DAGBLAD VOOR AMERSFOORT EN OMSTREKEN.
No. 104.
VRIJDAG 3 IV3EI 19i2.
9e JAARGANG.
BUITENLAND.
DE EEMLANDER.
Hoofdredacteur: Mr. D. J. v«u Schaardenburg.
Abonnementsprijs:
Per jaarf 4.Franco per
post id. f5.60. Per 3 maanden id. f 1.Franco per post
id. f 1.40. Afzonderlijke nummers f 0.05.
Bureau: KI-.EINK H.tAO'6. Telef. (nterc. IH:{.
Prijs der Advertentiün:
Van 1 tot 5 regels f 0.40. Voor iederen regel meer f 0.08.
Buiten het Kanton Amersfoort per regel f 0.10. (B:j
abonnement belangrijke koiting).
Tot plaatsing van advert, en reel, van buiten het kanton Amersfoort in dit blad is „uitsluitend" gerechtigd het Alg. Binnen* en BniteDlandsch Advert.-bureau D. Y. ALTA, Warmoesstr. 76*78 Amsterdam
Ren doodgeschoten Oorllla.
De Gorilla's, de grootste apensoort tor wereld, viodt men iu
bet nieuwe Kongogebiod en iu Nieuw-Malzeroen. Deze reuzenaap is
2 M. groot en zijn spioron zijn ontwikkeld als bij een hercules. De
ontmoeting met zoo'n monster is dan ook geen aangename.
Wij geven hier een voorstelling van een exemplaar kort ge
leden aangetroffen.
HET PANTSERSCHIP.
I.
Indien de Tweede Kamer Minister Went-
holt zijn pantserschip toestaat, kan men
niet beter doen dan dit schip de Wentholt
te noemen. Want er is voor den minister
inderdaad de grootste hardnekkigheid toe
noodig geweest, om tegenover de algeinee-
ne afkeuring, z'n pantserschip te blijven
verdedigen. Of het hem gebaat zal hebben?
Er is reeds 'n heele geschiedenis aan
dit schip verbonden.
Bij de marinebegrooting van het vorige
jaar kwam de minister er mee voor den
dag als eersteling voor 'n Indisch eskader
van vier of vijf schepen. Dit eerste pantser-
schip zou 7600 ton meten en ruim zeven
millioen guldeo kosten.
Reeds dadelijk vond dit plau weinig
sympathie; in de gioote pers regende hot
ingezonden stukken vau specialiteiten, die
er de een al ongunstiger dan de auder
ovor oordeelden. Algemeen vond men de
grootte en de snelhoid te gering; het schip
is niet bestand tegen 'n slagschip van een
der mogendheden en heeft te weinig snel
heid om te vluchten. Ook in de Kamer
was do mioinster er niet gelukkig mee,
zelfs z'u nieuwe politieke vrienden kon hij
er niet warm voor maken.
De uitvoerige begrooticgsdebatten vorm
den 'n goed voorwendsel om het Pantser
schip voorloopig uit het parlementaire vaar
water verwijderd te houden. Niemand
minder dan de Groote Leider diende den
22en December 'n motie in, om den minis
ter te verzoeken het schip uit het budget
te lichten en bij suppletoire begiooting in
Februari te doen behandelen, daar de tijd,
die voor hot Kerstreces overbleef, boslist te
kort was voor de Kamer, om 'n beslissing
te uemeD De minister Wentholt. die wel
zag aankomen, dat het mis ging, begreep
dat het buigen of bersten was en verkoos
het oerste. Onder gejoel en hoongelach der
kamerleden volgde hij den wenk van den
Leider op en verminderde z'n begrooting
met do golden, uitgetrokken voor de oerste
bouwkosten van het schip maar sprak
daarbij de verwachting uit, dat de Kamer
onmiddellyk na de hervatting der werk
zaamheden zijn suppletoire begrooting zou
willen behandelen. Want anders zoo
dreigde hij ouder toenemend gejoel kou
hij do verantwoordelijkheid voor het de
partement van Marine niet langer dragen.
