DAGBLAD VOOR AMERSFOORT EN OMSTREKEN.
No. 232.
DONDERDAG 5 OCTOBER 1911.
8e JAARGANG
5>W7
BUITENLAND.
DE EEMLANDER.
Hoofdredacteur: Mr. D. J. wan Schaardenburg.
-
Bureau: KLEItttt 'BVlef. Iutere. 1*3.
Abonnementsprijs:
Prijs der Adyertentittn:
Per jaarf 4.Franco per
Vau 1 tot 5 regels f 0.40. Voor iedoreu regel meer f 0.08.
post id. f5,60. Per 3 maanden id. f 1.Franco per post
Buiten liet Kanton Amersfoort per regel f 0.10. (R:j
id. f 1.40. Afzonderlijke nummers f 0.05.
abonnement belangrijke korting).
Tot plaatsing van advert, en reel, van buiten bet kantor: Amersfoort in dit blad is .uitsluitend" gerechtigd het Alg. Binnen-en Buitenlandsch Adrert.- bureau D. Y. ALTA, Warmoesstr. 76-78 Amsterdam
Roomsche Oranjeliefde.
Eenigen tijd geleden viel ons de Eem-
bode aan, omdat wij niet hare, maar in
't algemeen der ultramontanen Oranje
liefde in twijfel hadden durven trekken.
Wij zijn niet gewoon zonder grond, zoo
maar luk raak 'n oordeel uit te spreken
en wij willen dus gaarne nader toelichten
onze uitlating, waaraan de Eembode zich
geergerd schijnt te hebben.
In ons hoofdartikel van 30 Augustus
schreven wij:
Tevergeeft poogt men van rood- en
zwart-internationale zijde die Oranjeliefde
te smoren. In eigen, kleiuen kring moge
dit gelukken, de betere helft der bevolking
wil van dit onnationale gedoe niets weten.
'n Paar jaar geleden hadden wij 't voor
recht deel uit te maken van 'n commissie
der Evangelische Maatschappij, belast met
't instellen van 'n onderzoek naar de wijze,
waarop onze Vaderlandsche geschiedenis
ondorwezen wordt op de roomBche scholen.
Wij hebben daartoe onder oogen gehad
'n aantal geschiedenisboekjes, alle kerkelijk
goedgekeurd, die algemeen gebruikt wor
den op roomsche scholen; 't was dus on-
vervalsehto ultramontaaueche waar, uit be
kende ultramontaanscbo geschiedenisfabrie-
ken, die ons geboden werd.
Hoewel de resultaten van dat onderzoek
zeer interessant waren en wij de lezing
van 't rapport der commissie gaarne aan
bevelen, kunnen wij er hier niet over
uitweiden en willen wij ons beperken tot
die uitlatingen, die den grootsten der
Oranjes, den grondlegger van onze vrijheid
betreffen.
Over Willem van Oranje, zijn do ge-
schiedenisfabrikaDten zeer slecht te spreken.
Hij heet wel iemand van veel bekwaam
heden, maar niet do weldoener des vader
lands, in tegendeel de grootste weldoener
van zich zelf. Om z'n heerschzucht te
voldoen waren hem alle middelen heilig.
Het derde deel van den buit der Wa
tergeuzen stelde hem in staat 'n leger te
vormen. Verzwegen wordt natuurlijk, dat
hij voor dat zelfde doel ook al z'n kost
baarheden te gelde maakte.
Dat Oranje list tegen list stelde, dat hij
iu den eersten tijd vaak aarzelde, wordt
broed uitgemeten, zoo ook z'n vroegere
Teelde hem als misdaad aangerekend.
Hij heet vorder onverschillig op 't punt
van godsdienst, omdat hij eerst roomsch,
daarna lutheraan en eindelijk calvinist werd.
Steeds wordt 't voorgesteld, alsof de
Prins van Oraoje zich verrijkte met 't ge
stolen kerkegoed, maar verzwegen wordt
alweer, dat hij na 't dempen van 't Ant-
werpscho oproer de 5000 gulden, hem dooi
de Staten aangeboden afwees.
Erkend wordt dat hij 'n aantal muite
lingen strafte, maar in 't geheim blies hij
toch den opstand aan.
Van z'n dood wordt gezegd: „Wat een
ongelukkige dood! Want schrikkelijk is
het te vallen in do handen der goddelyke
gerechtigheid na zulk een leven!".
Hoewel roeds lang door ïruin weerlegd^
wordt 't nog altijd voorgesteld, als zouden
de bekende laatste woorden van deu Prins
'n verzinsel zijn van den hofprediker.
Ondanks de alom bekende tegenspraak
van Prof. Blok, komen nog op't répertoire
voor de lasterpraatjes over Bodewijk van
Nassau, die zich schuldig gemaakt zou
hebben aan kerkroof eu heiligschennis en
't aanrichten van 'n bacchanaal met altaar-
beuoodigdheden op öoeden Vrydag.
