Katholiek Nieuws- en Advertentieblad
No. 32.
Zaterdag 5 November 1898.
Twaalfde Jaargang.
DE EEMBODE
voor Amersfoort, Apeldoorn, Baarn, Barneveld, Blaricum, Bussum, Driebergen, Eemnes, Harderwijk, Hilversum, Hoogland.
Laren, Leusden, Naarden, Nijkerk, Soest, Stoutenburg, Yeenendaal en Zeist.
Verschijnt eiken ZATESDAO.
&bonnonj«nt»prij» p«r drie maanden i
Franco per postf0,40.
Afzonderlijke nummers f 0,05.
BureauBreedestraat, E 349. Amersfoort.
Uitgave van de Vereeniging De Eembode.
Prija dar Adrertentitni
Van 1 tot 6 regelsf 0.30
Voor lederen regel meer- 0.05
Corroaponilenlión cu Ailverlontlfln raotlan uiterlijk VrjjdafaTouJ
vuur li urn ann liet bureau bezorgd tj|n.
Bij dit nummer bekoort
een bijvoegsel.
Katholieke Staatspartij.
Thans resumeert de geachte schrijver
het volgende uit .De Eembode."
Nooit zullen de Katholieken de aanneming
ean dia dwangwat als iets onherroepelijks be
schouwen ijj zullen daartegen btyren
U»en prole
kelhlok.na:
Hierop stelt Mr. A. de volgende vraag
Wil de geachte schrijver hier te kenuen geven,
dat de Katholieken in 'l vervolg, wanneer we
derom de algemeene verkiezingen voordeTweede
Kamer vvordan uitgeschreven, niet meer lullen
strijden met bet oogmerk een christelijke
regeeriog aan 't hoold van 's Lands zaken te
■lellen, map - als eenig criterium voor een
to kiezen candidaat zjjn ai of oiet ingenomen
heid met deu persooDljjken dienstplicht moeten
nemeo
Allereerst zij hier door ons een twee
tal vragen gesteld
Wanneer b. v. het wetsontwerp op
den leerplicht eens lot wet verheven
werd, zou de geachte heer A. dan mcenen,
dat men daar maar stil in berusten zou
En wanneer nu absoluut zeker is, dat
dit het geval niet zal zijn, waarom zou dan
by passende gelegenheden ook niet met
kalm, waardig beleid mogen geijvord wor
den tot weder opruiming van den per
soonlijken dienstplicht
Hoe w|j denken over liet strijden voor
een christelijke regeering hebben wij klaar
genoeg uiteengezet, en de vraag of als
eenig criterium voor een te kiezen can
didaat zal zijn al of niet ingenomenheid
met den persoonlijken dienstplicht, achlen
wij al te onnoozel om in een ernstig be
toog te beantwoorden.
i het
De geachte schrijver citeert r
volgende uit ons slotartikel
.Hen ziet, hel streven naar eene reg
Daarop laat hij volgen
Nu zou men zno denken, dat op dit alles
volgde.dut voortaan bet eene mot eene andere
partij beproeld
Mis. En dit is wel hst meest opmerkenswaardige
in deze artikelen van dezen schrjjver. Blijkbaar
durft hjj do consequenties van zjja eigen stel
lingen niet aan.
Wel zeker, geachte heer A., durven
wjj dat! Dit zullen we u straks bewijzen.
Wij zullen u echter eerst nog even het
woord laten, en dan vernemen we:
Op da bi
middellijk, i
.ol grooto vorrasaing
dachtigen lazer: „En toch zouden wjj niet
gaarne Instemmen met de dwaze meening van
sommigen, om in geen geval hjj verkiezingen
voor de Tweede Kamer een onti-revoiutionnair
la candideeren of te steunen. Dit denkbeeld
behoort met kracht onderdrukt te worden."
Als de geachte schrjjver, die toch
zeker ook we! een „aandachtige lezer"
wezen zal, van zijne verrassing bekomen
is, leze hij nog eens .aandachtig", wat
wjj op de geciteerde woorden lieten
volgenhet luidde
„Maar geheel anders is onze meening
omtrent de vraag, of op dezelfde wijze,
als met de vorige Kamerverkiezingen,
moet worden voortgegaan. Van onvoor
waardelijk vertrouwen stellen mag o.i.
geen sprake meer zijn. Neen, wij moe
ten den wenk, door de Standaard zelf
gegeven, ons ren nutte maken. Toen
immers in een der Haagsche brieven in
de Tijd de opmerking werd gemaakt,
dat het in verband met de verkiezings
afspraak deloyaal van de anti-revolu-
tionnaire partij zou zijn, indien ze voor
dienstplicht stemde, gaf de Standaard
hooghartig tot bescheid, dat haar geen
district bekend was, waar eenige afspraak
in dien zin was gemaaktbestaat er
zulk een district, zei het blad, dan is
het kamerlid, dat er zitting voor heeft,
zeer zeker aan zijn eerewoord gebonden.
