Katholiek Nieuws- en Advertentieblad
L
No. 43.
Zaterdag 20 Januari 1894.
Zevende Jaargang.
DE EEMBODE
voor Amersfoort, Apeldoorn, Baarn, Barneveld, Blaricum, Bussum, Driebergen, Eemnes, Harderwijk, Hilversum, Hoogland,
Laren, Leusden, Naarden, Nijkerk, Soest, Stoutenburg, Veenendaal en Zeist.
Verschijnt eiken ZATEBDAS.
Abonnementsprijs par drie n
Franco per post
Afzonderlijke
BureauKrommestraat, F 227Amersfoort.
Uitgave van de Vereeniging De Eembode.'
Prijs dar AdvertentiAni
Van 1 tot 6 regelsf 0.30
Voor iederen regel meer- 0.05
Politieke Toestand.
n.
Gunstiger tijdsomstandigheden kon het
socialisme moeilyk wenschen om zich te
verspreiden en te verbreiden dan in onze
dagen. Van de eene zijde, gelijk wij in
ons vorig artikel reeds aantoonden, stond
het liberalisme, krachlens zijn innige ver
wantschap, tegenover hetzelve geheel
machtelooshet had derhalve volkomen
vrijheid om propaganda te maken en
zich te ontwikkelen. Van de andere zijde
heeft het liberalisme door zijn noodlot-
tigen invloed voor het socialisme den
weg gebaand, den ingang van deszelfs
theorieën by de massa des volks voor
bereid.
Wat toch is het werk geweest van
het liberalisme Een werk van verwoes
ting Het heeit den godsdienst gesloopt,
de maatschappij ontkerstend en een staat
gevormd zonder God op de puinhoopen
en de ruïnen des Christendoms is het
socialisme slechts mogelijkdaarop alleen
kan het wortel schieten en weelderig
tieren. Wie denkt hier niet aanstonds
aan de neutrale, godsdienstlooze school,
waarin het een geslacht opkweekte van
ongeloovigen, van moderne heidenen,
een geslacht, dat geen hoogere idealen
meer kent dan het stoffelijke, het aard-
scheeen geslacht, dat rijkdom, weelde
en genot als de hoogste goederen des
menschen beschouwt. Een zuiver ma
terialistische levensbeschouwing schoof
het voorde christelijke in de plaats en
maakte de groote massa des volks, van
de fortuin verstoken, diep rampzalig en
ongelukkig.
Zonder godsdienst vindt het arme
volk geen steun en troost meer op zyn,
soms harden, levenswegzonder geloof
in Gods wijze beschikking wordt zijn
zware lot een ondragelijk juk en een
onoplosbaar raadselzonder hoop op
een eeuwige vergelding blyft het niet
tevreden en onderwerpt bet zich niet meer
met gelatenheid aan den zwaren list,
dien hel heeft te torsen zonder chris
tendom aanschouwt het den Christus
niet meer, die den arbeid heiligt, de
armoede adelt, het bemoedigt door zijn
voorbeeld, het troost en bevoorrecht met
de belofte des Hemels. Het geluk kan
nimmer zijn deel meer zijn, het mist den
rijkdom als middel tot genot. Rondom
zich aanschouwt het de rijken met de
uitwendige schittering der weelde, welke
zijn afgunst wekt, met al de genietingen,
welke het prikkelen tot ontevredenheid
en wrevel.
Behalve dat het liberalisme den armen
werkman diep rampzalig gemaakt heeft
door hem teberooven van den godsdienst,
zijn steun en zyn troost, heeft het hem
tegelijkertijd overgeleverd aan het onge-
loovig zelfzuchtig kapitalisme. Want ook
op het kapitaal heeft het zijn noodlotti-
gen invloed uitgeoefend; ook hier heeft het
liberalisme het chris! endom met zijn heil
zame voorschriftenen plichten vernietigd.
