Katholiek Nieuws- en Advertentieblad
ïijÉÉizd frask rente.
No. 18.
Zaterdag 30 Juli 1892.
Zesde Jaargang.
DE EEMBODE
voor Amersfoort, Apeldoorn, Baarn, Barneveld, Blaricum, Bussum, Driebergen, Eenmes, Harderwijk, Hilversum, Hoogland,
Laren, Leusden, Naarden, Nijkerk, Soest, Stoutenburg, Yeenendaal en Zeist.
Verschijnt eiken ZATERDAG.
Aboxinonionfcsprijs per drie maanden:
f 0,40.
f 0,05.
BureauKrommestraat, F 227, Amersfoort
Uitgave van de Vereeniging De Eembode.
Frijn dor Advertontitn:
Van 1 tot 6 regelsf 0.30
Voor iederen regel meer- 0.05
Correspondenliën en AdvcrlentiPn moeien uiterlijk Vrijdagavond
vóór 6 ure aan bet bureau bezorgd zjjn.
dwijnen, waarvan de maatschappij was
doortrokken. Nauwelijks was het libera
lisme oppermachtig geworden, of de
atheïstische Staat kwam te voorschijn
godsdiensteloos werden opvoeding en
onderwijs der toekomstige staatsburgers,
de christelijke wetgeving werd door de
moderne vervangen. Stelselmatig werd
hel christendom bestreden, de godsdienst
uit het openbaar leven verbannende
maatschappij moest aan den invloed
der Kerk onttrokken, moest gelaïciseerd,
ontkerstend worden. Het rampzalig ge
volg hiervan was dal met hel godsdien
stig leven der volkeren tevens de ware
grondslagen der menschelijke samenle
ving werden ondermijnd.
Want met den godsdienst verdwenen
ook tegelijk zijn voorschriften van onder
linge rechten en plichten, en traden de
afschuwelijkste wanverhoudingen onder
ling te voorschijn. De band der liefde,
waardoor de godsdienst de leden der
maatschappij te zaraen bindt, lag ver
broken, eigenbelang en koele bereke
ning ten opzichte van elkander namen
de plaats in van rechten en plichten
de maatschappij werd aldus overgeleverd
aan de driften en tochten van 'smen-
schen bedorven hart. Hieruit ontstond
de hevige strijd, de immer klimmende
worsteling lusschen rijkdom en armoede,
turschen kapitaal en arbeid, lusschen
arbcidgevers en arbeidnemers en
het sociale vraagstuk deed zijn intrede
in de wereld.
Hierbij koinen verschillende omstan
digheden, die tot het ontstaan van het
socialisme hebben medegewerkt en als
ondergeschikte medeoorzaken moeten
worden aangemerkt. Vooreerst de tal
rijke en gewichtige uitvindingen der la
tere tijden op stoffelijk gebied, waardoor
de nijverheid, door de overvolmaking
der technische hulpmiddelen en eene
nieuwe wijze van productie, een mach
tige vaart heeft genomen. Door stoom
en machine werd aan zeer velen de han
denarbeid ontrukt, hunzelfstandigbestaan
vernietigd; Tan particulieren gingen zij
over in de handen van maatschappijen of
rijke kapitalisten van de huiselijke werk
plaatsen werden zij overgebracht naar en
geconcentreerd in de fabrieken. Menig be
drijf, menig vak, menig ambacht, waarin
zoovolen weleer een ruim bestaan vonden,
werd voor immer in den grond geboord
menige particuliere onderneming, welke
aan velen een burgerlijke welvaart ver
schafte, moest bezwijken, verpletterd door
de overweldigende concurrentie van
maatschappelijke vereenigingen.
Met de verplaatsing van handel en
nijverheid vond ook tegelijkertijd, als
een natuurlijk gevolg, eene verschuiving
plaats van het vermogen, liet geldelijk
bezit; beide bronnen van welvaart vloei
den slechts voor weinigen meer dezen
werden rijk, terwijl anderzijds de groote
menigte verarmde. Een wezenlijke ver
andering onstond in de onderlinge
verhoudingen tusschen de bezittende
klasse en de werkliedenvan de eene zijde
het kapitalisme, van de andere het
proletariaat, welk laatste in zijn bestaan
geheel afhankelijk werd van het eerste.
