Katholiek Nieuws- en Advertentieblad
No. 6.
Zaterdag 6 Mei 1899.
Dertiende Jaargang,
DE EEMBODE
voor Amersfoort. Apeldoorn, Baarn, Barneveld, Blaricum, Bussum, Driebergen, Eemnes, Harderwijk, Hilversum, Hoogland,
Laren, Leusden, Naarden, Nijkerk, Soest, Stoutenburg, Veenendaal en Zeist.
Verschijnt eiken ZATERDAG.
mtoprij» por drie maanden i
f 0,40.
- f 0,05.
BureauBreedestraat, E 349. Amersfoort.
Uitgave van de Vereeniging De Eembode.
Prij» dor Advertentiln i
Van 1 tot 6 regelsf 0.30
Voor iederen regel meer- 0.05
Correspondenten en Advertentiën moeien uiterlijk Vrjjdagavo d
voor 6 ure aan het bureau bezorgd zjjn.
Een kleine bijdrage tot
de Schoolquaestie.
(Ingezonden).
Een zucht van verlichting ging mij
an 't hart toen de adres-beweging te
gen het leerplicht-ontwerp die grootsche,
indrukwekkende uitbreiding verkreeg als
thans kan geconstateerd worden. Nu
reeds mag gezegd, dat, bij aldien het
beruchte ontwerp toch wet mocht wor
den wat God echter moge verhoeden
bet Katholieke Nederland daaraan
niet schuldig is dat het zonder eenigen
schroom het gewrocht van Borgesius,
met redenen omkleed, gebrandmerkt
heeft als hoogst verderfelijk voor land en
volk. Met kloeke oprechtheid is gezegd,
dal h^ een schandelijk onrecht zou zijn
allen ouders van kinderen, omdat
zeer enkele de school niet bezoeken,
heilig recht van opvoeding van
hun kroost naar eigen inzicht ontwron
gen werddat zij geheel onverdiend
met boeten en gevangenis werden be
dreigd dat hunne kinderen zoo maar
onder politietoezicht zouden worden ge
plaatst dat de onderwijzers tot hand
langers der politie verlaag# zouden
orden, enz. enz.
Maar op een bezwaar zou ik inzon
derheid nog eens gaarne willen wijzen,
om te doen zien, weik eene onbekend
heid met toestanden van sommige klassen
bevolking er beslaat bij degenen,
die juist door op die klassen te wijzen,
den Ieerdwang willen rechtvaardigen.
Van de voorstanders van dien dwang
loort men verluiden, dat op het
>latte land, in dorpen en gehuchten,
meestal een schoolverzuim bestaat,
waartegen maatregelen dringend noodig
Eija. Het ergert die onnadenkende
choolwetmannen, dat er ouders zijn,
lie, als ze op zekere tijden des jaars
Ule beschikbare krachten op het
'eld moeten arbeiden, kinderen van de
chool houden om huiselijke bezigheden
e verrichten of op kleinere broertjes
n zusjes toezicht te oefenen. En voor
ulk een schoolverzuim, dat alleen, door
FEUILLETON.
Troosteres der Bedrukten.
(Ben eerkaal u it ié eeerlienie teute).
in broeder Mein-
e ernsligen, go-
d gebed en san-
op hem een angstig* wjjfeling, wanneer
en nit rjjn vroeger leven hem voor deo
kwamen en het doel, dat hjj rich gesteld
lad, trachtten te omnevelen.
