DAGBLAD VOOR AMERSFOORT EN OMSTREKEN.
No. 237.
WOENSDAG 11 OCTOBER 1911.
8e JAARGANG
Openbare Leeszaal.
BUITENLAND.
DE EEMLANDER.
Hoofdredacteur: Mr. D. J. van Schaardenburg.
Abonnementsprijs:
Per jaarf 4.Franco per
post id. f5.60. Per 3 maanden id. f 1.Franco per post
id. f 1.40. Afzonderlijke nummers f 0.05.
Bureau: KL KI WK HtA(l Telet. luiere. 1SS.
Prijs der Advertentiën:
Van 1 tot 5 regels f 0.40. Voor iodereu regel meer f 0.08.
Buiten het Kanton Amersfoort per regel fO.10. (Bij
abounement belangrijke korting).
Tot plaatsing van advert, en reel, van buiten het kanton Amersfoort in dit blad is „uitsluitend" gerechtigd het Alg. Binnen-en Ruitenlandseh Advert.-bureau D, Y. ALTA, Warmoesstr. 76-78 Amsterdam
'n Heugelijke tijding!
De plannen tot stichting van'n Openbare
Leeszaal te Amerafoort nomen vasteren vorm
aaD, de kansen van haar tot standkoming
zjjn stijgende.
De Heer Sutherland, die reed9 maanden
lang mineurswerk verricht heeft en onver
moeid werkzaam geweest is om voor deze
goede zaak sympathie te wekken, heeft
van tal van personen en corporaties blijken
van instemming mogen ontvangen, zij 't
dan, dat hij niet geheel voldaan was, door
dat velen, op wier steun en speciaal
finantieelen steun hij stellig gerekend
had, niet van zich hebben doen hooren.
't Geen natuurlijk niet zeggen wil, dat zij
't plan niet genegen zijn; do tijd, dat men
gehoor gaf aan de uitnoodiging, om door
't zenden van 'n „visitekaartje" teeken van
instemming te geven, schijnt voorbij te
zijn.
Inmiddels is ook dé afdeeling Amersfoort
van den Bond van Neder]. Onderwijzers
aan 't werk getogen en heeft meteen maar
de koe bij de horens gepakt, door alle
belangstellenden en alle vereenigingen en
corporaties, die bij 't tot standkomen van
'n Openbare Leeszaal belapg hebben, uit
te noodigen tot 'n bijeenkomst, waar de
bekendo heer Greven, secretaris van de
vereeniging voor Openbare Leeszalen en
bibliotheken uit den Haag, 'n lezing zal
houden en men hoopt te kuonen vormen
'n comité van voorbereiding.
Hoewel 't misschien meer in 't belang
der zaak geweest ware, zoo de oproep
tot deze bijeenkomst uitgegaan wa6 van
den heer Sutherland c.s., maDnen en
vrouwen van verschillende richting en
levenspositie, verheugen wij ons er toch
over, dat het initiatief eindelijk genomen
is en wjj de verwezenlijking van onze
wenschen 'n schrede genaderd zijn.
TVg twijfelen niet of de Bond van Ne-
derlandsche Onderwijzers en de heer Sut-
terland, c.s. zullen zich thans vereenigen
tot een gemeenschappelijke krachtige actie
om te komen tot ons aller doel, 'n Open
bare Leeszaal te Amersfoort.
Alle belangstellenden wekken wij op, de
bijeenkomst van Dinsdag 17 October a. s.
bij te wonen. Men weet het thans lang
genoeg vooruit, zoodat men z'n maatrege
len kan nemen om dien avond vrij te
houden.
'tKomt er nu op aan 'n oomits van
voorbereiding samen te stellen, waarin
zooveel mogeljjk, vertegenwoordigers van
alle richtingen en partijen zitting hebben.
Slechts op deze wijze zal men zich 't ver
trouwen en de medewerking van de ge-
heele burgerij verzekeren. Men moot er
zich vooral voor hoeden, zich niet aan de
fout der eenzijdigheid schuldig te maken.
'n Dergelijke fout in de opzet zou zich
later op pgnlijke wyze wreken, gelyk de
ondervinding in Zeist geleerd heelt, waar
men zich eonige zeer aanzienlijke gillen
heeft zien ontgaan ton gevolge der eenzij
dige sameustelliug van 't bestuur. Wel is
men thans bezig de fout te herstellen en
zal alles waarschijnlijk weer terecht komen
maar 't is toch niet bevorderlijk geweest
voor de bespoediging van de zaak. Vooral
in den aanvang moet 'n ondernoming met
de uiterste omzichtigheid aangepakt worden
en dient,men met allerlei omstaudigheden
rekening te houden.
De Ooklog.
