Katholiek Nieuws- en Advertentieblad
No. 7.
Zaterdag 14 Mei 1898.
Twaalfde Jaargang.
DE EEMBODE
voor Amersfoort. Apeldoorn, Baarn, Barneveld, Blaricum, Bussum, Driebergen, Eemnes, Harderwijk, Hilversum, Hoogland.
Laren, Leusden, Naarden, Nijkerk, Soest, Stoutenburg, Yeenendaal en Zeist.
Verschijnt eiken ZATERDAG.
A-bormementaprijs p»r drie mu
Franco per post
Afzonderlijke nummers
f 0,40.
f 0,05.
BureauBreedestraat, E 349. Amersfoort.
Uitgave van de Vereeniging De Eembode.
Prijs dsr Advertentikn
Van 1 tot 6 regelsf 0,30
Voor iederen regel meer- 0.05
Bij dit nummer behoort
een bijvoegsel.
Leerplicht.
11.
't Lijdt geen twjjfel, of het wetsont-
werp-Borgesius zal, als het tot wet
:d! verheven, veelvuldige, gewichtige
bezwaren en moeilijkheden doen ge
boren worden, te talrijk zells om ze
alle in bizonderheden na te gaan. Op
twee daarvan willen wij meer bizonder
de aandacht vestigen.
Vooreerst de lastige en omslachtige
bepalingen voor ouders, voogden en
verzorgers der schoolplichtige kinderen,
voor onderwijzers en schoolopzieners,
die door de wet belast worden met het
toezicht op de nauwgezette naleving daar
van, en eindelijk voorden burgemeesler
en voor de leden der rechterlijke macht,
aan wie de uitspraak in gevallen van
overtreding ter beslissing is opgedragen.
Men ziet heteene geheele categorie
van personen 1 De uitvoering der wet
loopt over vele schijven 1 Vooreerst de arti
kelen, welke de formaliteiten voorschrij
ven tot ontheffing van den schoolplicht
wat al bepalingen daarbij in acht te
nemen, wat al contróle daarbij uit te
oefenen, wat al rechten toegestaan aan
de door de wet aangewezen controleurs
en daarbij wat voortdurende onzeker
heid der ouders ten opzichte der van
den schoolplicht ontheven kinderen 1
Vervolgens wat al werk wordt door
de wet den onderwijzer opgelegd: in
't begin des jaars een alphabetische
lijst opmaken der schoolgaande kinderen
met naam en voornaam, datum van
geboorte enz., terwjjl voortdurend aan-
teekening moet worden gehouden van
toelating en vertrek der kinderen, van elk
schoolverzuim en deszelfs redeneneen
afschrift vóór 8 Febr. en verder maan
delijks moet hij zijne lijst en aanteeke-
ningen opzenden aan den arrondis-
sements-schoolopziener.
Eindelijk vooral wordt den arrondisse-
menls-schoolopziener een allermoeilijkste
arbeid in 't verschiet gesteldhij heeft
de oorzaken van het schoolverzuim na te
gaan, schriftelijke aanmaningen te zen
den, in geval van herhaling binnen een
half jaar; zoo spoedig mogelijk burge
meester en wethouders of wel de
commissie van toezicht daarvan in kennis
te stellenhij heeft toe te zien, na
mededeeling ontvangen tehebben van de
beslraffing der overtreding, of gedurende
de drie volgende maanden zich het
bestrafte feit herhaalt, in welk geval hij
weer verplicht is te schrijven aan bo
venbedoelde personen en weer kennis
te nemen der uitgevoerde strafeindelijk
heeft hjj gedurende zes maanden acht
te geven op herhming en alsdan een
proces-verbaal op te zenden aan den
ambtenaar van het openbaarministerie.
Men ziet heteenvoudig en practisch
is de wet niet! Een natuurlijk gevolg,
wanneer de Staat alles wil regleraen-
teeren en drillen 1
Hel tweede en groote bezwaar, wat
wij hebben tegen het wetsontwerp-Bor-
gesius is de financieele.
leder weet, dat het niet zoo rooskleurig
meer gesteld is met onze financieele
draagkracht. En in plaats van door be
zuiniging de zware lasten des volks
zooveel mogelijk te verlichten, staat
thans wederom eene wet voor de deur,
die de bijna ondragelijke lasten zal
verzwaren en millioenen ter uitvoering
aan Neerlands burgers zal kosten.
