Katholiek Nieuws- en Advertentieblad
No. 16.
Zaterdag 17 Juli 1897.
Elfde Jaargang.
DE EEMBODE
voor Amersfoort, Apeldoorn, Baarn, Barneveld, Blaricum, Bussum, Driebergen, Eemnes, Harderwijk, Hilversum, Hoogland.
Laren, Leusden. Naarden, Nijkerk, Soest, Stoutenburg, Veenendaal en Zeist.
Verschijnt eiken ZATERDAG-.
Abonnementsprijs per drie maanden i
Franco per post
Afzonderlijke nummers
Bureau: Krommestraat, F 227, Amersfoort.
Uitgave van de Vereeniging De Eembode.
Eene nabeschouwing.
i.
Nu de gewone kalmte onder Neer
land* bevolking, door eenen onverkwik-
kclyken verkiezingsstrijd onderbroken, is
weergekeerd, wenschen ook wij eene
korte beschouwing te wijden aan het
gebeurde bij de stembus en aan de ge
volgen, welke daarvan, voor ons Katho
lieken, te wachten zijn.
De vraag, die zich hier allereerst op
den voorgrond dringt, hoe het mogelijk
was, dat eene christelijke meerderheid in
het land een onchristelijke regeering in
het leven riep, of beter gezegd, trachtte
in stand te houden, is genoegzaam be
kend en voor ieder te beantwoorden.
Ieder kent de oorzaak, en de daartoe
aangewende middelen. Het eerste mid
del, men weet het, werd geboden door
minister van Houten zelf. Als een
gloeiende lont wierp hij zijne verkiezings
leuze tusschen de politieke partijen.
Geloofshaat moest ontbranden, tot
redding der in gevaar verkeerende li
berale partij. De Staatsmansblik van
dezen minister ontwaarde zeer juist,
dat als eenig en laatste redmiddel het
ontvlammen van geloofshaat tot tijdelijk
behoud zjjner partij nog overbleef.
Ten deele bereikte hij aanstonds doei.
Door geestverwanten werd de leuze
„Anti-clericalisrae" gretig opgevangen,
en al verder en verder geworpen onder
alle standen des volks. Maar de ver
wachte geestdrift bleef in den beginne
toch grootendeels ontbreken. Op eens
daverde nu de kreet.Tegen Rome"
dat pakte beter; en Bronsveld en con
sorten zorgden voor het overige. Al
wat Rome haat of vreest, liep nu als
waanzinnig te hoop; de ergerlijkste, de
walgelijkste, de dwaaste dingen werden
nu Rome en den Katholieken toegedicht,
zoo zelf, dat het ütr. Dagb. onder
het opschrift .Ongelooflijk" vol veront
waardiging zjjn lezers voorhield;
.Onder den titel ,De Utrechtsche Verkiezings
FEUILLETON.
Prijs dsr AdvertentiAn t
Van 1 tot 6 regelsf o,30
Voor iederen regel meero.Og
middelen grgpl. die. voor roover om ge
heugen itrekl. nog nimmer bg eenige verkiezing
hier te lande werden toegepast of het moest
1853 zjjn geweest, maar ook dal kunnen we
et golooven.
.Een klein stukje historie" staat boven eeu
der artikelen, eo uit het jaar 1535 wordt, in
lelie bloederige kleuren zoe aU men ze
vroeger op eeo kermistent ol een markttalreel
aangebracht placht te zien, eene brandstapel-
scène beschreven uit bet Partje der 15e eeuw
l Januari 1535.
Doet Rome oog zoo O zeker, wordt beweerd,
n dan volgen eenige klinkende namen met
veel o'i en a's uit Italië en Spanje.
Maar dan .Nederland loch niet?
,0, zeker,ale eeret maar ome regeering
i ifdn allerlei hoage een lage ambten, tot iuetitie
I politie toe, in Hoomeche handen zijn, dim
gebeuren zulke dingen teil teer zeker meer in
het land tan godedientl- en gemetenevrjheid."
In een ander artikeltje heel bet .dal de
vruchten van den arbeid des volks .boelaogs
zoo meer" zulloo komen in de banden van
heerschzuchtige priesters en kloosterlingen."
Hel lust ons niet, uil dit schendblaadje meer
f te schrijven.