Wel rampzalig, wanneer in een gods-
dienstlooze maatschappij zulke verhou
dingen in het leven treden rampzalig,
wanneer do arbeiders in hun bestaan af
hankelijk worden van ongodsdienstige pa
troons en werkgevers, die geen hoogere
rechten en plichten meer erkennen dan het
eigenbelang en het voordeelDan zijn
zij overgeleverd aan de willekeur dier pa
troons, aan de ongevoeligheid van vele
bezitters, aan de teugellooze hebzucht der
I concurrentiedan worden zij geëxploi
teerd, als middelen gebruikt tot voldoe
ning der onverzadelijke geldzucht.
En hiermede wordt den werkman een
juk opgelegd en een toestand geschapen,
welke den inensch onwaardig is en on
dragelijk voor degenen, die verstoken
zjjn van den steun en den troost der
godsdienst, Vandaar, bij ongodsdien
stige werklieden, een toenemende weer
zin en ontevredenheid in hun af
hankelijke en vernederende positie
wrevel tegen hel gevoelloos kapitalisme
verkropte woede en haat tegen hun
onmenschelijke meesterseen vlammende
begeerle om, al zij het ook door revo
lutie, het schandelijk juk af te schudden
en een einde te maken aan hun on-
waardigen toestand.
Hierbij voegt zich de hoogopgevoerde
rijkdom en weelde waarin de arme
werkman dikwijls zijn ongodsdienstige,
ongevoelige meesiers ziet leven. Zij
baden zich in een zee van genietingen,
terwijl hij door zijn harden arbeid deze
weelde en genotzucht van de eene zijde
moet voeden, van de andere zijde voor
zich zeiven slechts een karig bestaan
vindl. Welk een ergernis voorden ongods-
dicnsligcn werkman, wiens blikniet verder
reikt dan liet leven, die krachtens de naluur
in zich den drang gevoelt naar geluk en
genot, dien hij wil, maarniet kan bevre
digen
Ziedaar de voornaamste oorzaken,
waaruit de wanverhoudingen en het
met deze samenhangend sociale vraag
stuk zijn ontstaan, tot wier oplossing
socialisme, met het gelijkheidsbe
ginsel van het protestantisme gewapend,
zich ten strijde heeft aangegord.
BUITENLAND.
De zitting van hel nieuwe Britsche
Parlement zal 4 Augustus geopend
worden. Donderdag werd onder voor
zitterschap van den Markies van Salisbury
een Kabinetsraad gehouden, waarin de
gedragslijn voor de opening werd vast
gesteld. Men heeft ondershands den heer
Gladstone doen weten, dat van den
kant der ministers de eerste noodzake
lijke werkzaamheden zooveel mogelijk
zullen worden bespoedigd, zoodat dan
aanstonds daarna het staatkundig debat
kan beginnen en de stemming kan
volgen over de motie, die het Kabinet
zul nopen heen te gaan of vrijheid geven
om te blijven.
De meeste bladen verwachten dat het
Ministerie zal aftreden en rekenen al
vast uit, dat het ongeveer half Augustu
zal worden, eer Gladstone bij de Koningin
wordt geroepen.
Aan zijne kiezers van Midlothian heeft
de Grand old man doen weten dat de
uitslag der verkiezing hem versterkt
heeft in zijn geloof aan de gehechtheid
der kiezers aan de staatkunde van ver
zoening voor de drie koninkrijken.
Van overheidswege is thans in Enge
land bekend gemaakt, dat het mond- en
klauwzeer nu in geheel Groot-BrittanniS
uitgeroeid is en er geen verder gevaar
voor geducht wordt. Laat ons hopen
dat dit bericht spoedig door de opheffing
van het invoer-verbod gevolgd worde.
Zondag hebben een aantal personen uit
Baden, Hessen en Thuringen eene ovatie
gebracht aan Von Bismarck te Kissingen.
