WEERBERICHT.
Thermometerstand
BINNENLAND.
STADSNIEUWS.
mudedeelingen van het
koninkl. nep. met. instituut.
Opgemaakt voorm. 10.47 uur.
De Bilt, 21 November 1911.
Hoogito barometerstand 765.4 m.M. te
Horta, laagste 741.3 te Biarritz.
Verwachting tot den avond van 23 Novem
ber 1911. Zwakke tot matige wind uit
Oostelijke richting.
Gesteldheid van de lucht: des ochtends
nevelig later toenemende bevolking, weinig
of Seen regen.
Temperatuur: Nachtvorst, zelfde tem
peratuur overdag.
Barometerstand te AMERSFOORT.
Barometerstand hedenmiddag te 12 uur
749 m.M.
Vorige stand te 12 uur 749 m.M.
te Amersfoort.
Hoogste gisterenE. 45
Laagste hedennachtF. 32
Hedenmiddag 12 uurF. 45
nationale (dat is in Duitschland het meer
conservatieve) liberalisme is in den oproep
duidelijk merkbaar, want alle punten die
men gewoon was als de voornaamste te
beschouwen van het vryzinnig programma
in Duitschland, zyn vervallen. Zoo wordt
er niet meer opgekomen tegen de kolossale
uitgaven voor leger en vloot en ook niet
moor voor afschaffing van Duitschland's
protectionistische politiek. Heel veel vrij
zinnigs kan men in dit verkiezingsprogram
niet meer outdekken en het lijkt op dat
van de nationaal liberalen als twee drup
pels waters. Van deze verandering van
taktiek zullen de socialisten wel weer voor
deel trekken in den vorm van vermeer
dering van het aantal hunner „bijloopers,"
gewezen vrijzinnigen, wien deze vrijzinnige
verkieziugsoproep niet ver genoeg gaat.
Spoorwegstaking in Engeland?
Uit de stemming van de spoorwegarbei
ders is gebleken, dat er zeer militante ge
voelens heerschteu in Zuid-Wales. Meer dan
90 procent van do spoorweg-employés in
de Taffvallei hebben gestemd ten gunste
van de staking.
De seinwachters van de Great Western
te Cardiff hebben een motie aangenomen,
waarin zij hun ontevredenheid te kennen
geven over de schrale concessies, door de
regeeringicommis8ie toegestaan, en een
loonsverhooging vragen van drie shilling
per week.
Een groote algemeene vergadering tan
spoorwegarbeiders to New-Castle besloot
den arbeiders te adviseeren, hun stem uit
te brengoD vóór de staking.
Belasting op Ongehuwdkn.
Tot de maatregelen, die de Oostenryksche
regeering nemen zal om te voorzien in de
toenemende uitgaven voor leger en vloot
en de traktomentsverhoogingen, die noodig
zijn in duro tydeu, behooreu een algemeene
verhoogiDg van de inkomstenbelasting met
1 percent (die wordt nu 6 ','a in plaats van
51/, percent) en voorts een belasting op de
ongehuwden.
Ongehuwde mannen en vrouwen, weduwen
en weduwnaars zonder kinderen, zullen boven
en behalve de gewone inkomstenbelasting
nog een extra-belasting van 15 percent
moeten betalen en degènen die behalve
voor zichzelven voor slechts èén persoon
hebben te zorgen als b.v. kinderlooze
echtpared moeten 10 percent betalen.
Een belasting voor jonggbzellen.
De Mecklenburgsche Landdag nam
gisteren een wetsontwerp aan, waarbij een
belasting voor jonggezellen wordt ingevoerd.
Ongetrouwde lieden boven de 30 jaar
woiden 25% hooger in de belasting aan
geslagen.
Hiermede heeft Mecklenburg het voorbeeld
van het vorstendom Reuss gevolgd.
De Duurte.
Gisteren deelden wij mede, dat do
duurte-commis8ie te Vlissingen verschillende
maatregelen voorgesteld had, waardoor èn
de arbeiders in gemeentedienst èn ook de
andere ingezetenen, die dit uoodig hebben
geholpen zullen worden. Die voorstellen
blijken hierop neer te komen:
lo. de regeering te verzoeken een tijde
lijke schorsing van.den accijns op suiker
geslacht en zout te willen bevorderen.
2o. een plaatselijke verordening vast te
Btellen op het gewicht van brood.
3o. de door den raad toegêstane ver
hoogingen op de salarissen van gemeente
ambtenaren en werklieden in te doen ingaan
op 1 dezer.
4o. het Burg: Armbestuur een wenk te
geven gedurendo dezen tijd wat ruimer te
bedeolon.
Bond voor Staatspensioen kering.
