WEERBERICHT.
STADSNIEUWS.
Thermometerstand
HEDEDEELINGEN VAN HET
KONINKL. NED. MET. INSTITUUT.
Opgemaakt voorm. 10.35 uur.
De Bilt, II Juli 1912.
Hoogste barometerstand 767.2 m.M. te
Breslau en Kopenhagen, laagste 735.2 te
Seydisfjord.
Verwachting tot den avond van 12 Juli
1912. Meest zwakke wind uit Zuidelijke
richtingen.
Gesteldheid van de lucht: Gedeeltelijk
bewolkt, droog weer, behoudens kans op
onweer.
Temperatuur: Warmer.
Barometerstand hedenmiddag te 12 uur
7G3 m M.
Vorige 9tand te 12 uur 765 m.M.
te Amersfoort.
Hoogste gisterenF. 74
Laagste hedennachtF. 56
Hedenmiddag 12 uurF. 79
AMERSFOORTSCHE
BAD- EN ZWEMINRICHTING.
TEMPERATUUR van het watorop Donder
dag 11 Juli des 's morgens 7 uur is 70° F.
dat de rechterzijde bevreesd is geworden
voor het groote verzet, dat ook in eigen
arbeiderskring tegen de verwerping der
wet-Talma is ontstaan.
Middknstandscongres.
Te Deventer is het 9e Middenstandscon
gres geopend.
In de namiddagvergadering komt in be
spreking het onderwerp:
Do Middenstandsvertegenwoordiging.
Hot bondsbestuur heeft de twee volgende
vragen gesteld.
a. Ia publiekrechtelijke vertegenwoordi
ging van den middenstand gewenscht?
b. Moet een vertegenwoordiging van den
Middenstand bestuursbevoegdheid hebben
of behoort zjj slechts adviseerend op te
treden?
Over dit onderwerp hebben de heeren
uir. F. de Vries, mr. E. J. Korthals-Altes
en J. Das Dzn. prae-advies uitgebracht.
Rectificatie.
In ons hoofdartikel van gisteren hebben
wjj gezegd, dat de verkoop van de huizen
aan de Zuidsingel door hot Burger Wees.
huis nog de sanctie van den Gemeenteraad
behoefde. Men maakt ons opmerkzaam,
dat niet de Gemeenteraad maar Gedepu
teerde Staten aan het Bestuur machtiging
moeten verleenen tot het vervreemden van
onroerende goederen.
De Handelsschool.
Zoo we gisteren reeds meedeelden hebben
Provinciale Staten van Utrecht gisteren
beslotten aan de verecniging Handelsschool
voor Amersfoort en Omstreken* een sub
sidie te verleenen van f1170 's jaars.
Ged. Staten stelden voor afwijzend te
beschikken, terwijl de Commissie van Rap
portours adviseerde conform dit prae-adviea
te beslissen. Aan de discussie ontleenen we
het volgende uit Amersf. Dagblad:
De heor De Louter behoort tot de
vele teleurgestelden over het voorstel van
Gedeputeerden. Gedeputoorde Staten hebben
by de tegenwoordige begrooting getoond
niet afksering te zijn van subsidies voor
allerlei economische belangen, onder meer
runderen, geiten, pluimvee, konijnen enz.
Hier heeft men nu te doen met een belang
van hoogoreorde, waarmede de economische
opkomst van een groot deel der provincie
tezamen hangt. Spr. meent dat de gronden
van Gedep. Staten voor hun afwyzand ad
vies niet voldoende vaststaan. Zij zeggen:
Er is geen dringende behoefte; de be
grooting is niet in orde en do wet verbiedt
het. Men moet volgens Spr. het allereerst
wijzen op de behoefte, wanner deze vast
staat dan is de weg voor een gunstige be
schikking wel te vindeD. De onmiddellijk
belangstellenden, en dat moet toch den
doorslag geven, denken anders over die
behoefte dan Gedeputeerden. Nu zeggen
deze: die behoefte berust op vermoedens.
