DAGBLAD VOOR AMERSFOORT EN OMSTREKEN.
No. 283.
MAANDAG 4 DECEMBER 1911.
8e JAARGANG.
NIET ALDUS!
BUITENLAND.
DE EEMLANDER.
Hoofvlredafteur: Mr. 1>. J. vuu Schaardenburg.
Abonnementsprijs
Per jaarf 4.Franco per
post id. f5.60. Per 3 maanden id. f 1.Franco per post
id. f 1.40. Afzonderlijke nummers f 0.05.
Bureau: KI.KIKK HtA« Telel. luiere. 18».
Prijs der Advert.entiën:
Van 1 tot 5 regels f 0.40. Voor iedereu regel meer f 0.08.
Buiten het Kanton Amersfoort per regel f 0.10. (Bij
abonnement belaugrgke korting).
Tot plaatsing van advert, en reel, van buiten het kanton Amersfoort in dit blad is .uitsluitend" gerechtigd het Alg. Binnen-en Buitenlandsch Advert.-bureau D. Y. ALTA, Warmoesstr. 76-78 Amsterdam
Het is niet onze gewoonte ingezonden
stukken te weigeren. Er moeten wel zeer
bijzondere omstandigheden zijn, of de toon
moet te heftig of beleedigend zgn, zoo wij
tot niet-plaatsing besluiten. Steeds huldigen
wy ten opzichte van de plaatsing 'n zeer
liberaal standpunt. Ook al kunnen wij ons
met de strekking in het geheel niet ver
eenigen, bieden wij gaarne ieder de ge
legenheid z'n meaning ]en op- of aanmerkin
gen kenbaar te maken.
Ditmaal echter hebbeu wij 'n ingezonden
stuk ontvangen, tegen welks plaatsing wij
overwegende bezwaren hebben. Niet omdat
de vorm niet passend of de inhoud be
leedigend is, maar omdat wij de strekking
verderfelijk achten.
'n LezereB, 'n huismoeder, deelt ons mede
eenigen tijd geleden met zeer groote in
stemming gelezen te hebben ons artikel
naar aanleiding van de oplichting der
r.-kath. middenstandsvereoniging. Wy zijn
voor hare uitbundige lof zeer gevoelig
maar wel verre van ons daardoor gunstig
te laten stemmon, zou dit voor ons 'n
reden te meer zyn om hot stuk niet te
plaatsen, dasr wij huldebetuigingen in den
vorm van ingezonden stukken beslist af
wijzen.
Onze lezeres wil het niot by 'n protest
tegen de oprichting van die vereemging
laten maar ook metterdaad uiting geven
aan hare afkeuring van het exclusivisme
der r.-katbolieken en verzoekt ons daartoe
op te nemen 'n opwekking om niet in
roomsche winkels te koopen.
Wy kunnen ons begrijpeu, dat men in
eerste opwelling z'n heil wil zoeken in
retorsie-maatregelen, die wel eenigszins
door het roomsche exclusivisme uitgelokt
worden. Er zgn echter twee gewichtige
redem n, die ons 'n handelwijze, als voor
gesteld, ten eenen male verwerpelijk doen
voorkomen.
Wel kunnen wij onze lezeres niet tegen
spreken, dat van roomsche zyde op in het
oog vallende wijze 'n bevoorrechting van
geloofsgenooten plaats heeft en dat voor
den niet-roomschen winkelier de strijd om
het bestaan zeer zwaar wordt, zoo «n de
roomschen 4c de niet-roomschen zijn deur
'oorbijloopen, maar daar stellen wij tegen
over, 1' dat het zeer onliberaal zou zijn
om zich aan eenzelfde exclusivisme schuldig
te maken en 2' dat men op die wijze de
roomsche menschen zou doeu boeten voor
de daden van bun leidslieden, aan wie zij
waarlijk niet uit eigen beweging gehoor
zamen.
Niemand zal ons verdenken, dat wij be-
hooren tot hen, die zich door de macht
van de roomsche kerk laten imponeeren
of uit onverdragelijke verdraagzaamheid
het vooitdringend Ultramontanisme niet
durven weerstaan of uit vrees voor anti
papist uitgescholdou te worden tegen geen
enkele roomsche aanmatiging durven protes
teeren en siddeaend als 'n slak in hun schulp
kruipen.
Maar onze stryd gaat tegen bot Ultra
montanisme en niet tegen de belijders van
den roomschen godsdienst; evenmin als wij,
hoewel tegenstanders van de sociaal
democratie, de aanhangers daarvan persoon
lijk zouden willen beuadeelcn.
