msmt
DAGBLAD VOOR AMERSFOORT EN OMSTREKEN.
jn.
No. 126.
VRIJDAG 31 MEI 1912.
9e JAARGANG.
Een tusschentijdsche Verkiezing.
BUITENLAND.
BINNENLAND.
DE EEMLANDER.
Hoofdredacteur: Mr. D. J. van Schaardenburg.
Bureau: KLKINF. DAAfli,6. Telef. Interc. 188.
Abonnementsprijs:
Prijs der Advertentiën:
Per jaarf 4.Franco per
Yan 1 tot 5 regels f 0.40. Yoor iederen regel meer f 0.08.
post id. f5,60. Per 3 maanden id. f 1.Franco per post
Buiten het Kanton Amersfoort per regel f 0.10. (By
id. f,1.40. Afzonderlijke nummers f 0.05.
abonnement belangryke korting).
Tot plaatsing van advert, en reel, van buiten bet kanton Amersfoort in dit blad is „uitsluitend" gerechtigd het Alg. Binnen- en Buitenlandsch Advert.- bureau D. Y. ALTA, Warmoesstr. 75.78 Amsterdam
Daar do heer Salomons, door het aan
nemen van zij het ook indirect leve
ranties voor de gemeente, het raadslid
maatschap heeft moeten neerleggen, zullen
over weinige dagen de kiezers in
district III ter stembus geroepen worden.
Druk wordt reeds geconfereerd tusschen
de voormannen der kiesverenigingen en
ledenvergaderingen zyn of worden bijeen
geroepen om te beraadslagen over decan-
didaatstelling. Op het oogunblik, dat wij
dit scbryven is ons nog slechts van de S.
D. A. P. bekend dat zij 'n candidaat ge
steld heeft, n.l. den heer Hagelen, terwijl
de kiesvereniging „Amersfoort's Belang"
besloten heeft zich te onthouden*).
De meeste belangstelling genieten na
tuurlijk de rechtsche kiesvereenigingen en
Gemeentebelang.
Van beide kanten hoort men reeds na
men mompelen, maar veel waarde iB hior
aan nog niet te hechten. Want in alle
kiesvereenigingen, bovenal in democrati
sche, is het de ledenvergadering, welke
het beslissende woord spreekt. Slechts in
de Soc. Democratische Arbeiders Party
schijnt het bestuur den candidaat gepro
clameerd te hebben.
Dat rechts met 'n eigen man zal uitko
men en ditmaal geen candidaat van mal
contenten zal overnemen, lijdt geen twijfel,
nu het 'n recbt6che zetel betreft, al zal het
onder de dun-gezaaide personen, die in
aanmerking kunnen komen, niet gemakke
lijk zijn iemand te vinden die in het voor
uitzicht om in 1913 weer te moeten af
treden, bereid is 'n candidatuur te aan
vaarden.
Of Gemeentebelang 'n candidaat zal
stellen, zal vermoedelijk in do hedenavond
te houden ledenvergadering uitgemaakt
worden.
Wy voor ons zouden [onthouding advi-
seereu. Niet zoo zeer omdat de te kiezen
candidaat juist over een jaar weer zal moeten
aftreden en diens zetel dus over korten
weer middelpunt van strijd zal zijn. Maar
vooral om do volgende reden.
Wij willen niet den edelmoedige spelen
maar wy zouden het 'n goed politiek gebruik
achten om bij tusschentijdsche verkiezingen
den opengevallen zetel over te laten aan
die partij, welke dezen bezet hield. Dezen
regel wenschen wy niet gevolgd te zien
bij de periodieke verkiezingen, want het
is goed, dat de kiezers zich dan uitspreken;
de besturen mogen niet alles bedisselen en
de zetels onderling vorsjacheren. Maar liet
lykt ons niet gewenscht, dat bij elke toe
vallige vacature de partijstrijd opnieuw ont
ketend wordt. Het is waarlijk genoeg, dat
om de 2 jaren 'n krachtmeting plaats heeft.
1 erkwikkelijk is verkiezingstrijd nooit en
het is zeker niet in het belang van rust
en vrede om by iedere gelegenheid, die
zich tussclientijds voordoet de kiezers op
elkaar los te laten. Niet onmogelijk, dat
zy zelve blaken van strijdlust, maar 'n goed
veldheer laat z'n soldaten niet vechten, als
zij het willen maar als hij hot wil en wen-
schelijk acht.
Onder Stadsnieuws leest men dat deze
kiesvereenig'iug teruggekomen is op dit besluit
en wel 'n candidaat zal stellen, de hoer P. van
Acbterbergh.
De Transportarbbidersstaking.
