Katholiek Nieuws- en Advertentieblad II èn tijil Ier Revolutie. No. 19. Zaterdag 9 Augustus 1890. Vierde Jaargang. DE EEMBODE voor Amersfoort, Apeldoorn, Baarn, Barneveld, Blaricum, Bussum, Driebergen, Eemnes, Harderwijk, Hilversum, Hoogland, Laren, Leusden, Naarden, Nijkerk, Soest, Stoutenburg, Yeenendaal en Zeist. Verschijnt eiken ZATERDAG. Aboanemeutspriji per drie maanden: Franco per postf 0,40. Afzonderlijke nummersf 0,05. BureauKrommestraatF 241, Amersfoort. Uitgave van de Vereeniging De Eembode. Srij» der Advertentiên: Van 1 tot 6 regelsf 0.30 Voor iederen regel meer- 0.05 Correspondenten en Advertcnlién moeien uiterlijk Vrgrfagavond Liberalisme eo Frolestantisme. Het is moeilijk te zeggen, wat eigen lijk het liberalisme is, wanneer men de definitie wil formuleeren uit de ver schillende en uiteenloopende openbarin gen dezer partij. Spreekt men van het liberalisme als van het moderne ongeloof, eenigen komen daartegen in verzet en betuigen rechtzinnig geloovig te zijn. Volgt men de liberale bladen en tijd schriften, men ziet daarin boulweg het ongeloof verkondigd. Slaat men het doel gade, waarnaar het liberalisme streeft, men ontdekt den toeleg, om zooveel mogelijk God en godsdienst uit hel maatschappelijk en staatkundig leven te verbannen. Daalt men af tot de indi viduen dezer partij, men treft er aan, die. ofschoon liberaal op staalkundig, nochtans geloovig zijn op godsdienstig gebied, onder wie enkelen nog prac- tiseeren, de meesten evenwel alle praclijk hebben ter zijde gezet. Een godsdienstig stelsel derhalve is het niet, tenzij men het stelle in het negatieve, in het atheïsme op politiek en staatkundig gebied. En zij, die dit stelsel volgen, vormen niet eenc godsdienstige, maar eene politieke partij, machtig iu getal en invloed, wier gemeenschappe lijk streven is God en godsdienst uit het openbaar leven te verbannen. Wil men het liberalisme in zijn aard leeren kennen, dan moeten we opklimmen lot deszelfs oorsprong, de beginselen na gaan, welke het huldigt, er. de gevolg trekkingen, welke uit die beginselen voortvloeien voor den staal. Klimmen we op lot deszelfs bron en oorsprong, dan ontdekken we, dat het liberalisme ontsprongen is uit het protestantisme: dat het liberalisme uit de handen van het protestantisme de beginselen, op godsdienstig gebied gepredikt, heeft over genomen en overgebracht op politiek gebied; dat beider beginselen in wezen dezelfde zijn, ofschoon beiden zich be wegen op verschillend gebied. Daarom is hel noodig de leer, de beginselen van het protestantisme te beschouwen, om het liberalisme in zijn oorsprong te leeren kennen. Wat nu is de leer van hel protes tantisme? Waarin ligt de kern der dwa ling van de XVI eeuw? In de leering, in hel beginsel, belichaamd in deze stelling: individueel vrij onderzoek. Wanneer ieder vrij is te onderzoeken in zaken den godsdienst betreffende, dan volgt daar uit, dat ieder onbeperkte vrijheid bezit in geloof en zeden aan Ie nemen en te verwerpen wat hij goedvindt. Hiermede wordt alle gezag om te leeren, alle recht om te onderwijzen in de kerk verworpenhet onderscheid lusschen onderwijzenden en onderwezenen vervalt, ieder is in godsdienstzaken zijn eigen leeraar en leerling tevens. Volgens dit beginsel wordt derhalve onbeperkte speelruimte toegestaan aan de mcnsclie- lijke rede, de waarheid afhankelijk ge steld van ieders subjectief verstand en aan ieders oordcel overgelaten, wal hij op godsdienstig gebied heeft te gclooven en te doen. Dit beginsel logisch opge vat voert tot de vergoding der mcnsche- lijkc rede. Niet van God, maar van de menschelijke rede hangl de waarheid af, welke men gelooven, de wet, welke men onderhouden moet, hangt het af, of en op welke wijze men God dienen moot. De mensch