Katholiek Nieuws- en Advertentieblad
No. 51.
Zaterdag 17 Maart 1900.
Dertiende Jaargang.
DE EEMBODE
voor Amersfoort, Apeldoorn, Baarn, Barneveld, Blaricum, Bussum, Driebergen, Eemnes, Harderwijk, Hilversum, Hoogland,
Laren, Leusden, Naarden, Nijkerk, Soest, Stoutenburg, Veenendaal en Zeist
Verschijnt eiken ZATEBDAO.
Afcozuiromtaprija per drie maanden i
Franco per post
Afzonderlijke
f 0,40.
f 0,05.
BureauBreedestraat, E 349. Amersfoort.
Uitgave van de Vereeniging De Eembode.
PriJ* der AdvertntMni
Van 1 tot 6 regels
Voor iedoren regel meer
Bij dit nummer behoort
een Bijvoegsel.
Het sehooldwang-ontwerp
Dit bracht al een drietal weken onze
Nederlandsche wetten-fabriek in werking.
De kop is reeds goedgeijkt, en de leden
van 'l monstertje ondergaan een geduchte
bearbeiding, ja, de heer Ketelaar wilde
den prikkeldraad om de ouderlijke vrijheid
getrokken, nog enger binnen waartsschroe-
ven. Waarom niet met één stap 't ge
bied der Kerk betreden Met zevenmijls
laarzen brengt men het ver.
Reeds een 23-tal artikelen zijn pasklaar
gemaakt. Toen art. 1 de helling bad
verlaten, was er kans, dat ook de overige
in vlot water zouden komen, Dat le
artikel, waarin Vader Staat op het natuur
recht der ouders ingrijpt, en schooldwang
arresteert is er door, met 52 stemmen
tegen 37. Rechterzij er tegen met den
heer Pijnappel, en 6 waren afwezig; 5
liberalen ontbraken eveneens.
Zoo waar Dr. Schaepman was niet
meer zoo alleenéén gezel kwam hem
terzijde, de heer Kolkman, die zich ont
hield zijne stem te motiveeren.
Beslissend voor de finale sannemingis
deze stemming natuurlijk niet; wel mogelijk
dat om beweegreden zus of zoo, de Doctor
bij de eindstemming tegen het ontwerp
stemt, en dan is de heer Kolkman den
kelijk hem weer Ier zijde, maar dan met
de geheele rechterzij op één lijn.
Bladen van verschillende richting dur
ven het nog niet aan, den Minister le
verzekeren, dat hij gewonnen spel heeft,
en niet alle liberalen nemen rouw aan
bijden val van hel ontwerp. Of noemdehel
Hbld. den hoog opgevijzelden Leerplicht
niet een gedwongen recruteering voor
het socialistische leger?
Zoo zijn die doctrinaire Liberalen; het
beginsel, dat ze belijden, prediken ze aan
als het wonderzaadmet hun snoeimes
weten ze het zoo te leiden, dat de vrucht
in hunnen schoot valt, en ze zijn dank
baar en tevreden. Maar nu komt de socia
list en zegtgeen kunstenarij met dal
snoeimes, laat aan de natuur haar loop,
het zaad zijn groei. En nu komen er
vruchten, voor de liberalen bitter, en zij
vreezen de socialisterij wegens hare
gevolgen.
Dan is toch minister Borgesius van
een andere stof. Ja, hij had een paar
woorden gesproken, waarbij de socialisten
een norsch gezicht zetten. De goedmoe
dige raadsman der Kroon, werd tegen
over die heeren honingzoet. t Is een van
de grootste Terdiensten der sociaal
democratie, dat zij op de wonde plekken
van ons volk meer en meer het licht
heeft aangebracht." Ja, ja, we zijn een
mooi eind vooruil
En dan dien hak aan Ged. Staten van
Friesland gezet I Ze hadden de Schoter-
landsohe begrooting vernietigd, omdat
daarop f450 was uitgetrokken voor
voeding der schoolkinderen enz. t Was
niet meerin strijd met de wet, maar
ontijdige invoering van het beginsel
maar hij, minister, achtte de gemeente
besturen bevoegd om voor dit doel op
de begrooting gelden te brengen.
