Katholiek Nieuws- en Advertentieblad
No. 16.
Zaterdag 16 Juli 1898.
Twaalfde Jaargang.
DE EEMBODE
voor Amersfoort. Apeldoorn. Baarn, Barneveld, Blaricum, Bussum, Driebergen, Eemnes, Harderwijk, Hilversum, Hoogland.
Laren, Leusden, Naarden, Nijkerk, Soest, Stoutenburg, Veenendaal en Zeist.
Verschijnt eiken ZATERDAG.
Abonnementsprijs per drie maanden:
Franco per postf 0,40.
Afzonderlijke nummersf 0,05.
BureauBreedestraat, E 849. Amersfoort.
Uitgave van de Vereeniging De Eembode.
Prijs der Advertentitm
Van 1 tot 6 regelsf 0,30
Voor iederen regel meer- 0.Q5
De Katholieke Staatspartij.
i.
Nu de gemoederen noch door behan
deling van ernstige vraagstukken in onze
wetgevende Kamers, noch door verkie
zingen in onrustige stemming verkeeren,
achten wij het nuttig de tegenwoordige
politieke verhouding der katholieke
Staatsparty rondborstig te bespreken en
die (link onder de oogen te zien. Onze
staatkundige positie is wat zou het
baten dit te verbloemen? onzuiver
gewordener hoerscht een zekere wre
vel maar ook bekommering in soinmiger
harten daaraan op eene gepaste, kalme
wijze uiting te geven, achten we oneindig
beter dan, door zwijgen, deze gevoelens ver
lammend te laten werken in het staatkun
dig leven van het katholieke Nederland.
Alvorens echter met alle bescheiden
heid onze mecning te zeggen, omtrent
hetgeen de katholieke Staatspartij hier
te lande naar alle waarschijnlijkheid in
eene niet zeer verre toekomst zal te
doen hebben, laten we eerst de ge
schiedenis aan het woord. De historie
van het naast verleden zal daartoe meer
dan voldoende zijn.
Datgeenszins .napleiten," maar dat al
leen hetraadplegen van de lessen der er
varing in onze bedoeling ligt, om daaruit
een gewenschtrichtsnoer voorde toekom-
sligehandelingen van genoemde pat tij aan
te geven, zal onze beschouwing van
zelf genoegzaam uitwijzen.
Gaan we slechts terug tol de ge
wichtige gebeurtenis in den jare 1896,
toen een wetsontwerp tot uitbreiding
van het kiesrecht was aangenomen.
Deze zoo ernstige quaestie was toen,
naar men voorgaf, ,van de baan" ge
holpen, maar juister gezegd .op de
politieke baan" van Nederland geworpen,
met al de gevolgen daaraan verbonden,
Dat een nieuw tijdperk van harlstoch-
telijken staatkundigen strijd daarmede
was aangebroken, werd dan ook door
bijna ieder erkend. Onze katholieke
Afgevaardigden ter Tweede Kamer,
hiervan wel het meest overtuigd, ver
richtten in die ure van spanning en
onrust eene daad, welke eerbied en be
wondering afdwong. Opeens verrasten
zij het katholieke Nederland met een
staatkundigen arbeid, welke niet enkel
voor het toenmalige, maar tot in de
verre toekomst tol heil zou strekken
voor land en volk. Onze katholieke
Staatspartij, wilde zij in de ure des
gevaars in gesloten gelederen, schouder
aan schouder, strijdvaardig staan, had
noodig een politiek program, dat als
eene banier boven de hoofden onzer
partij kon worden opgeheven, en waar
onder alle Katholieken zich geestdriftig
konden scharen. En zie, met al de
fierheid en waardigheid, passend aan
onze staatkundige partij, werd een der
gelijke standaard plotseling voor de
oogen des volks ontrold.
Bij een eerslen blik ontwaarde men
reedsonze Kamerleden leverden een
meesterstuk. Al wal ook maar de ge
ringste verdeeldheid brengen kon, was
behendig den kop ingedrukt; zelfs de
dreigende defensie-quaestie met haar
persoonlijken dienstplicht, was met for-
sche, kloeke taal omschrevenhelder
en duidelijk bevat het katholiek pro
gram
Vermindering vao financieële en persoonlijke
lasten moet richtsnoer en doel blijven.