Het adres van de betrokken vereeniging
wjjst evenwel niet op vermoedens, doch op
feiten en verschijnselen, o.a. omtrent de
reeds bestaande handelsavondschool. Spre
ker zal niet beweren dat het aantal leer
lingen der handelsavondschool het bewjjs
aal leveren voor het bezoek der Handels-
dagschool, doch de veronderstelling is niet
te 8tout, dat een groot deel der leerlingeD
der avondschool ook de dagschool zal be
zoeken. Gedep. Staten wenschen geen
proeven te nemen, doch Spr. is van
meening, dat het nemen van deze proef
door subsidie behoort te worden begunstigd,
anders kan deze proef, van wolker gewicht
de Amersloortscbe belanghebbenden zijn
overtuigd, nooit genomen worden.
De bezwaren tegen de begrooting zyn
voor een groot deel opgeheven door de
gewijzigde begrooting. O.a. het bezwaar
dat nog geen pensioensposten zijn uitge
trokken, viudt Spr. op bet oogenblik nog
een zonderlinge tegenwerping, die niet ge
tuigt van geneigdheid om de zaak te steu
nen. Dan zeggen de Gedeputeerden: de
schoolgelden zyn te hoog. Maar wanneer
de betrokken ouders zelf dit schoolgeld
weDSchou te betalen, dan vervalt ook dit
bezwaar. Wanneer slecht den loerlingen
van de avondschool de dagschool bezoekt,
dan is de begrooting godekt. Men rekent
tot een grief dat Amersfoort van de Staten
10% der salarissen vragen.Uitvoerig betoogt
Spr., dat de vergelijkingen der Gedeputeer
den met andere proviooies en instellingen
niet opgaan, pas heeft men hier nog aan
de visscherijschool te Spakenburg een
percentage van 18 verleend. Men moet
de aaken behandelen naar hunne eigen mé
rites, de gemeente Amersfoort geeft f4000
benevens vrye lokaleo. Een handelsschool
voor de tweede stad der provincie is alles
behalve overbodig.
Nu het derde bezwaar, n.l. dit dat de
Lager onderwijswet de provincies verbiedt
subsidise te geven voor onderwijs. Men
beroept zich vooral op de niet zeer geluk
kige omissio van het bestuur der vereeni
ging, n.l. in die passage, waarin dit te
kennen geeft dat de school te Amersfoort
van iets lager peil zal zyn dan de Utrecht-
sohe. Men bedoelt hierbij een school van
iets anderen aard.
Het programma der sohool bewijst vol
doende dat hier geen sprake is van lager
onderwijs. Spr. vindt het niet edelmoedig
van een onwillekeurige omissie in het adres
op zulk eene wijze misbruik te maken als
hier is geschied. Het is ontegenzeggelijk
waar, dat deze school van meet af aan is
genoemd een middelbare school, ofsoboon
Spr. van meening is dat het hier geldt
eene inriohting van vakonderwijs, dat
vooral in de laatste tien jaren zulk een
omvang beeft genomen.
Is het bezwaar in de wet gelegen
door den minister niet gevoeld? Het
Rjjk zelf zegt subsidie toe mits de
provincie deze ook geeft. Bljjkbaar
heeft het Rjjk de meening van spre
ker gedeeld, dat hier geen sprake is van
lager onderwys, hetgeen hjj hier breed
voerig heeft uiteen gezet. Spr. acht het
bezwaar van Gedep. gefantaiseerd, zij het
te goeder trouw.
Gedeputeerde Staten leggen zich een
zware verantwoordelijkheid op tegenover
dit zoo zeer achtergestelde deel der provin
cie. Spr. waarschuwt tegen een moord op
deze inBtelling, zij het dan een cuoord in
embryo (gelach.) Wat de Kamer van Koop
handel te Amersfoort heeft gezegd, n.l.
,men kan het eens probeeren," is niet het
standpunt der vereeniging „Handelsschool*
zelf. Men kan evenwel een jaar subsidie
geven en het volgende jaar zien of ze ge
rechtvaardigd is geweest.