Met het geloof heeft hel de ware liefde,
de bronaar der weldadigheid, doodelijk
getroffen, den broederband verbroken
tusschen rijken en armen, tusschen
kapitaal en arbeidin afschuwelijke
wanverhouding staan zij als vreemdelin
gen tegenover elkander. Voor het onge-
loovigkapitaal blijft slechts één levensdoel:
de vermeerdering des rijkdoms om
steeds overvloediger te kunnen genieten.
Geen middel daartoe heeft het meer te
ontzienwoeker onder allerhande vormen
werd daarloe aangewend, de werklieden
geëxploiteerd, bedrog op groote schaal
bedreven, zoodat, gelijk de H, Vader
zegt in de Encycliek over het arbeiders
vraagstuk, .den massaas van het pioleta-
riaat een juk werd opgelegd, dal slechts
weinig van dat der slaven verschilt."
Vijandelijker werd derhalve de verhou
ding de werklieden werden gepiikkeld
tol verzet, lot tegenweer genoopt.
Hadde hel liberalisme nog maar ge
bracht wat net beloofde: een tijdperk
van voorspoed en bloei, doch juist het
tegenovergestelde heeft het bezorgd en
werd aldus oorzaak van de onlevreden-
n onze dagen getuigen
zyn. Verkwistend sprong het om met
het geld van land en gemeente, zoodat
de belastingschuldigen werden verpletterd
onder steeds klimmende belastingen.
Daarentegen verminderden de inkomsten
ten gevolge van het vrijhandelssysteem,
dat het invoerde; het stopte daardoor
de bronnen van welvaart voor het volk.
De Nederlandsche graanmarkt werd
zonder ii. voerrechten voor den vreemde
open gezet, waardoor de landbouw begon
te kwijnen en thans, onder zwaren schul
denlast gebukt, meer en meer verarmt.
Verder werd daardoor de buitenlandsche
industrie in zulk een gunstige positie
geplaatst, dat de concurrentie onzer
industrieelen met den vreemde onmoge
lijk geworden is. Het gevolg hiervan is,
dat ons land overstroomd wordt van
vreemde artikelen en producten, waar
door onze industrie, die door het buiten
land door hooge invoerrechten geweerd
wordt, op eigen bodem een kwijnend
bestaan voortsleept. En als ware dit nog
niet voldoende, zonder gezonde redenen
werden groote werken in het buitenland
besteld, groote ondernemingen aan
vreemden gegund, waardoor hier aan
duizenden handen de arbeid werd ont
trokken en millioenen aan het maatschap
pelijk kapitaal ontrukt om daarmede
andere landen te zegenen.
Hiervan moest noodzakelijk hel gevolg
zijn de algemeene malaise, welke wij
beleven, de verarming en de ontevreden
heid des volks. Waar de bronnen van
welvaart stelselmatig worden gestopt,
de inkomsten derhalve verminderen, de
uitgaven daarentegen stijgen, daar zal
de druk zich doen gevoelen op alle
standen der maatschappij, de werkloos
heid zich uitbreiden, de verarming des
volks schromelijke verhoudingen aanne
men en een toenemend pauperisme doen
geboren worden met al zijn schikbarende
ellenden en gevolgen. Ziedaar den ramp
zaligen toestand, waarin de opperheer
schappij van het liberalisme met zijn
staatkunde zonder God de maatschappij
heeft gebracht, een toestand, welke
waarlijk onhoudbaar moet genoemd en
waarin volgens het woord des Pausen
spoedig en afdoende moet worden ge
holpen."
Na deze bittere teleurstellingen en
wrange vruchten, welke de volkeren van
het veelbelovend liberalisme hebben in-
geoogst, moest het wel worden veroor
deeld. Uit dekwade vruchten heeft men den
kwaden boom leeren kennen. Vandaar
dat men het den rug toekeert, als partij los
laat, zoodat het weldra van het staalstoo-
neel zal zijn verdwenen het heeft in zijn
vermetel pogen, de volkeren zonder God
en godsdienst gelukkig te maken, het
eigen graf gedolven. Wie zal de treurige
erfenis aanvaarden Het nit het libera
lisme ontsproten socialisme zal de
universeele erfgenaam zyn des over
leden vaders, en hem opvolgen. Het
heeft met zijn staatkunde zonder
God het volk ryp gemaakt voor de
uiterste consequentie, welke thans op
treedt in het socialisme, en in deze
uiterste consequentie vindt het zyn dood.