De vraag moet worden onderzocht ol bjj
den tegenwoordigen stand van zaken een
gave van meer dan twintig milüoen 's jaars
het leger gewoltigd ia.
Voor miliciens, die geacht kunnen worden
geheel of ten dcclc kostwinners te zijn, wordt
schadeloosstelling verleend.
Naar verheffing van het zedelijk leven b(j
land- en zesmacht moet worden gestreeld.
Deze taal moest indruk ten goede
maken, vertrouwen wekken; en h
heele program ademde eenzelfden geest.
Eene uiting van warme hulde kon dan
ook niet uitblijven en ze werd onzen
katholieken Afgevaardigden met onver
deelde instemming aangeboden. Van
alle zijden, zelfs van die onzer tegen
standers, kwamen woorden van waar
deering.
Maar nog meer verheugd en bemoedigd
gevoelde zich het katholieke Nederland
toen in de gedenkwaardige vergadering
van katholieke Leden der Tweede Kamer
en afgevaardigden van R. K, Kiesver-
eenigingen op 5 Mei des vorigen jaars
te Utrecht gehouden, liet program werd
vastgesteld, aanvaard en bekrachtigd en
alzoo tie staatkundige eenheid onder de
Katholieken des lands schitterend werd
hersteld. Ook eene motie, door de
Katnetleden in die bijeenkomst aan
geboden, werd aangenomen in welke
motie o. m. wordt verklaard
dal de zelfstandigheid der Katholieke Staats
party ten volle door hen wordt erkend en ge-
dal de openbaring dier zelfstandigheid in tien
eigen candidaten bij eerste stemming
dat by herstemming Je belangen van bet
oogenblik, voor zoover dal zonder prüsgeving
van beginselen mogelqk is, den duorslag geven.
Aldus werd onbewimpeld gehuldigd
de politiek van de vrije 'iaml.
Overwegingen echter, in de motie
verder uilgedrukt, deden ter vergade
ring hesluiten bij de eerstkomende ver-
kiezings-campagne reeds bij eerste
stemming met vol vertrouwen de anti-
revolutionnaire candidaten te steunen,
wijl het program van actie dezor partij
enkel op vele punten met hot
katholiek program overeenstemde, maar
ook het moeilijke vraagstuk der wettelij
ke reorganisatie derlevendestrijdkrachten
met beslistheid naar den achtergrond
schoof. Een gewettigd wantrouwen in
de weder opgedrongen bondgenooten,
werd echter eerst geheel weggenomen,
toen de katholieke Kamerleden bij monde
Dr. Schaepman deze verklaring
aflegden
gewichtig verschilpunt is erDe Katho
lieken willen de dienstvervanging niel prijsgeven
i zoolang dit gevaar oos dreigt, konden wü
!l bondgenootschap niet onomwonden aan-
Wy moesten hun te verstaan geven, dut wjj
met een Staatsbeleid, dat don persoonleken
dienstplicht aan de orde zou stellen, geen vrede
n hebben, omdat een dcrgelük Staatsbe
leid nocli liet vertrouwen onzer kiezer» noch
el onze heeft,
wy willen een ch stelgke meerdorlieid, maar
Sn prjjs willen vru daaivoor niet botalonde
opheffing van de plaatsvervanging.
Mocht een ministerie dit voorstellen, dan,
wy verklaren het allen zonder uitzondering, dan
zou zonder verdere waarschuwing hel kabinet
ons vertrouwen geheel en al verbeurd hebt en.
Men zal zeggen, dat men dit in de resolutie
had kunnen vermelden. De Katholieke Kamer
leden hebben gemeend, dit niel le moeten doen,
omdat, indien men vertrouwen vraagt, me
vertrouwen schenken moet.
Daarom hebben wp niet genomen onze'
den, maar de woorden van de dcputalei
gadoring, waarin wy lezen, zooals wp duidelpk
hebben uitgesproken, dat h. i. do maatschappelijke
vraagpunten op den voorgrond moeten tred,
en delegerorganisatieniel aan de ordo kan koine
Meer mogen wp niet vragen.
