Katholiek Nieuws- en Advertentieblad
No. 31.
Zaterdag 30 October 1897.
Elfde Jaargang.
DE EEMBODE
voor Amersfoort. Apeldoorn, Baarn. Barneveld, Blaricum. Bussum, Driebergen, Eemnes, Harderwijk, nilversum, Hoogland.
Laren, Leusden. Naarden. Nijkerk, Soest, Stoutenburg, Veenendaal en Ze'st.
Verschijnt eiken ZATERDAG.
Abonnementsprijs por drie maanden:
franco per postf 0,40.
Afzonderlijke nummersf 0,05.
BureauBrecdcstraat, E 340. Amersfoort.
Uitgave van de Vereeniging De Eembode.
iterljjk Vrijdagavond
Bij dit nummer behoort
een bijvoegsel.
Voor de toekomst.
i.
Toen de stembusstrijd der jongste
Kamerverkiezingen eindelijk zijne beslis
sing verkregen had, schreef de Tijd
„Hel baat niets de werkelijkheid hier
te willen bewimpelen er zijn van de
zijde van sommige onzer kiesvereni
gingen bij de afgeloopcn verkiezingen
fouten begaan. Kouten o. a. in de aan
wijzing der personen, die men als can-
didaat meende te moeten voordragen
fouten, die ten slotte wellicht niet
geheel zonder invloed bleven op den
uilslag der verkiezing. Maar ook van
andere zijde stonden daar verkeerde
dingen tegenover. Opgewondenheid en
drilt bewerkten een reactie, die elke
verhouding met de begane fout te
buiten ging. Werd hier niet evenzeer
de eenheid in het noodige als het ,in
alles do liefde" uit het oog verloren?
En zal hot geen zaak zijn in de toe
komst wat minder plaats in te ruimen
aan de „vrijheid", die maar al te ge
makkelijk in losbandigheid ontaardt
Zou het - om met duidelijke woorden
te spreken geen aanbeveling ver
dienen, dat de katholieke kiesvereni
gingen onderling verbonden werden op
eene wijze, die alleen de „vrijheid" van
ieder zóóveel zou beperken als noodig
bleek voor de éénheid van hot ge
heel
En Dr. Sehnepman heeft in zijne
„Nalezing" in het Centrum niet geaar
zeld, bij de behandeling der vraag wat
wij, Katholieken, thans te doen hebben,
een der redenen aan te geven, die
mede veel tot de nederlaag bij de
stembus heelt bijgedragen. „Voor de
toekomst, zou ik willen antwoorden,"
zegt Dr. S., „is kalme overweging van
hetgeen deze verkiezing ons heeft
geleerd aan de orde. Wij welen, dat
wij onze krachten niet juist hebben
gemeten -, wij moeten zoeken naar mid
delen om heter te weten hoe hel hier
mede geschapen staat."
Waar nu van zóó hoogst bevoegde
zijden waarsehuwer.de stemmen opgaan
tot opsporing en aanwijzing van fouten,
welke bij de bedoelde Kamerverkiezingen
zijn begaan, behoort, dunkt ons, de
zaak ernstig ter hand genomen. Wel
hebben de feiten positief vastgesteld,
dat het clericalc spook en hel zonder
linge schrikbeeld „duur brood" de ge-
dc aanleiding zijn geweest tot de
nederlaag voor de christelijke partijen,
doch niettemin is hot duidelijk ge
worden, dat door de katholieke partij
fouten zjjn bedreven, die ongetwijfeld
hebben bijgedragen lot den ongunstigen
illoop dier verkiezingen. Immers, dat
zij hare krachten heeft overschat, valt
niet te loochenen. De meening toch had
bij velen ingang gevonden, dat uit
breiding van kiesrecht met zekerheid
eene overwinning voor de christelijke
partij in den Lande in haren schoot
verborgen hield. Twijfel dienaangaande
werd onderdrukt om verzwakking der
geestdrift onder de nieuwe kiezers te
voorkomen. Aan optimistische beschou
wingen werd ruim veld gelaten, terwijl
daarentegen berekeningen, die een juister
blik in de staalkundige strijdplannen
gaven, als te pessimistisch werden
voorbijgegaan. Bovendien maakte men
becijferingen op kiezers, wier beginsel
vastheid niet te bepalen viel, die een
strjjdprocf, als te wachten stond, nog
nimmer hadden doorstaan,
derhalve wel stond te vr<
niet allen daartegen bestand zouden
blijken. Met grond mag dus veronder
steld worden, dat, indien de kiezers, en
vooral de nieuwe kiezers zich inecr had
den willen doordringen van de ernstige
verantwoording, welke met hel kiesrecht
op hen rusten kwam, do teleurstelling
wellicht tuinder groot zou geweest zijn,
zoowel voor hen zelve als voor de
geheele katholieke party in Nederland.