Niet, uoals het meesterstuk sgner jeugd, de
idio der overwinning, die de heerlgke trekken
in Ginlilta bed gedragen, moest onder de
tnd van Lndgemi de hoogste sordscbe schoon-
eid belichaamd worden in het wordende beeld,
een, het moeet in schoonheid, welke niet van
sta aarde was, de diepe smart, de algebeele
overgeving der reinste en bedroefdste aller
tn worden: de Moeder Gods, het lgk
Zoons ia den schoot houdend. Een moei-
lgk doel, een heilige opdracht, die slechts onder
ansa en gebed rervnld kon worden 1
,Geen kind, too waard, geen smart zoo groot,
Ala Jeins op der Mosder school I"
Aan deze woorden hing de ziel van Ludgerus,
nood gedreven, plaats vindt, durven zij
een ongekenden dwang billijken. Om
slechts een zeer sober bestaan te vinden
moeten soms alle huisgenooten dier
behoeftige lieden, welke arbeiden kun
nen, zich van 's morgens vroeg lol
's avonds laat afsloven, niet één kan
dan gemist worden; en toch stellen zij
zich mot hunne nederige woning,
schamele kleeding en hun karig voedsel,
dat zij met zoo groote moeite en itarden
arbeid kunnen bekomen, tevreden. Zou
het nu niet wreed zijn, als die menschen
in hun kommervol beslaan nog door
leerplicht werden bemoeiljjkl Den eeni
gen sleun, welken die ouders soms niet
ontberen kunnen, wil men hun nog ont
nemen of die gezinnen daardoor nog
meer in behoefte of tot gebrek zouden
komen, levert blijkbaar bij de school
vrienden niet 'l minste bezwaarbeter
honger Ijjden, dan eenigen lijd school
verzuim, schijnt hun gevoelen te zijn.
Kan 't hardvochtiger? Behoeftige
ouders wil men voor de keuze plaatsen,
óf hunne kinderen nog nijpender be
hoeden te doen gevoelen, zelfs door ze
dan bjjna of geheel zonder voedsel naar
de school tc zenden, óf zeiven naar de
gevangenis te worden geleid van boete
betalen zou toch geen sprake kunnen
zijn. Ware het nu te verwonderen,
als deze onder zooveel leed en druk
gebukt gaande lieden, dan onze wetgevers
tirannen scholden En zou de onder
hen soms zelfs benijdenswaardige te
vredenheid dan niet grootendeels ver
woest worden?
In vee! gevallen zou men dus voor
die lieden bij invoering van Ieerdwang
den weg banen naar het socialisme.
Want een geest van wrevel en verzet
zou noodwendig bij hen ontstaan.
En welk een invloed zouden dan niet
onderwijzers, die socialistische beginselen
huldigen en die ook gaarne luchten
en deze zjjn er heden ten dage bij
massa's te vinden onder degenen, die
ook bedoelden kinderen, naar het schijn
heilig heet, maatschappelijke en christe
lijke deugden moeten inprenten op
biernit putte hjj moed cn kracht om een waar
dig beeld van haar te vormen, die nil de meest
bedroefde der dochten deier aarde, de troos
teres der bedrukten werd, de Consolalrix affle-
torum. Lndgerns werkte met steeds meer jjver
san sjjn beeld. Het dorpje zag hem alleen maar
Zondags in de H. Mis en de preek en nauwelijks
was het laatste paternoster gebeden of hjj had
het godshnis reeds weer verluien. Geen enkele
maal kwam hü, in den geheelen winter of herfat,
sla gast bjj deo pastoor, of ging eens aan bjj
de inmiddels heistelde boerin van de Frankeo-
voorde. Als niet de pastoor door rheumiliek
in rijn been aan xjjne pastorie gekluisterd was
geweest, ion hjj meermalen naar de kluis ge
komen rijn. om eens te kjjkeo nu echter moest
hjj het sigeniinoige schaap stil rijnen gang laten
gaan en kon niets naders doen dan hem dage
lijks in Gods bescherming aan te bevelen.
De lente was voorbjj en de «omer prijkte
in volle pracht, toen Lndgerns eens aan de
iklople.
,'t Is klaar, eerwaarde. Ik heb bereikt, wat
ik mü 't vorige jaar heb voorgesteld", xeide hg
reeds op den drempel, voor hg nog den gewonen
groet wisselde.
De eenzaamheid heelt den arme in igne ver
standelijke vermogens gekrenkt, dacht de oude
putoor, toen hjj de schitterends oogen en gloei
ende wangen des bezoekers ug. Toch herstelde
bii rich spoedig en antwoordde met zijn gewone
goedheid
.Goed, dat ge komt Lodgerne, anders was ik
morgen bjj n gekomen. De tomorscho warmte
kinderharten oefenen, die door school
dwang meer ontbering, soms honger
moeten verduren Want wrevelige, on
tevreden harten, dat ligt toch voor de
hand, zjjn wel 't meest vatbaar voor
de leer van het socialisme.
