DAGBLAD VOOR AMERSFOORT EN OMSTREKEN.
No. 15.
DONDERDAG 18 JANUARI 1912,
9e JAARGANG.
Naakte cijfers en rekenkundige
conclusies.
Uit de Pers.
BUITENLAND.
DE EEMLANDER.
Hoofdredacteur: Mr. O. J. vau Schaardenburg.
Abonnementsprijs:
Per jaarf 4.Franco per
post id. f5.60. Per 3 maanden id. f 1.Franco per post
id. f 1.40. Afzonderlijke nummers f 0.05.
Bureau: KI.KISIfl HtAO 6. Telef. Iuterc. 1SS.
Prijs der Advertentiën:
Van 1 tot 5 regels f 0.40. Voor iederen regel meer f 0.08.
Buiten het Kanton Amersfoort per regel fO.10. (Bij
abonnement belangrijke korting).
Tot plaatsing van advert, en reel, van buiten het kanton Amersfoort in dit blad is „uitsluitend" gerechtigd het Alg. Binnen- en Bnitenlandsch Advert.- bureau D. Y. ALTA, Warmoesstr. 76. 78 Amsterdam
Als bijvoegsel van de Nederlaüdsche
Staatscourant No. 290 is verschenen het
Verslag van de laatstgehouden eindexamens
der Hoogere Burger Scholen met 5-jarigon
cursus. Ik heb mij de moeite getroost, om
uit dat verslag een statistiek samen te
stellen betreffende den leeftijd van hen,
die het einddiploma verwierven, zoowel
voor het gcheole land dooreengenomen als
voor de Amersfoortsche Hoogere Burger
School in het bijzonder.
Het kan zijn nut hebben', het resultaat
hier mede te deelen met het oog op ovon-
tneele onderwijshervormingen hier ter stede.
Speciaal met het oog op het al of niet
wcnschelijke hiervan, of de zesjarige voor
opleiding voor de H. B. School zal worden
uitgebreid tot eene zevenjarige voorbc-
leiding.
Ik heb de leeftijden van de geslaagden
genomen op 1 September 1911 als uni-
formdatum.
Mij bleek, dat van de geslaagden over
het geheele land genomen:
4 pCt. 16 jaar oud waren,
21 pCt. 17
33 pCt. 18
24 pCt. 19
13 pCt. 20
5 pCt. 21 jaar of ouder.
Van de geslaagden, afkomstig van de
Amersfoortsche School waren:
4 pCt. 16 jaar oud
21 pCt. 17
25 pCt. 18
36 pCti 19
7 pCt. 20
7 pCt. 21 jaar of ouder.
Men ziet, dat de Amersfoortsche geslaag
den een iets te hoogen leeftijd vertooneu.
Waar in 't geheele land de 18-jarige leef
tijd meer voorkwam dan de 19 jarige, was
dat voor Amersfoort juist andersom.
Dit verschijusel wordt bevestigd, als men
den gemiddelden leeftijd van de geslaagden
nagaat. Voor 't geheele land dooreen ge
nomen was de gemiddelde leeftijd der ge
slaagden 18 jaar en 10 maanden, voor de
geslaagdeu uit Amersfoort was de gemid
delde leeftijd 19 jaar eD 1 maand.
Wordt dus de vóór-opleiding een jaar
verlengd, dan valt volgens Bartjens te ver
wachten, dat de gemiddelde leeftijd van
de geslaagden ook een jaar hooger zal
worden, dus ongeveer 20 jaar zal worden.
Volgooshyper-paedagogische beschouwingen
vau dezen of genen zal misschien te berede-
neeren zijD, dat de leerlingeu bij verlen
ging der opleiding op jeugdiger leeftijd
het einddiploma zullen verwerven. Doch ik
houd mij volgens het opschrift van dit
artikel bij Bartjens.
Ook ga ik dus niet in op de vraag, of
het niet een zeor wenschelijke toestand
voor een gemeente is, dat het einddiploma
er niet beneden de 19 jaar maar boven de
20 jaar behaald zou worden. Aan hen, die
de reorganisatie zullen hebben te bewerk
stelligen, draag ik alleen bovenstaand sta-
tistiekje op, om er de aaudacht aan te
schenken, die zij zullen meenen er aan te
moeten schenken.
J. M. THIEL.
Een gepaste waarschuwing.
De Christ.-Hist. „Nederlander" schrijft:
In eeu enkele gemeente van ons land,
waar ook mannen van christelijke begin
selen zich voor de zaak der openbare lees
zalen hadden uitgesproken, worden deze
gekapitteld over het foit, dat die leeszaal
in welker bestuur zij zitting hebben, op
Zondag geopend is, waarvoor zij dan mede
verantwoordelijk worden gesteld.
