Katholiek Nieuws- en Advertentieblad
No. 44.
Zaterdag 30 Januari 1892.
Vijfde Jaargang.
DE EEMBODE
voor Amersfoort. Apeldoorn, Baarn, BarneVeld, Blaricum, Bussum, Driebergen, Eemnes, Harderwijk, Hilversum, Hoogland,
Laren, Leusden, Naarden, Nijkerk, Soest, Stoutenburg, Yeenendaal en Zeist.
Verschijnt eiken ZATERDAG.
Abonnomontsprija per drie maanden:
Franco per post
Afzonderlijke nummers
BureauKrommestraat, F 241, Amersfoort.
Uitgave van de Vereeniging De Eembode.
Prijs der AdTerteatUmi
Van 1 tot 6 regels
Voor iederen regel meer
Iets over de weelde
en hare gevolgen.
Is de weelde binnengedrongen in een
gezin, welks hoofd een of andere zaak of
affaire uitoefent, dan vordert zij, vooral
als dit gezin talrijk is, dikwijls meer
uitgaven, dan in de zaken verdiend woidt.
Het gevolg hiervan is, dut, na eigen
middelen te hebben uitgeput, het voor
schot der crediteuren wordt aangesproken,
de waren der leveranciers worden ver
kocht, waarvan de winsten alleen niel
voldoende zijn om de vraatzucht der
dure weelde te bevredigen, zoodat men
later zijne schuldeiscliers niet kan be
talen. De penibele tijd voor den debiteur
breekt aan! wat zal hij doen? .Spitten
kan hij r.iet, te bedelen schaamt hij zich
De nood dwingt tot benauwde sprongen,
tot uitstel vragen, tot geldleening, tot
het over de hand slaan met schade om
zich voorloopig le redden; of wel hij
slaat den weg der bedrogpleging in, om
zoodoende inkomsten en uitgaven in
evenwicht te brengen.
't Is duidelijk dat alzoo de deugd der
rechtvaardigheid schipbreuk lijdt. Klaar
blijkelijk is hot, dat men zich geen weelde
mag veroorloven op kosten van anderen,
dat men geen schulden mag maken om
weelderig te kunnen levendal ieder
verplicht is zooveel mogelijk .de tering
naar de nering te zetten." Terwijl men
aldus de ongeoorloofde levenswijze voort
zet, gaat het zedelijk rechtvaardigheids
gevoel verlorendoor allerlei drogredenen
tracht mep zich gerust te stellen, zich
te verblinden men ziet de ware oorzaak
der achteruitgang, de weelde, over het
hoofd en zoekt haar in de malaise, in
de concurrentie en wat dies meer zijmen
maakt zich diets, dat de leefwijze geheel
in harmonie is met zijn staat en stand,
denkt zich het ongeoorloofde geoorloofd
en komt ran lieverlede tot dien trap
van zelfverblinding, zegt de H. Vader,
,dat men dikwijls geen onderscheid meer
maakt tusschen hel rechtvaardige en on
rechtvaardige." Zoo voltooit zeer dikwijls
de weelde haar vernielingswerk in het
hart des menschen door het rechtsgevoel
te sloopen, en tevens alzoo den grondslag
te ondermijnen en te verwoesten van
de welvaart des huisgezins.
Immers de ondervinding leert, dat de
rechtvaardigheid den zegen des hemels
trekt, maar de onrechtvaardigheid dien
zegen verbant. Deze ervaring hebben onze
voorzaten kort vertolkt in het spreek
woord .onrechtvaardigheidgedijd! niet."
De onrechtvaardigheid werpt de kiem
des verderfs en des ondergangs in den
schoot der huisgezinnen en der familiën.
Al moge men zich eenigen lijd als voor-
zichlig kind der wereld zelfs schitterend
staande houden, toch zal de onrechtvaar
digheid niet immer straffeloos worden
voorlgezetna langeren of korteren
tijd zal blijken, dat de wereld, in bondge
nootschap met de onrechtvaardigheid,
de welvaart heeft ondermijnd, en zal zij
de straf brengen in den linanciêelen
ondergang, in het onvermijdelijk bankroet.
