Katholiek Nieuws- en Advertentieblad
No. 17.
Zaterdag 24 Juli 1897.
Elfde Jaargang.
DE EEMBODE
voor Amersfoort, Apeldoorn, Baarn, Barneveld, Blaricum, Bussum, Driebergen, Eemnes, Harderwijk, Hilversum, Hoogland,
Laren, Leusden. Naarden, Nijkerk, Soest, Stoutenburg, Veenendaal en Zeist.
Verschijnt eiken ZATERDAG.
Abonnementsprijs per drie meenden!
Franco per post
Afzonderlijke nummers
f 0,40.
f 0,05.
BureauKrommestraat, F 227. Amersfoort.
Uitgave van de Vereeniging De Eembode.
Prije der Advertentiln i
Van 1 tol G regelsf 0,30
Voor iederen regel meer0.0g
Eene nabeschouwing.
n. (siot.)
Uit den aard der zaak levert iedere
verkiezing strijd, en naarmate de partijen
minder ot meer scherp tegenover elk
ander staan, zal ook de strijd kalmer
of feller gevoerd worden. Kritieke om
standigheden echter, zooals de eerste
■temming onder de nieuwe kieswet
meebracht, omdat naar allen schijn voor
de anli clericalen een gevoelige neder
laag daarvan te vreezen stond, kunnen
hartstochten ontketenen van de gevaar
lijkste en verfoeilijkste soortdal hebben
we ondervonden. Voor eene herhaling
evenwel van een zóó ergerlijke, zóó
schandelijke, zóó onchristelijke verkie
zingscampagne, als we nu beleefd heb
ben, achten wij vrees ongegrond. Tot
staving van dit ons gevoelen behoeven
wij slechU te herinneren aan de her
stelling der Bisschoppelijke Hiërarchie in
ons Vaderland in den jare 1853. Deze,
een der belangrijkste gebeurtenissen voor
Nederland, lokte een heftig verzet daar
tegen onder de Protestanten uit, die
onder den naam van „April-beweging"
een treurige vermaardheid verkregen heetl
in de geschiedenis des Lands. Toen was
de eenige leuze van fanatieke Protes
tanten verwoede strijd legen de Katho
lieken. Destijds had ook die partij een
eigen orgaan De Fakkel lot hare be
schikking, welke, gelijk de gevierde,
Katholieke geschiedschrijver Dr. Nuijens
zegt, hare middelen vond tot denstrjjd
in de slechtste gewaarwordingen van
het menschelijk hartin haat, nijd, las
ter, egoisme.
Beteekenisvol besluit genoemde schrij
ver zijn belangrijk opstel in „Onze
Wachter" onder het opschrift „Her
inneringen aan de April-beweging van
1853" met de woorden
,De April-beweging van 1853 behoort
thans tot de geschiedenis der volks-
dwaasheden de bisschoppen zjj zijn
gebleven."
Oh
g 1878.
Met dit geschiedkundige feit te rele-
veeren, is ons eenig doel te betoogen,
dat, hoe geweldig de hartstochten tegen
Rome soms ook mogen ontketend worden,
een luttel tijds gemeenlijk noodig is om
zulk een abnormalen toestand te doen
ophouden. Bovendien leert hel ons, dat
zelfs een zoo diepingrijpende gebeurtenis,
als het herstel der Bisschoppelijke Hiër
archie, slechU voor een enkele maal,
dan nog maar voor een beperkten
duur, tot overspannen haat on dweep
zucht kan verleiden.
Een andere gebeurtenis, van jongeren
datum, die velen onder ons doorleefd
hebben, komt onze bewering nader be
vestigen, dat het opwekken van haat
tegen ons, Katholieken, slechts een kort
stondige voldoening schenkt. Denken \vy
hier voor eonige oogenblikken terug aan
de zoogenaamde .Aprilfeesten" in den
jare 1872. Het onkatholieke Nederland
verlangde in die dagen feestelijk te
herdenken gebeurtenissen uit vervlogen
tijden, die wij, Katholieken, in het diepst
onzer ziel moeten betreuren. En niette
genstaande dit, werden er gevonden die
ons, Katholieken, wilden dwingen aan
dit stuitend feestvertoon mede te doen.