Tot hiertoe was het schoolopziener
zijn veelal eene eerepost. Bij het in
werking-treden dezer wet wordt het ge
heel anders. De arrondissements-school-
opzieners worden, zooals wij boven kort
aantoonden, zoozeer belast, dat geen
ander ambt daarbij meer kan worden
waargenomen, dat het aantal van hon
derd thans onbezoldigden zal moeten
stijgen minstens genomen tot vierhonderd,
en dat dit aanzienlijk getal zal moeten
gesalarieerd worden met inbegrip van
bureau- en reiskosten minstens met
f 2500, zoodat de gezamenlijke uitgaaf,
een millioen 's jaars, door de staatsbur
gers zal worden gedragen.
Een bagatel, zal men zeggen, voor
de groote huishouding van den Staat?
Maar als dit wetsontwerp wordt aange
nomen, komt er nog een aardig sommetje
bjj. Het onderwijzend personeel en de
schoollokalen zijn thans in 't algemeen
berekend op zesjarigen cursus. Volgens
het wetsontwerp wordt er een zevende
leerjaar aan toegevoegd, zoodat het
aantal onderwijzers noodzakelijk min
stens niet V7 moet worden vermeerderd
zoowel voor de openbare, als voor de
gesubsidieerde bijzondere scholen, 't Is
duidelijk, dat deze aanzienlijke vermeerde-
van onderwijzers nieuwe offers zal
vragen van het reeds zoo zwaar be
laste volk en in het bijzonder van de
genen, die het bijzonder onderwijs
hebben in stand te houden. Tonnen
gouds zullen jaarlijks moeten worden
bijeengebracht om de vermeerdering der
uitgaven in ons land te dekken.
Daarbij zullen de ontoereikende school
lokalen óf vergroot moeten worden
vermeerderd, nieuwe meubelen en leer
middelen aangeschaft, op vele plaatsen
zelfs belendende terreinen tot uitbreiding
der school aangekocht. Enorme sommen
zullen daarvoor wederom noodig zijn
voor Ryk en gemeente, maar vooral
voor degenen, die, na eerst het aandeel
der belasting aan Rijk en gemeente ge
offerd te hebben, tot onderhoud der
openbareschool, uit particuliere middelen
nog bovendien de bijzondere school met
de grootste moeite en zwaarste offers
voor ondergang behoeden, 't Is dan ook
te voorzien, dat, wanneer 't ontwerp-
Borgesius zijne intrede als wet zal doen,
menig bijzondere school onder de on
dragelijke lasten zal bezwijken, waardoor
ter aanvulling de uitgaven van Rijk en
gemeente zullen stijgen.
Is het geoorloofd, zoo willen wij ge
vraagd hebben aan den wetgever, zonder
noodzakelijkheid eene wet in te voeren,
welke geen rekening houdt met de
financieele draagkracht des volks Steen
been wordt geklaagd over desleeds
toenemende belastingen, waaronder het
volk gebukt gaat, en toch gaat de Re
geering voort met de belastingen te
verzwaren en millioenen toe te voegen
de reeds zoo zwaar drukkende
schoolwet. Hoe dit met de rechtvaar
digheid te rijmen is, begrijpen wij niet.
Ons wil het voorkomen, dat bezuiniging,
het openen of opsporen van nieuwe bron
nen van welvaart door regeering plicht
is voor ons verarmende volk en juist
den tegenovergestelden weg zien wij
door ons Ministerie bewandeld. Als bur
gers hebben wij het recht van de
Staatsregeering te vorderen, dat onze
financieele draagkracht worde ontzien,
dat onze welvaart in handel en nijverheid
worde bevorderd.
Wij moeten dan ook met alle kracht
protesteeren, en bestrijden het wetsont
werp van den Minister Borgesius, die
zonder noodzakelijkheid den zoogenaam-
den leerplicht wil invoeren, en noodeloos
nieuwe lasten wil stapelen boven die
waaronder wjj reeds gebukt gaan.