Vreemd moet hel, dunkt ons, prof. d'Aulois
moede z|jo, van wieu enkele stukjes onder
e overige staan en die in eene noot de ver-
nlwoordeljjkheid voor die overigen afwjjst,
reemd, dunkt ons, moet bet prof. d'Aulois
mh te moede zjjn, om in zulk gezelschap te
Wij raden elk liberaal, elk vrijzinnig, elk
eerlijk man. zich dit blaadje, dal algemeen
•rspreid schuol te worden, te doen toe komen.
>1 Ie lezen en zich voor zyo eigen geweten
te vrageoof hij candidaten stemmen kan.
e van zulk eene zjdezió worden aanbevolen."
Zoo werd openlijk door een liberaal
orgaan het lage bedrijf gebrandmerkt
mannen, wier woede en haat tegen
Rome grenzeloos schijnt. Met walging
het gemoed keert zich dan ook het
blad tot hen, die, om een zetel in de
Tweede Kamer te behoudt n, zich op
zoodanige wijze lieten aanbevelen,
zegt:
,En Wij wenden oos lot de heeren Baatert
Van Karnebeek zeiven, die elkeen als eer-
lyke en rechtschapene lieden beschouwt, enwy
vragen ook benlaat dil pamphlet komen en
r de vraagof gij als fatsoenlijk man, als
aristocraat, als Chrisleo, io gemoade candidaat
kunt blgven van eene factie, die op zulk eene
wijze n aanbeveelt."
Het mag voorzeker betwijfeld worden
of liet wrakke „Christeljjk-Hislorisch"
gevaarte wel in staat zal zijn op den
duur dergelijke schokken te weërstaan.
Uit ontbindende bestanddeelen opge
trokken, staat het reeds waggelend op
zijne grondslagen, te meer nog nu eigen
elementen tot den val ervan medewer
ken. Dit vonden wij bevestigd in een
schrijven in genoemd orgaan, ondertee
kend Een der .Leden van den Chr. Hist.
Kiezersbond". waarin daags voor de
herstemming wordt verklaard:
.Wat WÜ dachten te vinden in de gelederen
e> het ai senaat van de Chr. Hisl. party, is
heel wat anders, dan wy er thans aanschou
wen. Wy zien er wapenen hangen, waarvan
de punten in gif gedrenkt zynwy zien er
matkere met de teekenen van Christendom
en Historie, masker», waarachter de vyand
zelf zich slraks verschuilen zal: en boven op
■>al arsenaal zien wy de Geuzenvlag met den
Oranjewimpel er aan, maar als wy binnen
treden, zien wy. dal unze mede-ondardanen
van het huis van Oranje gevaarlyk worden
gewond.
Christelyk-Historisch waarom niet
liever met open vizier den naam van conaer-
valief-liberaal aangenomen, als het toch op
dat doel is gericht? 01 waarom niet „anti-
Kuyperiaansch en anli-Roomsch en anti-Loh
Maar meer nog: Is het Chrideljk-Wztorieeh
te speculecren op deo godsdiensthaat eo de
onverdraagzaamheid der meoschen? Is hel
Chrizteljkdoor het aanblazen van dien haal,
de belyders van verschillende godsdiensten
tegen elkaar in 'l harnas te jagen tot het
en van een ztaatkundig doelwit? En
ligt het in den ontwikkelingsgang van de
is, ondanks de eenheid van ons volk,
door zooveel bloed verkregen, de kerkelyke
rtelochten fe doen ontbranden tol een slryd
leven en dood tegen onze eigen landge-
Is hel wonder dat de schrijver van
het bovenstaande stuk ten slotte mis
moedig zegt
j hadden gehoopt, in den Chr.-Hisl. Kie-
nd iets Ie zullen vinden, dat aan onze
Cbristelyke en Hiatorische beginselen beant
woordde, maar wy hebben ons deerlgk te leur
gesteld 1"
Een eerlijke bekentenis voorwaar,
doch de schrijver trooste zich met de
De groote Beersspeealatie.
Vrg gevolgd naar bet Duitsch.
.Myfiheer riep de schrijnwerker Lingen nit,
.spot niet met mg, ik ben heden niet in zulk
enne stemming, dal ik mg door u voor den
gek lut honden I"
.Haar mynbeer Lisgen", antwoordde de kleine,
zeer levendige man, die voor den grooten, sterk-
gebonwden schrijnwerker stond, .als u het dan
niet wilt gelooven moet ik het n zwart op wit
tooneo- Hier, hier stemt het, io deze krant:
Staatsloterij «81*3 60000 mart."
