschlaud de bevoorrechte
economische positie to verschaffen die ge-
wenscht wordt".
Die woorden „bevoorrechte economische
positie" scbijüen niet voor tweeërlei uitleg
vatbaar. Toch slaat de, vaak „officieus
iugeblazene", Lokal-Anzeiger terzelfder tijd
een heel anderen toon aan. Wij geven
hier dit artikel in hoofdzaak weer.
In Frankrijk staat 't bij de opeobare
meening va9t, dat Duitschlands tegenvoor
stellen allereerst waarborgen van econo-
mischon aard in Marokko beoogen. Er
moet nu echter nadruk op golegd woiden,
dat Duitschland geen bijzondere rechten
verlangt, maar dat het in hoofdzaak gaat
om waarborgen tegenover het gevreesde
monopoliseeron van openbare werken,
handelsbelangen, myn-concessies en tegen
zekere douauegebruiken. Bij deze waar
borgen zullen allo volkeren gebaat zijn.
Duitschland verlangt alleen een bijzonder
verdrag met Frankrijk ten aanzien van
vergoeding in grondgebied (in het Kongo-
gabied); alle andere bopaliugen kunnen
opgenomen worden, als aanhaugsels, bij de
acte van Algecira6.
Dat is nu nog eens verstandige taal!
zegt het N.v.d.D. De acte van Algeciras
toch geen scheurpapier, en Duitschland
geen bijzondere voorrechten. Maar hoe dit
te rijmen met het bovenstaando Reuter-
telegrain? Spreekt de Lokal Anzeiger hier
misschien slechts haar eigen mcening uit?
Of stelt do Fransche regeering opzettelijk
de zaak scherper voor dan ze is? Of be
gint de Duitsche, na overvraagd te hebben
nu bakzeil to halen, begrijpende dat zij in
elk geval een mooien koop sluit?
Mon kan daarover veel praten of weinig,
het verstandigste is echter te erkennen dat
wij niets weten, en do eerstvolgende offi-
cieele mededeeling, althans nieuwe aan
duidingen, af te wachten.
Gisteren is te Parijs Kabinetsraad ge
houden in tegenwoordigheid van den
Franschen gezant te Londen. Ofschoon
de ministers formeel geweigerd hebben
eenige mededeeling te doen, meenen wij
te weten, dat het autwoord, dat door
minister De Selves wordt voorbereid, zoo
beslist mogelijk zal zijn ten aanzien van
alle principieele quaesties die door de
jongste voorstellen van Duitschland op het
tapijt zijn gebracht, speciaal wat betreft de
noodzakelijkheid om in Marokko economi
sche gelijkheid voor de verschillende mo
gendheden te handhaven en aaö Frankrijk
dan politieke vrijheid te verzekeren.
De correspondent van het Ilbld. te Parijs
zegt te kunnee bevestigen dat het principieel
verschil tusschen Parijs en Berlijn alleen
Marokko betreft, maar niet uitsluitend de
Duitsche eischen raakt inzake bevoorrech
ting op economisch gebied.
Wat den Congo betreft zijn geen moei
lijkheden te vreezen.
Minister De Selves zal zich morgen naar
Rambonillet begeven teneindo president
Falliéres in keunis te stellen met de be-
sluiten van den ministerraad en daarna
zal hij den definitieven tekst vaststellen
van het antwoord, dat voor het einde dezer
week naar Berlijn zal worden gezonden.
Frankrijk.
Te Parijs zijn nu ook ongeregeldheden
geweest naar aanleiding van de duurte der
levensmiddelen. Huismoeders van Belleville
en Monilmontant hadden een vergadering
gehouden om over dit ouderworp te
beraadslagen, en na afloop daarvuu werd
een betooging gehouden, waarbij bet tot
heftige toonoelen en gewelddadigheden
kwam op de Marché des Pyrenées, de
Place du .Guiguier en do Place des Fêtes,
waar manden en uitstallingen omver werden
geworpen en mot worteleu, kool en prei
werd gegooid. Maar or gobeurde niets
ernstigs en de politie had spoedig de orde
hersteld.
Veel erger waren de nieuwe geweldda
digheden te Roubaix, waar een épicerie,
een groote winkel van eetwaren, door een
menigte geheel werd geplunderd, ten
aaoschouwo van deö eigenaar en zijn vrouw,
die in hun angst op hot dak waren gevlucht.
Men wilde eindelijk het huis in brand
steken; maar men gaf dat op, omdat er
geen petroleum te vinden was.
Daarop trok de menigte Terder onder 't
zingen van een lied: Quand le pain nous
manqnera, faudra taper dans le tas. Er werd
nog een winkel gedeeltelijk geplunderd en
van anderen werden de glazen,iugeworpeD,
tot eindelijk do cavalerie de orde herstelde.
"Vijf rustverstoorders werden in hechtenis
genomen.