wordt tot heer en meester op godsdienstig gebied verhevenzijne persoonlijke rede wordt de hoogste rech ter. die beslist, de opperste wetgever, die in geloof en zeden zich den weg af bakent en voorschriften geeft. Wanneer nu de mensch in den gods- I dienst alle gezag verwerpt, volkomen vrij is, de hoogste wet in geloof en zeden van ieders persoonlijke rede af hangt, waarom dan ook niet diezelfde be ginselen van onbeperkte vrijheid en on afhankelijkheid gehuldigd op staatkun dig gebied? Wanneer zelfs God niets meer te zeggen heeft op godsdienstig gebied en de mensch alles, hoe veel te meer is men gerechtigd ditzelfde begin sel te doen gelden op staatkundig ge bied Deze gevolgtrekking ligt zoo voor de hand, dat zij vroeg of laat na deze dwaling op godsdienstig gebied moest worden getrokken en toegepast. En zij is getrokken en toegepast in de leerstel lingen der wijsgceren der 17e eeuw.de wegbereiders der toekomstige staats omwentelingen; zij is getrokken, toege past en in practijk uitgevoerd door de Fransche revolutie van 1789. Ziet hier, hoe de H. Vader dezen logischen gang schelst in zijn .Encycliek over de chris telijke inrichting dor stalen" ,De nood lottige en betreurenswaardige nieuwig- heidsleer, welke in de XVI eeuw ont stond, toen zij eerst verwarring had ge bracht in den chrislelijken godsdienst, kwam al spoedig langs een zekeren na tuurlijken weg tot de wijsbegeerte, van de wijsbegeerte tol al de regelingen van de burgerlijke maatschappij," Hel wijsgeerig slaalstclsel uit hel proteslantsch beginsel van individuecle vrijheid en onafhankelijkheid ontsproten, verlaat zijn windsels en ontwikkelt zich van de theorie tot de werkelijkheid, van het woord lot de daad, Mei de Fransche revolutie Irccdt de moderne staatsrege ling in het leven, de revolutie volvoert, wal in het woord werd verkondigd. .De vrijheid, sprak Mirnheau inde nationale vergadering, is niet de vrucht vari%fgctrokken leerstellingen en wijs- geerige gevolgtrekkingen, maar van daden." De leerstellingen in boeken neergelegd zijn doode letters, zijn als dorre graankorrels in de magazijnen; ze moeten tot ontwikkeling van leven en vruchtbaarheid in den school der vruchtbare aarde worden geworpen, d.i. in den school der volkeren. Deze leer stellingen moeten worden toegepast en uitgevoerd in hel staatkundig levenze inoefen tot wetten voor het staatsbe stuur verheven; de beslaande staats orde moet omvergeworpen en eene nieuwe staatsorde in het leven geroepen, overeenkomstig de beginselen van vrij heid en onafhankelijkheid des menschen. Vrij, onafhankelijk zijn, niet meer onder worpen aan eenig staatsgezag, ziedaar de rechten der menschheidzij moeten opgericht, de tronen omvergestort, de monarchie als onrechtvaardige tyrannie verwijderd, de volkssouvcreiniteit uit geroepen worden. Aldus geschiedde den 20 Aug. 1789: de rechten der mensch heid werden geproclameerd. .Daaruit, zoo gaal de II. Vader in de zelfde merkwaardige Encycliek voort, als uit de bron, werden de nieuwe hoofdbeginselen geput van teugellooze vrijheid, tijdens do zeer groolo rustver storingen in de vorige eeuw uitge dacht en gepredikt als beginselen en grondslagen van hel nieuwe recht, dal én vroeger onbekend was, én van het niet alleen christelijke, maar ook natuur lijk recht onder meer dan een opzicht verschilt. Dit is hel beginsel waarvan zij Uitgaan, dat alle menschen, evenals zij van geslacht en natuur gelijk wor den geacht, zoo ook in het werkelijk leven aan elkander gelijk zijndat een ieder zoozeer zijn eigen meester is, dat hij op geene wijze aan het gezag van een ander onderworpen is, dat hij vrijelijk kan denken over welke zaak hij ook wil, doen wat liem belieftdal niemand hel recht hooft, andoren te bevelen. Wordt du maatschappij