.Dat is ons nummer," riep juffrouw Liogen
zeer verheugd uit. De schrijnwerker antwoordde
niets, maar ging naar zjjn secretaire, maakte
eene lade open, waarin naast verscheideot spaar
bankboekjes eene kleine som gelds lag, zocht
een oogeablik en hield ten slotte het strookje
pepier in de band, waarop het nummer stond.
Zyne vrouw zag begeerig en nieuwsgierig levens
op het veelbeteekeoend stukje papier.
.61113" las Liogen.
.Ziet ge," juichte de kleine oude man, terwjjl
hg in de kamer rondsprong, .na zyl ge opeens
een welgesteld man geworden en kunt ge de
schaaf wel in den hoek werpen I"
„Hoezeel" riep thans Lingen uil, terwyl hg
met zjjoe vrouw door de kamer danste, „op
ou* briedje vallen dus 60000 mark, hoezee!"
.30, stü!" riep da viwns. „MlThlen la
bet wel eeoe drokfoul. Dat is al meer gebeurd."
„Dwaze meoschen I" riep de kleine man uit
„Zon ik dan bg u gekomen zgn, als het niet
waar was De collcctenr zendt mg, hg zal het
toch wel het beste weten!"
„Vrouw, het is zoo, het kau niet anders, 't
is te dnidelgk," sprak Liogen met eeo van vreugde
stralend gelaat „Nu zgn we rgke lui en kunnen
Hg ging naar zgn secretaire en nam tien
mark uit bet geldkaatje. welke hg den looper
in de band drnkte. Deze voelde als man van 't
vak terstond hoeveel de gelukkige schryowerker
gegeven bad en pruttelde: ,.oude gierigaard."
Daarop nam hg zgn smoezeligen villen hoed
en giag been.
Ja, ja, beste vrouw," zeide Lingan in d
besten luim, „zoo moet bet gaan, als men r
wil worden. Met de schaaf wordt men ge
millionnair, en de tjjd, waarin het handwe
een gouden bodem had, is lang voorby. 60000
mark, dat is een heele hoop geld I"
„Als het ons maar zegen brengt 1" zuchtte
juffrouw Lingen. „Hoe dikwyls boort met
io gerooo
.Laat mg daarvoor maar zorgen," antwoordde
Lingen op sen toon van zelfbewosthe
zal het geld wel goed bezorgen en zoo
ten. dat de som grooter wordt Wat zoud
de werkplaats
grootten en met sl
werken?"
„Dat in geen geval, besle manriep juf
frouw Lingen geschrokken. „Buitendien, de zaken
gaaa soa ilseht an hel ziet er aM oe.
wetenschap dat hij niet de eenige is,
die teleurstelling ondervond. De mannen,
die hem misleid hebben, kwamen zelf
in hunne berekening bedrogen uit. Ju
belend en juichend van vreugde over
den uitslag van hun laaghartig werk,
werd in hel Nederlanduche Dagblad
het orgaan van den Chr. Hist. Bond,
met zelfvoldoening voorgecijferd
.Vier der hunnen hebben zij in de Kamer
welen te breoiren en zoo die vier goed aaneen
gesloten blyv u. kunnen zy in de kamer nage
noeg bg elke stemming deo doorelag geven.
.Die vier kunnen dus in de Kamer dezellde
rol spelen, als de geheele party bg de her
stemming, en daardoor hel ministerie dwingen
in de eerste pl iats met hen te rekenen."
Deze berekening heeft gefaald. In het
zelfde blad heeft de heer A. van Dedem
aanstonds verklaard dat hij niet tot de
Christeljjk-Historischen wil gerekend
worden, maar dat hij anti-revolutionnair
is en het anti-revolutionnair program
van 1878 bijna geheel beaamt.
't Was een bittere pil voor den Chr.-
Hisl. Bond en voor zjjn blad in 't bjj-
zonder. Maar, zegt bedoeld orgaan,
wijzend op genoemden Bond:
.Deze zal goed doen io het vervolg alleen
candidaten aan le nemen, die geheel instemming
betuigen met zyn program zooals de heeren
Van Karnebeek. Bastert en De Visser deden."