BUITENLAND.
Na het zeegevecht bjj Cavile schijnen
beide oorlogvoerende partijen eene be
trekkelijke rust genomen te hebben,
althans een tweede treffen heeft, zoovei
men weet, nog niet plaats gehad. Wel
heeft men in 't laa'st der vorige week
in Noord-Westelijke richting van Key
West eene hevige kanonnade meenen
waar te nemen, doch alle zekerheid
ontbreekt, daar toch de telegraafkabels
op meerdere plaatsen verbroken zjjn.
De Spaansche vloot, welke men meende
op de hoogte van Martinique te zijn
om bij Porte-Rico den admiraal Samp
son eindelijk eens slag te leveren, is
thans weer heel kalm te Cadix binnen-
geloopenl De Amerikanen van hunnen
kant doen hun best troepen aan land
te zetten op Cuba en verkenningstochten
langs het eiland te bewerkstelligen. Dat
dit echter niet zoo gemakkelijk gaat
ondervonden twee Amerikaansche sche
pen, welke Zaterdag II. bij de kust van
Santa Clara op Cuba kruisten. Toenzjj
te dicht onder 't bereik der kanonnen
de kustbalterijen kwamen, werden
zij heftig beschoten en moesten afdeinzen,
terwijl zij slechts met groote moeite
Key West konden bereiken.
Uit Washington heeft de Standard
het bericht ontvangen, dat generaal
Miles, de opperbevelhebber van het leger
der Vereenigde Staten, verzekerd heelt,
dat 66(100 man naar Cuba zullen worden
gezonden, waaronder 55000 vrijwilligers
binnen tien dagen zal alles afgeloopen
zijn, als de Spanjaarden er niet waren!
Zondag, den 15en Mei, zal de eerste
divisie reeds vertrekken; reeds is de
Gunsie naar Cuba vertrokken met 7000
geweren, eenige Gatling-kanonnen en
200000 rounds patronen.
In Spanje zeifis de toestand zeerhacheljjk.
Vooral in de provinciën blijft de geest van
oproer aanhouden, zoodat dan ook de
slaat van beleg is afgekondigd voorde
provincies Cordova en Valadolid. Te
Cadix, Albaceta, Zaen, Martos, Grigano
en Brenez zjjn hevige onlusten uitge
broken. Het raadhuis te Linarez werd
Zondag 11. stormenderhand door de
inciters genomen en de meubels op
straat geworpen, waarop de gendarmen
vuur gavener vielen twaalf dooden
en een vijftigtal werden gewond.
Maandag dezer week heeft de Spaan
sche Kamer het ontwerp tot mobilisatie
van de geheele land- en zeemacht goed
gekeurd toch blijft men gelooven aan
eene a. s. ministerieoio crisis. Reeds
heet het, dat de minister-president, Sa-
gasta, en de president van den Senaat
met H. M. de Regentes beraadslaagd
hebben over de vorming van een nieuw
Kabinet. In felle bewoordingen bestreed
de onverzoenlijke republikein Salmeron
in den laatsten lijd de politiek der Re
geering en de afgevaardigde, markies
Cabrinana, ging zelfs zoover een voorstel
in te dienen, tot in staat van beschul
diging-stellen van de ministers Bermeto
en Morel y Prendergast I Voorwaar een
zware en ondankbare taak voor dit
ministerie, dat zich thans in eigen
boezem ziet aangevallen en tevens eenen
oorlog moet voeren en binnenlandsche
onlusten bekampen 1
Volgens den Berlijnschen correspondent
van de Indêpendance beige heeft de
Duilsche Regeering vier schepen naar
Manilla gezonden ter bescherming van
Duitsche onderdanen op de Philippjjnen.
Men gelooft niet, dat de Duitsche Re
geering nu reeds stappen zal doen tot
het verkrijgen eener vergoeding van de
Regeering der Vereenigde Staten, voor
FEUILLETON.
De onbekende Weldoener.
(SM.)
