binnenland!
stadsnieuws.
WEERBERICHT.
Thermometerstand
MEDEDEELENDEN VAN HET
KONINKL. EED. HET. INSTITUUT.
Opgemaakt voorm. 10.50 uar.
De Bilt, 26 September 1911.
Hoogste barometerstand 770.7 m.M. te
Coruna, laagste 746.3 te Thorshavn.
Verwachting tot den avond Tan 27 Sep
tember 1911. Zwakke tot matige Westelijke
tot Zuidelgkefwind.
Gesteldhe'd yan de lncht: Tijdelijk op.
klaredd, later toenemende bewolking en
mogelijk regen.
Temperatuur: Dezelfde.
Barometerstand te AMERSFOORT
766 m.M.
Vorige stand te 12 uur 766 m.M.
te Amersfoort.
Hoogste gisterenF. 64
Laagste hedennachtF. 50
Hedenmiddag 12 nurF. 63
De republikeinen in Spanje schuiven alle
verantwoordelijkheid voor de door het
gepeupel tijdens de onlusten gepleegde
daden van wreedheid en geweld van zich af.
Het comité van den republiki insch-
socialistischen bond, te Santander samen
gekomen, heeft dan ook in een telegram
aan Canalejas verklaard, dat het niets had
uit te Btaan gehad met de oproerige bowe-
ging, maar dat spreekt immers van
zelf ten sterkste de maatregelen, tot
onderdrukking daarvan door de regeering
getroffen, afkeurde.
De Ramp op de Liberté.
De oorzaken van de vreeselijke ramp
op de „Liberie" zijn nog niet bekend. De
deskundigen geloovcn niet aan de mogelijk
heid van kortsluiting of zelfontbrandiug
van kruit. Volgens een telegram van den
prefect van marine te Toulou hebben 274
man van de équipage van de Liberté
geantwoord bij het appèl; 300 k 350 man
zijn dus waarschijnlijk dood. Men telde
een doode en 50 gewonden aan boordcvan
de Démocratie. Ook op de Vérité en de
République zijn slachtoffers; het laatste
schip is zoodauig beschadigd, dat het naar
hot dok moet worden gesleept.
Stolypin's opvolger.
Kokowzef is benoemd tot opvolger van
Stolypin, zeer tegen den zin der Russische
nationalisten, die nog meer bezwaren
hebben togen hem dau tegen zyn voorganger.
„Kokowzef," zegt de Peterburgsche
beiichtgever van het „Berl. Tagcblatt",
behoort, wat zijn politieke opvattingen
betreft, beslist tot de rechterzijde, de
bekrompen eenzijdigheid van de nationa
listische, zoogenaamd „echte" Russen is
hem echter absoluut vreemd en noch de
onderdrukking van Finland noch de brutale
mishandeling der Joden vallen in zijn
smaak. Hij laat zich daarbg niet leiden
door sentimentaliteit of liberaliseerende
denkbeelden die zijn in strijd met zijn
persoonlijkheid maar als een verstandig
en bekwaam financier weegt hg nuchter de
voor- en nadeden tegen elkander af en
dat heeft hem leeren inzien dat de nationa
listische politiek van geweld geen voordeel
brengt. Waarschijnlijk heeft de Joodsche
bevolking van Kief reeds aan zijn invloed
te danken, dat met daar tot dusverre
onbekende energie 't uitbreken van een
pogrom verhinderd werd.
Men moet afwachten wat het nieuwe
régime zal brengeD, maar thans reeds kan
gezegd worden, dat de keuze van den
Tsaar gevallen is op een zeer intelligent
en energiek man, op den meest verlichten
onder de reactionnairen.
Bagrof terechtgesteld.
Het tegen Bagrof uitgesproken doodvonnis
is gisteren voltrokken.
Home-Rule voor Ierland.
De beweging tegen Home-Rule voor
Ierlanddie, nu de veto-wet aangenomen
is, vrij zekor komen zalis begonnen met
een groote meoting der Orangisten te
Craigavon bij Belfast. Er waren wel 100,000
betoogers enzonderling verschijnsel (in
een land waar spoorwegstaking heerscht
28 treinen brachten hen naar Craigavon.
Het wereldtelegraaf-
monument te bern.