Wij mogen ook wel even vermelden de
zinsnede, die wel geen invloed kan hebben
op de Oranjeliefde van de roomsche jeugd
maar toch toekenend is voor deu geest van
't onderwys: „Van Alkmaar begon de
victorio van den vijand".
Wat zullen die kinderen trotsch worden
op onze, ook hun vadorlandsche geschie
denis!
Ons lijkt de gevolgde methode beter
geschikt om de Oranjeliefde te ondermijnen
dan aan te kweeken.
Waar de Oranjeliefde van on« volk z'n
meest vaste basis heeft in onze roemrijke his
torie vragen wij ons af, wat er van overblijft,
zoo inon dien grondslag er aan ontneemt.
Zeker, wij willen niet ontkennen, dat
op de roomsche scholen den kinderen
eerbied voor 't gezag en dus ook voor
onze Koningin ingeprent wordt (al is
natuurlijk 'n ultraniontaan hoogcreu eerbied
verschuldigd aan 'n hooger gezag); maar
tusschen 'n de'gelijken eerbied en on-<e
Oranjeliefde bestaat toch 'n reusachtig
verschil
De Oorlog.
Gisteren kwam het bericht van de in
neming Van Tripoli; welnu thans wordt dit
reeds weer ontkend.
Hot bombardement is volgens een bericht
uit Rome gistermorgen hervat en word tot
6 uur in den avond voortgezet. Er is geen
enkele bevestiging van het bericht dei-
overgave ontvangen.
Ook staan, mag men de berichten uit
Konstautinopel gelooven, de ondorhande-
lingen weer op losse schroeven.
Het is ODjuist, zoo seint men van daar,
dat er. onderhandelingen, welke ook, door
tusschenkomst van Duitschland of een andere
mogendheid gevoerd worden, ten eiude
het Tripolitaausch geschil te beëindigen.
De regeering is vast besloten wederstand
te bieden; zij zal aanstonds tegen de in
Turkije verblijvende Italianen een iei_ks
maatregelen treffen en zal een economischen
oorlog beginnen. Zij is eveneens besloten
elke verwikkeling in deu Balkan te ver
mijden en zal waarschijnlijk aan de mogend
heden vragen met het oog op de hand
having van den vrede, haar tusschenkomst
bij de Balkan-Staten te verleenen.
De Italiaansche minister van Marine heej
last gegeven, dat de Turksche schepen
welke zich in de havens bevonden op het
oogenbhk der oorlogsverklaring en onkundig
waren van deze verklaring, een vrijgeleide
voor Turkije of eenigo andere bestemming
kunnen krijgen, doch dat de andere Turk
sche schepen in beslag genomen moeten
worden. Wat de Turksche schepen aan
gaat, welke uit nood een haven zyn binnen
gevallen, moet aan deze de tijd worden
gelaten, welke strikt noodzakelijk is om
hun rei6 veilig te kunnen voortzetten.
Omtrent koopwaar toebehoorend aan on-
zijdigen, welke zich aan boord bevindt van
een in beslag genomen schip, moet aan
deu Minister van marine nadere instructies
wordon gevraagd.
En Turkije gaat intusschen voort met
deu economischen strijd tegen Italië. De
regeering heeft, volgons het Berliner Tage-
blatt, een nota gericht tot alle diplomatieke
vertegenwoordigers, waarin medegedeeld
word, dat alle goederen van Italiaansche
afkomst geconfisceerd moeten worden. Zelfs
op het douanekantoor werd beslag gelegd
op Italiaausche goederen. Maatregelen tot
onmiddellijke verbanning van alle Italianen
worden getroffen. Al deze berichten geven
weinig hoop op een verzoening.
Bij volkomen gebrek aan betrouwbaar
nieuwe, vinde hier de volgende bittere
ironie, door Clement Vautel in de Matin
geschreven, een plaats:
De bouw van het Vredespaleis in Den
Haag maakt groote vorderingen.... Het
is zelfs zeer ontrustend.
Inderdaad brengt dit vredelievende ge
bouw ongeluk.
Bewijzen:
Er wordt tot den bouw besloten: de
oorlog in Zuid-Afrika breekt uit.
De plannen worden goedgekeurd: Rus
siscb-Japaniche oorlog.
Eerste steenlegging: keizer Wilhelm gaat
naar Tandzjer; begin van de Marokkaansch-
Europeesche verwikkelingen.
De eersto verdieping is klaar: Oostenrijk
maakt zich van Bosnië en Herzogowina
meestor.
Tweede verdiepiug gereed: Fransch-
Duitsch gehaspel.