Ook te Denain, waar de burgemeester,
na in zijn huis belegerd te zijn, ontslag
heeft genomen, zijn nieuwe ongeregeldhe
den geweest, waarbij het volk de straat
versperde met palen en ijzeren hekken en
van kroegen uit met flesschen, steenen en
allerlei naar de gendarmes wierp, en
eveuzoo te Charleville en te Reims, alsook
te Pont it Mousson, waar bloedig met de
militairen werd gevochten en verscheidene
meuschen gewond werden.
De Intransigeant geeft een overzicht
van de prijsverhoogiug der levensmiddelen
in Frankryk, waaraan wij het volgende
ontleenen:
Eieren kostten in 1901 80 a 88 fr. per
duizend en in 1911 98 a 108 fr.; boter
in 1901 2 fr. 80 a 3 fr. 22 per kilogr. en
in 1911 3 fr. a 3 fr. 80; kaas in 1901
1 fr. SO A 2 fr. 10 per kilogr., in 1911 2
fr. 40 A 2 fr. 55; wortelen in 1901 7
a 10 fr. per 100 bossen, in 1911 35 a
50 fr.kool in 1901 8 A 14 fr, per
honderd, in 1911 12 a '10 fr.; uien in
1001 12 il 14 fr. per 100 risten, in 1911
35 A 45 fr.; aardappelen in 1901 11a
13 fr. per 100 kilogr., in 1911 14 A 16 fr.;
kropsalade in 1901 2 a 10 fr. per 100,
in 1911 10 A 36 fr.
Spanje.
Te Bilbao is de staat van beleg afge
kondigd. De toestand wordt er steeds ern
stiger. De 6takers drongen de huizen van
arbeidswiltigen binnen en gingen hen met
stokslagen te lijf. Zij slaagden er in het
tramverkeer te doeu stilstaan. 5000 man
zijn naar Bilbao gezondeD, om de troepen,
die er zich bevinden af te lossen.
Tusschen stakers on do gewapende macht
hebben botsingen plaats gehad, waarbij de
troepen van hun wapenen gebruik maak-
I ten. Iu alle werkplaatsen en fabrieken is
hot werk geheel eu al stil gelegd, het vor
keer in de haven is gestremd, de koffie
huizen en handclsetabiissoinenten zijn ge
sloten, terwijl ook de treinenloop in het
buurtverkeer is opgehoven. De toestand in
het mijnbekkcu en de indistrueele ceutra
in de omstreken van Bilbao is niet minder
zorgwekkend, daar de arbeid er is nederge-
legd: ook op do Baskische spoorwegou
begint de stilstand. Te Oviedo bobben de
stakendo mijnwerkers door dynamiet de
brug van den Baskischen spoorweg in de
lucht doen vliegen, ten einde het vervoor
van steenkolen te verhinderen. In hot mijn-
bekken vau Oviedo staken 15.000 mijn
werkers.
Portugal.
De Portugeescho republiek is thans ook
door de monarchieën Engeland, Duitsch
land, Oostenrijk-Hongarijc, Italië en Spanje
erkend De republiekeu erkenden haar
reeds vroeger.
It a lh.
In Zuid-Italië brengt de schrik voor de
cholera de bevolking tot vreemde buiten
sporigheden, en zelfs, naar men woot, tot
oproer. Te Massayra, in Apulië, heeft een
menigte hot gasthuis bestormd, om de
zieken te bevrijden. Men schreeuwde „Weg
met de regeering!'' Het volk nam zulk con
dreigende houding aan, dat het personeol
van het hospitaal zich barricadeerde. Toen
worden door de razende menigte stukken
hout aangesleept, rondom do gebouwen
opgehoopt en aangestoken. Het blijkt niot
dat er feitelijk brand is ontstaan, maar in
de paniek drongen de aanvallers het gast
huis binnen en haalden de zieken naar
buiten. Er kwamen doktors bij, maar ze
werden met steenen ontvangen en een
nunner werd doodelijk gewond. Verschil
lende zieken zijn bezweken, een paar vrou
wen door verstikking in don rook.
Legkr-manoeuvres.
De minister van oorlog zal van 21 tot
23 en van 25 tot 27 dezer de legerma-
noouvres bijwonen en daarvoor verblijf
houden te Doorn.
Het hoofdkwartier zal gevestigd zijn te
Rheuen.
Positieverbetering voor officieren.
De N. Ct. weet nog het volgende te
melden omtrent de voornemens van don
Min. van Oorlog to dezer zake:
De bevelvoering in het actieve leger
dient verbeterd, iozonderheid voor wat
betreft de kolonelsfunctie. Voor zijn taak
zijn in andere legers, die van nabij met
den oorlog hebben kennis gemaakt, één
generaal en twee kolonels aangewezen.
Te velde is de thans aan onzo koloDels
opgedragen taak niet onuitvoerbaar. Van
daar de, reeds vroeger door ons aange
kondigde splitsing van hot regiment (van
6 bataljons) in 2 afdeelingon (van 3 batal
jons) onder commando van luitenant-
kolonels, alsmede eenige andere wijzigingen
welke ertoe leiden dat ook Uit konden