Maar dit slaat vast, onwrikbaar vast, dat et
regeering, hoe voorlrefleiyk, hoe «del. hoe chri
lelpk ook, die lot invoering van den persoon-
Ipkon of algemeenen dienstplicht een voc
zou doen, oniniddellpk, onvoorwaardelpk,
Met daverend vreugdebetoon, men
weet het, werd deze rondborstige ver
klaring, zóó plechtig afgelegd, loegeju-
beld. Zelfs de geringste zweem var
wantrouwen in onze bondgenooten werd
hiermede als bij tooverslag weggevaagd.
Aan deze was immers te verstaan ge
geven, wat thans openlijk ten aanhoore
van geheel Nederland werd gezegd. En
onze katholieke Kamerleden aarzelden
niet hun volle vertrouwen i!t de aan
gewezen partij uit te spreken, daar zij
meenden, dat voor politieke misleiding
thans geen plaats overbleef.
Inderdaad scheen hel dat de ver
wachting der vergadering van katholieke
Kamerleden en die dor afgevaardigden van
R. K.Kiesvereenigingen.te Utrecht gehou
den, niet zou worden beschaamd. Nauwe
lijks toch had de katholieke pers hel resul
taat dier vergadering medegedeeld, ot
de Standaard -- het gezaghebbend or
gaan, dat onder de leiding slaat van
den aanvoerder der anti-revolutionnaire
partij - kwam het vertrouwen in ge
noemde fractie versterken, door zonder
omwegen te beloven, wat door de
Katholieken als voorwaarde tot samen
werking verlangd werd. Hel blad schreef:
In do Utroclllsclie rosolutiën der roomsche
Dcpulaton-Vergadering is uilgcsproken.
ivnlutioi
inrty t.
overtuiging in znko den porsooniyiten dienstplicht
haaft, maar vorstnat, dat o, i. do definitieve
ining van hel vraagstuk der legerorganisalio
e eerstkomende periode niet nan de orde
kan komen.
Niet anders is het door ons verstaan.
Onzes eraclitens is naineljjk het vraagstuk
er legerorganisatlu niet moer wal het vóór
IIii de artikelen over hei Volksleger, die we
onlangs plnatsleo, toekenden we opzettelijk aan,
en verklaring, dat we roods geheel voor het
enkhecld van hut Volksleger, in gowpzigil Zwlt-
Vnor zoo stellige verklaring is liet vraagsluk,
i zpn toepassing op Nederland, en in verband
iel de gewijzigde manier van oorlogvoeren, nog
p verre na niet genoegzaam toegelicht.
Maar ontkend mag daarom niet. dat de
ever zeggen, van een logcrstelsel, dat de oelc-
eel breeder rjjon van
Kan nu een definitieve legerorganiBatio eerst
lan met hoop op welslagen aan de orde worden
gesteld, indien zich een genoegzaam algemecne
overtuiging over het daarbp te volgen stelsel
in den lande gevormd heeft, dan dient erkend,
dat dit ten onzent nog volstrekt niel het geval
is en niet kan zjin, zoo lang de strjjd lusschen
de voorstanders van twee zoo uiteenloopende
stelsels nog onverzwakt voortduurt en op verre
log is gebracht.
En t
s, dat
de vier komende j'aren, nis door een
wonder, zal plaats hebbente minder nu de
legislatieve kracht, en dus ook de denkkracht
der publieke opinie, in die jaren door heel
andere, en niet minder gewichtige vraagstukken,
zal worden opgeéischt, sch(jnl het ons len eenen-
male ondenkbaar, dat in de eerstkomende par
lementaire periode de definitieve legerorganisalie
van stapel loopt; en zulks wel onverschillig of
de christelgke partijen, dan wel de liberale
groepen, in Juoi de overwinning bö de stembus
behalen.
Duidelijker instemming met de poli-'
liek der Katholieken in zake hel vraag
stuk der legerorganisalie kon vai
zijde onzer bondgenooten niet worden
verlangd, dan door de Standaard hier
gegeven wordt. Het orgaan van Dr.
Kuyper. den polilieken leider der anti-
revolutionnaire partij, verklaart immers
ronduit, dat, onverschillig of de Chris
telijke partijen, dan wel de liberale
groepen, de overwinning bij de stembus
behalen in de vier komende jaren, een
definitieve legerorganisalie ,niet aan de
orde kan komen."