Die uitlating werd terecht gelaakt door
den heer Hartehoe zal de natie de
gestelde machten eerbiedigen, wanneer
een minister een besluit van een Regee-
rings-kollege kritiseert en bespot
Maar zoo iets van boven af, moet
de socialisten verkwikt hebben en,
bovenal, hebben zij zich wis ver
kneuterd aan d -klaring, dat de school-
voeding door ae gemeente te laten
beUlen, zelfs onder de vigeerende wet
geving, niet verboden is.
Niet elk hart laat zich ecliler spoedig ver-
ourwen,zekernietdat van den socialist van
der Zwaag, die tegen veldarbeid als reden
tot schoolverzuim gekant is. Gaat de Re
geering hierin niet met hem mee, dan
stemt hjj vierkant tegen hel ontwerp
De tijd zal nu leer.-n o( hij woord
houdt.
Toen art. 1 met verplicht onderwijs
er door was, ontmoette art. 2 verzuim
van twee schooltijden in twee elkaar
achtereenvolgende maanden, geen be
zwaar. Maar bij 't 3e art. kwam er leven
in de brouwerij. De schoolgang begint
als 't kind 7 jaar oud is, duurt li jaren,
eindigt op 't 13e jaar. De heer Ketelaar
wist le bewerken, dal 't kind, dat op
G jarigen leeftijd ter school komt, de
school niet verlaat voor hel de klasse door
liep, waarin liet geplaatst was, bij 't
hereiken van 12 jarigen leeftijd. Dat
slikte de Kamer, al zal nu soms een
kind op een paar dagen na 12 jaren
oud, nog eens die zelfde klas mee maken
De Kanier wilde echter niets weten van
het socialisten-amendement7 jaren
schoolgang, geëindigd op 15 of althans
op 14-jarigcn leeftijd. Ook de Minister
was er tegen om de kosten, en bij 't
laten glippen van 'l 7e jaar, had hij
immers herhalings-onderwijs aangeboden.
Nu toch 7 jaar te willen was, hoe goed
in beginsel een strijkaadje voor de
socialisten niet te bereiken.
Art. 4 huisonderwijs regelend, want
daar komt de wetgever ook al bij, G
jaar lang, ook al tot 12 ol 13 jarigen
leeftijd, liep vrij vlot, met art. 5 en G
ging het nog vlugger. Maar art. 7 bevatte
eenige vrijstellingen o.a. van ouders, die
een vaste woonplaats missen de
schippers en vagebondeerende kinderen,
in wier belang later wel minislerieele
voorstellen komen - door ziekelijkheid
voor schoolbezoek ongeschikte kinderen,
als er geen plaats op een school is binnen
den afstand van 45 minuten gaans ge
legen. We zeggen maar dadelijk, dat de
45 minuten afstand 4 kilometers worden,
berekening in tijd schijnt ook ai de
wetgeleerden te hinderen. Nu 45 minu
ten of 4 kilometer, slaat nagenoeg gelijk.
Wat meer gloed bewerkte de vrij
stelling voor hen, die tegen het onderwijs
bezwaar hebben, de gemoedsbezwaren.
De heer Ketelaar liet zich ook hier niet
onbetuigd en wilde, om de ontvolking
der openbare school tegen te houden,
alleen erkennen de godsdienstige over
wegende bezwaren. De Minister was den
heer Ketelaar niet. ter wille, toch was hij
het met hem eens de bezwaren moeten
het onderwijs, niet den onderwijzer gelden,
en de Kamer wilde 't woordjegods
dienstige bezwaren niet als beperking.
Een wet is toch een raar ding, zij
verbiedt b.v. op dc openbare school de
moderne ethica in de hersenen der
kinderen ie planten, b.v. dat misdadigers
louter krankzinnigen zijn. of belaste indi
vidu's, die wel moesten doen, wat ze
deden, waarmee de toerekenbaarheid en
dat ouderwetsche geweien kort weg
worden weggesmeten. Laat zoo'n onder
wijzer, die in dergelijke modernheden doet,
het evenals Bolland tot hoogleeraar bren
gen als professor der Hooge school kan hij
vrij uit enormiteiten tegen de toereken
baarheid debiteeren, zonder dat gemoeds
bezwaren der ouders hem bekommeren,
of hij ontslag behoeft te duchten.