De heer Van Z ij s t bepleit eveneens
het adres der vereeniging. Spr. toont aan,
dat men in deze provincie absoluut niets
doet voor administratief vakonderwijs. Zeer
veel doet men 'oor landbouw en veeteelt,
waar in verhouding veel te weinig wordt
gedaan aan vakonderwijs in het algemeen.
Spr. laat nog daar het curieuze ervan, dat
de minister der Kroon hoegenaamd geen
strijd met de wet ontdekt. Gedep. Staten
wjjzon er op, dit iu de voorbereidende
klassen van deze handelsschool lager onder
wys vakken worden gedoceerd. Doch dat
gebeurt zoo vaak bij andere wet-instellingen
o.a. de Typografen-vakschool en stempelt
zulk eon school volstrekt nog niet tot eeq
lager onderwijs inrichting. De inspecteur
van het M. O. zelf beeft tegenover Spr.
het onderwijs op de voorbereidende klas
sen gestempeld tot louter vsk-onderwys.
Wat den pensioenpost betreft, hier behoeft
nog geen kwestie van te zijn, want het
peisoneel wordt nog maar tijdelijk aange
steld. Bovendien heoft de regeoring thans
zelf de gewijzigde begrooting goedgekeurd.
Het bewys dat het noodige aantal leer
lingen zioh zal opdoen, ia zeer zeker niet
te leveren, doch daarnaar heeft men ook
elders niet gevraagd. Het handelsonderwijs
in Utrecht heeft opgang gemaakt; dat
vanuit Amersfoort hiervan geen gebruik
wordt gemaakt, behoeft geen argument te
zyn. Men moet verschil maken tusschen
middelbaar, cn lager vak-onderwys. Aan
het laatste bestaat in Amersfoort behoefte;
het eerste bestaat in Utrecht; trouwens
ook in Utrecht wenscht men daarnevens
nog later vak-onderwijs. Het onderwys in
Amersfoort bereikt dus een geheel andere
categorie van jongelui. De Amersfoortache
belanghebbenden en de minister, zij conclu-
deeren tot de levensvatbaarheid dezer han
delsschool; alleen de Staten twijfelen nog.
In het geheele land ontstaat behoefte aan
deze soort scholen. Ook te Winschoten,
met Amersfoort te vergelijken, heeft meD
besloten tot oprichting van een handelsschool
als men thans in Amersfoort wenscht. Nog
tal van voorbeelden haalt Spr. in dit ver
band aan en nog tal van plaatsen worden
door Spr. genoemd De inspecteur van het
handelsonderwijs beschouwt deze scholen
als de handelsscholen der toekomst.
Spr. dient een voorstel in waarbjj de
Staten besluiten de gevraagde subsidie van
1170 te verleenen.
De heer K e 111 i t z raadt, aan de band
zijner practische ervaring dit voorstel te
steunen. By den Middenstand is de kenuis
van boekhouden on handelscorrespondentie
nog veel te gering. Gedurende zes jaren
is Spr. lid van de commissie voor recla
mes inzake de bedrijfsbelasting. Vooral in
die functie heeft Spr. ontdekt hoeveel han
delskennis by den middenstand nog ont
breekt. Door het geven van de subsidie
zal men in breede kringen die kenniB
bevorderen en een goed werk doen. Een
avondschool is niet voldoende, wanneer
de jongens den geheelen dag in kantoor
of fabriek staan, hierna zal 's avonds dit
onderwys niet voldoelde meer uitwerken.
Spr. acht het schoolgeld van f 45 's jaars
Diet te hoog. Op de Vaksohool voor Typo
grafie betaalt men een gemiddeld school
geld van f 5 '8 maands, d. i. f 60 's jaars.
Zelfs op deze school iB nog geen pensioen
regeling. Enkele gewone vakken der lagere
sobool moet men eenmaal op deze soholen
onderwijzen. Meestal begint men zelfs met
de practyk pas in het tweede jaar.
