Katholiek Nieuws- en Advertentieblad
No. 31.
ZaUag ill UctoDer 1ÏSU1
DE EEMBODE
voor Amersfoort, Baarn, Apeldoorn, Barneveld. Blaricum, Bussum, Driebergen, Eemnes, Harderwijk, Hilversum, Hoogland,
Laren, Lensden, Naarden, Nijkerk, Soest, Stoutenburg, Yeenendaal en Zeist.
Verschijnt eiken ZATERDAG.
Abonnementsprijs per drie maanden i
Franco per post
Afzonderlijke
f 0,40.
f 0,05.
BureauKromnmtraat, F 227Amersfoort.
Uitgave van de Vereeniging De Eembode.
Prija dar Adrartentilni
Van 1 tot 6 regelsf 0,30
Voor iederen regel meer- 0.05
Corrospondentiên en
CEERICALISME.
I.
't Is zonderling, dat er tegenwoordig
nog zooveel menschen zijn, en dat nog
wel onder het intelligente deel der natie,
die gelooven aan en bang zijn voor
spoken. Dat men in de domperige en
stumperige middeleeuwen hier en daar
heksen- en spookgeschiedenissen aan
treft, is begrijpelijk, maar in onze wereld
van hooge verlichting en beschaving
ie had dit ooit kunnen denken 1
En toch is het zoo! 't Clericalisme
het spook, waarvoor de wereld der
hoogere intelligentie, o, zoo bang is!
Van tijd tot lijd wordt dit spook op
geroepen, vooral wanneer een of andere
partij op godsdienstig, maatschappelijk
of staatkundig gebied te dicht het Eluisjo
3t. Petrus nadertdan hefl men
den alarmkreet aan: „voorzichtig! 't is
daar niet zuiver, het spookt er, kem
er niet te dicht bijEn waarempel
nauwelijks wordt die kreet aangeheven
of men ziet sommigen bleek van schrik
vluchten en voorloopig zich op een
eerbiedige distantie houden.
Nog in den laatsten tijd heeft
minister Van Houten lot behoud der
liberale partij weer eens dit schrikbeeld
opgeroepen. In teedere zorg, dat zijne
partij, ten gevolge der uitbreiding van
het kiesrecht, zal worden uiteengeslagen
en wellicht een gedeelte met de Katho
lieken zal meegaan, heeft hij van de
ministertafel de bazuinstoot doen hoo-
renTegen het „clericalismeWacht u
voor dien gevaarlijken vijand
Of de Minister zijn doel bereiken zal,
wij betwijfelen het. Als men zoo dik
wijls een spookgestalte laat opdoe
men, dan begint men langsamerhand
te merken, dat het een spook is en het
verliest zijn effect. Dit blijkt ons uit
verschillende liberale bladen, die van
geen anti-clericalismemeer willen hooren.
Voor velen echter is en blijft het cle
ricalisme de boeman, de schrik der
kinderen.
Is dan werkelijk het clericalisme zoo
verschrikkelijk en gevaarlijk? Laat ons
onderzoeken, misschien gelukt het ons
nog wel van dezen en genen, die voor
hel clericale spook nog bang zijn, clori-
calen te maken.
Wat is dan 't clericalisme? Clerica
lisme is niets anders dan de aanhanke
lijkheid jegens geestelijken, oi beduidt, in
concreto, personen, die den clerus aanhan
gen en daarom clericalen worden genoemd.
(s die aanhankelijkheid nu zoo erg
Ligt daarin gevaar Is dit zoo verschrik
kelijk, dat men alarm blazen of hel
clericalisme voorstellen moet als een
monstrum horrendum, dat men Ie vluch
ten heeft als de pest?
Zijn dan de clerici, de geestelijken,
zulke afschuwelijke wezens, dat de om
gang, de aanraking met hen doodolijk
besmettelijk is?