Wijl deze poging ijdel bleek, werden de
volkshartstochlen wakker geschud, die
aanleiding gaven lol de ergerlijkste bui
tensporigheden,
Toen evenwel de gemoederen, na de
heftige uitbarsting, weder gekalmeerd
waren, waartoe slechts een korte tjjd
noodig was, sprak men bijna algemeen
er zijn afkeuring over uit, en weer even
snel keerde onderlinge verdraagzaamheid
onder de bevolking terug.
Men versta ons eehler wel't is niet
onze bedoeling ook maar 't minste onze
onkatholieke medeburgers met deze
mededeelingen onaangenaam te zijn wij
hebben slechts op 't oog een nieuw be
wijs in het midden te brengen, waaruit
blijkt, dat dergelijke volksdwaasheden,
zooals Dr. Nuijens zich uitdrukt, be-
hooren tot de opwellingen van het
oogenblik en ten slotte aan de alge-
mecne verachting worden prijs gegeven.
De felle haat en verbittering tegen
„Rome" bij de verkiczings-campagne van
1897, die gelukkig mede lot liet verleden
behoort, zal door ieder rechtgeaard
Nederlander zeker even gaarne onder de
rubriek „volksdwaasheid'' worden inge
boekt.
Op een opmerkelijk verschijnsel bij de
jongste verkiezings campagne wenschen
wij echlcr nog terloops de aandacht te
vestigen, wijl het doet zien, dat men
in tijden van volksberoeringen, zooals
ook verkiezingen in het leven roepen,
personen ontmoet, die dan de gelegen
heid waarnemen enkel en alleen om
hun innerlijk ziedenden geloofshaat aan
hun katholieke medeburgers naar harte
lust te koelen, door ze te lioonen cn te
lasteren tot walgens toe. Maar nog op
merkelijker is, dat soms eerlijke mannen,
van verschillende geestesrichting, die in
rustige tijden met weerzin van zulke
onverdraagzame lieden zich afwenden,
in dagen van verkiezingsstrijd zich, al
is het talmend, scharen aan de zijde
der door hen zelf verfoeide papenhaters,
omdat de vrees voor stoffelijk nadeel,
of verhitting der verbeelding hen aldus
handelen doet.
Zoo moest men bij den jongsten
stembusstrijd ontwaren, dat haat en
nijd tegen .Rome", gepaard gaande
met vrees voor eigen belang, de ver
schillende partijen lijdelijk vereenigden,
terwijl ten slotte de bonte mengeling
van tegenstanders verlegen stond met
den behaalden buit. In de hitte van den
strijd ging de verblinding zóóver, dal
de socialist verkoren werd nog boven
den geloovigen Protestanten nauwe
lijks had de uilslag van den kamp in
vier districten een socialist als vrucht van
het heilloos pogen hun in den schoot ge
worpen, of zjj duwden dezen liefst
verre buiten den vriendenkring.
Alzoo eenerzijds aan verwoeden pa-
penliaat en anderzijds aan veeg eigen
belang heeft men eer en geweien ten
offer gebracht. Daar tegenover heeft de
katholieke partij de verwoedste aan
vallen met zelfoverwinnende kalmte
getrotseerd, in liet vreugdevolle bewust
zijn te strijden voor de eer van God
het heil des Vaderlands.
Hoe het dus zij, één zaak staat vast
de Katholieken hebben hun tegenstan
ders doen zien, dat zjj ook zelfs legen
de verraderlijkste aanvallen zijn bestand,
en zich nimmer lot daden laten ver
voeren, die de eer en het geweten ge
weld aandoen. Liever een eervolle
nederlaag dan oene smadeljjke over
winning is hetgeen zij ook in den
heftigsten strijd beoogen.