„Eene kalme overweging van hetgeen
deze verkiezing heeft geleerd, is aan de
orde," zegt Dr. Schaapman en wanneer
wij nu dezen ernsligen wenk lor hm Ie
willen nemen, dan meeneii wij, niet
beter te kunnen doen, dan hel. kiesdis
trict Enschedé tot beschouwing te ne
men, omdat hcillooze politieke meenin-
en zonderlinge opvattingen die
echter ook elders in gelijken zin bij de
'erkiczingcn meer kwaad hebben ge
sticht dan men wellicht zou vermoeden,
wijl toch do teleurstellende uitslag van
sommige stemmingen slechts aan een
luttel getal stemmen to danken was
juist daar het incest uiting vonden.
Welnu, genoemd workmans-kicsdislrict
bij uitnemendheid had tot Afgevaardigde
dor Tweede Kamer oen eminent katho
liek staatsman, die, bij beproefde trouw,
als onderteekenaar van liet uitnemend
katholiek program, getoond had ook een
open oog te hebben voor de wezenlijke
belangen van don werkman. Verwacht
mocht dus worden, dat in genoemd
onzeker district door de nieuwe kiezers
eenstemmig het nflrodond lid zou wor
den gehandhaafd. Enn geringe politieke
kennis werd slechts veroischt 0111
te bevroeden dat de kansen, om dit
district voor de katholieke partij te be
houden, uiterst critick stonden, en dat
de minste stoornis in de eenheid van
optreden een zekere nederlaag moest
voorbereiden. En niettegenstaande deze
zoo 'aslbare waarheid werd, door de
nieuwe kiezers vooral, verlangd, dat met
een anderen candidaat, een schier onbe
kend politieker, de parlementszetel aan
het aftredend lid zou betwist worden.
Ternauwernood werd bij de verkiezing
in Juni, door eene meerderheid van
stemmen over het geheele kiesdistrict
verkregen, dit streven voorkomen; maar
wal was van dit hoogst onpractisch op
treden toen reeds het gevolg? Dat de
nieuwe kiezers, in eerste instantie tegen
het 'aftredend lid ingenomen, en door
een geestdriftig candidcercn van den heer
Ter Veer in oen paar gemeenten daarin
versterkt, weer lot geestdrift voor
randidaluur vnn hel aftredend lid moesten
worden opgewekt. Wie echter slechts
eenign ervaring in verkiezingszaken heeft
opgedaan, zal een zekere vrees voor
een ongunsligen allonp van den slrjjd
hij de stembus In genoemd district toen
alreeds moeilijk hebben kunnen onder
drukken.