Zoo wij den raad van onze lozeres
volgden, zou weldra de godsdienststrijd ont
ketend en de bevolking gescheiden zijn in
twee fel tegenover elkaar staande groepen.
an den overkant worden weliswaar on
ophoudelijk pogingen gedaan om die schei
ding steeds verder door te voeren maar
dan is bet toch onze taak als vrijzinnigen,
die kloof zooveel mogelijk te dempen en
toenadering te brengen waar tweedracht
gezaaid wordt.
Yrede met het Ultramontanisme is niot
mogelijk maar de beginselstrijd mag niet
ontaarden in 'n strijd van burgers tegen
burgers.
De Oorlog.
Uit de Turkscho hoofdstad wordt aan
het Berliner Tageblatt geseind, dat een
nieuwe phase in het Dardanellen-vraagstuk
ingetreden is, daar de Porte besloten heeft
aan de mogendheden-onderteekenaars van
het Londensche Verdag van 1S70 een nota
te zenden, waarin Turkije zegt zich ge
noodzaakt te zien tot sluiting der Darda-
nellen over te gaan. De Porte is tot dit
besluit gekomen met het oog op het voort
durend aggressicf optreden van Iialic aaD
de kusten der Eoode Zee, welk optreden
Italië ook tot andere Turksche kustgebieden
zou kunnen uitbreiden.
De sluiting der Dardanellen is dan ook
sedert gisteren voorbereid, en naar verluidt
zullen oude schepen in het vaarwater der
Dardanellen tot zinken gebracht worden.
Wanneer de schepen gezonken zijn,
zullen zij tot verankering van mijnendienst
doen. Daardoor hoopt men ook de diepste
plaatsen in het Dardanellen waar anders
het leggen van mijnen ondoenlijk zou zijn
af te sluiten.
Dit bericht, hetwelk evenwel nog niet
officieel bevestigd is, is van hot grootste
belang, daar de internationale scheepvaart
door deze maatregol ten zeerste belemmerd
wordt. Met spanning mag derhalve worden
tegemoet gezien, wat de mogendheden,
vooral Ruslaud, op de Turksche nota zullen
ten antwoord geven, en of zij het leggen
van zeemijnen en het doen zinken van
Turksche schepen in de Dardanellen zullen
toelaten. Inzonderheid wat het leggen van
mijnen betreft, werd op grond van het
verdrag van 1871 tot dusver aan de mee
ning vastgehoudon, dat dit ontoelaatbaar is.
De Russische gezant moet zich dan ook
op 27 November in dien zin legenovor de
Turkscho regeering uitgelaten hebben.
De Weener „Allg. Ztg." verneemt echter
van wel ingelichte diplomatieke zijde, dat
er in het geheel geen sprake is van de
sluiting der Dardanellen door Turkije.
Naar de Temps uit KoDStantiuopel ver
neemt, heeft de Porte aan de mogendheden
laten weten, dat zy tot haar spijt geen
gevolg kan geven aan hun verzoek om
ingelicht te worden over de maatregelen,
die de Porte voor de verdediging van de
Dardanellen heeft genomen. Zij hoopt, dat
de mogendheden zullen begrijpen, dat zij
tot die maatregelen gedwongen is. Zij zal
de mogendheden gaarne ter wille zijn,
als zij van Italië den waarborg verkrijgen,
dat het niet zal blokkeeren en evenmin
de zeeëngte aanvallen.
Naar verluidt heeft de Porte bij de mo
gendheden protest aangeteekend tegen de
beschieting van do open plaatsen Moka en
Sheik Saïd, hetgeen in strijd is met het
volkenrecht.
Meldden de bladen een paar dagen ge
leden, dat Italië beslist bedankt heeft voor
het aanbod van het Dnitsche Roode Kruis
om het noodigo personeel en materieel naar
het oorlogstooueel te zenden, teneinde don
Italiaanschen sauitairen dienst bij te staan,
thans lezen wij, dat du Turksche regeering
de aangeboden hulp met groote dankbaar-
hoid aanvaard heeft.
Zoo spoedig mogelijk zal dientengevolge
een Roode Kruiskolonne naar Noord-Afrika
verlrekkeu.
Rusland en PERzië.
liet jongste grievende ultimatum, door
de Russische regeeriüg aan die van Perzië
gezonden, is door het pailcment en de
regeeing te Teheran van do hand gewezen
en terstond daarop heeft mqn van uit
Petersburg aan de troepen, die reeds in
Perzië geland waren, het bevel gegeven
naar Teheran te marcheeren. Alzoo: een
Russische expeditie naar de Perzische
hoofdstad! Dat is de derde maal in dit jaar,
dat een der groote Europeesche riïogendhe-
den haar troepen uitzendt op een expeditie
in een van de Islamitische landen: Frankrijk
ging voor met zijn tocht naar Fez, Italië
volgde met den Tripolitaanechon oorlog, en
nu gaat Rusland een veroveringsveldtocht
in het rijk van den Sjah beginnen? 't Is
nog niet te zeggen of men het werkelijk
zoo noemen mag, maar zeker is het toch
wel, dat door hetgeen thans voorvalt de
Russische vuist om Perzië's onafhankelijk
heid nauwer wordt toegeknepen.