Hij was daar zeer mede verheerlijkt
en heeft de gelegenheid waargenomen
om eene redevoering te houden, waarin
hij als zjjne meening te kennen gaf, dat
de ondervonden waardeering minder zijn
persoon betrof, dan wel den arbeid,
waaraan hij had deelgenomen. Hij be
roemde er zich op, dat de Duitsche
eenheid verkregen is op het juiste
oogenblik, toen namelijk in 1870 alle
hamers tegelijk vielen op het aambeeld,
waarop het Rijk gesmeed is.
Over de binnenlandsche politiek deed
hij nogmaals zijne alkeuring hooren en
verleide er bij, dal hij niet voornemens
was te zwijgen, al werd hem nog zoo
dikwijls gelast zich stil le houden. Als
men 40 jaar de politiek geleid heeft,
is zwijgen daarover zoo gemakkelijk niet.
Keizer Wilhelm is Woensdagavond te
10 uren van zijne reis naar Noorwegen
te Potsdam teruggekeerd, waar hij aan
het station door zijne gemalin werd
opgewacht en verwelkomd. De Keizer
bleef echter niet lang in de echtelijke
woning, maar vertrekt heden weder
Wilhelmshaven, om van daar uit,
boord van de Kaiscradler naar
Engeland te stevenen, alwaar hij Maandag
a.s. le Gowes, op het eiland Wight,
het uit West-Indië terugkeerende scbool-
schip Moltkc zal inspeeteeren. Deze reis
draagt een bepaald privaat karakter,
zoodat geene feestelijkheden zullen plaats
hebben.
Door de radicale afgevaardigden in de
Belgische Kamer is, in verband met de
aanstaande grondwetsherziening, betref
fende het Referendum voorgesteld, dat
niet alleen een koninklijk, tnaar tevens
een volks-referendum zal bestaan, het
welk verplichtend zal wezen, zoodra het
door 100.000 kiezers, vertegenwoordi
gende een millioen inwoners, gevraagd
wordt.
In het anarchisten-proces te Luik
heeft de jury uitspraak gedaan. Zij
veroordeelde Moineau tot 25 jaren
FraHco per post
Afzonderlijke nummers
De oorzaken van bet socialisme. I
I
Het heilloos beginsel der individueele
rechtsgelijkheid, voor het eerst door het
protestantisme in de wereld geworpen,
moet als de bron worden beschouwd,
waaruit het socialisme is gesproten, als
de kiem, waaruit het zich heeft ontwik
keld. Het kon niet anders, of dit nood
lottig beginsel moest een rampzaligen
invloed uitoefenen op de maat
schappij, het moest onvermijdelijk verder
felijke gevolgen voortbrengen, die op hun
ne beurtde vijandelijke verhoudingen heb
ben doen ontslaan, de sociale quaestie
in het leven geroepen en tevens de par
tij, die zich, krachtens het prolestantsch
beginsel der rechtsgelijkheid, toegepast
op den eigendom, sterk waant deze alles
beheerschende quaestie op te lossen.
De hoofdoorzaak derhalve van het
socialisme ligt in het ondermijnen van
het waar godsdienstig leven der volke
ren, door de Reformatie in hel leven
geroepen. Ten gevolge van haur hoog
gevierd gelijkheidsbeginsel werd de
goddelijkheid des gezags in de Kerk, en
daarmede de eenige ware grondslag
van den godsdienst, omvergeworpen, en
bijgevolg de godsdienst aan de willekeur
van een ieder prijsgegeven. Het verval, de
ruïne van den godsdienst der volkeren,
was daarvan het gevolg en moest het
logisch gevolg zijn van het heiligschen
nend vergrijp tegen de rechten Gods
over den mensch, van de goddelooze daad
den godsdienst, door God verordend en
verplichtend voorgeschreven, over te leve
ren en te onderwerpen aan de hoovaardige
rede en het bedorven hart van het
individu. De geschiedenis der drie laat
ste eeuwen leert ons, dat bedoeld be
ginsel op godsdienstig gebied den weg
gebaand heeft tot het indifferentisme,
tot verwerping der veropenbaring, tol
het ongeloof; op staatkundig gebied tot
het liberalisme en het atheïsme.