De raad, door den Chr.-Hist. Bond
hier gegeven, is kostelijk, maar de vraag
zal zijn of er bij een volgende gelegen
heid nog ruime keuze wezen zal.
Uitvoeriger dan ons lief is, hebben
wij ons bezig gehouden met eene partij,
die eigenlijk geen aandacht waardig is;
doch wij achtten het nuttig onze tegen
standers te laten optreden om te be
wijzen, dat de Rome hatende Christ.-
Hist. Bond haar glanspunt heeft bereikt.
Voor de herhaling van een dergelijke
verregaand onbeschaamde uiting van ge
loofshaat bij volgende verkiezingen maken
wij ons dan ook minder beducht.
Dat zullen we trachten aan te toonen in
een volgend artikel.
dat ze beter zullen worden."
,Och wat," hernam Lingen„dal begrypt ge
b niel. 't Is waar, de zaken gaan niet best,
ar het wordt er niet beter op, als men de
banden in den school legt. Men moet de zaken
dwingen, anders dwingen zy ons. Met sloom
men sneller en veel goedkooper. Dan
t ook concurreeren met de ryke fabrieks-
i en - en hy wytelde een oogenblikje
st er loen snel op volgen„en dan word
ik ten slotte zelf fabrikaat."
it wordt ge nooit," antwoordde zyne vrouw
overtuiging. „Meent ge dan, dat ge met
60000 mark groote sprongen maken kunt? We
zouden dan ons huis, bier byna in het midden
der stad, waar onze klanten ons gemakkelyk
kunnen vinden, verlaten en in de buitenwij
ken der stad een nieuw onderkomen vinden.
Dan verlieten ons natuurlyk een groot deel der
klanten, want het zal slechts weinigen invallen
ons na te loopen."
„Daarvoor koman andere ia de plaats, besle
vrouw," zei Liogen bost gelnimd, „voor hon
derd oude klanten komen er tweehonderd nieuwe
in de plaats. Men moet mede voorait, Agues,
anders is men verloren. Als ik met stoom werk.
kan ik deelnemen aan de groote bestellingen
voor de stad eo bet land, terwyl ik nu slechts
kan denken aan kleine bestellingen
„Ha, daar komt Frans aanl" viel hem juf
frouw Liugeu in de rede en snelde de deur uiL
Builen weerklonk de vaste tred van een
byganger. Terstond daarop trad jnffronw Lingen
met een slanken, elegant gekleeden jongen
de kamer binnen, op wien de schrijnwerker
unloads toeliep.
„60000 mark, mijn jongen!" riep by.
„Hoe? wal?" vroeg deze verbaasd.
Ia vliegende baast bracht Liogen zyn zoon,
ie leeraar was aan het gymnasium, op de
hoogte, in de vaste overtuiging, dat deze even
als hy io groote opgewoodenheid zou raken.
Maar Dr. Liogen bleel kalm, reikte zyceo ouders
hand en sprak vriendelijk:
„Ik feliciteer u, na kunt ge de toekomst ge-
„De toekomst gerust ingaan riep Lingen
nit- „Mijn hemel, wat zagt de jongen dat kalm 1
Frans, nn ga ik eerst terdege aan het werk,
het geld moet verdubbeldverdriedubbeld worden!"
.Denk eens," zeide juffrouw Liogen, angstig
haren zoon aanziende, „vader wil een fabriek
„Ja zeker, eene groote fabriek van kunst-
meubelen," voegde Liogen er terstond aan toe.
„Och, vader," antwoordde de zoon lachend,
„zet u die grootsehe plannen uit bet hoofd.
Waarom zondt ge n op ow ouden dag nog
„Zacht watl ik ben vyfenvyfiig jaar," riep Lingen.
„Maar voor wien wilt ge dan nog werken,
vader? Ik ben uw eenig kind, en gy hebt my
niet opgevoed voor de werkplaats."
„Daarin hebt ge gelyk," antwoordde Liogen,
plotseling nadenkend wordend. „Voor wien moet ik
werken Frans is op zyne bestemming en krygt,
als wg gestorven zyn, toch de 60000 mark.
Eene labriek brengt ootzaglgk veel werk en
verdriet en vordert voordurend toezicht Neen,
dat doe ik toch liever niet Kaar n»t geld moet
BUITENLAND.