Ziedaar een bezwaar dat m. i. mede
ernstig dient gewogen in de school
quaestie. Ten minste mij komt 't voor
dat, wanneer men met het onderwijs
van nabij in betrekking slaat, en toe
standen, door mij geschetst, met eigen
oogen heelt kunnen waarnemen, daarop
te wijzen plicht is. Van dien plicht heb
ik mij dan ook door dit korte opstel
trachten te kwijlen.
B 3 Mei '99. X.
BUITENLAND.
Als een prachtigs inleiding tol dn
vredcs-conferentie wordt door de En-
gelsche bladen met grooten ophef gewag
gemaakt van eene overeenkomst tusschen
Engeland en Rusland. In het Lagerhuis
deelde minister Balfour daaromtrent
mede, dat de algemcene strekking van
de overeenkomst met Rusland deze is,
dat Engeland zich niet zal verzetten
legen Russische spoorwegondernemingen
in Mantschurije, noclt dergelijk verzet
zal aanmoedigen. Aan den anderen kant
heeft Rusland dezelfde verklaring afge
legd ten opzichte van het stroomgebied
van den Yangtse-kiang en zjjn er bij
zondere bepalingen gemaakt ter bescher
ming van den Niutschwang-spoorweg.
In het Hoogerhuis legde Lord Salis
bury omtrent de overeenkomst met
Rusland eene gelijkluidende verklaring
af als Balfour in hel Lagerhuis. Hij
voegde er nog aan toe, dat hjj groot
gewicht hechtte aan de onderteekening
van de overeenkomst, omdat deze een
bewijs is van het bestaan van een zeer
wensehelijke goede verstandhouding tus
schen beide regeeringen. Nog wensche-
ljjker ware het, dal de goede verstand
houding tusschen Engeland en Rusland
langzamerhand krachtiger moge worden.
De tegenwoordige overeenkomst is van
waarde voor het voorkomen van de
mogelijkheid van eene botsing in een
verwijderd deel der wereld en de minister
sprak de verwachting uit, dat zij in de
toekomst zal leiden lol overeenstemming
betreffende andere aangelegenheden.
Alzoo tusschen Rusland en Engeland
een beste verstandhouding en tusschen
Duilschland en de Vereenigde Staten
van Ametika laat de hartelijke betrek
king schijnbaar weinig te wenschen over,
ten minste te oordeelen naar telegram
men, die tusschen Keizer Wilhelm en
president Mae-Kinloy gewisseld zijn over
de toestemming van laatstgenoemde tot
het vestigen van een station voor den
Duitsehen telegraafkabel aan de kust
van de Vereenigde Staten.
Als het ter vredes conferentie er nu
even lief en voorkomend toegaat, dan
is er althans nog wat van te hopen.
Ooslenrjjk-Hongarije, het van ouds
door en door katholieke land, schijnt
najjverig op het beruchte Italië, waar
het aankomt op kleinzielige plagerijen
en vervolging der geestelijken. Sinds een
paar dagen is in de Hongaarsche Kamer
de behandeling aan de orde van de
zoogenaamde kanselparagraaf. In de
verschillende artikelen dezer paragraaf
vinden de anti-clericalen, die het or op
aanleggen, het den geestelijken op den kan
sel zoo lastig mogelijk te maken, slof lot
plagerij in overvloed. Er behoeft dan
ook maar een gewetenloos regeerings-
verklikker aan te komen met de mee
ning, dat de gewjjde verkondiger van
Gods woord zich eene politieke toespe
ling veroorlooft of hij verkiezingen den
geloovigen hunne plichten voor oogen
houdt, op eene wijze, welke den libe
ralen minder past, of aanstonds is de
Regeering er bij met hare straffen. In
de Kamer schijnt de aanneming dezer
wet kans van slagen te hebben, in
weerwil van de heftige bestrijding der-
zelve door de Katholieke Volkspartjj on
der aanvoering van den abbé Molndr
de gedeeltelijk Kathi lieke Apponije-groep
zal waarschijnlijk de aanneming verge
makkelijken, daar zij toch bljjft volhar
den in hare lauwheid en onverschilligheid
in zake den godsdienst ter wille van
den vredebond met de partij-Von Szell.
Minder waarschijnlijk is de aanneming
in het Magna'enhuis. Daar toch vormen
de katholieke Magnaten de meerderheid.