Deze noodlottige ontwikkeling der
dwaling deed langzamerhand al meer
en meer het christelijk zuurdeeg ver-
FEUILLETOH.
Acht dagen verliepen, eer de papieren en
stukken gaieed waren, welke de jonkman noo-
dig bad om zjjne aanspraak op bet testament te
doen gelden en te kunnen bewijzen.
lederen morgen kwam George zich overtuigen,
of zich ook nieuwe erfgenamen badden opge
daan. Telkens ontving hjj een ontkennend ant
woord en met rassche schreden naderde het
einde van den termjjn, na verloop waarvan
geene enkele aanspraak meer kon getdon.
Zooals te begrjjpen is, vermeerderde de on
rust van George naarmate bet einde der maand
naderde. Hjj beefde bjj de gedachte aan de
mogelijkheid, dat misschien op bet laatste
oogenblik nog onverwacht een mideërfgenaum
zich zon voordoen en zjjn aandeel in de erfenis
aanmerkelijk vermindeten. En als bet aans niet
óén, maar meerderen waren
De gewichtige termijn verliep ecbler, zonder
dat er iemand was komen opdagen, om een
deel van den scbat op ts ciscbeu.
Het werd ook hoog tjid, want George bad
zich eene overspanning der zenuwen op den
hals gebaald, die hem bijna noodlottig dreigde
te zullen worden. De slaap ontvlood zijne oogen;
zijne vermoeide ledematen vonden de rust niet,
die zjj zochten; het eten bekwam hem slecht
en als eenwaanzinnige rende hjj mot starren
blik door do straten dor stad.
II.
Zoo zag zich dan onze advokaat in hat volle
bezit van een onbetwistbaar vermogeo. dal hem
natuurlijk en terecht door velen benjjd weid.
Tevergeefs kwelde George zich melde onaan
gename voorwaarde, die de oude Wilson aan
het rechtmatig bezit van het heerlijk kapitaal
verbonden hadhoe hjj ook zochl, hjj wist cr
geen touw aan vast te knoopen. Een oogenblik
was het reeds bü hom opgekomen, dal die
ongelukkige voorwaarde hem noodzaakte, na
vetloop van eene maand zijn kapitaal terug to
geven, maar die gedachte had b'j terstond van
zich afgeworpen, want hoe zonderling de oude
ook mocht geweest zjjn, tot zulk een buiten
sporige gril achtte hjj hem toch niet in slaat.
George had, geljjk wjj weten, behalve hel
aardige sommetje, ook nog een niet te versma
den buitengoed geërfd.
Hjj bezat genoeg zettbeheersching om de villa
niet eerder te gaan bezichtigen, dan wanneer
hjj ook deze zjjn onbetwistbaar en rechtmatig
eigendom kon noemen. Hjj berichtte derhalve
deo huisbewaarder, dat hjj binnenkort zjjn
evenwel den dag te bepalen.
Hel was op een beerlijken morgen in de
maand Mei, dat h'ij na een kort spoorwegreiBje
een vooraf besteld paard besteeg, om zoo spoe
dig mogelijk de weinige mijlen, die hein nog
van zjjn nieuwe woonplaats scheidden, af le
leggen. Dat George heden bijzonder opgewekt
en luimig was, valt ons gemakkelijk te begrijpen,
le meer nog, wjjl al dat geluk, al die voorspoed
ham slechts de luttele moeite gekost had, op den
SOsten Februari 18*8 geboren te zjjn.
Toen hjj in de onmiddellijke nabjjlieid der
villa gekomen was, schrikte zjjn paard voor een
groepje schaduwrijke lindeboomen, die heihuis
heerljjk togen de zon beschutten, sprong ver
scheidene maten heilig omhoog en wierp onzen
held, die daarop in het geheel niet voorzien
was, met zulk een smak uit den zadel, dat hjj
tegen de deur aanbonsde, zoodat het ganschc
huis er van dreunde.