De ongegrond verklaring door den re-
geeringscommissaris van den eisch der
stakers, dat alleen leden der vakvereeni-
gingen in dienst zouden worden genomen,
heeft veel kwaad bloed gezet bij de sta
kers. Het stakingecomité heeft thans don
nationalen uitvoerenden raad van transport
arbeiders verzocht onverwijld bijeen te
komen met het doel een nationale staking
te proclameeren, ter handhaving der be
ginselen van het trade-unionisme.
Wordt dit aangenomen wat echter
eerst kan geschieden na ontvangst van het
rapport der nationale organisaties, dan zou
geen Engelsch, althans geen Londensch
schip, in eenige haven van het vaderland
gelost worden.
In Duitschland, zegt men, is de stemmiog
vóór het steunen van de staking door een
boycot niet ongunstig.
De internationale bond omvat 47 orga
nisaties in alle deelen der wereld met ruim
drie kwart millioen betalende leden.
Christelijke en Roomsuhe
Vakverkbniginqen.
Er zijn in het Duitschc Centrum twee
richtingen op het gebied der vakvereeni-
giogen, de Berlynsche en de Keulsche.De
laatste komt op voor de inter confessioneele
vakvereeniging, do eerste wil alleen weten
van zuiver Eoomsche vereenigiogen. De
Paus heeft zich thans uitgesproken vóór
de Berlijnsche richting. Dit heeft zekere
pastoor Beyer verteld, die onlangs door den
Paus is ontvangen. De Paus zou bij die
gelegenheid hebben gezegd tot Beyer, die
tot do Berlijusche richting behoort: „Ik ken
uw grondbeginselen en het doel dat gij
nastreeft; in het bijzonder ook bet onder
scheid tusschen uw organisatie en de an
dere. U prijs ik en keur ik goed; de
andere keur ik niet goed en hun grond
beginselen, welke valsch zijn, kan ik niet
erkennen". Daarmee is de zaak voor
Duitschland uit. De christelijke vakvereeni-
gingen zullen nu wel Bpoedig in zuiver
Roomsche worden veranderd en de evan-
gelischen zullen er moeten uittreden.
Hkt Hongaarsche Volkshuis.
Het Hongaarsche Volkshuis heeft zijn
werkzaamheden weer hervat. Het begon
met een grondig onderzoek naar de mogely-
ke aanwezigheid van de ontplofbare
stoffen; doch er werden geene gevonden.
Toen kon de zitting beginnen. Men had
een stormachtige byeeukomstverwacht, doch
zooals hot meer gaat, het tegenovergestelde
van het verwachte gebeurde; allee bleef
kalm.
De afgevaaidigde Kovatsj, die voor 30
zittingen is verwijderd, was eerst van plan
met geweld weer binnen te dringen, doch
zyn clubgenooten brachten hem van dit
snoodo voornomen af.
Een voorstel om do verkiezing van den
voorzitter Tisza ongeldig to verklaren,moest
wegenB een vormgebrek worden ingetrok
ken. De obstructie was zeer mat en zy
verzette zich or niet tegen, dat de militaire
wetten weer op do agenda werden gebracht.
Opstootje in de Portugeesche Kamer.
By de beraadslaging over een voorstel
om een onderzoek in te stellen naar de
houding van de rechtelijke markt in de
processen tegen de royalistische samen
zweerders, worden sommige afgevaardigden
in de Portugeesche Kamer handgemeen.
De zittiDg moest dientengevolge worden
geschorst. Bij het horvatton dpr zitting werd
met 66 tegen 26 stemmen een motie van
vei trouwen in de Regeering aangenomen.
Bevolkingsstatistiek van Frankrijk.
Wij hebben met enkele woorden reeds
melding gemaakt van de ongunstige be
volkingsstatistiek van het laatste jaar in
Frankrijk. Verscheiden bladen dringen, naar
aanleiding van die statistiek aan op be
strijding van het Neo-Malthusianisme en
tot wederinstelling van den driejarigen
dienstiijd in het Fransche leger. Door dit
laatste willen zij bewerken dat de beten-
qualitcit van het Fransche leger zal kunnen
opwegen tegen de grootere quautiteit van
het Duilache.
Het Marokkaansche Wespennest.
Heel veilig zitten do Franschcn toch nog
niet in Fez. Dat blijkt uit een telegram
van generaal Lyautcy, die het volgende
seint:
„Belangrijke afdeelingen vielen gisteren
middag en avond de noordelijke en ooste
lijke vleugels der stad aan. Zij werden
echter teruggeslagen. Eenige honderden
Berbers slaagden er echter in, de stad
binnen te dringen.