Art. 10 deelt mede, welke formali
teiten de ouders en voogden hebben
te vervullen, wanneer ze tegen het on
derwijs zoo overwegend bezwaar heb
ben, dat, voor de keuze gesteld, ze liever
hun kinderen niet laten leeren, dan deze
naar de gewraakte school zenden.
De leerplicht-gezinde Dr. Schaepman,
vol verlangen om de wet te verbeteren,
opdat hij er voor zou kunnen stemmen,
wilde liever ernstig dan overwegend
bezwaar. Hij wilde ook de medewerking
des schoolopzieners verplichtend stellen.
De Minister was zoo vriendelijk deze
redactie-wijziging over te nemen. Is nu
het ontwerp er zoo veel smakelijker op
geworden
Meer roering bracht art. 12 teweeg,
of juister gezegd een amendement Ke
telaar en later een amendement van
der Zwaag. liet art. maakte den ouders
bekend om welke redenen hunne lie
velingen tijdelijk de seiiool mogen ver
en. Sub. 5wordt daar als voor
de wet geldige reden genoemd o. m.
vervulling van godsdienstplichten. Dc
heer Ketelaar wilde daar bijvoegenhet
gewone katechitisch onderwijs niet in
begrepen. Dat was om dit onderwijs
loveel mogelijk builen de gewone
'hooluren le doen plaats hebben. Die
heer heeft zeker nooit nota gehouden
de parochiale indeeling ten platte
lande, anders zou hjj kunnen weten, dat
parochies zijn, die 4 of 5 burgerlijke
gemeenten omvatten, elk met een of
openbare scholen. Hoe regelt deze
Hoogmogende aldaar hel katechitisch
onderwijs buiten de schooluren Hij
echter zoo goed, desverlangd, voor
de voorbereiding tot dc eerste H. Com
munie eene uitzondering te maken. Wel
vriendelijk
Hierop trad de heer Mnlsaerls in het
krijt en riep uitZiel ge, daar gaat het
nu heen. Eerst treedt men in de rech
ten der ouders, nu al in dc rechten
der Kerk. En Dr. Vermeulen wees op
de monstruositeit, dal de Kamer zou
uitmaken of en hoe lang die vrijstelling
lot de eerste H. Communie dienen mag.
De beer Ketelaar had het echter zoo
kwaad niet bedoeld en borg het
amendement weer in zijn portefeuille.
Een ander amendement van hetzelfde
lid luidt, dat geen scholier langer dan
5 schooltijden achtereen van de school
mag verwijderd blijven, zonder toestem
ming van den arrond. schoolopziener.
Die mannen krijgen druk werk!
Alinea 4: tijdelijk verzuim om werk
zaamheden voor landbouw, tuinbouw,
veehouding of veenderij, vergund door
deu schoolopziener zette den heer van
der Zwaag in gloed. Vergunning van
schoolverzuim wegens veldarbeid, met
name den ongezonden veenarbeid zes
weken lang dat nooitDat stuurt
het klassikaal onderwijs ten platte
lande in de war. Al zouden alle socialen
voor de wet zijn, dan is hij er legen,
wanneer de veldarbeid blijft. Bovendien
werkt de zoogenoemde koppeiarbeid zoo
verontzedelijkenii. En wal de ouders be
treft voor hen is de kinderarbeid te
missen. Lijden zij er onder, welnu, door
het lijden tot de heerlijkheid is de leuze.
Dit pleidooi voor hel kind was toch
aan meer dan een ioorstander der wet
al te kras, al was de vertegenwoordiger
van 't landelijk district Enkhuizen de
heer Kool tegen kinderarbeid in
schooltijd, want die is nadeelig, ook
voor volksonderwijs. Maar begrijpen zij
dan niet, dat de ontlasting van het kind
bij veldarbeid, gelijk slaat met zwaarder
arbeid-belasting der vrouw V Want het
werk moet gebeuren.
Kinderarbeid is te missen, ook voor
de oudersveluarbeid-verbod aan kin
deren zal de aanvoer van werkkrachten
op de arbeidsmarkt verminderen
daardoor te komen tot verliooging
loon enz., vond steun bij de heeren van
Gilse, Rethaan Makaré en Pijtersen. De
heer Ketelaar wilde de vrijstelling fakul-
tatief en de Ged. Stat. 't laten regelen.