Wat wilde men meer?
Met blijde bewondering mocht men
dan ook gadeslaan den voorbeeldigen
ijver en moed, waarmede de R. K
Kiesvereenigingen ten arbeid togen
moeite noch kosten werden gespaard
om hel groote doeleene anti-liberale
meerderheid in de Tweede Kamer te
brengen, te bereiken. Nu onvoorwaar
delijk vertrouwen in onze bondgenooten
mocht gesteld worden, scheen de toe
komst ook wel bemoedigend. Toch, dit
kan niet ontkend, had de zoo ridderlijk
gepredikte stembusstrijd te Utrecht ook
hare schaduwzijde. Den liberalen van
richtingen werd een strijd aange-
waarvan het regeeringsbestaan
hunner partij de inzet was -, en waar
het niemand onbekend kon wezen, dat
die bedreigde partij niet altijd kieskeurig
iti de keuze harer middelen is, wanneer
het geldl meester te blijven van hot
Staatsbewind of dit te bemachtigen,
men met eenige zekerheid vermoe
den, wat gebeuren zou. Bovendien had
eene zich christelijk noemende fractie in
den lande reeds beruchtheid gekregen,
wegens hare uitlatingen tegen de Katho
lieken en legen „Rome"en deze, in
haar haat niets ontziende groep, kwam
der liberale partij in den wachtenden
stembusstrijd met bijna ongekenden harts
tocht haar hulpe bicden.
n wat de kans op eene overwinning
de stembus nog hachelijker maakte,
de onderlinge verdeeldheid der Anti-
rovolutionnairen. Dr. Kuyper en mr.
Lohman met hunne aanhangers stonden
als geslagen vijanden tegenover elkan
der, zoo zelfs, dat spoedig bleek, dat
des heeren Lohmans voornaamste stre-
was, het verkrijgen van eene anti-
liherale meerderheid te vorijdolen.
Stoutweg word door laatstgenoemden
ihristelijken Staatsman in de kaart zijner
tegenstanders gespeeld de liberalen wer
den zoowel door de Christelijk-Hislori-
sche party van Lohinan als door die van
Bronsveld openlyk of in 't geniep ge
steund.
Ziehier een bewijs. Vóór de herstem
ming werd door de Utrechtsclic Com
ic van Advies van de partij-Lohman
het volgende manifest verspreid
pziclile van ilobtj do aanstaande herstemming
s volgen gedragslyn als linar gevoelen uit lo
J*. dal mot don moesten ijver de verkiezing
noel worden bevorderd van de heeren A. baron
an Dodem, district Zwolle, mr. F. D. Graaf
Schimmelpenninck, district Amersfoort, J. D.
Bn. v. Wassenaar v. Kosande, district 's-Gra-
venhage;
2". dal ook«hij de overige lierstemmingen
de voorkeur behoort te worden gegeven aan
die candidaten, die staan op het Program van
Beginselen van 1878.
De Commissie onthoudt zich van het geven
van advies voor die districten, waar van zulke
candidaten geen sprake is, van oordeel zijnde
dat de kiezors het best zotten doen, in elk dier
districten naar omstandigheden te bandelen,
Aan de Katholieken, wier hulp om
de candidaten van de partij-Lohman
aan een Kamerzetel te helpen wat gaarne
werd aanvaard, werd alzoo in het advies
brutaalweg elke steun ontzegd, terwyl
daarentegen den liberalen zijdelings
werd te verstaan gegeven op bijstand
te kunnen rekenen.
Toch vermocht zelfs zulk eene behan
deling niet aan den moed en het ver
trouwen der Katholieken afbreuk te doen.
wel een bewijs van eene onwankelbare
overtuiging der goede zaak, welke zij
voorstonden, maar tevens van eene
eensgezindheid als zelden in zulke
benarde omstandigheden wordt aange
troffen. Waar het besluit was genomen
een aangawezen candidaat te steunen,
gaven alle Katholieken eenparig hunne
stem, zonder dat wanklanken gehoord
werden.
BUITENLAND.
De Italiaansche Regeering zoekt, tot
in het kleingeestige toe, haren haat te
koelen op de geestelijken van dit iand.