De feiten, door ons vermeld, veroor-
deelen wel zóó krachtig deze spitsvon
dige redenecring van de Standaarddat
wij het onnoodig achten daarop vorder
in te gaan, maar wel zijn wjj overtuigd,
dat hier ongevraagd de juiste te volgen
polilieke richting wordt aangewezen."
Wanneer men nu dit citaat in on
middellijk verband brengt met hetgeen
door Mr. A. is gereleveerd, dan gelooven
wij stellig, dat de aandachtige lezer
eerst recht verrast zal worden, nu de
gachte schrijver tot deze hoogst zon
derlinge conclusie komt:
Derhalve: samenga
Maar wat dan
En nu citeert hij uit ons genoemd
artikel het onderstaand relaas, na gezegd
te hebben
Het eenige, wat de schrijver voor de tockomit
lit de lessen der ervaring heeft geleerd, is het
'olgende
.Hjj toekomstige verkietiogeo tsoor de Ticeede
in uitkomen. Een unti-revolutionaair slem-
pel door ceo der partijleiders afgedrukt, geeft
--- liet de noodige waarborg, dit weten we
adervinding en bov-ndien wanneer een
3D als niet welgevallig aan de politieke
ieiders der anti-rovolutionnoire partij wordt ter-
ijjde geschoven, is daarmede nog geenszins
gezegd, dal ijjo nntwoord op gestel-Ie vragen
van een outer It. K. kiessereeuigiogen onbo
vredigond wezeu tou. Derhalve is hel hoogst
schel|jk, dal dote kiesvereenigingon doch
de vrjilieid voorbehouden, zoo noodig, zelf
candidaten op te sporen, van wie met genoeg
zame zckciheid rnag worden verondersteld, dat
Tweede Kamer zullen medewerken tot waar-
tbtig welzijn des lands."
Na mcdedceling van dit citaat roept
Mr. A. schjjnbaar bekommerd uil
daar dan de to vnlgen gedragslijn.
.ctisch komt dit alles hier op noot
- moeten niet meor, gelijk thans twee keer
kathc'iek (de schrijver zegt niet juisteen anti-
reeolulionnair) canditaat zal steunen. District A
kiest een liberaal, district B een vrjj-snlire-
volulionnair, district C. een Kuyperiaan,
ot misschien wel een man van dr. Bronsveld,
wie weet
Wij hebben gemeend, ons reeds dui
delijk genoeg verklaard te hebben, maar
het blijkt, dat de geachte schrjjver ons
nog niet begrepen heeft. Tot nader be
grip der zaak zij daarom gevraagdIs
nu de partij, welke Mr. A. de anti-revo-
lutionnaire wil genoemd hebben, en die
alleen uit volgelingen van Dr. Kuyper
bestaat, nu van zoo groote beteekenis
voor ons, wjj zullen hier maar niet van
betrouwbaar spreken dat wjj allen en
een ieder, die niet tot deze fractie be-
hooren, beslist van ons moeten afstooten,
en alleen met de anti-revolutionnairen
samengaan Aan zulk een onzinnige
politiek vrenschen wij niet mede te doen.
Er zijn er, in onzen tijd vooral, die in
geen geval tot de fractie Kuyper willen
behooren en niettemin met hart en ziel
eerlijke geloovige staatsburgers zijn, die
niets liever begeeren dan eene, zonder
hartstocht, eendrachtige samenwerkirtg
der geloovige partijenom deze nu ruw
af te wijzen, omdat ze zich niet bij die
fractie willen aansluiten, achten wij zeer
bedenkelijk en in de gegeven omstan
digheden zelfs onverantwoordelijk. Het
hooge ideaal met Dr. Kuyper en zijne
volgelingen na te jagen en daardoor de
werkelijkheid uit het oog te verliezen, is,
volgens onze bescheiden meening, niets
minder dan een zeer ernstig misverstand.