BUITENLAND.
Aan de Hongaarsche Katholiekendag,
welke Dinsdag te Boedapest, onder het
eere-voorzilterschap van kardinaal Vas-
zary, werd geopend, namen meer dan
5000 gedelegeerden uit alle katholieke
gemeenten des Lands deel. Van het ge-
heele episcopaat mankeerden slechts drie
bisschoppen, d e door ziekte verhinderd
WRren. Mgr. Vaszary hield eene schitte
rende openingsrede, waarin hij het on
mogelijke betoogde van «n onderwer
ping der Kerk in geloofs-en zedeleer
aan het burgerlijk gezag. Er werden
verschillende resolutiën aangenomen,
waarin de by den Rijksraad ingediende
kerkelijk- politieke wetten met den mees
ten nadruk werden veroordeeld. Op een
telegram van hulde aan Z. M. koning
Franz Joseph was een dankend antwoord
ontvangen. Z. H. de Paus zond per
telegraaf zijn zegen, betgeen tot dank
bare vreugde stemde.
Onder de liberalen begint reeds eene
kentering te komen ten opzichte der
ingediende wetten. Zestien leden der
Regeerings-partij hebben openlijk ver
klaard dat zij de voorgestelde kerkelyk-
politieke wetten niet met hun overtui
ging in overeenstemming kunnen bren-
n.
Op Sicilië zyn verder geen ernstige
ongeregeldheden voorgekomen. De maat
regelen, door den minister-president
Crispi genomen, schijnen doel te hebben
getroffen en, naar uit Rome verzekerd
wordt, ook instemming te hebben ge
vonden.
De opstand heeft zich nu echter ook
vertoond in de Italiaansche provinciën
Massa en Carara. Zondag zyn bij Torano
de troepen slaags geweest met een bende
van 600 werkstakers, waarbjj van deze
laatsten acht gedood en verscheidene
gewond werden. Beide provinciën zjjn
eveneens in staat van beleg verklaard
generaal Hentsch heeft er dezelfde
dictatoriale volmachten als generaal Morr»
op Sicilië.
Eerstdaags zal een pauselijk schrijven
het licht zien, waarin Leo XIII het Si-
ciliaansche episcopaat zal aansporen, met
de geestelijkheid bij de grondeigenaren,
boeren en werklieden tusschenbeiden te
komen, om de kalmte en orde in de
oproerige streken te doen terugkeeren.
De belgische minister-president Beer-
naert heeft Maandag zijn zin gekregen.
In de op dien dag te Brussel gehouden
vergadering der Rechterzijden van Senaat
en Kamer is, na levendige discussie,
besloten, de oppositie tegen de indiening
van proportioneele vertegenwoordiging
te laten varen. Beernaert gaat dus nog
niet heen, maar zal zyne voorstellen tot
evenredige vertegenwoordiging in de
Kamer en den Senaat brengen, en heeft
groote kans ze aldaar te zien aangenomen.
Met grooten spoed is deze week in
Frankrijk een Regeeringsontwerp tot
conversie der 4pet Staatschuld in
eene van 37« pet behandeld en aan
genomen, ook reeds door den Senaat.
In de Kamer is de behandeling evenwel
niet zonder sensatie geschied en heeft
het ministerie zelfs den kans gehad om
te tuimelen. Toen namelyk alle artikelen
reeds waren aangenomen en alleen de
eindstemming nog moest gehouden wor
den, stelve de socialistische afgevaardigde
Jaurès, voor, om de 68 millioen francs,
die jaarljjks door deze conversie zullen
bespaard worden, te besteden tot ver
lagingder belasting op ongebouwde eigen
dommen, en ten tweede dat deze ver
laging ten goede zou komen aan die
FEUILLETON.