Het was inderdaad een tragisch-coinisehe
ictne, toen de huisbewaarder op bel geraas
afkwam en onzen George stom en bewegingloos
voor de deur zag liggen. Door de papioren en
brieven, die hij bjj zich droeg, vernam de goodo
man, dat het zjjn nieuwe heer was, die op deze
wel wat zonderlinge wjjze zjjn intocht bij hem
Intusscben had George bij zgn ongewenschten
val geen ernstig letsel besomen en na eenige
dagen heilzame rust was hij weer even vrooljjk
Wjj zullen den lezer niet vermoeien mei eene
noodelooze omschrijving van de manier, waarop
George de eerste dagen in zjjn nieuwe omgeving
doorbracht. Zorgeloos en recht vrooljjk leefde
hjj van den eenen dag in den anderenhel
oene verinaak volgde op het andere; niets be
hoefde hjj te ontzien en zoo verliep iangzamer-
hand do Ijjd, zonder dat George aan de ge
heimzinnige voorwaarde vaa bet testament
Op zekeren dag evenwel herinnerde hij zich
toevallig, niet zonder bitteren wrevel, de nood
lottige bepaling, en ot bjj wilde of niet, bjj
moest nu wel inlichtingen gaan vragen omtrent
dat verwenschle gedeelte van het testament,
temeer, wijl de vastgestelde termjjn reeds ver-
strekeo was.
Hjj had dieutengovolgo zijnen advokaat reeds
van zijne overkomst verwittigd en stond juist
op het punt om te vertrekken, toen zijn huis
bewaarder hem een brief overhandigde. Hij wildo
dion eerst nog juist gaan lezen, toen zich in do
deuropening de gestalte eens vreemdelinge aan
zjjne verbaasde blikken vertoonde, die, beleefde
lijk groetend, oclitor geen woord sprak, doch
nauwkeurig de heerlijke villa van onder lot
boven bekeek.
Hel was eon dik, welgedaan man van onge.
veer veertig jaar, met hooggekleurd gelaat en
blonde baren, ecno eenigszins zonderlinge klee
ding en een volstrekt Diet innemend uiterlijk.
Verbaasd beschouwde George zijn nieuwen
bezoeker, die cindeljjk den mond opende en met
een sterken neusklank sprak:
.Een zonderling, hoor, die dit huis gebouwd
heeft. Er valt niet de minste evenredigheid, geen
zweem van symmetrie in te bespeuren; alles is
even grillig en zeldzaam I"
.Zjjl ge soms een architect?" vroeg George.
.Neen, maar ik koesier eene groote voorliefde
voor gebouwen en durf me er dan ook op te
beroemen, oen kenner te zün,"
.Heel aardig," zei George, die maar niet be
greep, waar dat hoen moest, .ik ben George
Lougin mag ik ook weten wal mjj de eer
van uw bezoek verschaft?"
.Met gonoegoii, maar laleu we eerst naar
binnen gaanhet tocht hier verschrikkelijk en
ik heb geen zin, mjjn arme maag nog een
graadje erger le bederven.
III.
De ndvokuat geleidde zjjn bezoeker in het
salon en verzocht hom plaats le nemen.
.Ik verzoek u," zoo ving de vreemdeling aan,
.mjj toe te staan don hond op te houden. Ik ben
reeds verkouden, zooals ik daaroven zeide, en
ook bijzonder vatbaar voor kon."
„Zooala go wilt," antwoordde George, terwjj!
hjj bjj zich zei ven dacht: .Wat een verve-
,Ik kom regelrecht van Sint Petersburg," begon
de vreemdeling opnieuw.
.Zeer wel mogelijk!" bromde George.
,En ik hen de neet van deD ouden Wilson."
.Daarenboven ben ik de eenige neef, dien hjj
in zjjn testament niet bedacht heeft. Hjj heelt n
met dat gedeelte gelukkig gemaakt, dat mjj
eigenljjk toekwam ea dat ook mjj zeer welkom
en aangenaam zou zjjn, misschien nog meer
dan u. Mijn oom was een zonderling, maarzoo
iels had ik toch niet van hem gedacht. Geluk-
kigljjk is er misschien aan altos nog wel een
■nouw te passen. Ik heb inlichtingen omtrent a
ingewonnen, en dientongovolge volkomen van
alles, wat met de zaak in betrekking staat, op