Mag dat niet En zoo neon, waarom
niet
Waarom zou men de Iceszalon, althans
buiten de kerktijden, niet openstellen voor
bet publiek? Is het niet goed, hiermedo
hen te dienen, die, op zich zelf wonend en
niet in den kring van een gezin opgeno
men, anders allicht genoopt worden hun
tijd door te brengen in lokalen waarin
een Christen hen veel minder gaarne moet
zien vertoeven? Zij zullen daar althans
bladen en boeken vinden, die men op de
leestafels der koffiehuizen tevergeefs zoekt.
Het is natuurlijk heel gemakkelijk te
zeggen, dat zoo'n alleon-woner dan maar
op zijn kamer moet blijven of io zijo kost
huis (waar hij soms minder de gezelligheid
dan wel de onaangenaamheid van den
verkeerd-gebruikten ZoDdag heeft te onder
gaan), maar houdt men hierbij wel reke
ning met de werkelijkheid? Ir deze be
ginselvastheid in den grond der zaak niet
zeer onbarmhartig
Bovendien, Diemand behoeft naar de
geopende leeszalen te gaan. Niemands
cousciëntie wordt bezwaard door z« open
te stellen. Alleen eenig toezicht is er noo-
dig. Doch dat is nu eenmaal in onze maat
schappij onvermijdelijk. Een volstrekte Zon
dagsrust is onmogelijk, aangezien er, ook
op Zondag, toezicht, op straat en elders,
moet wezen.
Laat men ook in dezen vooral niet te
veel theoretiseeren. Eo geen voet geven
aan de verkeeide neiging om ons eigen
inzicht voortdurend niet alleen te willen
opdringen aan anderen, maar het ook bij
uitsluiting als christelijk voor te stellen.
Zulk een neiging leidt zoo licht tot fari-
zeeisme en uiterlijk vertoon.
De Oorlog.
In de proclamatie, waarin de eenheid
gepredikt wordt, die alle Mohammedanen
bijeen moet houden tegen den vijaod van
het Turkscbe rijk, deelt de sjeik der
Sinoessis, Achmed-el-Sjerif officieel mede,
dat hij Italië den heiligen oorlog verklaaid
heeft. Hij eischt van alle Arabische stam
men en sjeiKs, dat zij aan den oorlog
deelnemen. De proclamatie heeft een diepou
indruk gemaakt op de Mohammedanen, die
zich ijverig voor den oorlog gereed maken.
Duitsche Verkiezingscijkbrs.
Zeer belangwekkend is de ambtelijke
opgave van het aantal stemmen, dat den
twaalfden Januari door elke partij behaald
is. Ten eerste omdat eruit blijkt, dat het
8temmental der conservatieven en centrums-
candidaten, vergeleken bij 1907, en in
aanmerking genomen de toeneming der
bevolking, zeer belangrijk is gedaald (veel
meer dan in verhouding tot het aantal
verloren zetels het geval moest zijn (en
voorts dat het stemmental der liberale
i partijen belangrijk en dat der socialisten
ontzagwekkend is gestegen. Ziehier een
opgave der belangrijkste cijfers:
1912 1907
Conservatieven 1,149,916 1,060,209
Centrum 2,012,990 2,179,743
Nationaal-liberalen 1,071,297 1,637,048
Vrijzinnige volksp. 1,556,549 1,233,935
Socialisten 4,23S,819 3,259,020
De cyfers spi eken voor zich zelf en ver
tellen duidelijk hoe groot de afschuw is van
het Duitsche volk voor de cooservatief-
clericalo overheersching. Waarom er dan
niet meer zetels gewonnen zijn door links?
Omdat de indceÜDg in kiesdistricten zoo
ergerlijk onrechtvaardig, zoo achterlijk (zij
is gemaakt naar een volkstelling van 't jaar
'06) is, dat de volkswil allerminst tot
uiting komt. In Charlotteuburg stemmen
een honderdduizend kiezers tegen driedui
zend in eeu district ergens in het oosten
des rijks. Men begrijpt dat op dio manier
de invloed der stemmen voor links oneindig
minder is dan die van rechts, welko
immers voornamelijk op het platteland
wordeD gewonnen.
Wil men de proef op de som? Het aantal
stemmen dat voor de partijen van rechts
bij eerste verkiezing werd uitgebracht,
bedroeg ongeveer vier en half millioen en
dat voor de linkerpartijen niet minder dan
zeven en een half! Ware er een billijker
verdeeling van kiesdistricten, of liever nog,
ware er evenredige vertegenwoordiging, er
zou geen sprake wezen vau een overheer
sching door het zwart blauwe blok!
Het uitvoerend comité der vooruitstre
vende volkspartij heeft een oproeping voor
de herstemmingen openbaar gemaakt,
waarin o.m. wordt gezegd: De vernietigiDg
van het zwart-wit-blauwen blok moet ook
bij do herstemmingen vast voor oogen
gehouden worden. De met ons verbonden
nationaal liberale partij moet tegenover
eiken tegenstander woiden gesteund. Voor
het overige geldt de leuze, dat geeu stem
mag worden gegeveD aan eenig lid der
Duit6ch conservatieve partij, der Rijkspartij,
van het CeDtrum, der Économische Vcreeni
ging of van eenig andere anti-semietischo
groep.