De hoeren ds. D. A. van Krevelen en
Perie hebben met medewerking van ande
ren een propaganda brochure samengesteld,
getiteld Tot Aanval on Verweer, welke
hol werk van den Bond voor Staatspen-
sionneering wil vergemakkelijken.
Deze uitgave van den Bond verscheen
te Arnhem en behelst overzichten van het
voornaamste uit de buitenlandsche wetge
ving op het stuk van ouderdomsverzorging
alsmede den korten inhoud der desbetref
fende Nederlandsche ontwerpen. De na-
deelen van dwangverzekering worden daarbij
gesteld naast de voordeelen van 8taat6pen-
8ionneering, waarbij de finantieele, prac-
tische en principieele zyden van het vraag
stuk, dat de Bond beoogt op te lossen,
worden behandeld op zeer overzichtelijke
en nauwgezette wijs, doch uit den aard
der zaak in één lichting, die van den Bond.
Als het waar is?!
Het jongste Dummerj van „de Protestant"
wekelijksch orgaan van de Evangelische
Maatschappij, bevat 'n bericht zoo ernstig,
dat wij aan de waarheid ternauwernood
zouden geloof hechten, zoo de betrouw
baarheid van het blad niet boven alle
verdenking staat. Toch deelen wij het
bericht slechts onder voorbehoud mede en
zullen zoo spoedig mogelijk ons vergewissen
of het op waarheid berust
De „Protestant" dan vermeldt, dat het
volgende geval zich in Amersfoort moet
hebben voorgedaan
Een paar oude mannen werden op
kosten der gemeente in een roomsch
gesticht verpleegd. De gemeente betaalde
trouw en geregeld en het rooinsche gesticht
nam even trouw en geregeld de verple-
gingskosten aantotdat onlangs uitkwam
dat de oude mannen reeds een paar jaren
dood waren. Tableau!
NORA.
Het tooneelspel a.s. Maandag door bet
gezelschap Royaards in Amicitia op te
voereo, is een van Ibsen's latere werken,
een van de reeks waarin hij met vernieti
gende scherpte de huichelarij van het maat
schappelijk en huiselijk leven geeselt. Nadat
hij in 1874 de feesten ter eere van het
400-jarig bestaan van de universiteit te
Upsala had bygewoond, wierp hij zich
met volle kracht op de zedenschildering
van zijn vaderland. Achtereenvolgens ver
schenen nu: „De steunpilaren der maat
schappij" (1877), „Een poppenhuis", minder
juist, in navolging der Duitsche vertaling
genoemd naar de hoofdpersoon „Nora"
(1879). en „Een vyand des Volks" (1882)
terwijl in Spoken (1886) het schrikkelijk
beeld wordt geschilderd van de gevolgen
van leugen eD huichelarij in huiselijk en
maatschappelijk leven.
In het volgende nu zullen wo trachten
een overzicht te geven van den inhoud
van „Nora". Voor aanhalingen en citaten
maken we gebruiK van de Duitsche ver-
laling van Kirschenstein.
Advocaat Torvald Helmer is by zijn
huwelijk uit den staatsdienst gegaan
wegens gemis aan vooruitzichten. Echter
in de eerste jaren heeft hy zich
buitengewoon moeten inspannen, het
geen boven zyn krachten ging, zoodat
hij ernstig ziek werd. De dokter verklaarde
een verblijf in het zuiden voor noodzakelyk
en na een jaar in Italië te hebben vertoefd
kwam Helmer gezond en krachtig terug.
Het geld voor de reis had zijn vrouw,
Nora, verkiegen, alles buiten weten van
haar man, van den procureur Krogstad
op een schuldbekentenis, die zy met den
naam baars vaders onderteekend had. Haar
vader was in die dagen stervende en daar
zij de schuldbekentenis dateerde op oon
dag toen haar vader reeds was overleden,
kwam haar bedrog, dat zij als zoodanig
echter niet inzag, uit en was zij en haai
man aan Krogstad overgeleverd.
Het stuk begint met een vroolijken tijd in
het gezin van Helmer. De zorgen zijn voorbij
nu hij tot Bankdirecteur is benoemd en Nora
maakt zich dan ook gereed het a.s. Kerst
feest opgewekt te vieren. Met haar man
bespreekt zij een en ander, als het gesprek
onderbroken wordt door het bezoek van
mevr. Linde, een jeugdvriendin van Nora,
wie het in de wereld niet is meegeloopen.