De Raad van Defensie is zeer sterk in zijn
afkeurend oordeel. Italië en Argentinië bou
wen schepen met een snelheid van meer dan
22 mijl, zegt die Raad, maar wij houden
vaat aan een vaart van 16 mijl en ge
doogen dus, dat in de toekomst onze tegen
standers met onze vloot spelen als de
kat met de muis.
De suppletoire begrooting werd ingediend
met 'n ministerieele memorie, welke de
tegenstanders nog meer aanleiding tot cri-
tiek bood. Was het nut van bet Pantser
schip aanvankelijk betoogd voor de Indische
wateren, thans werd opeens door den
minister ontdekt, dat het eigenlijk in alle
werelddeelen goede diensten zou kunnen
bewijzen.
Het werd intnsschen Februari, fatale,
maand, Maart, April en nog bleef minister
Wentholt de verantwoordelykhoid voor het
dcpailemeut van Marine dragen. Eindelijk,
den leu Mei is het Pantserschip ons Par
lement binnengestevend en het zal, hopen
wij, in do archieven 'l veilige haven vinden.
'u Slecht voorieekeu voor c'ea minister
was het dat de eerste aauval iu de kamer
van den coalitie-kant kwam. De chr. hist,
heer van Wassenaar van Catwijck zei het
korten bondig: aan liet schip van den mi-
ui-tor hebben wijniets, teiwijl hot de taak
beniocielijkr n zul van de commissie, aan
welke de Minister een nader onderzoek bo
treffende de eischeu onzer maritieme defensie
in Indife wil opdrageo, d. w. z. de tweede
commissie, die het aan den Minister weiuig
welgevallige werk dor commissie van 1906
nog eens zal hebben over te doen, en van
welke de Minister conclusies hoopt, d i e
moer in zijn geest val'cu.
Tot zoover de geschiedenis.
Kit kt a kn de Mogendheden'.
Men moet bekennen dat de mogendhe
den soms zonderlinge dingen uitvoeren.
Zij hebben toogelaten dat Kreta fcitelyk
zich van Turkije losmaakte. Zij hebbeD
dat zelfs met eenig welgevallen aangezien.
Zij namen de Mohammedanen op het eiland
in bescherming. Maar de toostand is aldus,
dat de greote meerderheid van deze Mo
hammedanen, die toch dikwijls geene Tur
ken zyn en zeer zelden Arabieren, maar
op het eiland geboren eD die als alle
Kretensen Grieksch spreken, is uitgewe
ken. Het is een bekend feit, dat do Mo
hammedaan niet recht aardt ouder een
christelijk bestuur. Maar ook de Moham
medaan op Kreta ondervond allerlei moei
lijkheden. Het is alsof men op hem de
slechte behandeling van Kreta door de
Turken in eene vroegere periode wilde
wreken. In de steden liet men hem mot
rust, maar do Mohammedaansche boer op
zijn eenzame hoeve had het zwaar te verant-
wonrdon. Zoo is de Mohammedaansche be-
volking in den tijd van veertien jaar, van
zeventigduizend tot nog niet dertigduizend
verminderd.
Do mogendheden hebben laten begaan
en de hoop gevoed der christelijke Kre
tensen, dut men hun zou toestaan Grieken
te worden.
Maar dat mag niet. De ambtenaren der
altijd voorloopige regeering van Kreta,
leggen den eed af van trouw aan Koniog
George. Er zijn zelfa Mohammedanen die
het gedaan hebben tot afschuw van hunne
geloofsgenooten, maar zij waren wel ge
noodzaakt als zij nun baantje wilden be
houden. De Kretensen hebben weer afge
vaardigden gekozen voor de kamer te
Athene. Zij hebben geld bijeongobracht
om deze heeren in staat te stellen op eene
of andere manier de Grieksche hoofdstad
te bereiken en daar te kunnen leven. Maar
de mogendheden hebben daarop een drei
gende nota gezonden, waarin zij verklaren,
dat de bestaande toestand op het eiland
moet gehandhaafd worden, dat zij geene
verandering wenschen in do verhouding
tnsscheo de Porte en Kreta, en het eska
der dat voor het eiland kruist, om do be
woners te beletten dwaasheden te begaan,
hebben ze versterkt.