Naar de National Zeitung, het orgaan
vao dc nationaal-liborale partij, verneemt,
heeft de regeering de leiders van deze
paitij tot een gemeenschappelijke coofe-
rentie uitgenoodigd met de leiders van de
conservatieven en het centrum, om tot
overeenstemming te geraken in den geest
van de herstemmingsleuze van den rijks
kanselier en van nationanl-liberale zijde een
steunen van de sociaal-democraten tegeu
het centrum en de conservatieven te voor
komen. Do nationaal-liberalen wilden echter
niet aan een algemeene bespreking, die
ook het centrum eo de conservatieven bij
woonden, deelnemeD.
Centrum en Soc. Democratie.
Waar het pas geeft, verkondigt het cen
trum, dat het bij de herstemming geener
lei bondgenootschappen met de sociaal
democraten zal aangaan. DeBreslauer Ztg.
heeft nu echter van een Poolsoh leider
vernomen, dat het centrum niettemin in
Opper-Silezië onbeschroomd met de soci
aal democraten aan het sjacheren is. In het
district Beuthen komt een Pool =:et een
lid van het centrum, eo in het district
Kattowitz een Pool mot een sociaal-demo
craat in herstomming. Hot plan is nu, dat
de sociaal-democraten het district Beuthen
aan het centrum zullen helpen uitleveren,
in ruil waarvoor bet centrum de sociaal
democraten in Kattowitz zal helpen zege
vieren. Het ergste is, dat het centrum zoo
doende zijne eigen vrienden de Polen,
verraadt.
De Vergiftiging te Berlijn.
Gisteren is, blijkbaar aan motbrl-alco-
holvergiftiging een arbeider, tijdens het
vervoer naar het ziekenhuis gestorven. Het
lijk zal onderzocht worden; reeds nu kan
worden vastgesteld, dat de arbeider kort
te voren bij familie-leden jenever gedron
ken had.
Van de aan mcthyl-alcoholvergiftiging
lijdeude patiënten in de verschillende Ber-
lijnsche ziekenhuizen, worden er dagelijks
als genezen ontslagen. Thans zijn nog
slechts enkelen in behandeling.
Daling van het Geboortecijfer
in Duitschland.
Uit de jongste bevolkingsstatistiek van
het Duitsche Rijk blijkt, dat ook daar 'n
aanmerkelijke eu geregelde vermindetiDg
van het aantal geboorten bestaat. De vol
gende cijfers wijzen dit uit. Op elke dui
zend inwoners vielen in de jaren 1876,
18S1, 1S91, 1901, 1907, 1908, 1909, 1910
reep. 42 6, 38.5, 38.3, 36.9, 33.2,33,31.9,
30.7 geboorten. Een geregelde en vr(j
snelle daling dus, die een Duitsch blad
met verklaarbare zorg er op doet wijzen,
dat, al is in Duitschland nog lang niet de
toestand gelijk aan dien in Frankrjjk, met
zijn 19 geboorten per duizend inwoners,
de jaarlijksche bevolkingstoename van thans
van 800900.000 wel niet lang meer blij
ven zal. En dit te eer waar, naar het
schijnt, de beperkiug van het sterftecijfer
haar uiterste grens bereikt heeft.
Het nieuwe Fransche Kabinet.
Het ministerie-Poincaré is zeer welwil
lend ontvangen door de Kamer, 'n Motie
van vertrouwen werd met 400 tegen 6
stemmen aangenomen.
De ministerieelc verklaring op zichzelf
was al niet veel interessanter dan de meeste
harer voorgangsters. De wet op de rechts
positie der ambtenaren, de kiesrechtwijzi
ging, de inkomstenbelasting, sociale her
vormingen, bescherming van de openbare
school en verbetering van het vak-onder-
wija zijn ons nu al zoovele malen toege
zegd dat al dat moois dan nu eindelijk
wel verwezenlijkt worden zal.
Maar Poincaré deed dan ook heelemaal
niet groot ermee, en gaf een oogenblik
later grif toe dat men het nieuwe minis
terie niet naar zijn woorden, maar eerst
naar daden moest beoordeelen. En dat
maakte dadelijk een heel sndeien indruk
dan de verontwaardiging die verschillende
zijner voorgangers bij zoo'n gelegenheid
toonden dat men aan hun hoog-ernstige
verzekeringen twijfelen durfde.
Frankrijk en het Vaticaan.
Volgens in de Fransche pers verspreide
geruchten, zonden op aansporing van i'en
gezant Barrére, onder het ministerie Cail-
laux tusscben FraDkrjjk en het Vatikaan
onderhandelingen gevoerd zjjn, ten einde