Een paar dagen geleden kwam er een
belangryk bericht uit Konstantinopel. Het
deed het einde voorzion van den oorlog,
die eigenlijk geen oorlog is. Inderdaad
herinneren de telegrammen uit Rome eu
Konstantinopel aan het verhaal van do
heeren, die eenen twist beslechten wilden,
door zooals een Ncderlandich Kinderdichter
eens zong, „door eens moedig saam te
vechten." Zij zouden duelleeren. Maai de
een had het te druk cn waarschijnlijk
stelde hij zijn leven nogal op prijs. Daarom
verzocht hij den ander, die reeds op het
terrein was, in een haastig geschreven
briefje, of hij voorloopig muar beginnen
wilde.
Italië is begonnen, maar He tegeupartij
vertoont zich niet op het tooneel. Italiaan-
«che schepen bedrijven, volgens ItaliaaDSche
couranten, heldenfeiten, waarvan iotusschen
de wereld het heldhaftige uiet iüziet. Het
telegram, waarvan wjj spraken, zeide dat
Turkije weer een beroep had gedaan op
de mogendheden om tot een eervollen
vrede te komen.
Italië zou Tripoli mogen bezetten, maar
de Sultan zou souverein blijven, in naam
heer van hot verwaarloosde gebied. Het
scheen dat de raad van deu Duiiscfcen ge
zant te Konstantinopel die de Porto tot
eene schikking wilde bewegen eindelijk
werd opgovolgd Maar latere telegrammen
weerspraken de gelukkige tijding. Heelt
do Porte zich weer bedacht? Heeft de
oorlogspartij weer de overhand gekregen?
Het schijnt zoo, want te Saloniki hebben
rumoerige betoogingen plaats gehad, op
touw gezet door de bevolking, die onmid
dellijke uitvoering eischte van het besluit
tot verbanning van de ItalianeD.
„Het Jong-Turkache comité is zeer ont
stemd over de Duitsch gezinde politiek van
het kabinet Said."
Deze ontevredenheid zal er niet op ver
beteren, nu do Turksehe regeering officieel
medegedeeld heeft, dat zij do uitvoering
van het besluit tot verbanning eerst aan
de goedkeuring van de Kamer zal onder
werpen, daar zij niet alleen de verantwoor
ding durft dragen.
Te Konstantinopel loopen geruchten,
door enkele bladen als juist aangenomen,
dat de invloed van de oorlogspartij zoo
groot is, dat minister Said pasja waarschijn
lijk zal moeten aftreden.
In zijn plaats wordt dan Hilmi pasja
grootvizier. Hilmi pasja heeft zich pertinent
verklaard voor het voortzetten van deu
oorlog.
De minister van oorlog zal waarschijnlijk
heden nog bekend maken, dat vrijwilligers
tU38clieu de 18 eu 45 jaren, die in dienst
wilien treden, aangenomen zulleu worden.
Gitteren vertrokken tien wagons met j
troepen met den Anatolischeu spoorweg
van Haidarpasja naar Smyrna.
In de haveD Autivari (Montenegro) heb
ben een Russische en een Italiaausche
stoomboot belangrijke ladingen proviand
gelost.
Montenegro mobiliseert zjjn reserve
troepen.
Olticieel wordt uit Saloniki geseind, dat
am de Bulgaarsche grens zeer ijverig
militaire voorbereidingen worden getroffen,
en dat in de grensdorpen wapens verdeeld
worden.
Sedert drie dagen wordt op de Bosni
sche Staatsspoorwegen geen vrachtgoed
meer aangenomen, omdat de treinen te
veel in beslag gouoinen worden door traus-
porten van militairen en geschut.
Volgens de Messagero zjjn bij het bom
bardement van Tripoli honderden in do
forten gesneuveld. Dit bombardement is
dus toch niet zoo tam geweest als eerst
werd voorgesteld.
Volgens de „Mattina" ondervonden de
Italianen ook bij de bezetting van Tobruk
wol degelijk tegenstand.
Het bombardement werd door het fort
beautwoord en de Turken openden van de
naburige hoogten een geweervuur. Daarna
gaf de stad zich over.
Dit Rome wordt aan het Berliner Tage-
blatt geseind: Op aansporing van den
kardinaal-bisschop van Ferrari zullen de
katholieken van Milaan een bedevaart
ondernemen naar do Mariakerk, om de
Heilige Maagd een bespoediging van een
beslissende overwinning over de Turken
af te smeeken. Men verwacht bij deze
gelegenheid zeer oproerige botoogingon.
De Marokko Quaestie.
Terwijl de Temps blgft volhouden, dat
de onderhandelingen een bevredigend ver
loop hebben, geven andere bladen leven
dige teleurstelling te kennen, dat het ver
drag over Marokko nog niet gesloten is.