Het silYeren Kruisbeeld.
3) Slechts een tienttl jaren vóér het door
one verhulde plaats greep, t
had opgeslagen, befaoelde geen lang ondersoek,
daar op de voordeur een plaat prjjkle, waarop
met dnidelgke letters ,0. van Cederen" stond
te leten.
Het moet gezegd, de familie Van Cederen was
niet onfortuinlijk geweest, maar hel werd bear
ook niet misgund. Jaren lang bad het hoofd
des getins een mannfactnurzaak gedreven ea
wel met zeer gunstig gevolg. En daarbjj wist
hÜ zich geacht en bemind te maken van een
ieder, die met hem in aanraking kwam.
In betrekkelijk korten tgd had hg het soorer
gebracht, dat hjj onder de welgestelde burgers
kon gerangschikt worden. Zegen en voorspoed
bekroonden ieder zjjntr ondernemingen, en tod
werd het zalig genot hiervan nog ai eens gt
matigd door ongesteldheden, die Van Cederen
bjj loseehenpoozen overvielen. Bjj de beroemdste
geneeskundigen had hjj adviezen ingewonnen
i daar hjj w
men zieh overtuigen, dat de ziekte, waaraan
hjj leed, voortdurend vorderingen maakte.
Ten luiste werd nog als eenig afdoend mid
del aangegeven, dat hjj volstrekte rust moest
imenin geen geval moest hjj zich met afmat-
nde bezigheden inlaten. En dewjjl voor zjjn
•onw en zijn eenige dochter Agnes aan hel
behoud van echtgenoot en vader bjjna alles
gen was, ondersteunden zjj krachtig het
i om de zaak van de hand te doen en
stille, rustige woning aan een der stads
grachten te gaan betrekken.
Dit plan ging ten laatste in vervulling, al had
it heel wal moeite gekost, vooraleer hg er toe
'erging. Van Cederen wu zóó aan een werkzaam
ven gewoon, dal hjj wel een weinig voor hel
stille leven terugschrok. Daarbij kwam dat de
die reeds door zjjn vader gedreven wu,
hem bijzonder aanhing. Niet dat hg uit aardsch-
gezindheid ol hebzucht daaraan wu gehecht
dit wu volstrekt niet zoo. Het stoffelgke wu
ook bg hem vu ondergeschikte waardevoor
hem wu hel slechts een middel om gestadig
de liefdadigheid te kunnen beoefenen, en daardoor
zooveel in zjjn vermogen wu zgc eeuwig heil
Ook in weldoen bleven zjjn vroow en do
in geen enkel opzicht leo achter. Hel s>
een zekere wedstrijd onder beo, waar het gold
armen en oogelnkkigan bjj te staan,
zaligste uren werden gesleten, als zjj verborgen
armoede hadden gevonden, en die naar hartelust
hadden kunnen lenigen.
Deze brave zielen waren du ook om I
weldadigheid zoo bekend en gezocht, dat zjj,
altaar der liefdadigheid moest
geofferd wordeo, nimmer werden vergeten.
Zoo leefden zjj in «tilte al weldoende voort,
ea zich onverwacht een vraagstuk voor hen
opwierp, welks oplossing groote zorgen baarde.
De dochter, Agnes, wu ten huwelijk gevraagd
jonkman, ons reeds bekend als Ferdinand
wel ter goeder naam bekend
stond, maar toch in vele opzichten voor de
toekomst geen genoegzame degelijke waarborgen
ist aan te brengen.