door deze be ginselen behcorseht, dan is de overheid niet anders dun de volkswil, die, gelijk zij alleen aan zich-zelve te gehoorzamen heeft, ook alleen zich zelve heeft te be velen zij vaardigt dan degenen af, aan wie zij de uilvoering barer besluiten opdraagt, evenwel zoo, dal zij niet zoo zeer het recht dan wel het ambt aan hen opdraagt, om hel m haar naam uil te oefenen. Voorbijgegaan wordt daarbij de goddelijke heerschappij, alsof hetzij geen God bestond of wel God zich niet I om de menschelijke maatschappij be kommerde, alsof de meusch als indivi du of in de samenleving met anderen niets aan God verschuldigd was en er een overheid kon gedacht worden, wier oorsprong, kracht en gezag niet geheel berusten in God. Op deze wijze, zooals men ziet, is de staat niet anders dan de menigte, als meesteres en bestuur ster van zich zelve." In deze woorden wordt ons hel li beralisme in zijn beginsel en gevolgen zeer nauwkeurig geschetst en de innige verwantschap met het protestantisme aangewezen. Het protestantisme bracht de revolutie voort op godsdienstig, het liberalisme op staatkundig gebied. Beiden ontsprongen uit eenzelfde bron, de hoo- vnardighcid, de zucht om als goden te zijn, de vergoding des menschen. Bij beiden vinden we dezelfde beginselen gehuldigd n.l. de individuecle rechtsge lijkheid, en vandaar de onbeperkte indi viduecle vrijheid en onafhankelijkheid van alle gezag, de zelfgenoegzaamheid. Hierin zijn ze slechts van elkander on derscheiden, dat zij werkten op ver schillend gebied, hel protestantisme was de revolutie legen het leergezag der kerk, hel liberalisme tegen het rcgcerings- gezag des staats. Beiden toch streden voor hetzelfde doel, de omwenteling der bestaande orde, het omverwerpen der hiërarchische orde op geestelijk, het omverwerpen der staalkundige orde op politiek gebied, en daar beide machten door God verordend zijn, zijn ze beiden niets anders dan du revolutie tegen de door God gestelde orde, d. i. volgens de leer van den H. Paulus, tegen God zeiven. BUITENLAND. Omtrent de samenkomst van Keizer Wilhelm en den Koning van Belgic Ie Ostendo wordt gemeld, dat Zaterdag middag ten I uur de Hohenzollern, een prachtige, wil geschilderde stoomer met de keizerlijke vlag in top, vóór de stad Ostemle aankwam. De keizer stond al léén op de brug in eene schitterende uniform. Hij groette op militaire wijze de juichende Duitschers en Belgen, die met duizenden en duizenden op den ruimen wandelweg stonden. Snel schoof de boot hot dok binnen en hel volk stroomde naar de Zeevaartstalie, waar koning Leopold, de graaf van Vlaande ren en prins Boudewijn, in de uniform der Colmardragonders, den keizer wacht ten. Drie Belgische ministers woonden FEUILLETON. Een volgende dag was aangebroken, de dag waarop Louise de Puisdóme besluiten moest eenen boer als echtgenoot toe te behooren, wilde «jj haar hoofd voor den bijl der guillotine redden. Zg zal alleen in een prachtig salon van het hotel. Jean had haar juist verlaten en be loofd, binnen enkele uren te «uilen terugkomen. Rondom haar was alles stil. Van verre hoorde «jj het g i gelier n het h< I. Plots. ling kwam haar nu rende» mannentred in de ooren; eene haar onbekende geheime deur werd behoedzaam ge opend en voor haar stond doodsbleek Felii La Charette in een blauwen kiel en een roode muls op. .Eindelijk", riep hij, .Goddank, eindelijk vind ik u I wat is hier gebeurd 1 uit de woning van Bourdone klinkt een woest geschreeuw, en ik «ag vreemde gezichten luren door het venster door een geheimen gang. die mjj uil mjjn jon genstijd nog bekend is, heb ik den weg hierheen genomen, en vind ik u. Waar gjj «ijl, daar zal mjjne dierbare moeder ook wel nabij «ijn. Waar is «y Zeg hel mg, dat ik tot haar glen Louise had haar