Wal doen die geestelijken toch wel
om zoo afgrijselijk te zijn Kort en
bondig zij ons antwoordniels kwaads,
veel goeds
't Zijn immers geen dieven, die u
bestelen, geen movers, die u uitplun
deren, geen brandstichters, die uw huis
in lichtelaaie zetten, geen anarchisten,
die u met bommen werpen
't Zijn immers geen revolutie-mannen,
die het staatsgezag ondermijnen, geen
socialisten, die in opruiende geschriften
en redevoeringen het volk ophitsen lot
opstand en verzet, geen communisten,
die het kapitaal, het eigendom als recht
en in naam der lagere standen opeischen,
geen masons, die het wetboek der re
volutie voor de volkeren openen
'tZijn immers geen menschen, die
boeken en dagbladen uitgeven, scholen
en leerstoelen stichten, vereenigingen
en schouwburgen in het leven roepen,
staatsstukken schrijven en redevoeringen
houden, photographiën en kunstwerken
leveren, waardoor de bandeloosheid
bevorderd, de verwildering der zeden
veroorzaakt wordt; waardoor de geest
door dwaling wordt verblind en het
hart bedorven!
Ook z\jn het geen menschen, die de
schandelijkste onzedelijkheid van het
vuile Malthusianisme aanbevelen, verde
digen, propageerenl
't Zjjn voorts geen uitzuigers, die
schurkachtige practijken uitoefenen, die
zich als woekerplanten slingeren om
het zuurverdiende kapitaal der min
deren, zich verrijken met het bloedgeld
anderen, met de kas er van door
gaan of door de schandelijkste bank
schandalen de heele wereld verergeren
,t men legen dusdanige personen
alarm blaast, flat, 't zij zoo Meer nog
on niet meer zijn dan een staaltje
plichtVerder nog moest men gaan,
moest nut het ontleedmes in de
hand dusdanige rotdcelen uit het maat
schappelijk lichaam verwijderen, om
de ganschc ontbinding te voorkomen!
Maar legen den clerus en zjjn aan
hang Maar tegen mannen te alar-
en, die geheel onschuldig zijn aan
het veelvuldig kwaad, dat de maatschap
pij op ieder gebied teistert Heeft
o: it gehoord dat een veldheer alarm
liet blaz n tegen personen, die aan den
oorlog part noch deel hebben, niels
kwaads in hun schild voeren, die als
aalmoezeniers, als broeders en zusters der
liefde komen in het kamp om, als de
strijd daar is, t e wonden der gekwetsten
te verbinden, de zieltoogenden bij te
staan, hen te troosten en te bemoedigen
hun heldhaftigen dood voor Vorst
Vaderland Zou men niet denken,
wanneer zoo iets geschiedde, dat de man
krankzinnig was geworden
Zoo'n soort krijgsoversthebben we
toch in onzen minister van Binnen andsche
zaken Van Houten in het liber.de kamp
heeft hij bij het eindigen der behande
ling van de nieuwe kieswet het signaal
aangegevenaux aimes, te wapen
strjjd tegen het clerical sme, dat is de
vjjand
Men zegt, dat Van Houten een zeer
knsp man is. Maar 't schijnt toch, dat,
gelijk de krankzinnigen hun lucida in-
tervalla hebben, hij daarentegen s
aan vlagen van waanzin lijdt. Gelukkig
echter zijn er onder zijn stafofficieren,
die in die oogenblikken de wijsheid be
waren, gelijk hel Vaderland, het Utrechts
Dagblad enz. Doch de overigen? Zjj
zijn nog onnoozel genoeg zich te laten
bang maken voor het clericale spook.
Want dat het een spook is hebben we
in dit artikel duidcljjk genoeg aangetoond,
door de uiteenzetting wat het clerica
lisme niet isden volgenden keer zullen
wjj dit nog duidelijker doen door te
beschouwen, wat het wel is.
BUITENLAND.
Het burgerlijk huwelijk van prins
Victor Emmanuel en prinses Helena van
Montenegro is Zaterdagochtend in de
balzaal van het Quirinaal voltrokken.
Bij die gelegenheid waren slechts tegen
woordig koning Umberto en koningin
Margherita, de koningin weduwe Pia
van Portugal met prins Oporto en de
prinsen Victor Napoleon en Karageor-
gewiets, verder de ministers, de Kamer
presidenten, eenige senatoren en afge
vaardigden en de oude Crispi.
Daarna begaf men zich naar de kerk
van Santa Maria degli Angeli. In den
ingang werden zij ontvangen door Mgr.
Delia Piane. Het huwelijk werd inge
zegend door den groot-prior der Pala-
tijnsche SI. Nicolaas-basiliek te Bari.