Hoe uitgebreider de zaak is, die fail
leert, hoe omvangrijker de ruïne, welke
zij aanricht. Dan is zij aan een woudeik
gelijk, die, door den storm ontworteld,
in zijn zwaren val hier takken afscheurt,
daar boomen verbrijzelt, ginds struiken
verplettert. Wat al personen worden
soms daardoor getroffen? Leveranciers,
geldschieters, aandeelhouders verliezen
daarbij dikwijls enorme sommen, meerma
len zelfs hun ganschc vermogen, zoodat
genen om het geleden verlies hun slaat
moeten bekrimpen, dezen geheel in den
val worden inedegesleept en tot de diepste
armoede gebracht.
Daar de- faillissementen len gevolge
der hoog opgevoerde weelde zich zoo
dikwijls herhalen, in zekeren zin aan de
orde van den dag zijn, wordt het alge
meen vertrouwen dermate geschokt,
dat de goede trouw, die machtige factor
voor het sociale leven, wordt vernietigd.
Mis- en wantrouwen treden daarvoor in
do plaatsmen vertrouwt ten slotte
bijna niemand meer, tenzij men verze
kerd en gewaarborgd is. Een waar ob-
structionisme wordt daaruit voor handel
en nijverheid geboren, ongericllijkhcdcn
en formaliteiten, soms laslig en kostbaar,
Ireden in hel leven. Credict, zoo nood
zakelijk voor handelszaken, wordt schuch
ter, meestal na ingesteld onderzoek,
verleend, zoodat vertraging daarvan het
gevolg is met oploopeiule schade. Het
contant belet dikwijls voordcelige uit
breiding der zaken, grooleren omzet,
meerdere verdiensten, zoodal degelijke
mannen en solide zaken de treurige
gevolgen med; ondervinden, de goeden
het ook hier met de kwaden inooten
misgelden.
Bij al deze algemccne linanciëele na
doelen, welke de alom heerschende over
dreven weelde veroorzaakt, oefent zij
tegelijk een belreurenswaardigcu zedc-
loozen invloed uit op de menschelijke
maatschappij. Waar de weelde, gelijk in
onzen tijd, zoo veelvuldig bankroeten en
faillissementen in het leven roepl, daar
moet zjj noodzakelijk nadcclig inwerken
op de zeden der menschelijke samenle
ving. Aan alles, wat dikwijls terugkeert,
raakt men gewoon, ook aan hot ver
keerde a suctis non fit passiode
edele hartstocht der verontwaardiging
ontwaakt niet meer, hij hel dagelijks
terugkeerende sluimert zij in. Weleer,
toen deze noodlottige feilen tot de
zeldzaamheden behoorden, wat een op
spraak en opschudding bij een bankroet,
bij een faillissementWal een oneer en
schande voor de familieHoe werden
ze met eene zekere verachting aange
wezen 1 Maar daarom ook welk een
zorg er. spaarzaamheid, beleid en voor
zichtigheid, bij het drijven van zaken
betracht, om zich zelfs bij geringe win
sten slaande te houden, „met eere door
de wereld te komen!" Maar thansV...
Hoezeer is dit edel eergevoel langza
merhand verstomptWelk een onver
schilligheid en zorgeloosheid dikwijls in
zaken voor de toekomst! Hoe weinig
schijnt men er zich om te bekreunen of
een faillissement of bankroet le
gemo.'t gaatWelk een cynisme wordt
daarbij vaak aan den dag gelegdWelk
driestheid en onbeschaamdheid na
de catastrophe dikwijls betoondDeze
veelvuldige, verderfelijke voorbeelden wer
ken aanstekelijk en verergerend, en ont-
m aan daden van onrechtvaardig
heid de welverdiende verachting. Men
vindt hol zoo erg niet, men acht liet
schande meer, men beschouwt
liet als eene eerlijke zaak. door de
rechtbank in slaat van geldelijk onver
mogen veiklaard le worden en vraagt
:h niet af, of deze uitspraak wellicht
niet de weelde dekt met haren nasleep
n onrechtvaardigheden, waarover men
:h eenmaal moet,verantwoorden voor
den rechtvaardigen God, die al de ver
borgenheden kent. Zoo immers wordt
inze dagen zeer dikwijls gedacht,
gesproken en gehandeld. Wel een bewijs,
dat bij velen de moderne levensbeschou
wing de godsdienstige heeft vervangen,
welke do goede zeden ondermijnt, de
beginselen der rechtvaardigheid
overboord werpt, de grondslagen der
aatschappij verwoest.