Een poover resultaat heeft dan ook
het bondgenootschap met de Christe-
lijk-Hislorische partij, dat nog wel tol
een zóó buitensporige verkiezings-cam-
pagnc leidde, onzen tegenstanders ge
bracht. De behaalde anti-clericale meer-
inerheid staat in zonderlinge verwarring,
als niet wetende, wat aan te vangen,
voor het Nederlandsche volk. Dat
nu is de uitkomst van den eer
sten stembusstrijd onder de nieuwe
kieswet, waarop de Christelijk-Histo-
rische partij zich nog durft beroemen, als
aan haar uitsluitend te danken daarbij
vergetend, dat zij, juist bij dezen kamp,
haar prestige vrij beteekenend heeft
ingeboet. Wel zal zij met behulp van
haar orgaan hel Nederlandsche Dayblud
hare worsteling logen Rome blijven
voortzetten, geljjk genoemd blad stout
en overmoedig heeft aangekondigd, doch
hare wapenen zullen op de Steenrots
.Rome" van lieverlede afstompen en
haar onmacht zal haar overspannen
hartstochtelijk gemoed wel tol matheid
noodzaken.
Ja, zelfs bespottelijk mag het heelen,
dat in onze dagen een partij-groepje,
dat zijn Christelijke beginselen onder de
voeten treedt en zich toch chrisleljjk
durft noemen, een victorie verwacht
van zijn laaghartigen strijd tegen de
Katholieke Kerk, van wier luister en
kracht de Protestant Macauly, de ge
leerde Engclsche geschiedschrijver zoo
schitterend heeft getuigd:
..Nog altijd houdt de Katholieke
Kerk fier haar hoofd omhoog, niet als
een puinhoop, niet als een overblijfsel
uit vervlogene eeuwen, maar vol leven
en jeugdige kracht. Nog voortdurend
zendt zjj hare geloofsverkondigers tot
aan de uiterste grenzen der aarde en
deze geloofsverkondigers zijn nog met
denzelfden ijver bezield als degenen,
die met den H. Augustinus op de
kusten van Kent landden. Met denzelf
den geest, waarmede zij eenmaal Attila
in den weg trad, trotseert zij de vij
andelijke aanslagen der koningen onzer
dagen Zij was verheven en ge-
eerd vooraleer de Saksers den voet op
den bodem van Britannië zetten en
vooraleer de Franken den Rijn hebben
overschreden, en zij zal nog verheven en
geëerd zijn, wanneer eenmaal een rei
ziger van Nieuw-Zeeland komt en te
midden eener eenzame woestenij 'egen
een gebroken pijler van de grootebrug
te Londen leunt om een schets te ne
men van de puinhoopen van St. Paul."
BUITENLAND.
Door de leiders van de Alliance libé
rale. werd dezer dagen in België oen
manifest uitgevaardigd, dat de oproeping
behelst tot aaneensluiting van alle
krachten der anti-katholieke partijen.
Het is hun plan de conservatieven ten
val te brengen en dit trachten zij te
bereiken door alle geschilpunten onaan
geroerd te laten, om zoo doende de
werkende klasse om den tuin te leiden.
Eenigen zien in dit manifest den voor-
looper van eene gehecle re-organisatie
der radicaal-liberale party in België,
waarbij het wachtwoord van wijlen Gam-
betta le cléricalisme c'esl l'ennemiwel
dienst zal moeten doen. Het Hbd. r.
Anlw. ziet in het geheele manifest niets
anders dan een pogen der Loge, om
de arbeiders op haar hand te krijgen,
doch betwijfelt het, of dit wel gelukken
zal, daar de arbeidende klasse maar al
te goed weet, wat deze voorspiegelingen
beteekenen. In allen geval kan het mani
fest den conservatieven leeren op hunne
hoede te zijn en zich nauwer aaneen
te sluiten, dan lot nu toe 't geval was.
FEUILLETON.
De groole Beurss peeeiatie.
Vrjj gevolgd naar het Doilsch.