Koning Umberto heeft 32 senatoren
benoemd bjj gelegenheid van het hu
welijk van den prins van Napels, Er
waren liefhebbers voor eene dergelijke
benoeming in overvloedmeer dan 150
afgevaardigden hadden verzochi voor
senator in aanmerking te komen. Du
Budini, heeft hun echter allen gepasseerd,
orn geen onderlinge afgunst te wekken,
en enkel oud-afgevaardigden, geleerden
en ambtenaren gekozen. Hij zelf werd
bjj die gelegenheid tot ridder van de
Annunziate-orde benoemd.
Een bemoedigend resultaat van het
jongste Congres van Trente, gericht
tegen de vrijmetselarij, is de stichting
van het vrome werk voor „de Eerste
Heilige Communie", een genootschap,
dat zich ten doel stelt de ouders op te
wekken, dat zij hun kinderen godsdienstig
onderwijs doen geven en de kinderen
zeiven godvruchtig voor te bereiden tot
de eerste Heilige Communie.
Hierdoor zal men trachten de jeugdige
zielen te onttrekken aan den invloed der
Vrijmetselarij, die den godsdienst bestrjjdt
bjj de kinderen op school en ook in de
gezinnen.
De zetel van dit genootschap zal zjjn
gevestigd Ie Viterbo, in de kerk van de
H. Rosa, welke eenmaal gerestaureerd,
vergroot en rijk versierd zal prijken
als het monument van het feest der 7 öjarige
herinnering aan de Eerste H. Communie
n Z. H. Leo XIII.
De onthullingen in de Hamb. Nachr,,
het lijforgaan van Bismarck, betreffende
een overeenkomst lusschen Rusland en
Duilschland, ten tijde van Bismarck ge
sloten, maar onder Caprivi niet ver
nieuwd, hebben de Duitsche pers ge
ducht in beroering gebracht. Ook te
Weciien hebben deze een pijnlijken in
druk gemaakt. Vandaar dat door ver
scheidene Duitsche organen werd aan
gedrongen op een verklaring van de
tegenwoordige regeering of Caprivi,
hetzij om de „onthullingen" toe te lichten
of ze te beantwoorden. Het Tageblatt
het daarbij vooral voor Oostenrijk
n meende dat de bondgenoot te
Weeneii gerustgesteld behoorde te wor
den, anders zou hij door onthullingen
als die van Bismarck wel eens argwaan
kunnen gaan koesteren tegen de heele
Duitsche politiek.
Aan dit verlangen is in zooverre vol
daan, dat de Heichsameiger gesproken
heeft. Het zegt
Bjj de openbare bespreking van de
jongste „onthullingen" van de Hambur
ger Nachrichten over de Duitsch-Rus-
sische betrekkingen tot 1890 toe, werd
veelvuldig de wensch vernomen, dat de
regeering ook harerzijds het woord in
deze zaak zou mogen nemen. Wjj zjjn
gemachtigd lot de verklaring, dat dit
niet zal geschieden. De diplomatieke
handelingen van den door de Hambur
ger Nachrichten ter sprake gebrachten
aard behooren uit haren aard tot de
strengste slaatsgeheimen het berust op
een internationalen plicht ze consciën
tieus te bewaren. De schending van dien
plicht zou gewichtige staatsbelangen
kunnen benadeelen. De keizerlijke re
geering moet daarom afzien van elke
opheldering zij zal tegenover die mede-
deelingen noch het onjuiste verbeteren
noch het onvolledige aanvullen, in de
overtuiging, dat het vertrouwen in de
oprechtheid en de trouw aan de gesloten
verdragen van de Duitsche politiek bij
de overige mogendheden te goed ge-
FEUILLETON.
Een weg naar bet i
Droeve tooneelen «peelden rich daarom in
Laobera familie af. maar daar Laober rich van den
beginne reeds tegenover liin vrouw, als een leer
persoontje in de ernstigste dingen getoond had,
zoodal deze nneen gemakkelijk «pel had. Zjj was
aan hel overwinnen, en haar man aan bet toegeven
gewoon. Angnst moest dos wijken, en bjj deed
het ten sloUe gaarne, alleen om een familieleven
le ontkomen, dat voor hem rgk was aan harde
behandeling en aan vernederingen van allerlei
aard. Zelfs niet eens in dezelfde stad mocht hö
bljjven, ook dat zette zijn beminnenswaardige
tante bjj haren zwakken echtgenoot door. B
waar de jongen als leerling in dienst trad, was
Per spoor wel zd uren verwijderd. Zoo had
vrouw Lanber het gewild.