Nu zijn toch, zooals we dezer dagen
reeds meldden, afgevaardigden met do
stoomboot Péloponnesos en onder Griekecho
vlag naar Athene op wog gegaan. Maar
een Engelsch oorlogsschip hooft hun den
weg versperd, do stoomboot naar do haven
van Kauea teruggesleept en de Kretensen
vastgehouden; zy genieten de eer de ge
vangenen der mogendheden te zijn.
Natuurlijk brengt dat voorval het ge-
heele Kreta in groote bo weging.
De Oorlog.
Hot werk van het opruimen dor drijvendo
contacimijnen in do Dardanollen zal onge-
twjjfeld eenigen tijd vergen, on indien de
inododeeliugen van sommige dagblad-corres
pondenten waarheid bevatten, zelfs viy
langen tijd, aangezien de mijnen volgens
deze getuigen zeer zorgeloos en zonder
systeem in het vaai water zijn geworpen,
zoodat niemand woot waar zij zich thans
bevinden en men een formeele vischvangst
naar deze gcvaarlijae waterdieren zal moe
ten organiseeren. Waarlijk een aangenaam
vooruitzicht voor de vreedzame graansche
pen, die daarna de Daidanellen mogen
pasceren, want allicht zullen er hier en
daar mijnen blijven liggen, en Dog lan°en
tijd na de opruiming is wollicht de moge
lijkheid Diet uitgesloten, dat een schip op
zulk een contactmijn stoot en vergaat.
Dat inderdaad de kans daarop uiet denk
beeldig is, bewijst afgezien van het ge
val van de Texas, welks kapitein onvoor
zichtig geweest schijnt te zijn het vol
gend bericht uit Constantinopel:
Bij het inspecteeren van de boeien voor
den ingang van de Dardanellen is de sleep
boot „Semendar" gisteravond bij het eiland
Samothraki op een myu geloopen die ont
plofte. De sleepboot werd vernield. \ier
officieren, 12 soldaten en de bcmanniDg zyn
verdronken.
De Jezuïbtkn-wkt.
Er is nu ook in den Beierschen landdag
geïnterpelleerd over het besluit dor regee
ring betreffende de Jezuïeten-wet. De mi
nister heeft liet verdedigd door erop te
wijzen, dat ook vroeger do regeering de
Jezuïeten-wet iu den geest van het besluit
heeft toegepast in de enkele getallen
waarin zich quacsties hebben voorgedaan,
zonder dat er ooit, van welke zijde ook,
tegen is geprotesteerd. Overigens, de Beier-
sche regeering zal niet koppig op haar
standpunt blijven staan, maar zich aanslui
ten bij de uitleggiDg, die de Bondsraad,
hot uitsluitend bevoegde orgaan, van de
wet zal geven.
Internationale
Soheepvaartconfkrrntie.
Volgens de Tagliche Rundschau zal de
door de Duitsche regeeriDg voorgestelde in
ternationale scheepvaartconferentie tot voor
koming van ongelukken op zee, waarvan
we gisteren melding maakten, waarschijnlijk
in het begin van den herfst van dit jaar te
Berlijn byeen komen.
Woningtoestanden in Berlijn.
In Berlijn wordt in den laatsten tijd een
groote beweging op tonw gezet voor maat
regelen tot verbetering van den droevigen
woningtoestand. Oud-minister Dernburg
speelt er een groote rol in. Zoowel de
arbeidersklasse als do kleino middenstand