gelaal afgewend, zi geschokt door de vrees dat Jean Hollen hoeds zou lerugkomcn en haar alleen z. den met haren vroegeren verloofde, i Als verslccnd slond Feliz daar. .Groole God", slainelde hij. .waak i room ik Is dat Louise de Puisdóme i ,Ea waar is dan mijne moeder? waar Bouruone ,ln de eonciergerie," luidde snikkend haar antwoord. ,En gij hier?" riep hij in een loon der hoogste vertwijfeling. Louise sloeg hare beide handen voor lift gelaal, bevreesd voor zijn aanblik. Maar z|j be- s geen v kamer verdwenen, en ontkwam door deuzelfden geheimen gang veilig uil liet hólel. Zijn eerste gang was nu naar de eonciergerie gericht. Wat hij daar doen moest, wist hij niet. In allen geval wilde hjj «ün moeder zien, en zou daar voor alle middelen in hel werk stellen. Hoe dichter hg eclitcr bij het gevangenisgebouw kwam, hoe meer drukte en beweging hij op merkte. Er begonnen zich langzamerhand groepjes te vormen, die voortdurend aangroei- groote poort der eonciergerie. Schuchter der meeste personen uil zgne omgeviug ken- .Wal zal hier gebeuren?" vroeg hijzachljes, De oude wierp een wantrouwenden blik om Toen hij van hel tegendeel overtuigd was, ant woordde hg in den zeilden loon: .Van waar koml gü en wie zijl g\j. burger, dat gij niet weet wal hier geschiedt V Hel slaat zoo straks twaalf, en op dat uur rijdt de kar mot de ter dood veroordeelde aristucraten naar de guillotine op liet Qrhve-plein." Hel sloeg twaalf op don naliijzijnden toren. Onwillekeurig telden de lippen des jongelings op hare hengsels iedereen zweeg in afwaeli- iilli.Mige wagen, die de voor de guilluline temde offers droeg. Deze bevatte nu slechts uiwen, allen in witte klecdcren, hot huar in i nauw sluitende muts verborgen. Hun uit- lit was zoo waardig en ernstig dut Iedere ve scherts verstomde, die anders hg zulk ie gelegenheid geuit werd. De oogen van den ene gela gevestigd zijn I r liet ami Velen li in de receptiezalen d, hei'd en waardige bevalligheid. Maar plolselir wcril zijn gelaat krijtwit.De noodlottige k: reed hem dicht voorhy en nu zag lig', wat he het bloed in zyne aderen deed stollen. In h lezen van een gebedenboek verdiep! zat aclil terstond lurkende Feliz die gestuite en d trekken. ind v gelaat aug geai spiedde. In diens annen viel do betreurens waardige neder, hij verloor het bewustzgn. lerwgl de wagon verder rolde, die zgne moeder De gravin had in haar gebed verdiept niets van den uitroep vernomen. Zonder oen blik op de haar omringende menigte to werpen, had zg verderwaardoor haar de laat- i liet wederzien ge neigde ten undergnng, kleurde de wolkjes in liet weslcn met een purperacliligen gloed en dcod een rooden weersebgn afwerpen op het jonge loof der hoornen. Nadat Maria in haar huisje te La Cliurclto een bezoek van haar broeder gehail had, ging zg naar buiten, om volop de heerlgke lentelucht te kunnen genieten. In gepeins verzonken had zij zich van den groolen weg verwijderd en was zonder hel zol- ve te weten diep in hel boseh gedrongen. Toen zj eindelijk gewaar werd waar zj zich bevond, besloot zg om terstond terug te kcoren, want zg horinimcrde zich de verhalen, die in streken van La Charette onveilig innaklc, maar verschrikt en sidderend bleef zg staan lusschen de hoornen verscheen eene gestalte van een man in armoedige klcederdracht. Hg was nog jong maar zgn gelaat droeg de uit drukking van lichamelgk en geestelijk Igdcn, zgne oogen slondcn hol in hunne kassen, zgne wangen waron olgetcerd. Dut kon geen roovei, geep misdadiger zgn dacht zg. maar wel ieinand die door T nood welkom kon zgn; dairom naderde zg den jongen man, maar week spoedig terug, nis had .Felix I Dg alle heiligen, 't is Felixriep zj. Wordt ttrt olgd.

Historische kranten - Archief Eemland

De Eembode | 1890 | | pagina 1