Angnst bad een enge! in plaats van een men-
scbeakind moeten zgn, wanneer niet een zekere
verbittering zgn hart was binnengeslopen. Vooral
omdat hjj een ontvankelijk hart en in hoogen
graad een wakkere jongeling was, liet de harte-
looze behandeling, die hjj in bel huis zgns ooms
ondervond, een bljjvenden indruk bjj hem achter.
Wat heb ik toch misdreven, dal mjjn e'8CD
familie mjj zoo onwaardig acht? vroeg bg zich
steeds herhaaldelijk af. En altijd opnieuw moest
hjj ten antwoord geven, dat zjjn armoede en zjjn
godsdienst bet waren, die hem nit het hnis van
zjjn oom verdreven hadden. J«, ware hjj de zoon
van rjjke onders geweest, zjjn tante zon omtrent
zjjn geloof zeker een. wellicht beide oogen heb
ben toegedrukt. - maar arm, van nederige
afkomst, dat paste nn eenmaal niet in de meening
der jjdele vrouw. August was verstandig genoeg
om dit feit in zjjn gebeelen onaangenameu omvang
te begrijpen, en schrander genoeg om in te zien,
dal ook zjjn arme oom heden nog onder den
vloek zijner arme afkomst te lijden had. De jon
geling balde onwillekeurig de vuisten, wanneer
hjj daarover nadacht. Mocht hjj zjjn vroeg gestor
ven vader, zgn arme moeder haten, omdat zjj
bem geen rijkdommen achterlieten Zon hij zjjn
diepbetrenrde ouders daarom minder liefhebben,
of wie mocht zich bet recht aanmatigen, hem
daarvoor geringer te achten dan een ander, die
door eet, gratienze beschikking als een kind der
fortuin in de wieg ia gelegd De aderen op zijn
voorhoofd zwollen van loom, zoo dikwijls
h| zoodanige gedachten spelruimte bjj zich gaf.
Zjjn oom schreef hem af en toe, zond hem
ook menigmaal cenig zakgeld, doch verzocht hem
dan levens, dat August niet direkt aan hem zou
schrijven, maar slechts onder een opgegeven num
mer, dan werd de brief aan de post afgehaald,
en hg wist maar al te goed waarom, had oom
erbjj gevoegd. Ja, hg wist waaromHaar zgn
levendige energieke geest verzette zich daartegen
en beklaagde den wel is waar zwakken oom.
terwijl bjj hem in korte woorden terugschreef,
dat hjj het weigerde op zulk een wjjzcmetdeo
broeder zijner moeder te verkeeren, hjj zon be
proeven, of hjj ook zonder vreemde hulp den
weg door het leven vioden kon.
In Lauber's huis bracht deze brief een on«'
genaam tooneel, maar de zaak zelf bleef bjj bat
schappij en beoefende die voorlaan mot nog meer
gestrengheid. Eu haar man, kon bij den armen
neef vergeten Waarom ook niet Wie nalatig
mweloos is tegenover God hoe zou die,
het menscheljjke verhoudingen betreft, nog
1 bevonden kunnen worden De arme August
werd dan ook spoedig vergeten, en zelfs zjjn
naam werd in bet hnis zijns ooms niet meer ge
noemd. Om zoo te zeggen was bjj voor de
tweede maal verweesd.
III.
Vier lange jaren duurde de leertjjd van August.
Het weinige geld, dat hem van den verkoop dtr
behoeftige meubelen zjjner ouders ten dienste
stond, had hjj in deze jaren voor kleeding
andere behoefte nagenoeg verbruikt. Haar e
veel kostbaarder schat, die zijn moeder h(
achterliet, ging verloren in bet huis van zjjn
patroon, het was de goddienslzin en bet kin
derlijk geloof, kleinoodig-i, wier bewaring hjj zjjn
stervende moeder met een heilige geestdrift had
beloofd. Dit geschiedde niet op een enkelen dag,
maar van lieverlede. Geljjk de zonnige dag door
de zachte avonddampen trapsgewijze in duis
teren nacht overgaat, zoo verduisterde in het
gomoed van August dag aan dag, jaar aan jaar
hel licht des geloofs en de gloed des cbriste-
lijken levensdonker en koud werd het in de
ziel van de i beklagenswaardigen jongeling.