De geachte heer A. heeft echter nog
andere bezwaren, hij zegt:
De Schrijver werpe mjj niet legeD, dat
gesproken heeft van „de voorlichting door
katholieke Kamerclub." Immers, waaruil zal die
voorlichting kunnen bestaan
Dit het opstellen van een coocept-program
van actio. Zeer juiat. Doch dat is reeds geschied.
Men zal au toch uicl van de katholieke Tweede
Kamerclub gaan v
v.u„ een annlal vragen zal opstellen, welke aan
dencnndidaal-inapo zullen worden voorgelegd?
Ik vrees, dat do lust, om tor Tweede Kamer
n de Slaton-Genoraal te zetelen, hjj velen niet
oot genoeg zal z|jn, om hom te bewegen zich
n een dergelijk verhoor op vraagpunten te
De uitgedrukte vrees, als zou do
lust bij velen, om ter Tweede Kamer
te zetelen, niet groot genoeg zjjn, om
op enkele vragen omtrent hunne poli
tieke zienswijze in voegzame (ermen te
antwoorden, getuigt, ons bedunkens,
geenszins van rjjke ervaring in zake
Kamerverkiezingen. Wij zouden dan ook
den geachten schrijver, bij aldiun hjj
zulks verlangd had, gaarne in kennis
hebben gebracht, met eene kiesvereni
ging, die bij dorgcljjko verkiezingen, -
wanneer zij zich door omstandigheden
daartoe als genoopt zag bedoelde
methode met succes heeft toegepast.
Doch gesteld nu, dat een candidaat, op
beleefd verzoek van het Bestuur
kiesvereniging om eenige inlichting
aangaande zijne politieke gevoelens, zich
niet gewaardigen zou te antwoorden, of
zich voldoende te verklaren, zou daarin
dan niet een overtuigend bewijs liggen
opgesloten, dat zulk een candidaat ten
ecnenmale voor ons, Katholieken, onaan
nemelijk was En zou daarin niet tevens
oen zekere waarborg liggen, dat weniet de
lout begaan candidaten te steunen, die
is vertrouwen onwaardig zjjn?
Omtrent de voorlichting onzer
Katholieke Kamorcluh make de ge
achte schrjjver zich ook maar niet
bevreesd of bezorgd. Wij hebben
een katholiek program, bij welker
aanbieding door de Katholieke Kamer
leden in een voorwoord wordt gezegd
.,De Katholieke loden van de Tweede
Kamer der Slaten-Oonoraal hebben ge
meend het volgende program te moeten
vaststellen. Zjj bieden het hun Katho
lieke landgenootenaan in het vertrouwen,
dat de onder hen heerschende eensge
zindheid de volle samenwerking van
alle Katholieke krachten zal bevorderen
en verzekeren."
Bedoeld program is door de afge
vaardigden der katholieke kiesvereeni-
gingen van geheel Nederland onder
toejuiching ter vergadering te Utrecht
vastgesteld en aanvaard, on zou men
nu moeten aannemen, dat, wanneer bij
de toepassing ervan katholieke kiesver-
eenigingen eenige inlichting zouden ver
langen van onze Katholieke Kamerclub,
zij dan weigeren zou, die te geven Zulk
eene veronderstelling te maken zouden
we wel een weinig onbetamelijk, zelfs
beleedigend achten. Wjj althans hebben
een beteren dunk van onze Katholieke
Kamerclub.
i. dat er autwoorden
gegeven worden, mei aan 10 nemen ia ecnier,
dat op allo vragen eon ja en amen zal klinken.
Wie moet nu beslisseo, of een candidaat voor
de katholieke partjj aannemelijk is? Hel bo-
staur van do een of andere plattelands kies-
vereeniging?.... DilTicilo est satyrain non
acribere 1Of alweor do Kamorclub
Andermaal ben ik er echter voor beducht,
deze weigeren zal zich te leenon, um als c<
missie tot afneming van politieke s:hri(teljjke
Alweer slaan we hier voor een zon
derling verschijnsel. Als er uitbreiding
van het kiesrecht in aantocht is, dan
wordt in alle mogelijke toonen getoeterd,
dat het volk achter de kiezers zóó
politiek ontwikkeld ii, dat het onver
antwoordelijk moet heetcn, hun het
stemrecht te onthoudenen thans gaat
de geachle heer A. met de poli
tieke kennis van heele plattelands
kiesvereenigingen een loopje nemen. Hjj
laatimmers, op de gestelde vragen omtrent
plattelands kiesvereenigingen volgen
„Dilficile esl satyram non scriberel..