Dat derhalve in onze diepbedorven
lijden ieder Katholiek de ernstige waar-
'huwing des II. Vaders tegen de weelde
•el ter harte nemedal ieder, die van
den chrislclijkcn eenvoud afweek, tcrug-
keere, en die haar bleef handhaven,
daarin volharde. Dat wij blijven vast
houden aan hetgeen onze voorvaderen
ons zoo geheel in overeenstemming met
de voorschriften des Evangelie's hebben
overgeleverd, hunne voorbeelden der
christelijke zuinigheid en spaarzaamheid
te volgen, het eeuwig heil der ziel boven
alles achtend, streng, eerlijk en recht
vaardig te zijn en dïensvolgens zooveel
mogelijk de tering naar de nering te
zetten. X.
BUITENLAND.
In de Pruisische Kamer is de nieuwe
Schoolwel aan de orde ven den dag.
De kansen voor aanneming daarvan
staan lang niet ongunstig, ofschoon de
nationaal-liberalcn zicli met de vrij-con-
.•eivatieven ter bestrijding daarvan
hebben vercenigd. De minister van
onderwijs Von Zedlitz, de gevoelens der
verschillende partijen resumeerende, con-
slaleert dat hij met innig genoegen
gezien hecfl, hoezeer de beginselen van
het ontwerp van vele kanten instemming
vonden en dat gebreken, niet van prin-
cipiöolen aard, Ier zjjde kunnen worden
gesteld. Wil men den Slaat alléén als
heer en meester in de school erkennen,
dan moot men ook de medewerking
der ouders loochenen en het kind een
voudig aan den onderwijzer uitleveren.
Op eene beschuldiging van den vrij-
conservatieven afgevaardigde Wessel,
als zou de minister, door de Kerk als
mederegent in de school toe te laten,
den geest van Windthorst's voorstellen
hebben overgenomen, antwoordt von
Zedlitz, dat Inj. als minister, vóór alles
heeft gehandeld in den geest der Grond
wet, maar wat hij in Windthorst's denk
beelden als goed erkende, liet hij niet
liggen omdat liet van Windthorst kwam.
Nadat de Ccntrumsinan Dauzenberg
op schitterende wijze liet ontwerp ver
dedigd had, hield de vrijzinnige leider
Richter eene lange redevoering om het
le bestrijden. Hij achtte de wet een
achteruitgang, wijl ze gedwongen gods
dienstonderwijs invoert, ook voor kinde
ren van niel geloovige ouders. Dit zal
tol noodlottige botsingen leiden tusschen
hel huis en de school. Meent de regee
ring door dergelijke maatregelen het
godsdienstig gevoel in de hand te zul
len werken, dan vergist ze zich deerljjk.
Het is alsof men met een houten sabel
tegen de gevaren van het socialisme
strijd wilde voeren. De godsdienst betreft
liet hiernamaals, de sociaal-democratie
het heden. Daarom moeten de kinderen
in de school leeren nadenken, opdat zij
later de onmogelijkheid der sociaal-de
mocratische theorieën inzien. Alle libe
ralen zullen als één man eene confes
sioneel wetgeving op schoolgebied be
strijden; zij zullen dien strijd opvatten
als een kultuurkainp in een beteren zin
en niet rusten vóór deze wet weder zal
begraven zijn.
In zijn repliek betoogde de minister
van Ecredienst dat er niet te redeneeren
valt met ieióand, die het Christendom
en Gods woord b\j den strijd tegen de
sociaal-democratie gelijk stelde met een
houten sabel. Hoeafkeerig ook van dwang,
zou hij toch gaarne de weldaad, die hjj
FEUILLETON.