Indien deze allen op hun post zjjn bjj
de behandeling van dit gewichtig wets
ontwerp, is de afstemming der paragraal
en een nederlaag van het kabinet Von-
Szell zeer wel mogeljjk.
Naier wordt gemeld, dat de wet,
ondanks krachtige bestrijding, toch een
meerderheid in de Hongaarsche Kamer
verkregen heeft.
ik het tochtje naar de heide wei zon hebben
knnnen wagen".
.Kom toch maar, eerwaarde. Ik verzoek u,
zoo dringend mogelijk, kom", smeekte Ludgerus
met gevouwen banden, ,ik zom u gaarne eene
wat laten zien".
.No, wat zal dal zjjn?" glimlachte de pas
toor, terwjjl hjj den raadseluchtigon man een
beker met paarlenden rijnwijn toereikte. .Toch
niet de een of andere donderbeitel of een schat
nit den hunnenschans
Ludgerus schudde ontkennend het hoofd.
.Schenk mg het antwoord, eerwaarde. Kom
en zie zelf. Gij weet, morgen is het weder de
dag der groote processie te Munster, en jnist
op dien dag zou ik het u gaarne laten zien".
XIII
Bewogen, getroffen tot in het diepst zijner
ziel, stond den volgenden morgen de pastoor
voor bet voltooide beeld van zjjnen biechteling.
De tranen stroomden den grijsaard onophoude-
tyk over de wangen, toen hjj in het lijdende,
zachte gelaat der Moeder Gods blikte en van
hare edele trekken den blik liet rusleD op bet
in den dood verstijfde hoofd van den Gekruiste.
De een den ander waard, het eene het andere
aanvnlleud, beiden waren omgeven en vervuld
van bet licht, dat nit den hemel komt:
.Geen kind zoo waard, geen smart zoo groot,
Als Jezus op der Moedor schoot!"
mompelde hjj, toen hjj weer spreken kon. .Con
solalrix alQiclornm, ora pro nobis I"
.En dat hebt gij gewrocht, mijn zoon? Dat
is nw werk
„God heeft het werktuig in mjjne hand be
stuurd, heeft liet doode hout leven ingestort",
antwoordde Ludgorus deemoedig mal neerge
slagen oogen. „Hem zij eer I"
,Eo zulk een meester, zulk een kunstenaar
door Gods genade, huist hier in de verlaten
heidekluis, en niemand heelt daarvan het ge
ringste vermoeden I" riep de grijsaard mol jeug
dig vuur. .Wal zal Mgr. onze hoogeerwaarde
bisschop, graaf Hoadrik I Wolf von Lüding-
hausen daarvan wel zeggeo, dat zjjo bisdom
zulk esn kleinood herbergt Morgen reeds gaan
we samen naar Manster".
.Neen, eerwaarde," onderbrak Ludgerus den
spreker bescheiden maar vast. ,Ik verlang niet
meer naar wereldsche roem en eer. Met elk
spaantje, dat mjjoe hand van het stuk hout
saeed, is ook een stuk van mjjzelf, een stnk van
mijn egoïsme, van mijn eigenwil en hoogmoed
van mij losgeraakt Neem daarom hel beeld zoo
als het is, zondor van rnjj en rnjja werk ook
maar oen woordjo te verraden. En als ge dan
de kroon op het werk wilt zetten, laat dan het
beeld in een eenvoudig kapelletje voor de kerk
plaatsen, opdat het den armen, den bedroefden,
den levensmoeden worde, wat het mjj geworden
is bjj het maken en aanroepen der Consolalrix
afflictorum."
„Haar uw naam, mijn zoon, nw naam moet
voor d* nakomelingen bewaard worden. Snijdt
hem nn onder aan de voet van het beeld."
„Neen, eerwaarde. Laat mijn naam onbekend
blijven en vervliegen als de stormwind, die spoe
dig weer over de beide loeit en van welke ook
Zooals wij in ons jongste nummer
meldden, zit door den H. Vader eene
bulle worden uitgevaardigd lot vast
stelling van het jubilee iu 1900.