De heer Tydeman wenschte regeling
door de gemeenteraden, den schoolop
ziener gehoord, behoudens goedkeuring
van Ged. Stat. De heer Roessingh achtte
het thuisblijven van de kinderen in de
veenen dikwijls ten behoeve der ouders
in het veld van welke verklaring de
Minister akte nam.
Het slot is, dat het diepingrijpende
amendement v. d. Zwaag werd verwor
pen en de araendementen en sub-amen
dementen, die er zich om heen groepten,
insgelijks, zoodat het schoolverzuim we
gens veldarbeid gehandhaafd bleef.
cees had de heer Ketelaar evenmin
op zijn amendement, niet meer dan 5
keur van school, als tuchtmiddel. Na
dit debal kwam er meer gang inarl.
13, 14, 15 waren er snel door. Mei arl.
lü hokte 't weer, om 't schoolhoofd de be
voegdheid om tijdelijk verlof te geven.
een kleine wijziging wordt dit aan
genomen.
In dit debat, zooals onz<- lezers be-
curen, mengde zich de Rechterzijde
niet. Zij veroordeelt het op de vrijheid
inbreuk-makend ontwerp wil deze Ro-
goering den dag beleven, waarop liet
-vordt aangenomen, dan mogen hare
'rienden haar helpen, om dit partijwerk
iiuuilix voor bei Je oorlogvoerende partijen om
zicli xclven zonder liarlalocht al te vragen,
waarvoor zij strijden.
Mol dit doel en mei bet oog op de vortelco-
ringen van verscheidene liriUcllo staatslieden,
dat do oorlog hegonnoo wua mot het vooraf
beraamde doel om het gezag dor Koningin in
Zuid-Alrika te ondermijnen, beschouwen wjj
't als onzen plicht plechtig lo verklaren, dat
de oorlog enkel en alleen ondernomen werd
als een defensieve maatregel tot waarborging
van de onalhankelijkheid der republiek, als
een touvereine internationale slant. Hjj is
«Heen voorlgezet, om de oabetwialbara onaf
hankelijkheid van de beide republieken als
ermg I
BUITENLAND.
Meer en meer begint men in Duitsch-
land in le zien, dat het aannemen lier
vlootwet met grootc financierde bezwa
ren zal gepaard gaan, en zelfs dc hef
tigste voorstanders der wet beginnen
reeds een toontje lager te zingen, nu
het er op aankomt uit le maken, wie
dc vermeerderde kosten voor de viool
zal betalen. Vooral het achterwege blij
ven van ophelderingen van de Regee
ring baarl ongerustheid men begrijpt
dan ook algemeen, dal nieuwe en druk
kende belastingen het onmiddellijk uit
vloeisel zullen zijn van de aanneming
dezer onpopulaire wet. Geen wonder
dan ook, dal hel Centrum van geen
vioolplannen wil welen, zoolang niet
de Regeering blijk gegeven heeft van
hare bedoelingen, en den weg heeft aan
gewezen hoe in dezen aan de groote
sommen te komen. Naar alle waar
schijnlijkheid zullen de Agrariërs vóór
stemmen, indien ten minste het wets
ontwerp op de vleeschkeuring wordt
aangenomen, van welk ontwerp zij veel
verwachten voor den Duitschen land
bouwersstand. En daar bet niet onmo
gelijk is, dal bij verwerping der vloot
wet dc ontbinding van den Hijksdag
zal volgen, tracht de Regcering de pu
blieke opinie zooveel mogelijk voor zich
le winnen, door ha."."- voor te houden,
dat juist door 't gemis cener groote
vloot Duitschland weinig vruchten heelt
kunnen plukken van hare builenlandsche
politiek. Of dit het ontwerp veel zal
baten
De eerw, paters Assumptionisten zul
len in hooger beroep gaan tegen het
arrest van het Hof van Appel, dat dc
Congregatie ontbonden verklaarde en
tot geringe boelen veroordeeld heeft.
Voor de hisSc uippen en andere geeste
lijken, wier traktement door de Fransche
Regeering is ingehouden, is tot nu
G5UU0 francs ingeschrevende inschrij
vingen, door de Croix geopznd, zijn
thans gesloten.