1) .Als dat geld maar goed belegd was,"
zuchtte juffrouw Liogeo, in de keuken terug-
Lingen moest zich haasten om op tjjd bjj
den heer Rosenthal, die bjjna een half uur van
ham verwijderd woonde, te komen. Wal hjj
tot nn (oe nog nooit gedaan had, als bjj om
werk nitging, dal deed bjj nu, hjj nam een
huurrijtuig en reed naar Rosenthal. Iemand,
die 60000 mark zoo goed als in hi
heeft, kan zich dal wel veroorloven 1 Toen bjj
onder de veranda, die voor bet groote portaal
van het huis Rosenthal zich bevond, uitstapte,
riep hem de portier toe
.Wel, baas Lingen, gij komt hier aanrijden
als een mijlionnair. Het begin tot de
oenen is er dan ook al!"
.Weet ge dat ook reeds?" vroeg Lingen
verwonderd.
.Dat weet geheel Berlijn al," lachte de
I dikke portier, wien de rijke livrei heel
stond. ,In de Vossiscbe krant staan de n
der tien gelnkkigen, die te zamon het go
lot hebben gewonnen. Kom binnen, mijnheer
Lingen, in 't vervolg salt ge bier wel meer
koraon," voegde hij er spottend bg.
Lingen ging door dan breeden gang, aan
'eiker beide zijden zich de bureaus der firma
Rosenthal Sc Gidion uitslrekten, en ging de
schoone trap van wil anarmer op, welke naar
de afzonderlijke kamers van den heer Rosen-
leidde. Tol na toe was de brave schrijn
werker in zjjn eigen oog oen rjjk man geweest,
b|j echter de trap opging, moest hjj zich
bekennen, dat bjj, in vergelping niet
Rosenthal, toch maar een arme stakkerd was.
Op de leuningpilasters van de trap stonden
aan beide zjjden marmeren beeideD, door de
voornaamste beeldhouwers vervaardigd, welko
in de opgeheven bauden kostbare lichtkroonon
droegende leuning zelf was naar eeno teoko-
ning van een beroemd architect van het beslo
smeedwerk vervaardigd. Op het eerste portaal
splitste zich de trap, liep nu naar beide zjjden
uil en leidde naar de eerste verdieping. De
muren wareD bedekt mot prachtige schilderijen
zinnebeeldige voorstellingen van handel en
nijverheid.
Dat de schilder de godin van den hand'l
eene sterk geliogene
Hel
li uit 0|
tweede traplokaai kwa
dieping. Een breede gang scheidde he
twee deelen. Naar den straatkant
groole zaal, twee salons en eene kal
mevrouw, aan den anderen kant de woonka
mers. De gekoele inrichting legde g(
af van buitengewone zucht tot pracht
enormon rpdom, maar ook teven9
verwilderden smaak, die er eeoe eer
huiselijk
e schitteren. Niemand, die eenige liefde voor
miseljjkhcid gevoelde, zou gaarne in deze
ioud-pracbtige zalen verwjjld hebben, eu inder
daad ook slechte, wanneer de bozitters van
hnis hier gaaien ontvingen, hielden zjj zich
deze vertrekken op.
,BÜ mij moet hel toch ook wat fraaier wor-
i," mompelde Liogen tusschen de tanden,
n hjj den langen gaug doorging, teneinde
zich door een bediende bjj mevrouw te laten
aandienen. Spoedig daarop kwam mijnheer
Alexander During, de allesvermogeode kamer-
ar des heeren Rosenthals met een trotsch
gelaat naar hem toe en leidde hem in eene
der salons, waarin spoedig daaroa mevrouw
Rosenthal binnentrad. Zjj was eene knappe
vrouw, tusschen de dertig en veertig jaren.
Men vertelde, dat mevrouw Rosenthal het bjj
vrouwen niet zelden voorkomend Laleot in
hooge mate bezat, om bet door den man ver
diende geld onder de meoschen te brengen.