Het «u Pinkstermaandag. De ion echeen
tooils XÜ dat slechte doet in de heerlijke land
streken van Italië en de hemel lachto 100
vrooljjk ale dit ook slechte een Italiaaneche hemel
vermag. Maar dezen morgen wedgverde met de
zon en den hemel het echoone gelaat van eenen
knaap, die, gezegend door de zieke, maar ver
sterkte en vertronwvolle moeder, in het fraaie
zondagspak gestoken met veerkrachtige schre
den den weg naar Tnrjjn aflegde en, aan de
Pobrng gekomen, zorgvuldig het stof van zjjne
kteeren en zgne mooie laarzen verwijderde, en
daarna, trots als Jolins Caesar, naar de groot-
sche kerk van San Carlo stapte.
Het wat onze jonge vriend Giovanni Danieli-
De kerk van San Carlo te Turjjn is, naast
de SS. Pieterskerk te Rome en de SL Mark-is
te Venetië, eene der prachtigste en beroemdste
Christenkerken van Italië. De heerlijkste beeld
houwwerken uit de oudheid, tallooze pilaren,
basreliëfs, enz., met zeer veel snjj- en beeld
houwwerk in Oosterschen en Saraceenscheu stijl
1 uit de kostbaarste grondstoffen vervaardigd, zjjn
tot versiering en luister ven dit kerkgebouw
j vu Corrtggio, de Hamelvaart van
Hjj was zeer vroeg gekomen, maar hg be-
hoefdo niet lang te wachten op zjjn petekind,
want reeds stond het in zjjne onmiddellijke nabij
heid, zonder het te wagen naderbij 'e komea.
Giovanni, de oudere, had hem, in weerwil van
zjjn mooie pak, terslood herkend en wenkte
hem naderbjj te komen.
,0, mjjnheer, duizendmaal dank I Moeder beeft
beloofd, o in elk harer gebeden te gedenken, en
ik, mjjoheer, ik zal hetzelfde doen
,Het is no 9 uur," zeide de vreemde beer
vriendelijk, .wanneer begint de plechtigheid?"
,Om tien unr, mjjnheer, maar voegde
hjj er aarzelend aan toe, .maar het is eerst
nog noodzakelijk dat u, mjjoheer, uwen naam
in de sacristy teekent."
,Dat wil ik doen," zeide de oude keer, .breng
er my been."
En zoo gingen zjj samen ter sacristy. De
knaap moest aan den zich daar bevindenden
kapelaan zijnen naam zeggendeze zocht daarop
in een dik boek naar de rubri-k. waarin hjj
voorkwam en de pen nogmaals in de inkt doopend,
gaf hjj haar aan den peter met het ver
zjjn naam en stand in te schrijven.
.Weleerwaarde," zeitle de peter van
gioo'.en landweg, ,ik ben Dnitscher, staat 1
toe mijnen naam, die in het Italiaanseb Gioi
luidt, in het Dnilsch te schrjjven?"
.Welzeker, mjjoboor," antwoordde do kapelaan.
En mjjnheer Giovanni plaatste de pon op hel
papier co schreef met flinke, ferm» trekken
.Dat is oiet voldoende,
kapelaan beleefd, .ook de
Weder nam de peter de pen ter band en
voegde er bjj:
.Koning van Saksen."
De geestelijke kon zgne oogen niet gelooven,
daarna beschouwde hij den vreemdeling, het
sprekend gelaat, de waardigheid en den ernst
er van, en zjjne oogen gingen open. Het was
hem toch bekend, dat deze katholieke vorst in
streng incognito de gast van den koning van
Sardinië was en onder den naam van Graaf
von Meissen in bet koninklijk lustslot .La Vene-
ria" zjjnen uitrek bad genomen.
.Sire I" 9totterde de kapelaan.
„Weleerwaarde," zeide de koning van Saksen
in 't Latijn, want h(j was bet werkeljjk, ,ik zon
gaarne mjjn incognito geheel bewaard zien en
voor dezen braven jongen niets anders dan zjjn
peter Giovanni wezen. Ook verlang ik, dat n nio-
raand van mijne tegenwoordigheid ia keonisstelt."