Bij den Franschen Senaat is thans
eene amnestiewet in behandeling, waarhij
aan Zola, Picquarl e. a. amnestie zal
worden verleend. Dit schijnt den heeren
echter weinig te passen, daar zij, Zola,
Picquart, Joseph Reinach en Dreyfus,
thans protesteeren tegen deze wet in
brieven, gericht aan den voorzitter der
Senaatscommissie.
Het in 'l laatst der vorige week ver
spreide gerucht als zouden de beide
presidenten der Bóeren-Republieken langs
telegraphischen weg vredesonderhande
lingen hebben aangeboden op den grond
slag van de onafhankelijkheid der Repu
blieken, is door de Engelsehe Regeering
bevestigd. In het Hoogerhuis las lord
Salisbury de volgende dépêche voor, die
ontvangen was van Steyn en Kruger
van Bloemfontein, onder dagteekening
5 Maart:
,Het bloed van duizenden, die geleden
beu door den oorlog, hel vooruitzicht var
reelen en econoniischen ondergang, waarmede
Zuid-Alrika nu bedreigd wordt, maakt het
Op doze v<
erkriigen, dat d
een zjjn wjj vcrlan-
le zien, tcrwjjl wan-
-iog hostalen ia de
elden dezo verklaring vroeger af le
dal wü vreesden, dat zoolang het
ao onze zijde was en onze slrijd-
erdedigende stellingen innamen, ver
bied der Britsche koloniën, zulke
n het eergevoel van hot Britsche
ws, nu hot prof
il Hrilsc
Irijdkrai
e gevangenneming van
wij dientengevolge gc-
itellingen to ontruimen,
-hjj. Wjj kunnen nu niet langer
aarzelen aan de Britsche regeering en natie
duidoljjk kenbaar te maken, in lint anngezient
wjj strijden en op welke voorwaarden wjj bereid
Daurrm deed Salisbury voorlezing van
het. antwoord der Britsche Regeering,
waarin deze natuurlijk poseerde als de
verdrukte onschuld, en ten slotle ver
klaarde, dat zij niet bereid is toe te
stemmen in de onafhankelijkheid hetzij
van Transvaal, hetzij van den Vrijstaat.
Zeer waarschijnlijk zal de vredesbe
weging, die zich meer en meer baan
begint te breken, de Engelsehe Regee
ring er wel toe brengen, ook in haar
eigen welbegrepen belang, iets water
bij den politieken wijn le doen.
Uit Washington werd Maandag reeds
geseind
Er bestaat reden om te gelooven, dat
de regeering der Ver. Staten hare goede
diensten bewijst aan Groot-Brittannië en
de Zuid-Afrikaansche Republieken. Hare
bemoeiing heeft echter niet den vorm
aangenomen van een aanbod tol bemid
deling, waarvan Grool-Brittanniê afkee-
rig zou zijn, en dat door de Vereenigde
Slaten niet uil eigen beweging zou wor
den gedaan, voordat men er zeker van
was, dat een dergeljjk aanbod voor beide
oorlogvoerenden aannemelijk zou zijn. De
regeering der Vereenigde Staten zou
echter zeer goed kunnen dienen als be
middelaar voor het overbrengen van een
opwekking tot vrede of van een verzoek
orn ingelicht te worden omtrent de
voorwaarden, waarop vrede verkregen
zou kunnen worden.
Hierbij sluit zich gunstig aan het vol
gende draadbericht uit Berlijn.
Naar aanleidingTan het Reuter-bericht
uit Durban, dat Duitschland het verzoek
v.in de Tranvaalsche regeering om inter
ventie van de hand heeft gewezen, merkt
't Wolff-bureau op Volgens door ons
ingewonnen inlichtingen is bovenstaand
bericht valsch en de toedracht van de
zaak veeleer als volgtDe regeeringen
van beide Zuid-Afrikaansche republieken
hadden door de consuls jr "Pretoria tot
een reeks van groote, /'un grootere der
kleine staten, verzoeken om vriendschap
pelijke bemiddeling gericht. Dc Duitsche
regeering antwoordde daarop, dat zjj