De Voorzitter deelt mede dat het
amendement van den heer Van Zjjst ook door
den heer de Louter is geteekeDd.
De heor Doude van Troostwijk
meent, dat wanneer het waar is dat, gelijk
de heer Kettlitz zeide, hier nog zulk een
groot veld braak ligt, er aan de kosten en
subsidies geen eind zal komen.
Spr. ziet in al die subsidiën aan kleer
makers- en kapperascholen geen provin-
oiaal belang, zulk een belang ia alleen iets
waarbij een ieder belang heeft.
De heer v. d. Burg deelt mede dat
op de handelsavondschool 90 kinderen
gaan, ieder belanghebbende gevoelt de be
hoefte aan een handelsdagschool. Hier is
geen sprake van een vermomde M.U.L.O.
School? Wat zyn dat voor scholen? Men
vraagt waarborgen van deze school? Maar
kan een kind dat pas geboren is, direct
loopen?
Vraagt men by andere vakinstellingen naar
dergelijke waarborgen? Spr. beeft er nooit
van gehoord.
De heer B i 1 d e r d y k ia het hoogst
aangenaam te kunnen constateeren de
aangename ontvangst van het prae-advies
van Ged. Staten. Ook by degeoen die
voor de zaak zyn geporteerd. Wanueer
Spr. daarvoor zijn overtuiging niet had,
zou hij dit prae-advies niet willen verde
digen. Ged. Staten meenen, dat hier aller
minst behoefte aan dit onderwys bestaat.
Het prae-advies heeft by sommigen teleur
stelling gewekt. Spreker verbaast zich daar
over, vooral omdat sinds verleden jaar zich
niets heeft voorgedaan om af te wijken
van het toenmalig prae-advies.
Er zyn Binds dien wel veel adressen
ingekomen,[maar argumentatie faalt daarin
volkomen. Men bepaalt zich uitsluitend
tot betuiging van instemming.
De adressen die ingekomen zyo betee-
kenen in het oog van Gedep. Staten Diet
zoo veel. Dit is het eenige nieuws dat
zich heeft voorgedaan. De bestryding van
het prae-advies ten vorigen jaar is Ged.
Staten voorgekomen van weinig beteekenis
te zijn.
Wanneer men deze school gaat subsi
dieeren, komt men op een volkomen nieuw
terrein. Spr. gaat uitvoerig de voorgcschie
denis dezer zaak na cn concludeert daaruit
o. ra., dat onder de belanghebbenden zelf
verdeeldheid heeft bestaan omtrent de le
vensvatbaarheid dezer handelsdagschool. Dat
blykt o.a. uit een motie, die door den
gemeonteraad is aangenomen iu zake de
eveDtueele oprichting en exploitatie van
gemeentewege eener handelsschool. Spr,
haalt het gesprokene van verschillende leden
aan, o. a. van het heer Gerritsen, die zeer
pessimistisch was gestemd over de oprioh-
ting eener handelsschool en als zijn over
tuiging uitsprak dat Amersfoort geen han
delsstad is. Hij meende dat zeer weinig
kinderen naar de handelsschool zouden
gaan; dit zou zelfs een hooge uitzonde
ring zyn; de meeste kinderen gaan volgens
den heer Gerritsen naar H. B. S. of Gym
nasium en min kon moeilijk op het advies
van wjjlen wethouder Celosse tot de ouders
zeggen: „Stuur uw kinderen naar de han
delsschool".
Met de voorbereidende klassen heeft men
ten doel de scholen 2e soort aan te doen
sluiten by de handelsschool, iets wat eigm-
lyk de gemeente zelf behoorde te doen.