De uitkomst bracht dan ook teleur
stelling, dneli hij de nieuwe verkiezing,
gelijk men weet, wegens de promotic
van I'icrson tot minister moest de
kans beproefd met een candidatuur Ter
Veer, van wicn volgens Dr. A. in
hel Centrum - werd gezegd „Als w(j
don vooriiilslrevondon heer Tor Voor
hebben, dan zullen socialisten op hem
stommen." Voorwaar non prachtige aan
beveling, waaruit tovons blijkt, dat aan
onbedreven leiders het oor word ge
leend. De heer Ter Voer had zich ver
klaard voor persoonlijken dienstplicht,
leerplicht en tegen graanrechten,
welke beginselen hij het katholiek
program in ruwe vaart voorbij streefde
en juist daarom moest aan hom do
voorkeur worden geschonken. Evenwel,
het district nog uit de handen van
het liberalisme te redden, werd door de
voorstanders van een candidatuur Vos
de Wacl in de genomen besluiten be
rust. Maar lag in deze berusting niet
reeds eene te vreozen nederlaag? Kon
voor den geslolden candidaat die wnrmc
geestdrift ontstaan, welke in een wan
kelbaar district toch onmogelijk kon ge
mist, om ovorwinnend uit den strijd
terug te koeren
Is hier niet. aanwezig, aldus mag ge
vraagd, een fout in de aanwijzing 1
den persoon gelijk de Tijd aangeeft
dien men als candidaat voordroeg, welke
fout ten slotte niet geheel zonder invloed
is gebleven op den uitslag der verkiezing
BUITENLAND.
De liberale bladen in Italië zjjn vol'
strekt niet alle ingenomen met den
anti-clericalon veldtocht, welken hel
nislerie-Rndini ondernomen heelt. Bla
den nis de Maltino van Napels voor
spollen, dat hot llaliaunsc.ho Kabinet
dizolvc ermee verzwakken zal. „Men
heeft reeds zooveel pricstorjncht ge
maakt, zegt do Mn/lino, dat hot type
den papenvreter een der moest
onsympathieke in den lande is gewor
den. „Hij doet denken aan een hondje,
dal legen de maan blaft", en hij be
werkt slechts „nieuwen steun, nieuwe
vriendschap voor den vjjand, dien hjj
wil vernietigen."
Andere bladen spreken in dcnzelfdon
geest en verklaren, dat de anti-clori-
calo politiek slechts geschikt is, 0111 liet
land nan zjjn ondergang te helpen.
De zeer liberale Pcietw Rchrjjlt„Het
volk vraagt zich af: wal goeds hooft
ons de revolutie gebracht Wo zien ons
rs het laatste stuk brood ont
vallen, dal wo vroeger met werken
konden verdienen. Welke van onze ver
wachtingen is vervuld? Valscho stel
lingen, toegepast door even ijdele als
onbekwame menschen, hebben onzen
rijkdom vernield, en met do armocdo
groeien de onzedelijkheid en de mis
daden aan. Wij hebben hot geloof aan
den Slant zeiven verloren, en de toe
komst schijnt ons zwart en dreigend.
Wanrorti blijven we voortgaan op dien
weg
Wol oen opmerkeljjk teckcn, dat do
ellendige toestand van hel één Italic-
zoo onomwonden ook door libcralon
wordt erkend.
En bij al die ellende, waaronder Italic
gehukt gaat, wordt de provincie An-
cona nog geteisterd door overstroomin
gen, die ontzottendo schade hebben
nnngeriebt.
Te Ghiravallo zijn vele woonhuizen
en magazijnen weggespoeld. De brug
over de Musone bjj Ancona; is inge
stort. Do gemeenschap van I.óroto met
de buitenwereld is geheel verbroken.
De Monfonc heeft de velden om Morli
overstroomd en de boomen omgerukt.
Nnbjj Maldola is een huis ingestort.
Negen personen vonden hun dood onder
het puin.
In de provincie Ravenna is in den
dijk langs de Lamona een gat van
tachtig meter geslagen. In de provincie
Torano zjjn drie bruggen verwoest.
Do Salincllo en de Tordino hebben een
strook lands van tachtig injjlen breedte
verwoest. De Tronto heeft hel land
aan zijnen benedenloop tot de haven van
Ascoli overstroomd.
FEUILLETON.
De Pleegzoon.
Door Philoponoa.
5) Van toon af stond hol bij den knaap vast
ajjn gotiofkoosd vak to loeren de werkplaat» van
Stevens word z(jn eenig ideaal. Wat zou lijj in
i\jn doen wezen, als de schooltijd verstreken was
en liet schootsvel hem om de heupen hing.