De geschiedenis van het incident is onzen
lezers bekend. In enkele woorden brengen
wij in herinnering, dat er cenige weken
geleden een conflict uitbrak tusschen Morgan
Shuster den Amerikaan die door de
Perzische regeering belast is met het
toezicht op de Perzische financiën en
de Russische autoriteiten in Teheran, naar
aanleiding van de beslaglegging door de
Perzische regeering op de goederen van
Sjoea es Sultaneh, een der broeders van den
gewezen Sjah Mohammed Ali. Rusland
dreigde met troepenverzending eu stuurde
vast 'n paar duizend man de Kaspische Zee
over naar de Porzischc kust. Perzië gaf
toe. Maar toen stelde Rusland een nieuw
ultimatum: Morgan Shuster moost aftreden
en bovendien moest Perzië Rusland een
groote som gelds betalen tot vergoeding
van de kosten, die het maakte voor dn
uitzending van zgn soldaten naar Perzië
Dat ultimatum kon Perzië niet aanvaarden:
al had de regeering het gewild, de volks
woede had het uiet toegelaten worden
er niet telkens verwanten van den oud-Sjah
vermoord in Teheran, als uitingen van
woede tegen dezen en togen Rusland? -
en het gevolg is dat nu Rusland zgn
soldaten naar Teheran laat marcheeren.
Al kan men weinig sympathie voelen
voor de wijze waarop de Perzen sin dB de
uitroeping van het grondwettelijk stelsel
hun land hobben bestuurd, toch doet deze
aanslag van Rusland op Perzië's onafhan
kelijkheid aan als een onduldbare rechts
krenking, een schromelijk misbruik van
het recht van den sterWe. Want het
merkwaardige is dat Rusland hiertoe niet
overgaat, omdat do Perzen hun zaken
sleoht bosturen, maar juist nu zg een stap
hebben gedaan in de goede richting: door
de benoeming van den Amerikaan tot
oppersten financier. De zaak is namelyk,
dat de janboel, die het in Perzië is geweest
in de laatste jaren eerst een einde kan
nemen, wanneer de financiën des lands
behoorlijk geregeld worden, en nu was
de heer Shuster de eersto financier die
zich aan dit werk met groote animo en
energie wijdde en die ook inderdaad reeds
eon belangrijk eind gevorderd is.
Het begint er echter in Perzië hoe langer
hoo ellendiger uit te zien.
In TeheraD hebben dagelyks straatge
vechten en oproeren plaats.
Allar-ed-Dowlé, de broer van den vroe-
geren Perzischen gezaDt te Berlijn, is te
Teheran doodgeschoten, Men boschouwt
dien aanslag als gevolg van een chicanes
ten behoeve van Rusland.
Tevens is Mosjir-ed Dowlé, minister
president onder don vorigen sjah, vermoord.
Het Buskruit-Schandaalin Frankrijk.
Naar de „Matin" meldt, heeft het, in
opdracht van Minister Delcassé plaats ge
had hebbend onderzoek der ki Hitfabrieken
tot betreurens waardige uitkomsten geleid.
Zoo is vastgesteld, dat de kruitvoorraden
welke heetten van 1908 te zgn, in werke
lijkheid uit de jaren 1886 en 1895 afkom
stig waren De „Matin" eischt dan ook dat
een strafrechtelijke vervolging tegen de
ingenieurs wordt ingesteld. Niet voor een
commissie van onderzoek, maar voor den
strafrechter dienen zij te verschynen, zegt
het blad.
Obstructie in het Lagerhuis.
In het Engelsche Lagerhuis is door do
unionisten een soort van obstructie begon
nen. Niettegenstaande zij de verzekerings
wet van Lloyd George aangenomen wen-
schen te zien, houden zij sommige amen
dementen op, om aldus den Lords gelegen
heid te geven de wet te verwerpen. Immers
dat kost de regeering veel tyd en maakt
bet haar moeilijk de wet waarbij Ierland
Home Rule moet krijgen, in deze zittings
periode tweemaal door het Lagerhuis te
laten behandelen en aannemen, hetgeen
volgens de nieuwe veto-wet gebeuren moet,
wanneer de Lords haar verwerpen. En dat
doen de Lords natuurlijk.
Aanklacht tegen een
Belgisch Minister.
De leider van de Belgische socialistische
Kamergroep Vandervelde heeft met twee
andere leden van die fractie een voorstel
ingediend tot instelling van een koloniale
enquêtecommissie. Dit vooistel staat in
verband met een inte rpellatic van den he»r
Vandervelde, waarby hij den minister vtg