Spr. deelt mede dat van de 27 leerlingen
der Handelsschool, in het rapport van
Gedep. Staten genoemd slechte 1 uit de
provinoie komt en geen enkel uit Amers
foort. Spr. heeft Daar de oorzaak hiervan
eeDs geinformeerd en vernomen dat de
meeste ouders uit den stand, die hiervoor
in aanmerking zou komen, liever willen
profiteeren van hun kinderen, door ze wat
geld te lateD verdienen, dan ze naar een
handelsschool te sturen, waarmede in
Utrecht vijf, in Amersfoort vier jaren
heengaan. Men kan dat betreuren, maar
als de financiën er by de ouders nu een
maal niet zyn? Van de 250 leerlingen
der H. B. S- te Utrecht gaan er slechte
27 op de Handelsschool. Wanneer die
verhouding in een stad met 115000 inwo
ners al zoo is, hoe moet het dan in Amers
foort gaan?
Van de haDdelsavondcursussen integen
deel erkeot Spr. het nut. Aan de hand
van andere Amersloortscbe schoolcijfers,
o, a. die der burgeravondschool betoogt
Spr. dat men al heel optimistisch moet
zyn om verwachting van het welslagen
der school te hebbeD.
Spr. gaat de vakken de^ gewenschte
handelsschool eens na; hij noemt o. a.
waren- en natuurkennis, en concludeert
daaruit dat deze school niet anders zal
zyn dan eene voorbereidende klasse voor
later handelsonderwijs. Dat ia lager onder
wys en dit te subsideeren ligt op den weg
der gemeente. Lessen van f45 's jaars
vindt Spr. te hoog; de meeste leerlingen
zulleD dit niet kunnen betalen. Wat de
pensioenpost betreft men zal daar toch
voor da toekomst mee moeten rekenen;
het voorbeeld der Industrie- en Huishoud
school te Utrecht bewyst dat indien men
zulks niet doet de subsidie later moet
worden verhoogd. Men zegt nu wel: de
Vereeniging zal later niet om meer komen,
maar boe te doen als het eenmaal mei
de financiën scheef gaat?
De heer Bicker Caarten ontkent
hetgeen door den heer Bilderdijk is ge
zegd over de houding der Staten ten vo
rigen jare. Het adres uit Amersfoirt is toen
ingetrokken en de leden der Staten hebben
toeD geen gelegenheid gehad hun opinie
te zeggen.
Spr. deelt mede dat bankiers en koop
lieden liever jongelui hebben van de lagere
handelsschool dan jongelui die de h o o -
ge re handelskuost geleerd hebbeD. De
eerste leeren de eigenlijke practyk veel
beter. Men kan de toekomst niet voorspel
len, maar het zwaarste argument vindt Spr.
evenwel dat de gemeente Amersfoort zelf
f 4000 geven wil, en Spr. zou het daarom
onverantwoord vinden deze zaak te doen
mislukken.
De heer Dn Louter repliceert. Hy
heeft de indertjjd gevoerde debatten in
den gemeenteraad niet by de hand, maar
weet wel, dat destjjds tevens een reorga
nisatie van het middelbaar onderwys aan
de orde is geweest. De gemeente Amers
foort is een arme gemeente en durfde dat
niet aan, maar iB later van meeniDg ver
anderd. Ze goeft f 4000 en zelfs gratis lo-
kalen. Spr. zet nog eens uiteen het Dut
van handelsonderwijs, dat zich aansluit by
het lager onderwys. De verdere verdedi
ging laat Spr. over aan zyD zooveel slagvaar
diger ambtgenoot, den heer Van Zijst.
De heer Van Z ij s t zal aan dit ver
zoek van zyn ambtgenoot en leermeester
niet voldoeD, doch kort zjjD. De heer Bil
derdijk heeft de debatten in den Amers-
foortschen gemeenteraad aangehaald en
speciaal twee leden genoemd, de heeren
Gerritsen en Van Esveld. Maar deze heeren
zyn thans eerste onderteekenaars
geweest van het adres der Amersfoortsohe
handelsschool. Het zwaarst moet evenwel
het advies van den iDspecteurt vaa het
Handelsonderwijs wegen.
Het voorstel V a n Z jj s tD e Louter
wordt in stemming gebracht en aangenomen
met 28 tegen 12 stemmen,