De Presse zegt: „Men begint in het
land ie betwijfelen, of er wel een vriend
schappelijke oplossing zal worden gevon
den. Misschien tor. onrechte, maar waarom
houdt men dan hardnekkig de waarheid
verborgen?"
De Liberté laat zich spottend uit over
het officieele communiqué en zegt: „De
discussies hebben een normaal verloop."
„Dat wil zeggen, dat volgens dat normaal
verloop, de tekst opoieuw van Parijs naar
Berlijn en vandaar weder terug zal worden
gezonden en dat de onderhandelingen over
Marokko niet geëindigd zulleu zijn voor
het einde dezer week of het begin van de
volgende".
De „Intransigeant" zegt, dar het com
muniqué zoo kort is, omdat de teleurstel
ling zoo groot was in dc wandelgangen
van de Kamer, waar men hoopte, op de
mededeeling dat het verdrag over Marokko
gesloten zou zijD.
De toestand in Portugal.
De royalistische opstand in Portugal
schijnt, ondanks de optimistische uiededee
ling van de regeering, nóg lang niet be
dwongen. Uit Lissabon wordt nl. aan de
Times geseind, dat volgens aldaar ontvangen
telegrammen, de royalisten, na eerst over
de grenzen te zijn getrokken, weder terug
gekeerd zijn en zich genesteld hebben in
het bergachtig district van Sierra da Carros,
op nog geon K.M afstands van de Spaat-
8che grens.
Vandaar kunnen zij, zoo noodig, gemak
kelijk achteruit trekken.
Alle pogingen om hen te omsingelen,
zijn tot dusverro vruchteloos gebleven.
Zoodra republikeinsche troepen in de
nabijheid komen, worden zy door de
royalisten beschoten en do Portugeesche
regeering durft, wegons de nabijheid van
de Spaansche grens, niet krachtig tegen
hen optreden.
De regeering neemt intusschen maatrege
len om de politieke gevangenen, wier
aantal reeds meer dan zeshonderd bedraagt,
zoo spoedig mogelijk te doen vonnissen.
De president van de republiek heeft een
besluit geteekend, waarby eeu congres,
samengesteld uit leden van de beido Kamers,
den 16den dezer in buitengewono vergade
ring bijeen wordt geroepen ter aanneming
van het voorstel om 20 en 21 van art.
3 van de Grondwet tijdeljjk buiten werking
te stellen.
Deze paragrafen bevatten bepalingen,
waardoor het beklaagden gemakkelyk valt
hun proces te rekken.
De regeeriog zal bovendien een speciaal
hooggerechtshof instellen voor politieke
misdryvon.
Een Revolutionnaire Rechtbank.
In 't midden van den zomer kregen een
drietal Parijsche revolutionairen, die tot de
elite van het arnarchistendom-van-de-daad
weiden gerekend, elk afzondorlyk, een
uitnoodiging van hun revolutionaire vrienden
om in hot redactie gebouw der Guorro sociale
te verschijnen. Daar gekomen vonden zij
een geïmproviseerde rechtbank, govormd
door de redacteurs van het blad en eenige
andere anarchisten, die hen een formeel
verhoor begonnen af te ueuien; zij werden
beschuldigd politie-spionnen te zijn. Terwijl
het geding aan den gang was, werden er
eenige „Jeunos gardes" naar hun woningen
gezonden, die alles onderste boven keerdeD,
en eindelyk met de onloochenbare schuld
bewijzen der aangeklaagden terugkeerden.
Zij kwamen er echter, vergeleken bij
het lot dat Russische anarchisten bij een
dergelijke ontdekkiog gemeenlijk wacht,
nogal goed at: men liet hen een schuld
bekentenis onderteekenen, hield hen nog
24 uur ,.iu verzekerde bewaring" en liet
zo toen weer vrij.
De rechters van deze revolutionnaire
rochtbank hebbeu thans voor een heuscho
rechtbank, het Hof van Parijs terecht
gestaan. Het II of hoeft nu deze hoeren
vrijgesproken, blijkbaar overwegend dat al
deze gruwelijkheden niet voldoende be
wezen waren. Hoogstwaarschijnlijk zal die
vrijspraak nogal wat beroering wekken;
want .er zijn in Frankrijk eenerzijds men-
schen en bladen die oordeeleu dat de justitie
do vrijheid van arbeid lang niot voldoende
beschermt tegen stalcers-gewclddadigbeden,
terwijl aan den anderen kant ook luide
gepredikt wordt het recht van den staker
om op den werkwilligen kameraad invloed
te oefenen. Jammer dat de uitspraak is
gegeven door do jury, die immers niet
verplicht is, de redenen en overwegingen
van haar vonnis op te geven.
Onder de getuigen waren er, die ver
klaarden, dat de beklaagden bij hun recht
spraak minder van verachtelijke middelen
gebruik maakten, dan de werkelijke recht
spraak pleegt te doen.