Tegen 10 uur werd de toestand beter,
nadat de aanvallers zeer ernstige verliezen
hadden geleden in de vorige gevechten. In
den loop van den nacht werd de voelirg
met den vijand verloren. Maar hedenmor
gen werd de offensieve beweging hervat
door een afdeeling van de 8c compagnie
ten noorden van Fez. Onze verliezen waren
gisteravond 5 dooden 8 gewonden".
Negeropstand op Cuba.
De Opstand der negers op Cuba waarvan
we melding maakten, woedt hoofdzakelijk
in de provinciën Santiago en Oriente.
Daar hebben de opstaudelingen du weer
twee plantages in brand gestoken.
Generaal Monteguado is op weg n.et
2000 man naar Oriente eD het heet dat hij
bevel heeft gckregeD geen pardon te schen
ken aan de opstandelingen.
Grondwetsherziening.
"Verschenen is het verslag aan H. M.
de Koningin uitgebracht door de Grondwets
commissie, ingesteld bij Koninklijk besluit
van 24 Maart 1910.
Aan de commissie was opgedragen, de
vraag te ondorzoeken welke wijzigingen
in de Grondwet behooren te worden aan
gebracht en de voorstellou te doen, welke
zij noodig zou achten. De haar verstrekte
opdracht was onbeperkt. Zy heeft tot kwy-
tiug daarvan dan ook van elke bepaling
van do Grondwet zich rekenschap gegeven
en, voortbouwende op historisehen grond
slag, getracht eene oplossing te vinden
voor de vraagstukken die sedert de laatBte
herziening der grondwet op den voorgrond
zijn getreden en gepoogd, de bezwaren en
twistpunten uit don weg te ruimen, die
de praktijk der Grondwet en de weten
schap in den loop der jaren aan het licht
hebben gebracht.
Kiesrecht.
De critiek op het bestaande art. het
welk beoogde algemeen kieBiecht voor de
Tweede Kamer der 8taten-Gener3al uit
te sluiten eD des ondanks den wetgever
eene groote mate van vryheid te verzeke
ren, vond ook in de commissie weerklank.
Slechts ééno stem verklaarde zich voor
behoud van het tegenwoordig art. 80. Des
te sterker valt het te betreuren, dat geen
wijzigings-voorstel oene meerderheid op
zich heeft kunnen vereenigen.
Slechts op één enkel punt ontmoetten
nagenoeg alle voorstellen elkander; de
Grondwet behoort zelve de toekenning
van het kiesrecht te regelen. Een zooge
naamd blsnco-artikel vond slechts verde
diging by één lid der commissie.
Hiermede hield eclner de overeenstem
ming op. Voorgestaan werd het algemeen
kiesrecht voor mannen en vrouwen; het
algemeen kiesrecht voor mannen en vrou
wen die door eigen aanmelding tooneu, on
hot bezit prijs te stellen; het algemeen
kiesrecht voor mannen en vrouwen, waarbij
het stellen van eischen aan maatscbappelij-
ken welstand ontleend, zou zijn uitgesloten.
Eindelyk waren er leden, die zich voor
standers verklaarden van algemeen kies
recht voor maDnen doch van vrouwenkies
recht niet wildeD weten.
Eene sterke stroomiDg viel waar te
nemeD ten gunste van een aan alle gezins
hoofden toe te kennen kiesrecht. Een deel
der voorstanders daarvan meende dat het
bezit van do hoedanigheid van mannelyk
gezinshoofd als voorwaarde voor de toe
kenning daarvan moest worden gesteld,
waarom zij bij voorkeur van gezindshoofden-
of huisraaDskiesrecht spraken. Een ander
deel schoof de stelling voorop dat het
kiesrecht aan iedereen behoort te worden
toegekend maar dat in één en hetzelfde
gezin de uitoefening slechts dient te ge
schieden door hem, die, hetzij man of
vrouw, al6 hoofd van het gezin is aan te
merkeD.
In beide stelsels word voorts, zy het
dan ook uit verschillend oogpunt en in
ongclijkcn omvaDg, ruimte gelaten om
individucele personeD, die geen gezinshoofd
zijo, en al of niet tot een gezin behooren,
kiesbevoegd te verklaren.
In omvraag is gebracht, of wellicht het
voorstel om het algemeen kiesrecht te be.
perken tot de gezinshoofden aldus ware te
formuleeren, dat de wetgever bevoegd zou
worden verklaard om, nevens de manne
lijke gezinshoofden, het kiesrecht toe te
kennen aan vrouwen, mits zy voldoen aan
daarbij te stellen eischen, welke niet aan
het bezit van maatschappolyken welstand
ontleend zoudeD mogen wordeD. Die vraag
is ontkennend beantwoord.
Opneming in de Grondwet van het ge-