.De wensch van Uwe Majesteit is mg een
bevel," zeide i'e geestelijke eerbiedig. De goede
Giovanni Danieli bad geen besef van bet voc
gevallene. Het H. Vormsel was toegediend en
geen wonder door bet ternggetrokkeo, eeovo
dige leven van den geleerden koning dal
zjj de bescheidenheid van den kapelaan, had
niemand in den eenvoudigen, onden beer, koning
Johan van Saksen herkend.
Met geschenken beladen door zijnen peter.
.Giovanni,", ijlde do krnllebol nilerst verheugd
naar zijn dorp torng en bracht het nieuws mode,
dat zjjn goede peter hem beloofd had va
tot tjjd wat van zich te laten hooren.
En dat geschiedde dan ook. De goede peler
hield zoo goed zjjn woord, als een koning
maar vermocht. Op zjjae aanwijzing en koa
werd de leergierige knaap naar ocne inrichting
hooger onderwijs gezonden en deze maakte zulke
rasse vorderingen, dat hjj al zjjae medescholieren
verre achter zich liet en toen bjj nog pas zjji
26e levensjaar was ingetreden, was hjj reed
in staat zjjn examen als professor af to laggei.
nadat hij reeds voor dien tjjd voorlezingen ove
sterrenkunde had gebonden. De kostea van zjjn
studiën werden steeds uit het ministerie vai
financiën betaald en op zjjne vrageo, hoe di
kwam, werd hem steeds geantwoord, dat da
zoo door zjjoo peter Giovanni goregeld wore
Wie deze Giovanni was, was hem tot nu to
een geheim gebleven. Plotseling, kort voor zjjn
examen als professor, ontwaakte het verli
in hem, nn toch eens te weten te komen
en wat zijn grootmoedige peter en beschermer
was. Hg verklaarde dan ook aan het departe
ment van financiën niet eerder zjjne waardig
heid van professor te zullen aannemen, voor
hjj den naam van zjjn edelen weldoener kende.
De minister trok de schouders op, maar beloofde
er navraag Daar te zullen doen. Eenige wekt
later ontving de jonge man een scbrjjvtn in 't
Gelukkig, dat uw schoon vaderland, me
zooals mg gemeld werd, groot wetenschappelijk
man verrijkt is.
U ook in 't vervolg toegenegen
Johan, koning van Saksen."
Een aantal jaren gingen voorbjj en reeds
rustte de goede koning Johan bjj zjjne voor
vaderen Giovanni Danieli ie een sieraad der
wetenschap geworden en bekleedt de post van
Directeur der groote sterrewacht te T.
la 1881, en wel weder op Pinksterdag, werd
den bewoners van het dorpje Mnggia, bjj Turijn,
eene groote verrassing bereid. Wel had men
alreeds eene week lang gemompeld, dat er in
hunne dorpskerk iels bijzonders voorviel, daar
toch hun vroegere dorpsgenoot, de tegenwoor
dige professor on doktor Danieli, bjjna dagelijks
van TurQa overkwam, maar hoe en wat bet
was, daar koeden zg maar geen hoogte van
krijgen. Dat was dan ook eene verrassiog, toen
plotseling op Pinkstermorgen in scboone, heldere
maar ook plechtige lonen eene klok uit deo
toren klonk, zooals er hoogstens in Turjjn baars
geljjke was, en welke bet hart diep aangreep ea
oud en jong aaar't bedehuis riep. Zjj lieten zich
dan ook niet wachten en apoedig was de kerk
vol. Toen de klok verstomd en de orgelmnzlok
weggestorven was, betrad de grijze pastoor den
kansel en deelde met van vrengde trillende item
mede, dat iemand, die onbekend wenschte te
bljjven dar gemeenlekerk eene overschoene
klok, op welker metalen rencenlicbaom den naam
.Giovanni" en het woord „Dankbaarheid" ge
goten waren, geschonken bed.
Hem waa de bedoeling en de grond der echen-
kiog bekend en hjj verzocht daarom met hem
een krachtig gebed te etorlen voor een overle
denen woldoooer der menschbeid, wien dittee-
ken der dankbaarheid gewjjd was. Tol vrengde
voldeed de gemeente aan hat verzoek nn den