10) Fernand werd naar het eerste verblijf,
dat zjj gehad hadden, vervoerd. Anton hernam
zjjn ruwen arbeid, maar zijne gedachten ver
wijlden bij zjjn zieleen vriend, wiens taak nu
aan hem was opgelegd. Den geheclen dag wist
hjj geen enkel oogenblik le vinden om hem te
troosten en op te beuren.
Het vreugde zag hij den avond vallen, maar
helaas 1 hjj kreeg bevel om alléén neer te dalen
in zjjn kerker. Te vergeefs wierp hjj zich voor
Abdul-Cogia in het stol, hem onder hevig snikken
de gunst afsmeekend, den nacht bjj Kernand le
mogen doorbrengen de onverbiddelijke meester
verstootte zj)n gebed en de ongelukkige ging
been, door de smart overmand.
Verschrikkelijk was voor hem die eenzaam-
beid. Onheilspellende gedachten grepen hem va»
alle kanten aan, maar hjj baddan scheen het
hem loe, dat Fernand deze woorden lot hem
richtte.Besté Anton, uwe smart doet n ont
stellen en voert de mijne ton top. Gij moet
niet weenen, maar God ie genaden vragen, die
alle hinderpalen overwinnen. Jnist de boeien en
de pjjnen brengen den christen naar de zege
praal; denk aan de martelaren!"
Fernand op zijn beurt vergal zjjn vriend niet.
Hjj was bang voor de gevolgen dier wreede
scheiding, want hjj vreesde niet zonder reden,
it zjjn geloof door die dikwtrl herhaalde
:n tol wankelen zou gebracht worden,
■bed was zjjn eenige toevlucht en ook hjj
die innige gemeenschap der ziel
God d
,Wjj bezitten alles in Jcsus Christus," dacht
Fernand bjj zich zeiven; als wjj de genezing
wenscben onzer wonden, is Hjj de geneesheer
wanneer eene brandende koorts ons binnenste
verteert, Hjj is de bron van levend water; als
wjj gebukt gaan ouder den last onzer zonden,
Hjj is de goedheid zelve -, hebben wjj hulp noo-
dig, Hjj is onze krachtals de dood ons wacht.
Hij is hel levenwillen wjj de duisternissen
verlaten, Hjj is het lichtwenschen wjj den
hemel binnen te gaan, Hjj toont ons den weg."
Intusschen verzwakte de zieke merkbaaralle
rncnschcljjko hulp ontbrak hem. Niets wachtte
hem meer op deze wereld dan de dood, waarop
hjj zich zoo goed mogelijk voorbereidde.
IJric dagen gingen in dien toestand voorbjj.
Op den avond van den vierden dag echter,
toen de nacht alles in diepe d 'isternis gewik
keld had en de diepste slille ontstaan was op
de pleinen en in de gruole woning van Ahdul-
Cogia, hoorde Fernand opeens een licht geraas
builen de hut. Zjj gaat open en een man richt
zich doodstil en met de handen luslcud naar
de plaats vanwaar hjj een zacht en onderdrukt
gemurmel verneemt. De geheimzinnige bezoeker
werpt zich in de armen van Fernand, die hem
H|j had zich een onbewaakt oogenblik benot-
keldcr te werpen. Hij vreesde niet voor i
ontdekking, want de bjjgclooriga Turken
schouwen deze kuilen als de verblijfplaats
boozo geesten, zoodra zjj de govangenis
christenen geworden zjjn, en dalen or nooi
af. Ook had de jonge Engclschman zich
jjzerdraad een soort sleutel weten te vervaardi
gen om het hangslot, dat den rooster sloot, t
kunnen openen.