Yan de 106 mededingers heeft de beeld
houwer Rogmanoli te Boulogne den eersten
prijs en de opdracht tot uitvoering van het
werk verkregen. Rogmanoli heeft bij zijn
ontwerp de volgende beschrijving gevoegd:
„het monument bestaat uit een figuurlijk
gedeelte in brons en een architectonisch
gedeelte in steen. De betoekenis van 't
figuurlijk gedeelte kan ongeveer in do
woorden worden samengevat: de internatio
nale telegrafie vereenigt de zielen der
volken. Bij de materieele voorstelling van
de typen der verschillende rassen heb ik
er de voorkeur aangegeven, de gemeen
schappelijke gevoelens op den voorgrond
te stellen, omdat deze in de natuur der
menschen liggen. Het kwam mij ook voor,
dat op deze wijzo het ontwerp, zonder
aan duidelijkheid to verliezen, aan poëtische
uitdrukking evenals aan plastisch effect
wint. Ik wilde herinnereu aau de stichting
der telegraafunie, doordat ik de namen
van de 20 staten, die de stichting hebben
volbracht, aan de zijde van de centrale
figuur, die de telegrafie in den geest en
de Unie in uitdrukking voorstelt, ingegra
veerd heb. De keerzijde heb ik vrijgelaten,
om plaats te winnen voor een uitvoerige
beschrijving van de gebeurtenis. Aan het
voetstuk beb ik een rolief aangebracht,
waarbij de draden en de isolatoren op de
bcteekenis wijzen. Het monument is in het
front en aan de achterzijde van twee
bronnen omgeven, waardoor de noodige
harmonie met het plein, waarop het te
staan komt, zou ziju verkregen. Het
monument heeft een doorsnee van 13
meter en een hoogte van 6 meter".
Het monument zal op het Helvetia-plein
vóór het Berner Landsmuseum aan den
rechter oever van de Aar opgericht worden.
Opckntenheffing.
Door den Minister vau Financiën is
thans ingediend een wetsontwerp, om,
overwegende, dat de toestand van 's
Lands fiuanciën in afwachting van duur-
zamen aard tot versterking der middelen,
alsnog maatregelen van tijdelijkcn aard
vordert, ook op de aanslagen in de
bedrgfs- en vermogensbelasting over het
belastingjaar 19121913 tieu opcenten te
heffen.
De gronden waarop de indiening van dit
w.o. berust, zijn, zegt de Minister, neder-
gelegd in de Nota, betreffende den toestand
van 's Lands financiën, gevoegd bij do
ontwerp-Staatsbegrooting voor 1912.
Stadsadvocaat en Gedeputeerde.
Tegen de benoeming van mr. J. Kap-
pcyne van de Coppello tot lid van Gede
puteerde Staten van Noord-Holland, is
indertijd bezwaar gemaakt door eeuige leden
der Provinciale Staten, op grond dat het
lidmaatschap van gedeputeerden onver-
eenigbaar zon ziju met het ambt van stads
advocaat. Mr. Hazelhoff Roefzcma c.s.
zonden toen te dier zake een adres aan
den Minister van Binnenlandsche Zaken,
waarop thans de volgende beslissing is
ontvangen:
„De Minister van Binnenlandsche Zaken,
„Beschikkende op het adres van Mr. K.
A. W. L. Hazelhoff Roefzema c.s. allen
leden der Provinciale Staten van Noord-
Holland, d.d. 18 Juli 1911, houdendo ver
zoek om te overwegen of niet eene voor
dracht tot vernietiging van het besluit dier
Staten van 11 Juli 1911, waarbij Mr. J.
Kappeyne van de Coppello benoemd werd
tot lid van de Gedeputeerde Staten van
Noord-Holland, aan Hare Majesteit de
Koningin moet worden aangeboden:
„Gelet opjde ingewonnen ambtsberichten;
„Geeft aan adressanten te kennen, dat
er voor het aanbieden van een dergelijke
voordracht geene terme zjjn gevonden."
Bond toor Staatspeksionneering.
De hoofdbestuursleden van den Bond
voor Staatspensionneering, ds. D. A. van
Krevelen en Frans Netscher, zullen in
Engeland een onderzoek instellen naar de
werking en do resultaten van de wet op de
ouderdomspensioenen van 1908 en daar
over eeu rapport uitbrengen.
Aan H. M. de Koningin is het verzoek
gericht om in particuliere audiëntie H. M.
de volkspetitie te mogen aanbieden. De
commissie, daartoe door het hoofdbestuur
aangewezen, bestaat uit de heeren N. Prins
A. Voorbrood, Frans Netscher en II. J.
Hagelen.
Adviseur van China's Muntwezen.
Reuter seint uit Peking:
Naar medegedeeld wordt, heeft de regee
ring geweigerd de voorwaarden aan te
nemen, gesteld door mr. \issenng, den
Nederlandschen financiëelen deskundige,
benoemd tot adviseur bg de hervorming
van het Chiueesche muntwezen. Tevens
wordt bericht, dat de Chineesche regeering
de Amerikaansche beeft verzocht stappen
te doen tot benoeming van een anderen
adviseur. Over de bevoegdheid van dezen
beambte wordt nog onderhandeld.