De tjjd, waarop zjjn verlangen zou bevredigd
worden, was eindelijk daar. Met een recht vader
lijke vermaning van Bartens, om in alles slipt
de wenken van baas Stevens op te volgen, loog
de wees naar zijn arbeid.
Al aanstonds gat de jongeling blijk, dat hjj
niet onkel een tronw en ijverig leerling
maar ook, zoo voortgaande, een zeer bekwaam
werkman worden zou. ,'t Is een bovenste beste
jongen, van wien ik wal maken kan," w
getuigenis van Stevens, toen hij de voortreffelijke
eigenschappen van z(jn leerling meer en meer
leerde kennen, en Barlens naar hem infor-
Voor dezen was dat eene heele geruststelling,
want voor zjjn pleegzoon was en bleef bjj
even bezorgd als voor zijn eig:n kind.
De gelukkige dagen, die ira gesleten werden
in het gezin van Barlens, mochten, belaas, niet
aanbonden. Het do jaren ontkiemden bjj Hendrik
de oude hartstochten wederde algemeene ach
ting, waarin zijn pleegbroeder door zjjn voor
beeldig gedrag zich verhengen moebt, stak hom
als een doorn in de ziel. (leen enkele gclcgen-
iel lijj meer ongebruikt om zjjn inncr-
Ijjkon alkcer jegens hem Ie koelen.
In stilte leden de ouders over die gespannen
verhouding veel verdriet. En hun pleegzoon,
die met hel toenemen zjjner jaren ook dos te
dieper beselte, dat zjjne aanwezigheid voor zijne
pleegouders eene oorzaak was van voel hartzeer
en kommer, verdubbelde als 't ware z(jno liefde
oin huo het leven te veraangenamen. Nooit zou
hjj zich beklagenalles verdroeg hjj met hot
grootste geduld eo io alles hejjvcrde lijj zich
om Hendrik ter wille te zjjn.
Niets mocht evenwel balen. Op den duur werd
hel gemoed vanden halsslarrigcnjongelingslechts
stugger en norscher-, hjj kon niet meer dulden,
dat Jan als zjjns gcljjke behandeld werd. Noch
de liefderijke vermaningen zijner ouders, noch
de oprechte trouw en genegenheid zjjns pleeg
broeders vermochten iels meer up hem.
Onverwachts kwam do haat tot een droeve
uitbarsting. Zekeren namiddag bracht Stevens
bjj de familie Barlens een bezoek en liet zich
in het bijzijn van Hendrik met don groolsten
lof over diens pleegbroeder uit. Als bekwaam
werkman, verzekerde de smid, kon hü reeds
overal terechL Voor don jongen is nog
goede toekomst in t verschiet en dat is hjj
waard, dubbel waard ook, naren de wo
hiermede geweldig voedsel. Ten mjjnen koste,
grjjnsde hjj, wordt de huichelaar met lofprij
zing overladen, want hadden mjjne ouders hem
aan zjjn lot overgelaten, dan zou hjj arm en
-ergeten zijn geweest. Maar wreken zal ik mij,
vas de kreet, dien lijj lunchen zjjne op elkaar
jeslolvn tanden uitstiet.
'I Werd avond cn alles was in ocno sombere
duisternis gehuld. De weg, dien de wakkere
as wel niet lang, maar eenzaam en stil. Hoog
struikgewas verliiof zich aan beide zijden van
len berm hjj avond word do duisternis daar-
loor nog moor begunstigd. Op een afstand van
tien schreden kon hij dan ook met moeite iels
onderscheiden. Wjjl echter het pad hem bekend
was, bracht hem dit niot het geringste bezwaar.
Metopgernimd hart,niets kwaads vermoedend,
ging hjj dus inct snelle schreden voort, om
nog een gezellig uurtje aan den huiseljjken baard
te kannen doorbrengen.