Hoe kon bet anders gaan? August bad wel
in het huis van zgn patroon koel en inwoning
in huis wel te verstaan, maar niet in diens
familie Want de boekdrukker Staufort was
een rjjk en deftig heer aan wiens tafel geen
ondergeschikten werdeu toegelaten. De bekwame
knechts woonden in de stad, slechts de beide
leerlingen verbleven in het buis huns mee
omdat men ze tot bezorging van alle mogeljjke
zaken steeds bjj de band moest hebben. Hun
maaltijd hielden zjj met den knecht en de an
dere dienstboden in een afzonderlijk vertrek.
Voor August viel dit in den beginne hard. Bjj
zjjn oom kwamen wel herhaaldelijk onaange
naamheden voor, doch hjj lelde toch immer door
bjj do familie. Dit had nu opgeboudeo, van
daar dat bjj zich als een uitgestootene op de
wereld beschouwde. Hjj gevoelde zich voel on
gelukkiger dan de overige dienstboden zijne
meesters. Die hadden toch alle een l
en al hadden zjj daar ook slechts arme o
of arme zusters, dan waren het toch altijd
bloedverwanten, die naar hen vroegen, die
zjj bezochten en omgekeerd. Dit alles ontbrak
den armen August. Hij kon niet zeggen i
knecht„Den volgenden feestdag bezoek ik mijn
broeder," niet als de dienstbode„Het Kerls-
mis ga ik voor drie dagen naar buis." Naar
bem vroeg niemand, en geen buis was er, waai
by als zoon of broeder of neef voor een pa
dagen welkom gcheeten werd. Hy was alle
midden in de groole stad
Wel volgde by den raad zgner moeder
hield hy nog een tydlang vol met geregeld
bidden en naar de kerk te gaan, en zoolang
dat deed, gevoelde hy zich in zgn verlatenheid
nooit alleen. Het beeld zgner moeder omzweefde
hemen bet scheen hem op te beuren, hem Ie
troosten en te leiden. Haar met den tyd ver
flauwde deze herinoering immer meer. Als kind
had hg ze in zicb opgenomen, dus op een tyd,
waarin by de wereld met geheel andere oogen
i. Diet
die ieder rnensch Ie doorworstelen heelt, nadat
by de kinderschoenen heeft uitgetrokken, de
tyd, die beslissend isvoor bet gansche leven, had
August in een omgeving moeten doorbrengen,
die de ongunstigste invloed op hem moest uit
oefenen. Hy kreeg de wereld van een geheel
ander standpunt Ie zien dan in hel huis zgner
brave moeder, en in de daardoor erg scheve
voorstelling nam ook zy een andere plaats in
dan voorheen. Het kwam alles zoo van liever
lede, dat August in dit nieuwe noodlottige leven
was ingegroeid, zonder dal bg het zelfs bemerkte.
In het huis van zgn patroon heerschte, zooals
wg reeds gezegd hebben, een deftige toon.
Hg was katholiek, wat echter geenszins bctee-
kende, dat hg veel met zgn geloof of de kerk
op had. Slechts op Zon- en hooge loestdagen,
die door katholieken en protestanten werden
geviord, kleef de zaak gesloten, niet echter wan
neer het speciaal katholieke feestdagen betrof.
De stad bad een ongeveer geiyk getal katho
lieke en protestante inwoners, m daardoor vial
het minder op, dat men op katholieke feest
dagen 1n de drukkerg van Staufert arbeiden lieL
August stuitte dat in deo beginne zeer tegen da
borst, maar by zou door de overige knechts uit
gelachen zgn, als by voor zich een vrgea dag
zou hebben aangevraagd. „Ware ik patroon."
eeide hy evenwel op zekeren dag tot een in zyn
nabgheid ataanden werkman „ik zou op feest
dagen in u>yn zaak niet laten arbeiden."