De Gastentoonstelling.
De gastentoonstelling, welke tot en met 30
Sept. a.s. in Amicitia wordt gehouden, is
gisterenmiddag door Wethouder W. H.
Kam, voorzitter van de commissie tot
Bijstand in het beheer der Gasfabriek en
Waterleiding officieel geopend.
Mot enkele woorden zette hij het doel
der tentoonstelling uiteen, waarna hg een
woord van dank bracht aan den directeur
der Gasfabriek, den heer R. Zijlstra, voor
al hetgeen hij gedaan heeft tot organisatie
van deze tentoonstelling en aan de inzen
ders die door hun prachtige collecties de
tentoonstelling mogelijk eu aantrekkelijk
hebben gemaakt.
Na deze opening werden de verschillende
geëxposeerde gastoestellen, lampen enz.
bezichtigd. Do zaal van Amicitia is geheel
ingeuomen door inzendingen van de firma
J. Kool, den heer J. E. van Nie en de
firma's Peck en Co., Gautsch en Co.,
Wilson en de Thorium- en Glusgloeilicht-
fabriek.
Als doel der tentoonstelling is aangegeven
het gasverbruikend publiek zoowel als zij
die er over denken, alsnog tot gasverbruik
over te gaan, te doen zien, waartoe het
gas in den tcgenwoordigen tijd alzoo kan
worden gebruikt vooral voor huishoudelijke
doeleinden als: kokoD, bakken, strijken,
baden en verwarmen.
Als zoodanig mag de tentoonstelling zeker
als volkomen geslaagd heeton. De meest
uiteenloopcnde toestellen zijn aanwezig.
Men vindt er heel eenvoudige gaskacheltjes
naast de prachtigste gashaarden; kooktoc-
stellen in allerlei vorm en van de doelma
tigste inrichtingen voorzien; practische
toestellen voor verwarming der gasbouten;
keurigegeysers met baden; ecu buitengewoon
rijke collectie gaslampen, kortom alles wat
men zich op dit terrein denken kan.
Eu verder verBchillendo soorten van
nieters, drooge en natte meters, voorzien
van glaswanden, die een kijkje gunnen in
het inwendige van dit kunstige samenstel.
Dan experimentmeters, die nauwkeurig
aangeven,de hoeveelheden gas, die verbruikt
worden en als zoodanig een maatstaf geven
voor het doelmatigste en zuinigste kook-
of verwarmingstoestel, dat men gebruiken
wil. In deze afdeeling is ook opgesteld het
toestel van den beer Rutten ter voorkoming
van ongelukken door het outsnappeu van
gas. De werking van dit veiligheidstoestel
wordt op verzoek gaatno verklaard. Aan
de beschrijving er van ontleenen we het
volgende:
„De inrichting bestaat uit twee deeleu
A. en B; A. is aan de inlaatzijde, B. aan
do uitlaatzijde van den gasmeter aange
bracht. Het gedeelte A is zoodauig gecon
strueerd, dat door een eenvoudige, lichte
handbeweging een kruk, hefboom of knop
van de zoogenaamde „dag" op nachtstel
ling" kan worden gebracht.
Heeft men 's avonds vóór men zich naar
het slaapvertrek begeeft deze beweging
uitgevoerd, dan laat de gasmeter nog slechts
een regelbare, ongevaarlijke boeveelheid
gas (100 k 200 Liter) door, een boeveel
heid, die, al zou zij in een vertrek geheel
ouverbrand uitstroomen, toch de atmosfeer
niet doodelijk voor den mensch zou maken,
die echter groot genoeg is om, waar noodig,
gedurende den nacht licht te verschaffen.
's Morgens behoeft slechts de kruk,
hefboom of knop in de „dag" stelling te
worden gebracht om over eene onbeperkte
hoeveelheid gas te kunnen beschikken.
Nu kan men zich het geval denken, dat
één der huisgenooten een gaslicht of
gascomfoor heeft laten branden toen hij
zich ter ruste begaf zoodat de beperkto
hoeveelheid gas 's morgens geheel is
opgebrand en de kraan van het gaslicht
of comfoor open is gebleven.
Wordt nu de inrichting aan den meter
op „dag" gesteld, dan treedt toch geen
gas in de huisleiding, alvorens de open
staande kraan gesloten is. Daarvoor
zorg de inrichting B automatisch.