Op Hemelvaartsdag a.s. zal deze uit
vaardiging worden aangekondigd. Naar
oud gebruik zal de uitvaardiging zelf
plaats vinden daags vóór Kerstmis in
het voorportaal der St. Pieterskerk.
Daar bevindt zich eene deur, de „Hei
lige Poort," die sinds het laatste alge-
tneene jubilée dichtgemetseld is gebleven.
Deze zal dan worden opengebroken en
de H. Vader zelf zal er de eerste hamer
slagen legen richten. Door de geopende
poort zullen dan de Paus en zjjn gevolg
de St.-Pieterskerk binnentreden om het
jubilée plechtig in te wijden.
De aankondiging daarvan op Hemel
vaartsdag zal in de drie aartsbasilieken
plaats hebben door de kardinalen-aarts-
priesters Rampolla, Satolli en Vincent
Vannutelli.
In Spanje zijn zoowel de verkiezingen
voor den Senaat als die voor de Kamer
gunstig voor de regeering algeloopen.
Deze uitkomst werd echter wel verwacht,
wijl de werkzaamheden, door de minis-
teriên bij verkiezingen daar ontwikkeld,
steeds van beslissenden invloed zjjn.
De omstandigheden werkten ook de
huidige regeering in de hand. De dingen
toch, die thans aan het licht komen in
betrekking tot den oorlog met Amerika,
wekken eene uiting van afkeer tegen het
vorig liberale ministerie Sagasta, vooral
wegens de onverantwoordelijke zorge-
looze wjjze, waarop dit ministerie den
oorlog geleid heeft. In de laatste weken
wordt zelfs telkens melding gemaakt
van kleine garnizoenen, welke alsnog in
de binnenlanden der Philippjjnen zjjn
ontdekt, waar zij zich op wanhopige
wjjze verdedigen tegen de Phillppijners,
zonder van het sluiten des vredes iets
vei..omen te hebben.
Dat Spanje aan zijn lot werd over
gelaten, toen het hulp en bijstand van
de andere Mogendheden inriep tegenover
het uitplunderende Amerika, daarvoor
zullen vreemdelingen moeten boeten.
Immers Spanje gaat belasting heffen
van de buitenlandsche rente. En naar
het schijnt vindt dit plan bij alle partijen
daar te lande instemming.
Het Italiaansche rainisterie-Pelloux is
in de Kamer het vuur zoo heet aan de
voelen gelegd, dat het den Koning zjjn
ontslag heelt aangeboden. Minister-presi
dent Pelloux stelde Woensdag in de
niemand weot van waar hij komt, ofwerwaarti hjj
gaat. Ik beb zoo menig jaar de gave en plichten,
mjj door God opgelegd, lichtzinnig rergeten, heb
door een schuldig verzuim zonde op zonde gesta
peld, dat het eene slechte daad zou zjjn, indien
ik mjj ook slechts het geringste van dit werk
zoo willen toeëlgenen. De gelolte, wolkc ik der
Troosteres der Bedrukten gedaan heb, hoett mjj
gered uit stompzinnigheid en zwaarmoedigheid
on m\j het verlorene dobbel en drievoudig te
ruggegeven o, laat nu ook bet ofler van rnjja
leven en streven een rein, een heilig offer zgo.
Hel geschiedde naar den wil van Lndgerns.
Geen oorkonde, geene kroniek, vermeldt zjjnen
De meester is dood en weg, spoorloos ver
waaid als het stuifzand der heide, maar xüo
werk leeft. Het leeft en zal blijven leven zoo
lang do vrome geloovig l naar het stille dorpo-
ketkje te Tolgte trekken en daar aan do voeten
dor Moeder van Smarten alle hunno noodoo,
al ban leed, vol vertrouwen uitstorten.
Sedert eeuwen komen zjj daar, inweorwil
van alle dwaalleeringen en moeilijkheden, de
vrome vereerders van Maria, nn eens in grooten
getale, dan weer in gering aantal, in groe
pen ot alleen, maar nooit is er een geweest,
die ongetroost, nooit een, die niet rerelerkt
naar huis terugkeerde. Vrede en vreugde, moed
en kracht, genade om genade heeft zjj uitge
deeld met milde hand, die lieve Moeder der
barmhartigheid, de Troosteres der Bedrukten.
O, CoDiolatrix afflictornm, ora pro Bobial