Óf in goed Hollandsen: Het is moeiljjk
om geen salyre te schrijvenDe
gcnchte schrijver moet zich dus bedwin
gen om de genoemde verccnigingen niet
op bespottelijke wijzelen loon Ie stellen.
Op onze beurt zouden we hier echter
willen vragenindien de plattelands kios-
voreonigingen zoo politiek onnoozel zjjn,als
do heer A. ze gelieft te beschouwen
waarmede wjj van onzen kant.niet gaarne
zouden willen instemmen zou het
dan niet ten zeerste te prjjzen zjjn als
de Centrale Besturen van die R. K.
kiesvereenigingen in voorkomende moei
lijk» gevallen zich wondden tol de Katho
lieke Knmerclub? En zou zulks niet be
vorderlijk zjjn aan oone goede eensgezind
heid en samenwerking?
Hel schijnt echter, dal oen eigenaardige
gcs den geachten schrjjver op de hielen
zit, want hjj zegt:
Tot welke vtecmiln resultaten men in de
praktijk znu komen, wanneer do wil van dezen
schrijver voor ons, katholieken, wet werd,
"-'ijkt wel uil dozo woorden
.Wanneer een persoon ale niet wclgovallig
party wordt ter zijde geschoven, la daarmedo
nog geenszins gezegd, dat zyn antwoord op go-
toldo vragen van oen onzer It. K. Kiosvur-
In" wat klaarder ïlollandsch luidt dit: .wji
noeten desnoods togen don ofllcieol door de anti-
evolullonnairca candiila.it gestelden partijgenoot,
en anderen anti reevlutiomiatr oandldooran."
Wut zou echter de gcachto schrjjvor in .l)o(n)
Eembodo" wel zeggen, als, nadat :jjn theorie
eU ons prnklük geworden ware, du anti-revolu
tionnairen eens het reciprociteilsstelscl gingen
toepassen
Wjj zouden eenvoudig zeggenga je
gang maar, want uw woderkeorig-
heidsstelsel vreezen wc niot. En
wat de quaestie van een anderen an-
ti-rc volui ionmtir candidccren tegenover
een olftcicel door de anti-revolutionnairen
gcsleldcn candidaat betreft, willen we
met ce.t voorbeeld toelichten. Bjj de
jongste Kamerverkiezingen werden in het
district Amersfoort twee anli-revoiuti-
onnnire candidaten geproclameerd, één
door de partjj Kuyper en één door do
vrjj-antl-revolutionnalren ol de parljjge-
nooten van Lobman. Na eene bespre
king omtrent de aan te nemen houding
der Katholieken bij die verkiezing in de
verschillende onderkicsdislrieten heeft het
Bestuurder R. K- Centrale Kiesvereni
ging, na inwinning van een naar het
meende afdoend advies, den candidaat
vrjj-anti-rcvolutionnairen overgeno-
In do gegeven omstandigheden
kon niet en mocht ook niet anders
gehandeld worden. Doch verondersteld,
dat wij weder voor eenzelfde quaestie
stonden, zou er dan geen reden
bestaan, om, door vragen te stellen,
in verband met ons program, te weten
te komen, welke van deze beide candi
daten voor ons het meest verkieslijk
was? En als er nu in den vervolgo eens
meer candidaten werden gesteld, die
even geloovig waren en wier beginselen
niet minder waardecring verdienden dan
die der eerstgenoernden, zou liet dan niet
pleiten voor politiek beleid als ook dezen
eveneens werden gepolsd of hunne poli
tieke neigingen ons soms meer nabij
kwamen En deze manier van handelen
zou niet voor de eerste maal in praktijk
worden gebracht. Immers, zelfs bij de
jongste Kamerverkiezingen werden de Be
sturen der R. K. Kiesvereenigingen te
Schiedam, Zwolle en ook te Amers
foort genoopt vragen ter beantwoording
testellen, om zekerheid te erlangen.dat
de te steunen candidaat, gekozen zijnde,
het vertrouwen zijner kiezers in zake mede
werking met een christelijk ministerie
niet beschamen zou. Nu wil het ons
althans voorkomen, dat deze wjjze van
optreden niet de minste vrees, maar
veeleer geruststelling brengen zou.