Het dak er op: Italiaansch-Turkschc
oorlog.
Met angst en beven, zegt Vautel, volg
ik het werk van de metselaars in het
Vredespaleis in den Haag. Net omgekeerd
als in Balzac'6 Peau de Chagrin wordt de
toestand erger naarmate dit grooter wordt.
Denk eens aan, dat de glazenmakers,
de behangers, de stoffeerders nog niet eens
met hun werk begonnen zijn. Ik heb
hooren praten van groote schilderingen,
symbolen van do zegepraal van de vredes
beweging... Past er opl Iedere keer, dat
zoo n schilderstuk op zijn plaats gozet
wordt, zal er ergens een regen van shrap-
uells ueerkomen. Er is ook sprake van
beelden (Pax, Lux, Labor, enz.), waaruiee
de galerijen zullen versierd worden. Elk
beeld zal duizenden menschon levens kos-
teu. En op den dag, dat die redcsteuipcl
ingewijd zal worden berg je dan maar: 't
zal een algemeen gevocht worde-i
Waarom Vautel dan ook verzoekt het
Vredespaleis eenvoudig af te breken.
Dk Marokko Quaestie.
Er is gisteren melding gemaakt van het
plan van Duitschland en Frankrijk om als
er in de toekomst geschillen mochten rijzen
ovor de uitlegging vau het te sluiten Ma
rokko vordrag, deze te onderwerpen aan
het arbitragehof iu Den Haag. Een voor
stel in dien geest is echter, volgons de
latere berichten, nog niet gedaan.
Minister-president Caillaux moet dezer
dagen aan eenige leidende politici hun
oordeel hebben gevraagd over het verdrag
omtrent Marokko. Zij zouden ziek echter
niet hebben willen uitlaten en slechts ge
zegd hebben, dat de verantwoordelijkheid
rust op dengene, dio de macht heeft.
Uit hetgeen te dezer zake bekend is
geworden, zou gebleken zijn, dat iu het
parlement geen meerderheid te vinden zal
zyn tot goedkeuring van het verdrag en
zouden eenige hoofden vau groepen zelfs
willen trachten het ministerie omver te
werpen, dadelijk by den aanvang van do
zitting en voor het einde der onderhande
lingen, teneinde te voorkomen, dat men
gesteld zou worden voor het voldongen
feit, dat de overeenkomst reeds geteekend
was.
Het ongeluk tan de „Libbrté."
De redo door don Minister van Marine
bij de begrafenis der slachtoffers van de
„Liberté" gehouden, geeft de „Figaro"
aanleiding het volgende op te merken. Do
Minister heeft op onTerichrokkon toon ge
zegd, dat hij het Yreoselijko geheim, het
welk het ongeluk der „Liberté' omgeeft,
wil doorgronden. Is hot dan werkelijk waar
dat dit geheim zoo ondoorgrondelijk i9
Elke commissie van onderzoek, gelijk de
heer Delcassé zoo gaarne iu het leven riep
toen hij nog naar den ministerieelen zetel
dingen moest, zal hem kunnen vertellen,
dat de oorzaken van deze ramp, zonder
wedergade in Fraukrijks geschiedenis, niet
anders zijn, dan gebrek aan ministerieele
instructiën, en verwaarloozing van de maat
regelen, na hot ongeluk met de „Jena"
voorgeschreven.
De toestand in Portugal.
Uit Spanje komen nog eenige berichten
omtrent den opstand der kouingsgezinden
in iPoriugal. De Portugeesche berichten
worden door de censuur ingehouden en wat
er uitlekt wordt door de regeering tegen
gesproken.
Nu heeft de gouverneur van Badajoz
aan dcoSpaauschen minister van binnenlund-
8ch zaken geseind, dat volgun9 mededeo-
Imgcn van reizigers, die uit Oporto kwamen,
twee bommen waren noorgelegd op een
brug bij Entroncamento, van welke bommen
een ontplofte eu groote schade, maar geen
verlies van menscbenlevens veroorzaakte.
Die reizigers verhaalden verder, dat aan
den opstand te Oporto verscheidene politie
agenten hebben deelgenomen en dat er
onder de gevangenen ook twee majoors
zijn.
Er loopen allerlei tegenstrijdige geruch
ten. Volgeus de koningsgezindon is de
togeurevolutie algemeen. Een gedeelte van
het garnizoen te Guimares zou zich by
Couceiro en zijn 4000 man hebben aango-
sleten; Ie Viaua Castello en Figueira do
Foz, dicht bij Opoito, zouden, do konins-
gezinden lieer en meester zijn, enz. Maar
volgens de republikeinsche berichten is er
niets van dat alles waar en is het overal
rustig in Portugal.
Te 'Setubal zoo wordt aan de K61-
nischo Zëiting bericht heeft een volks-