De finantieele toestand van Grieken
land wordt door het lange talmen met
de vredesonderhandelingen met den dag
betienkelijker. De Vou, Zlg. weet dan
ook reeds mede te deelen, dat de Sep
tember coupon van de Grieksche bui-
tenlandsche schuld niet betaald zal kunnen
worden. Het leger wordt sedert half
Juni op kosten van den landman onder
houden en ten overvloede kan hjj ook
voor de vluchtelingen zorgen en 't
blijkt alweer 't oude liedje te zjjnzij,
die 't minst den oorlog willen, omdat
zjj 't meest te vet liezen hebben, worden
de dupe van de historie. En welk eene
schadeloosstelling geniet de landman
Geen andere, dan dat hij slechts schuld
bekentenissen krijgen kan en door deze
zal hij op den duur waarschijnlijk niet
veel rjjker worden
Het bedrag der in omloop zijnde bank
noten bedraagt reeds 85 millioen, of
schoon ze slechts 60 millioen nog be
dragen de toestand is dan ook in
Thessalië en de overige bezette gedeelten
allertreurigst. En n". komt ten overvloede
de Porte nog aan met een eisch van
400000 Turksche ponden, ais schade
loosstelling voor de verwoesting door
de Grieken in Epirus aangericht
Den 7en dezer maand heeft de Porte
ne nota verzonden aan de Mogend
heden, waarin zjj belooft de verplichting
tegenover de buitenlandsche schuld-
eischers in acht te zullen nemen, ten
opzichte van elk deel van Thessalië,
dat aan Turkije zal worden terugge
geven. Tevens wijst zij er op, dat
Griekenland in gebreke is gebleven, dit
te doen, volgens het tractaat van Ber
lijn, dat alle staten, welke bij dat ver
drag een deel van Turkije in hun bezit
gekregen hadden, verplichtte, de uit-
keeringen van de Turksche schatkist
voor dat deel over te nemen.
De Grieksche Regeering daarentegen
zal volgens de Daily Telegraph eene
oproeping tot de Mogendheden richten,
als de onderhandelingen niet spoedig
ten einde worden gebracht, om een
einde te maken aan den voor Grieken
land zoo noodlolligen toestand. De
Grieksche Regeering zal er uitdrukkelijk
op wijzen, dat zij bereid is, alle door
de Mogendheden gestelde voorwaarden
in te willigen, en dat alleen Turkjje
de schuld draagt aan hel staken der
vredesonderhandelingen.
aangroeien, de goudstukken moeten zich ver
meerderen als ds zandkorrels aan den oever dsr
zee. Maar hoe leg ik dal aan? Denk eens na,
myn jongen, gy toch hebt gestudeerd."
„Dat vak echter niet," lachte Frans, terwyl
hg zich gereed maakte tot heengaan. „Dat laat
ik geheel aan u over, vader. Nn, tot elraka".
,De joogen heelt van geldzaken volalrekt
geen versland," sprak Lingen geergord, toen zgn
zoon de trap naar zgn studeerkamer opging.
„Voor hem zal ik uog lang moelan werken,
hg zal het noodig hebbent"
„Beste man," gaf juffrouw Lingen ten ant
woord, „Frans bedruipt zich zelf. Fas nu maar
op, dat ge het zoo met one klein vermogen
aanlegt, dat wg het behouden."
„Behouden 1" viel Lingea tegen haar uiL „Na
tuurlijk behouden wg hetHet moet zich ver
meerderen, verdrievoudigen 1"
„Laten we er voor heden maar niet meer
over spreken I" sprakjuffrouw Liogen kalmeerend.
„Als hel-geld in onze handen is, zullen wybet
wel samen eens geworden zgn, wat we er het
best mee aanvangen. Moet ge vandaag niet
-aar den heer Rosenthal?"
.Juistantwoordde Liogen. „Dat zou ik in
myne vreugde bgna vergelen hebben."
„Haast u dan," drong zyne vrouw aan, „het
is büna elf uur."
.Ik ga al," antwoordde Lingen zich haastig
naar de slaapkamer begevend, om eene andere
jaa aan te trekken. „Agnee," riep hy naar nog
toe, .laat eene flescb wjjn halen, we zullen van
middag een* op de gezondheid ven de lolerywinat
drinken." (ITer* mrv+dj