Druk wu die zaak tusschen Vu Cederen en
ens goedhartige vrouw reeds besproken, doch
t eene beslissing kouden zjj niet komen. Het
jonge menscb, dal naar de hud hunner dochter
doog, scheen niet ernstig genoeg in hunne oogen
zjjn godsdienstplichten nam hjj wel geregeld
waar, meenden zjj, maar de geest der wereld
straalde toch, uur bet scheen, wel eenigszins
in zjjne handelingen doordat was ten minste
de indruk, dien beiden vu hem verkregen
Daarbjj kwam, dat bij, hoewel tot den fat
soenleken stand beboorende, over zeer woinig
middelen te beschikken had, en zich toch heel
wat scheen in te beelden. Zjjne ouders, die hjj
reeds op jeugdigen leeftijd verloor, hadden hem
wel een goeden naam, doch geen geld of goed
nagelaten, zoodat hjj, nog zeer
reeds in zjjn eigen onderhoud
Vu ui
duig te ninderen. Reeds tien jsren was hij in
een kruidenierszaak in betrekking geweest, en
hjj den leeftjjd van zes en twintig jaren had
bereikt, achtte hg den tjjd gekomen, zich een
zelfstandige positie te verschaften. Nu is zulks
wel gemakkelijker bedacht dan uitgevoerd, doch
Klemming had de uak rijpelijk overwogen, en
daarbjj udere plannen gevormd, die, wanneer
de nitvoering daarvan naar wensch ging, alle
bezwaren zonden overwinnen.
De gelegenheid wu du ook 'al te ecboon
om niet eene poging daartoe te wagen. Zjjn pa
troon verlugde zjjn zaken vu de hand le doen,
eo deze wist een en udu zoo mooi au hem
voor te praten, en du ecrzuchtigen jonkman daar
mede zoo te prikkelen, dat bjj besloot zjjn slag
te elau, door de eenige dochter vu den wel-
gestelden Vu Cederen len huwelijk te vragen,
om met bet geld barer ouders zjjn zaak in ordo
te brengen.
De stonte stap werd gewaagd, maar de
Vu Cederen, die als mu vu zaken de w
maar al te goed had leeren keunen, wist den
jongeling zoo nit te hooreo, dal bg bjj diens
vertrek overtuigd wu, dat zjjn geld ook r
betrekkelijk gewicht in de schaal kwam leggen
du waarmede ik mjj thans a
In ieder geval moet gjj au Agnes eens poleen
en goed opmerken hoe zjj er over denkt, want
wjj moeten in dit zaakje al heel omzichtig te
werk gau."
Den volgenden middag, na bet gewichtig be
zoek van Klemming, werd bjj de familie Vu
Cederen een bejaard heer binnengelaten, die
door allen met den naam vu Ju-oom werd
begroet. De heer Van Lnslhoven, onder welken
naam hjj gekud, maar ook geacht u bemind
werd, wu de eenige broeder vujnftronw Vu
Cederen, en sleet als rentenier met ten oude
huishoudster rustige en geuoegeljjke dagen. Reeds
vroegtijdig had hjj zjjn schaapjes op bel droge
gebracht, door, zooals hjj hel noemde, op de
dubbeltjes te passu, iets wat volgens zjjn zeg
gen maar al te veel werd verwaarloosd.
Als mu vu ondervinding, en daarbij met
een gezond verstand begaafd, wu hjj voor velen
.Ik ben maar bang, vrouw," bad Vau Cederen
gezegd, toen bet jongmensch vertrokken wu,
.dat bet nog meer om ons geld dan om Agnes
te doen is, tenminste els ik niet te voorbarig
in mjjn oordeel ben. Dit zal ik daarom voorloo-
de armen u behoefügen wu hjj een liefderijk
man, in du echten zin dee woords.
Tot zjjn vijf en vjjfligste jaar wu hjj apothe
ker geweest, doch toen gal bjj er den broi vu.
Laat nu anderen wat verdiuu, wu zjjn woord
geweest, en dit bewees hjj, door op schikkelijke
wjjie zjjn affaire au een ander over te doen,
iets waarover hjj nooit de minste spijt gevoelde.
Godsdienstig in woord u daad, met ten over
tuiging waarop 's werelds lieten zich te pletter
stieten, wu hjj als de aangewezen mu om lief
dadige instellingen te steunon en daarvoor werk
zaam te zjjn. Hst wu zjjn lost ea lsvea daar-