Is er in de huisleiding een lek ontstaan
grooter dan 20 Liter per uur, dau verraad
zich dit onmiddelijk 's morgens, daar bij
het op „dag" stellen toch geen gas in de
huisleiding treedt alvorens het lek hersteld
ie. De inrichting B. moet dan door een
fitter geopend worden om het lek te
kunnen vinden; deze fitter kan dan tevens
hot lek herstellen. Ontstaat over dag een
groot lek dan sluit inrichtiug B eveneens
den gastoevoei automatisch af.
Wordt do iurichtiug B alleen op munt
meters aangebracht, dan is daarmede voor
do muntgasverbruikers al eene groote veilig
heid verkregen. Muntmeters toch zijn
meestal op dezelfde verdieping geplaatst
waar woon- en slaapvertrek zich bevinden,
zoodat het 's nachts sluiten vau de hoofd
kraan den muntgasverbruiker meestal geen
groot ongerief zal geven. Wordt bij
aanwezigheid van inrichting B de hoofd
kraan s ochtends geopend terwijl bij het
sluiten der hoofdkraan 's nachts een leiding
kraan is blijven openstaan, dan verkrijgt
men toch geen gas alvorens deze is gesloten.
Bij het gebruik van muntmeters bestaat
dc mogelijkheid, dat kranen zijn openge
bleven nadat de hoeveelheid betaald gas
is opgebrand; worden nu opnieuw geld
stukken ingeworpen, dan verkr'g'gt men
eerst gas als alle kranen gesloten zijn.
De complete inrichting is ook al reeds
zoodanig uitgevoerd, dat van uit eeu
willekeurig punt op hoogst eenvoudige
en zekere wgze de „uacht" stelling te
verkrijgen is, dus b.v. van uit bet slaap
vertrek; me» behoeft dan zelfs 's avonds
het gaskastje niet te openen".
De stand van den heer Yan Nie trekt
bijzonder de aandacht. Zijn prachtverza
meling lampen, voorzien vau kleurrqke en
smaakvolle kappen is alleen een bezoek
overwaard en geeft een bewijs van de
groote verscheidenheid, die op dit gebied
bestaat cn tevens van de uitgebreido keuze
waarover deze firma beschikt. Op een zeer
practische tweepits lamp maakte de heer
Van Nie ons nog opmerkzaam. Het gas
wordt niot door een metalen 6taaf naar den
brander gevoerd, maar door een zeer veer
krachtige slang. Met buitengewoon gemak
wordt de lamp omlaag gehaald en daarna
los gelaten, zonder dat schok of stoot
eenig nadeel aan brander of gloeikous kun
nen berokken. Want de veerkracht der
slang doet de lamp omhoog gaan en wel
niet verder, dan tot de vereischte hoogte.
De onderscheidene toestelleu in dezen stand
vragen ieders aandacht, terwijl in een
badkamer de werking van een geijser
wordt gedemonstreerd. Eeu heerlijk douche-
bad maakt natuurlijk de bclangstelliug vau
bijna allen gaande, terwij! daarbij de keu
rige inrichting van verwarmingstoestellen,
kuipen en bijbehoorende zaken in de zee
van licht, goed uitkomt.
Dat de heer Van Nie zich veel moeite
heeft gegeven voor zijn expositie, blijkt
reeds buiten de zaal. Twee prachtige boog
lampen, Graetzin Triumph buitenlampeo,
zijn daar aangebracht, dio oen prachtig
licht verspreiden Dit zijn 3 vlamslampen
met een lichtsterkte van 1000 kaarsen en
een gasverbruik van ongeveer 620 Liter.
Bij eeu gasprijs van 7 ets. per MJ, ver
branden deze lampen dus voor 4 cent per uur.
De firma Kool ook heeft werk van haar
inzending gemaakt. Ook hier vinden wo
lampen in groote verscheidenheid, klein en
groot, eenvoudig en hoogst elegant. Gas
kachels en tal van gastoestellen voor ver
schillend gebruik, doendo zieu voor hoe
tal van doeleinden van gas iu de huishou
ding kan gebruik worden gemaakt. Uit
verschillende uitlatingen bleek ons, hoe
vele zaken op dit terrein nog onbekend
zgn, waardoor tevens het nut der tentoon
stelling werd aangegeven. Vooral ook juist
hierom, omdat zoowel de firma Kool als
de heer Van Nie me! bun inzendingen
doen zien, dat in Amersfoort alles verkrijg
baar Ï6, wat men kan verlangen, zoodat
men toch heusch niet naar Utrecht of
Amsterdam behoeft te gaan om iets heel
moois of iets heel practisch ten opziche
dezer toestellen te koopen. Deze tentoon
stelling herinnert or weer eens aan door
de ruime inzendingen der firma's Kool óu
Van Nie dat men in Amersfoort daarvoor
evengoed terecht kan,