Zij heeft indertijd haar verloofde (Krog
stad) in den steek gelaten om een huwelijk
aan te gaan, dot haar in staat stelde de
laatste dageD van haar moeder te ver-
vroolijken en de zorg op zich te nemen
van haar twee broeders. Haar man stierf
zonder haar iets na te laten en met hard
werkeD moet ze door de wereld zien te
komen. Ze lacht dan ook om Nora's
zorgen en levensmoeilijkheden, waarop
deze, geprikkeld, mevr. Lirde toevoegt,
dat zij ook iets hseft waarop zij trots mag
zijn. En daD vertrouwt Nora haar het
geheim toe van het reisgeld naar Italië.
Hoe ze er aan gekomen is, zegt ze niet.
Maar zij heeft er voor gezorgd en moet
zich nu veel ontzoggen om haar verplich
tingen on afbetalingen te kunnen nakomen.
Van haar kleedgeld spaart ze uit, terwyl
zo zich opsluit en tot laat in den nacht
zit te copiëoran om geld te verdienen.
Helmer mag daarvan niets weten. „Hij,
die in dergelijke zaken zoo streng oordeelt!
En buitendienTorvald met zijn manlyk
zelfbewustzijnhoe pijnlijk en deemoedi-
gend zou voor hem bet gevoel zijn, my
iets to danken. Dat zou de verhouding
tusschen ons versomberen; ons mooi, geluk
kig tehuis zou niet meer zijn, wat het nu
is." Aldus redeneert Nora. En wel is zij
vaak zeer moe, echter „het is toch zoo
amusant, zoo te arbeiden en zoo geld te
verdienen".
Nora's goede hart spreekt ook aanstonds
als zij belooft te zullen maken, dat Helmer
aan mevr. Linde een plaats aan de Bank
zal bezorgen. Torvald heeft daar ook wel
ooren ua en als hij met mevr. Linde
vertrekt krijgt Nora bezoek van den
procureur Krogstad, die juist vreest zijn
plaats aan de Bank te zullen verliezen.
De noodlottige schuldbekentenis verleent
hem macht over Nora en deze wendt hij
aan ont haar te dwingen bij haar man zijn
voorspraak te zijn. Helmer heeft echter
zijn besluit reeds genomen, Krogstad moet
van de Bank en Torvald wenscht daarop
niet terug te kouten. Want Krogstad heeft
heel wat op zijn kerfstok en als Nora
vraagt of het nu heusch zoo slim is wat
hij gedaan heeft, antwoordt Helmer: „Hy
heeft namen vervalscht. Begrijpt ge wat
dat zeggen wil En Krogstad heeft zijn
daad niet geboet, maar hij is doorgegaan
met strekeu en kunstgrepen, hetgeen hom
zedelijk heeft ten onder gebracht. En zoo
iemand brengt de ziektestof van huichelarij
ou leugen in de geheele familie. „Iedere
ademhaling, welke de kinderen doen, is
vol kiemen van het booze", zegt Helmer,
hetgeen hij als advocaat dikwijls heeft
ervaren. „Bijna alle vroeg verdorven men-
schen hebben leugenachtige moeders gehad".
Nora geeft den moed niet op. Het tweedo
bedrijf laat ons haar pogingen zien om
Helmer toch nog terug te brengen van
zijn besluit om Krogstad te ontslaan. Helmer
blijft echter onverzettelijk en verzendt den
ontslagbrief cu dit maakt Nora radeloos.
Toch meent ze een uitweg te vinden, zij
zal hulp zoeken bij den huisvriend Dr.
Rank. In het vertrouwelijk onderhoud,
dat zy denkt te bobben verklaart Dr.
Rank haar geheel toe te behooren en dit
maakt hot Nora onmogelijk zijn hulp in
te roepen. Hun gesprek wordt afgebroken
door het bezoek van Krogstad, die zijn
ontslag reeds heeft gekregen. Nu komt hij
echter met hoogere eischen en wil een
hoogere positie bij de Bank en als Nora
weigert gaat Krogstad heen en werpt hij
bij het heengaan den brief in de bus,
waarin hij alles aan Helmer meedeelt.
Nauw is Krogstad vertrokken of mevr.
Linde komt binnen, aan wie Nora alles
meedeelt. En zy, de vroegere verloofde
van Krogstad, wil tot hem gaan om hem
te bewegen den brief ongeopend terug te
vragen. Maar mevr. Linde komt terug met
de treurige boodschap, dat Krogstad tot
den volgenden avond uit is. Zij heeft een
briefje achtergelaten, zoodat er nog eenige
hoop is, te meer daar Nora haar man
bewogen heeft, na eens alle zaken te
laten rusten, tot nu een op handen zyud
bal, waar Nora de Tarentella zal dansen.
Het derde bedrijf vangt aan met een
onderhoud ten huize van Helmer tusschen
mevr. Linde en Krogstad. Zij stelt hem
voor het verledene te vergeten ou te trach
ten nieuwe menschen te worden, die elkaar
zullen steunon in het moeilijke leven. Krog-
stad's liefde is nog Diet geheel gedoofd en
in zijn blydschap verzekert hij, dat hij zijn
brief van Helmer zal terugverlangen. Mevr.