Zoodra hij zeker was, dat alles in diepe rui
verkeerde, bond hjj een steen aan een ein
bindtouw, wierp hem omhoog en wel zoo, d«
de steen, die tusschen twee slaven door gegaan
was, door twee andere terugviel en hem, door
op die manier zjjne touwladder vast te maken,
in staat stelde naar boven te klimmen en, na
den roostor ontsloten le hebben, er uil te
Een nieuwe hinderpaal zou het plan van
Anton in duigen hebben doen vallon, als hjj et
met butjjds in voorzien bad. De bulhond, die dit
gedeelte der buitenplaats bewaakte, zou niet ir
gebreke bljjvcn aan te slaan, maar de voor
zichligc slaat had er zich in de laatste dager
op toegelegd om zich met hem bevriend li
maken. Van eiken armzaligen innaltjjd bewaarde
hjj een godoeltc voor den hond en wierp
hem in een gunstig oogenblik toe. Ook dezen
nacht had hjj voor hetzelfde doel het gr<
gedeelte van I"' voor hem bestemde voedsel
Nauwelijks bad hjj zjjn voet buiten den kuil
gezet of do bond begon reeds dof te gromin'
Maar niet zoodra had hjj Anion horkend of
likte hem de handen en bracht hem kwispel
staartend tol aan de hut van,den zieke.
De volgende dagen herhaalden zich dezolfde
tooncclcn en de twee vrienden bednnktcn de
Voorzienigheid uit den grond van hun hart dat
Zjj den redeloozcn dieren een zeker instinct
van edelmoedigheid en dankbaarhoid geschon
ken hoeft, dat zoovele menschen, die toch goed
en gevoelig geschapen zjjn, in hun hart verstikt
hebben.
Hoe treffend was het eerste wederzien onzsr
slaven 1 Auton stelde zjjn leven in gevaar voor
zijn vriend, maar dat gevaar maakte de vreugde,
die zjj in dat samenzijn vonden, nog levendiger.
.0 mjjn vriend," zeide Fernand, .uwe zorgen
kunnen mjj niet voor den dood behoedenlaat
ons de almachtige hand zegenen, die ons scheidt.
Gjj weel dal het mjjn vurige wenscli is u een-
Zoo sprekende, bood hjj hem water aan om
den brandenden dorst le lesschcn, die de koorts
bjj hem bod doen ontstaan. Daarna onderhielden
zjj elkander ovor don godsdienst en de goede-
ren, dio zjj schenkt aan degenen die haar be
oefenen, en gedurende die treffende gesprekken
vervulde csn zalige vrede hunne ziel. Te midden
hunner smarten herhaalden zjj steeds de vol
gende woorden .Heer, wjj zullen gerust ons
hoofd nederlcggen, want uwe barmhartigheid is
ons leven borg
Wie zou al de gedachten kunnen uitdrukken,
die in Fernands hart opkwamen om de hoop
en hel geloof van Anton te versterken. De rol
len waren verwisseld en nu was het de zieke,
die zjjn vriend troostte.
.Laat ons er steeds aan denken, Anton, dat
God zelf ons op den weg des ongeluks voort.
Hij wikt do rampen, die Hjj den mensch zal
overzenden. Maar het cenwig loon, dat Ik daar
voor verwacht, is zoo groot, dat de grootte
mjjner ellende daarbjj in het niet verzinkt."
,Ik weel het," antwoordde Anton, ,dat da
dood voor u geene straf is; het zal voor ubet
uur der verlossing en bet aanbreken van een
gelukkigen dageraad wezen, maar bid, uil mede
lijden met mjj, loch niet om deze aarde te
verlaten, woar gji een vriend zult achterlaten,
die wankelt en twjjfelt en uw eleuu hoog noodig
heeft."
.Slechts Gods wil geschiede, Anton, en niet
de onze. Als het U behaagt, o Heer, nog meer
te kwellen, nog meer le folteren, hel zjj zoo I De
vrede des hemels kan nist te duur gekocht worden.
Laat deze boeien nauwer knellenlaten lange
jareu van slavernij zich nog voegen bjj die, welke
voorbijgegaan zjjn, dan nog roep ik,Uw wil
geschiede, zjj geloofd en geprezen 1"
Vervolgons verrichtten zjj een vurig gebed,
en toen de dageraad begon aan te breken,
verliet Anton Fernand, en keerde droevig
en eenzaam naar de gevangenis terug.
Twee weken gingen onder hoop en vreea
voorbjj. Meermalen was de zieke, uitgeput van
zwakte, op het punt den laatsten adem uit to
blazob. Maar don bezwoer Anton, aan do tpondo