.Daar hebt je je verdiend loon," brulde opeens
eene van woede trillende stom. lorwjjl een
zware slok suuond de lucht doorkliefde en op
het hoofd van den onstcldan jongeling neer
kwam, die onder een smnrtoiyken gil bedwelmd
ter aarde stortte. Na deze snoododaad vluchtte
de misdadiger ijlings weder in hol struikhout
en snelde in onstuimige vaart, deu weg ver
mijdend, naar de woning van Barlens en sloop
den stal binnen, zonder dat eenig gernisch ver-
Onderwijl zalen vader en moeder Bartons
in grootc spanning te wachten op de terugkomst
van hun pleegzoonmet iedere stonde ver
meerderde hunne onrust. Allerlei gissiogen
werden gemaaktdoch eene reden voor zjjn
langer uitblijven was niot to vindon.
Eindelijk slond Bartons op 00 zei:
.Hel wordt nu toch al te laat, ik moet
weten, waar -hjj liljjlt, al zou ik ook naar
Stevens moeten gaan om te zien of het werk
nog niet afgeloopon is. Wees dus mnar niet
ungurusl als ik eenigen tjjd mocht wegblijven."
IJlings spoedde Barlens zich nu op weg
nauwelijks echter was hjj een korten afstand
van zjjno hoeve verwijderd, toen hjj in hol
duister op den weg iels meende te zien llggon,
Bij nader onderzoek blnok het een mottseh lo
zjjn. Bliksemsnel vlogen nu de gedacliton door
zjjn brein, on eene huivering beving hem.
„'I Zal Jan toch niet wezen V" was do angstige
vraag, die in zjjn gemoed opkwam.
„Mjjn God, hjj is hot I" riep bjj hevig ont
roerd uit, toen hjj zir.li nader vergewist had.
Zjjne stom klonk diep weemoedig door de
nachtelijke stille.
.Wal mag hier gebeurd zjjn?" ging lijj zich
aDgslig afvragend voort, .lijj zal toch niet dood
wezen O, God, dan wnro mjjne weinige levens
vreugde voor altijd verwoest I"
Onder luid snlkkon zette lijj nu zjjn onder
zoek voort, doch kon geono uitwendige kwets
uren bespeuren. .HelkaD nog zeer goed eene
plotselinge ongesteldheid wezen. Naar allen
schjjn bljjll hior een vormoeden van misdaad,
God zjj danktoch uitgesloten," sprak hU
fadopvol lot zlchzelvcn.
.Maar wal moet ik aanvangen, hem hier
laten liggen on Urals hulp halen, gaat niet
aanik zal maar beproeven hem alleen over
b(jaa ademloos met hem aan zijne woning. Door
onrust gedreven had juist zjjno vrouw de dear
geopend, waardoor haar man nu met het schijn
baar levenlooze lichaam naar binnen snelde.
Vrouw Barlens stond als versteend van schrik.
Spoedig evenwel brak zjj in droovt weeklach
ten uit, nog te moor, toon hare poging om haar
pleegzoon tot bewustzijn te brengon, niet slaagde.
Ton laatste, toen alle moeite to vergeefs schoon,
it Hartens zijn zoon to wokkonterstond
moost deze geneeskundige hulp inroepen.
Hot inééngezonken schijnbaar lovonlnozo
:haam maakte op Hendrik toch een angaligen
indruk. Met gejaagd hart snelde hij daarop naar
den dokter.
1 kwam; doch welke moeite hjj aanwendde,
hjj kon evenmin het bewustzijn bjj den patiünl
Ook een gezwol op bet hoofd viel te consla-
tooren, doch boo do zaak zich wol bad toogo-
dragon, bleet een onoplosbaar raadsol.
Nog enkoio uren bleef do jongoling ia denznll-
don tooslund, toon hjj wodor uit zjjno verdoovlng
wakkor word. Eeno begrijpelijke vreugde maakte
zich nu van zjjne pleegouden meester, welko
zjj ovenwol, daar de dokter iedere gemoedsbe
weging bjj den zieke streng had vorbodeo, met
zorg onderdrukten.
Enkclo dagen later was de jongeling weder
genoegzaam hersteld om zjjn work te kannen
horvatten. Wie hem echter too snood behandeld
lud, waa voor hom geen geheim. Meermalen
locdahad Hendrik hem met zjjne wrake bedreigd
daaraan had h(j slechts uitvoering gegeven.