Behalve de in ons vorig nummer ge
noemde onrechtvaardige gevangenne-
mingen en de hatelijke straffen, heeft
ook thans Mgr. Goltardo Scotton de
straffende hand van het Italiaansche
gerecht moeten ondervinden. Mgr. is
gevangen genomen, omdat hij prentjes
in omloop bracht met een opschrift ten
gunste van des Pausen wereldlijke macht.
Na onderzoek is gebleken, dat deze
prentjes reeds bijna 40 jaar oud zijn
't eerst werden zij gedrukt in 1860.
Toen Rome in 1870 veroverd werd, ga
ven zjj aanleiding tot een proces, doch
hierop volgde vrijspraak. In 1895 werden
zij herdrukt bij gelegenheid eener bede
vaart naar Romeen nu, drie jaar
na dien, wordt Mgr. Scotton deswege
veroordeeld.
Minister Pelloux heeft bij de Italiaan
sche Kamer instemming gevonden voor
zijne plannen tot handhaving der open
bare rust. Bij deze gelegenheid sprak
de minister o. a.„Mogen de socialis
tische afgevaardigden zich ook al bepalen
tol een uitsluitend theoretische versprei
ding van het socialisme, daar is een
onlzaglyk groot aantal raddraaiers, die
by voorkeur het landvolk en de fabrieks
arbeiders tot oproer aanstoken, Als men
aan deze menschen wjjs maakt, dat ze
hier op aarde in een paradys kunnen
leven, hoe wil men dan van hen ver
langen, dat zij zulk een paradys niet
trachten te verwezenlijken, desnoods
zelfs met geweld. Gij, die door geschrift
en woord uw socialistische ideeën ver
kondigt, draagt dus ook de verantwoor
delijkheid voor demisdaden der anarchie."
De verhouding derFransche ministers
onderling is verre van goed. Vooral de
premier Brisson acht zich verongelijkt,
daar hij liever de stoel van den Kamer
president Deschanel had bezet, en tevens
wordt hij door de rol, welke de minister
Cavaignac speelt, eiken dag meer en
gemaakt tot een ministerieel per
sonage van den tweeden rang en hjj
moet bij herhaling op de tribune hooren
verklaren, dat men hem alleen duldt,
om den minister van Oorlog te kunnen
behouden. Ook Bourgeois, minister van
Onderwijs, houdt zich tot nog toe verre
van de politiek en neemt den schijn
aan, zich geheel te verdiepen in de
studie van de Hooger Onderwijs-quaes-
ties. De minister Peytral heelt aan alle
chefs van dienst bij zijn departement
langs telegraphischen weg doen weten,
dat zonder voorafgegane ontvangen
bekrachtiging door hen geen uitvoering
mocht worden gegeven aan eenige be
noeming gedurende de maand Juni 1.1,
uitgegaan van minister Cochery. Het
is nl. gebleken, dat er groote knoeieryen
hebben plaats gehad bij de bevordering
der ambtenarende vriendjes en broe
ders in de orde van het schootsvel
bezetten de beste plaatsen, terwijl an
deren op de grievendsle manier werden
gepasseerd. Hieraan nu wil minister
Peytral een einde gemaokt hebben en
heeft dan ook door dezen maatregel den
dank van alle weldenkende ambtenaren
ingeoogst. De Vérité juicht dezen maat
regel toe, doch voegt er tevens aan toe,
dat hij een nog verdienstelijker werk zou
doen, indien hij eens het onwettig en
onrechtvaardig decreet, waarmede die
zelfde Cochery in de laatste dagen van
zijn ministerieel bestaan een verscherpten
strijd heeft geopend tegen do Kerkfa
brieken.
Majoor Esterhazy is Dinsdag 1.1. in
hechtenis genomen. Nadat er eene huis
zoeking had plaats gehad bij den kolonel
Picquart, waarbij al diens papieren in
beslag werden genomen, ging de heer
Hamard even bij Esterhazy aan en ver
zocht hem met hem naar de prefectuur
te gaan deze inhechtenisneming schijnt
niet in verband te staan met hetgeen
in den laatsten tijd tusschen kolonel
Piquart en Esterhazy is voorgevallen.
De ex-kolonel Picquart is Woensdag
in hechtenis genomen. Naar de Soir