Zjj achtte de waarde van hel goud zoo weinig
als een kind, dat met gouden tientjes speelt-
Waarom zon zjj zich ook bekrimpen, w(jl haar
man toch dikwijls op eenen dag aan de beurs
meer geld verdiende, dan de rijkskanselier
per jaar aan inkomsten genoot. Hare loi-
lotteo, die schatten gelds kostten, liet zjj
nit Parjji komen. Het was algemeen bekend,
dat mevronw Rosenthal zeer dikwijls de eerste
was, die met de nieuwete mode voor den dag
kwam. Hare partijen telden onder de schitte
rendste van de hoofdstad, daar zjj de eergie
righeid bezat, naast den adel nil geboorte eene
rol le spelen. En werkelijk zag iU dikwijls
Isdon der hooge aristocratie in hare salons,
aren toch boel wat officieren en ambte-
die mot haren echtgenoot zaken deden,
len raad aan do beurs speculeerden, hun
geld hij hem voordeclig uitzetten en met zjjne
hulp hunne financiOn beheerden. Daarvoor
toonden zjj zich daDkbaar en namen de uil-
■digingen voor mevronw Rosenthals partijen
i. Zjj toch wisten, dat het de eergierige
dame het grootste genoegen verschafte, wan-
zoo nu en dan in eene der locale bladen
zon stond, dut op het ba! bjj den heer
■thai, hetwelk, zooals steeds, prachtig ge
was, graaf en gravin W-, baron en ba
rones X., generaal T. en de diplomaat Z, ver
schenen waren. Zjj vermoedde echter niet, dat
deze lieden achter haren rug spoilen met
deze bespottelijke eergierigheid en don heer
Rosenthal een heel ulledasgschen sukkel noem
den, on had zjj zulks geweten, zoo zon zjj
er zich toch niet veei van hebben aangetrokken.
Mevronw Rosenthal gaf Liogen eene aanwij
zing over eenige reparaties, welke hij moest
doen. Na eenige minuten verscheen de heer
Rosenthal zeil. Oogcnschjjnljjk kwam hij beel
toevallig in bet salon, maar in werkelijkheid
had hjj den portier de boodschap gedaan
le meiden, wanneer Lingen er was. Hij h
de krant gelezen, welk eene respeklabele
den schrjjnwerkor was ten deel gevallen en had
beslaten, hem over te halen het geld bij hem
uit to zotten.
Rosenthal, een elegant gekleede man van
slanken lichaamsbouw, verried iu zjjne scherpe,
Ooatersche afkomst. Zjjn gelast was volstrekt
allcdasgschin zjjne oogen leg naast veel
sluwheid en berekoning ook eene trek van
goedaardigheid, welke echter door de scherp
nar beneden gebogen mondhoek werd gelogen-
Vriendeiyk begroette hjj den schrijnwerker
die thans, bjj het bljjde gevoel op weg le zjjn
noaii te worden, niet zoo onderdanig
stond als anders. Mevrouw Rosenthal
verwijderde zich na Lingen op 't hart gedrukt
s hebben het werk spoedig af te maken. Ook
nijahcer Rosenthal, die met de handen In den
ak voor den schrijnwerker stond, deed hem
op vriondeljjken toon eene bestelling. Toen hg
dat gedaan had, wilde Liogen zich verwijderen.
Rosenthal liet hem nit, met hem sprekende tot
in het tweede salon, wolks raenbeleoring meer
dun honderdduizend mark gekoBl had, en zeide
iindeljjk, toen Lingen de kruk reeds in de hond
lad Licbend, zoo terloops, hoe zeer het hem
verheugde, dat Lingen een zoo mooie winst
way ten deel gevallen.
.Ja, ja," antwoordde Lingon kleurend, ,wjj
menachen kuunenzoo'n sommetje bestgebruiken."
„Eigenljjk is 't toch niet voel," meende Rosen-
ts bjj bi
waagde Lingen te „u. woutcuai
is 60000 mark een heel kapilaaL"
.Kom, rnjin waarde Lingen," antwoordde
Rosenthal sluw. .Wat zijn in onze dagen 60000
markZeker geen kapitaal, maar het kan de
grondslag worden voor een vermogen."
.Vermogen ot niet." lachte Lingen, .mjjna