Een andere meening is de geachte
heer A. toegedaan, hjj schrijft:
Ik wil naar het antwoord op deze vraag niet
voracben, doch vrage liever, wolk praclucb
resultaat stelt de geachte «ehrUver zich van
dit alles voor? Dat nu juist al die door de
Katholieken gestelde candidaten zullen gekozen
Alweder vragen zoo nafef, dat wjj ze
eenvoudig mot een glimlach beantwoor
den. Maar ernstiger wordt onze aandacht
getrokken naar hetgeen do geachte
schrijver verder daarop laat volgen
Och kom, - honderd tegen oen, dat o«n
kiusdislrlot, waarin do katholieken dergelijke
--obntlzahe toeren hjj hun candidaatalelllng
igor vertonnen, nóch do untl-rovolutlonnalro
ll-mvululionnnir, nóch .!o katholieke aall-rn-
«linnnnlr gekozen word, doch mal oen llinko
jerderhoid de llboraal, radicaal of social lat.
Of wal Jat mimchien Met de bedoeling 9
Tcgon deze insinuatie protestccren
wjj met al do kracht, die in ons is. Wil
men onzo politieke gevoelens bestrjjden,
heizij zookan men met ccno bolero
meening ons overtuigen, dnt do onzo
niet do juiste is, wjj zullen daarvoor
dankbaar zjjnmaar onze bedoelingen
zóó verdacht te maken als zouden wjj
karakterloos en onchristelijk genoeg zjjn
om zelfs vjjanden van God, Kerk, Staat
en Huisgezin in hun schandelijk bedrjjf
te steunen, achten wjj zóó onedel, dal
wjj dit allerminst van den heer Mr. P.
J. M. Aalbcrse, te Lolden, zouden ver
wacht hebben.
BUITENLAND.
De Amorikaensche vredesgedelegeerdon
hebben in de laatste dagen den Span
jaarden cone groote, maar minder pret
tige verrassing bereid. Maandagmiddag
zjjn zij plotseling voor den dag gekomen
met den eisch tot afstand van do gc-
heele Philippijnen—groep aan de
Vereenigdc Slaton. In het oorspronkelijk
te Washington geteokend» protocol was
alleen sprako van de stad, de haven en
de baai van Manilla, welke in 't bezit
der Amerikaanschc krijgsmacht zouden
bljjven tot aan de sluiting van het defi
nitieve vredesverdrag. Deze plotselinge
verklaring der Amerikanen, die de schuld
goven aan de nlgemceno opinie, welke
hen dwingt, zoo heet het althans, den
afstand dor l'hilippjjnen te oischen, wekt
in Spanje groote bezorgdheid en wrevel,
dit laatste nog versierkt door de onhan
delbaarheid der Amerikanen, wal betreft
tie quaestie der Cubaanselte schuld. Van
deze plotselinge zwenking in de politiek,
geeft de Kiiln. Ztg. eene heel eenvoudige
verklaring en plaatst het volgende tele
gram „Sinds het vertrek van de
loden der vredes-commissie naar Parjjs
is president Mac Kinley tot de overtui
ging gekomen, dat zich in het land «ene
slorko strooming doet gevoelen ton gunste
eener annexatie der geheele Philippjjnen-
groep. Hjj is daarom geneigd met deze
strooming mee te gaan. Naar verluidt
hebben de commissarissen te Parjjs sin. a
eenige dagen instruclién in dezen geest
ontvangen."
Nog schjjnt de Fasjodc-quacilie
niet tol eene oplossing gekomen. Nog
steeds houden de krijgstoerustingen op
de Engelsehe marinewerven te Devonport,
Plymouth en Portsmouth ann, terwjjl
groote kampementen worden opgeslagen
in de nabjjheid van kruispunten van
spoorwegen. Dat de toestand een ernstig
karakter aanneemt blijkt ook uit hetgeen
Zijne Eminentie kardinaal Vaughan, aarts
bisschop van Westminster nun de pries
ters van zjjn bisdom heeft voorgeschreven,
om voorloopig onder elke H. Mis de
oratie te lezen pro pace.
.Niemand," zoo zegt de kardinaal,
.kan de zwaarte wegen of de uitgestrekt
heid meten van de ramp, welke een
oorlog tusschen Engeland en Frankrijk
zou na zich Bleepen voor de Christenheid
en het heil der zielen. De fakkel van
den oorlog ontsteken tusschen twee
Cbristen-mogendheden, op een oogenblik,
dal grootsche toebereidselen worden ge
maakt voor de beschaving en kerstening
van Afrika, zou eene daad zijn van duivel-
sche boosheid." Nadere berichten melden
echter, dat het geschil tusschen Frank
rijk en Engeland reeds in hoofdzaak is
opgelost, doordat de Fransche regeering
aan Marchand bevel heeft gezonden om
Fasjoda te ontruimen.