Linde weerhoudt hem echter. Aanvankelijk
was dat wel haar doel geweest. „Maar nu ligt
een dagdaartueschen,"zegtze, „en in dien
tijd was ik hier in huis getuige van onge
looflijke dingen. Helmer moet alles weten;
dit ongelukkig geheim moet bekend worden;
er moot een volledige verklaring tusschen
hen komen, het levon kan onmogelyk
voortgaan met alle goheimelykheden en
uitvluchten".
Helmer komt met Nora van het bal en
omringt haar «iet al zijn teederheid. Zij
worden echter gestoord door Dr. Rank. die
een ongeneeslijke kwaal heeft en thaDs de
zekerheid bezit, dat hij binnenkort zal
sterven. Reeds vroeger heeft hij Nora
meegedeeld, dat hij, na het verkrijgen van
die zekerheid, niet meer te spreken zal zijn
voor Helmer en daarom gooit hij bij het
heengaan twee visitekaartjes iD de bus, met
een zwart kruis er op, het afgesproken
toeken, dat hij zich zal opsluiten en sterveD.
Deze viedt Helmer het eerst als hij do
bus heeft geleegd en nadat Nora hem de
beteekenis heeft uitgelegd, wenschen ze
elkaar goeden nacht en vordwynt Helmer
met de brieven, waarbij ook dien van
Krogstad, in zijn kamer.
Die brief bevat baar voonis. Nora weet
het en daarom wil ze heeDgaan. „Hem
nimmer weerzien! Nooit, nooit, nooit! Ook
de kindoren nimmer meer! Ook hen niet
O, dat ijskoude, dookere water. O,
dat bodenilooze deze O, was het
slechte voorby.'. Als ze zich gereed maakt
te vertrekken, komt echter Helmer binnen,
met den brief in de hand. Nora erkent de
waarheid van hetgeen Krogstad schryft,
waarop Helmer haar heftig aanvalt. Hij
vindt het verschrikkelijk in haar een
huichelaarster en leugenaarster te zien. „Ik
had het moeten voorzien, dat zoo iets
gebeuren zou," zegt hij.„Ai de lichtzinnige
beginselen van je vader, heb je geërfd.
Geen godsdienst, geeo moraal, geen plichts
gevoel. O, hoe wordt ik ervoor geBtraft,
dat ik het door de vingers zag. Om
uwentwil deed ik het, en zoo beloon je
mij." Al zijn geluk is verstoord; maar hij zal
trachten de zaak te sussen. „En wat ons
betreft, het moet schijnen of alle9 tus6cheD
ons is als vroeger. Maar natuurlijk slechts
voor het oog der wereld. Je blijft alzoo
hier iD huiB. Maar de opvoeding der kinderen
laat ik je niet over, ik durf ze u niet
toevertrouwen Onderwijl wordt een brief
gebracht 7an Krogstad, waarin deze verklaart
berouw te gevoelen, waarom hij do schuld
bekentenis terugzendt. Helmer verandert
hieidoor geheel, maar nu keert Nora zich
vau hem af. Nadat zy haar gewone kleedicg
heeft aangetrokken, wenscht ze een ernstig
woord met haar man te spreken. Zij verwijt
hom haar nimmer ernstig te hebben behan
deld, hy heeft haar Dimmer begropeD.
„Een groot onrecht is tegen mij begaan
Torvald. Eerst door papa en toen door u."
Helmer: Hoel Door ons beiden
door ons beiden, die u innig hebben lief
gehad, als geen anderen.
Nora: U hebt mij niet bemind. Ge
vondt slechts genoegen daarin, op my ver
liefd te zijn,
Helmer: Maar Nora, wat zijn dat
voor woorden?
Nora: Ja, dat is nu eenmaal zoo,
Tórvald. Toen ik nog thuis was, deelde
papa mij zijn inzichten mee en ik had
natuurlyk dezelfde inzichten; als ik andere
had, hield ik ze voor me, omdat het hem
niet aangenaam zou geweest zijn. Hij
noemde mij zijn pop en speelde met mij,
zooals ik met mijn poppen speelde. Zoo
kwam ik in uw huis
Helmer: Wat zijn dat voor uitdruk
kingen waarin ge u over onze echt uit
spreekt?
Nora: Ik meen, zoo kwam ik uit
papa's handen in de uwe.
U richtte alles naar uw smaak in en ik
kreeg dezelfden smaak als gij; of ik gaf
my den schyn, ik weet niet recht ik
geloof het was allebei het geval, zoowej
