Katholiek Nieuws- en Advertentieblad No. 25. Zaterdag 22 September 1900. Veertiende Jaargang. DE EEMBODE voor Amersfoort, Apeldoorn, Baarn, Bameveld, Blaricum, Bussum, Driebergen, Eemnes, Harderwijk, Hilversum, Hoogland, Laren, Leusden, Naarden, Nijkerk, Soest, Stoutenburg, Veenendaal en Zeist. Verschijnt eiken ZATERDAG. Abonnementsprijs per drie Franco per post Afzonderlijke i 0,40. f 0,05. BureauBreedestraat, E 349, Amersfoort. Uitgave van de Vereeniging De Eembode. Frij» der Adeertentitn i Van 1 tot 6 regelsf0.30 Voor iederen regel meer-0.05 bureau bezorgd moeien uiterlijk Vrijdagavond Bij dit nummer behoort een bijvoegsel. Losse gedaehten over het Katholiek Congres. n. Toen de sociale kwestie, wier rumoerig geleide wij kennen, ook ten onzent zich aanmeldde, verraste zij de Katholieke denkers niet. Zij zagen in den gang der feiten de toepassing der leer en met een het doel der leiders. Met den vierden stand naar omhoog te werken, beoogden die leiders, 't zij doetrinairen, 't zij mannen van de daad, meer dan enkel het lid der Tweede Kamer van de Slalen-Gencraal op het naamkaartje van den proletariër Door politieke aktie wilden zij verkrijgen, dat de hoorn van overvloed der lusten zich omkeeren, en voortaan naar hun kant zijn voorraad uitschudden zoude. Wat zoo nu en dan in den vreemde voorviel, was echter geen te mooie be lichtingvan hel vraagstuk. De wetenschap, in den waan, dat zij nagenoeg alles om- vademt, wilde reddings-loestcl worden, want zy duchtte gevaar bij de uitschud- dings-operalie eene andere zijde uit, De Staathuishoudkunde spande zich er voor, zette axioma's vast, alsof ze onver plaatsbare mijlsteenen waren, en trok konklusiên tot effening van den weg en ter voorkoming van het hrlsbrekend gevaar. Edoch de uitkomsten faalden. De konklusiên werden afgebroken door andere wijzen sommigen, minder theo retisch maar meer praktisch onderlegd, wilden aanstonds heensturen op de uilkomsten, en zoo haastig mogelijk de sappige vruchten plukkenoat was je de ware wetenschap, de echte. Wal al systemen en praktische handleidingen, aan kometen gelijk, doken opEn met de voorzichtigheid in hun wegen, vaak aan dat slag van lui eigen, meer dan aan de kinderen des lichts, beproefden zjj het met het vereenigingsleven. Wat hebben onze tijdgenooten daarvan reeds beleefd kommunisten, internatio nalisten, sociaal-demokraten, anarchisten, nihilistende staalkaart bood enkel verschil in wat hooger of wat getemperd rood, de kleur van bloed en vuur, twee factoren onmisbaar geheeten bij het zuiveringsproces der maatschappij, nog verrot in de XlXe eeuw. Ten onzent belastte zich de sociaal-demokratie met het roeren van de heksenketels en 't beroeren van den bodera. De bond fun geerde als hoofd-kommando. werkstakers leverden 't voorpostengevecht in den strijd van arbeid tegen kapitaal. Kollektivisme, landnationalismc, de Slaat alles voor allen, waren vuurpijlen over dehoofden heen; voor den grooten hoop was mooier zoeklicht. Had niet de grroooote Fransche revolutie de leuze aangenomen Vrijheid, gelijkheid, broe derschap? Van dit driespan behaagde het meestede gelijkheid, en locn Proudhon zijn eigendom is diefstal losliet, meende men de vraagwat is waarheid, perfekt te kunnen oplossen. De blanke schijven gelijkelijk verdeeld, eigendom tot diefstal verklaard, hiermee was de tooverformule gevonden, die de brandkasten zou doen openspringen en 's Lands schatkist doen ledigen en meteen den titel van eigendom vernietigen. Daarna Alle* aan de Gemeenschap, het kollektivisme, alles tot individueel gebruik verhakt Wal maalde het prole tariaat hierom't Waande een breeder plaats aan den grooten disch te verove ren en wat meer van de Egyptische vlceschpotten te genieten dan enkel de geur. Maar 't pleit voor de brandkaslen- makers en voor de soliditeit der schat kisten bij het.Sesam, open U ble ven ze potdicht. lotusschen zette het kapitaal door vennootschappen enz. zijn vangarmen al verder uit, werd het cijfer der be deelden toenemend en kwam de midden stand onder den druk van boven, door 't kapitaal, en dien van onder, door het socialisme, in de lastige positie van tusschen hamer en aanbeeld. De mis standen bleven. De liberalerij kon zich met de scherpe resoluties en de rumoerige betoogingen slecht verdragen. Zij preekte vooruitgang, maar langs den bezadigden weg. Kom daarmee eens aan boord bij loonslaven, bij de lui met 't hongerloon Zij verweten dan ook, en lang niet malsch, aan de libe ralerij hare zelfzuchtige inkonsekwenlie. Terwijl de liberalerij met het socialisme één beginsel-bodem had, kleefde zij een vermomd konservalisine aan, teneinde een aderlating in de beurs, het gevaar van eene mooie positie te \erliezen, te keeren. Het socialisme echter ging door dik en dun en vlak weg op de finale aan. De liberalerij heeft zich tegenover dit verwijl nimmer voldoende gezuiverd. Zalen de Katholieken stil, latende Gods water over Gods akker stroomen In geenen deele. Al voor jaren had wijlen Mgr. Von Ketteler, bisschop van Mainz, zijn slem verheven en zijn pen gescherpt logen de lleidcnschc toestanden, die herleefden, en 't vraagstuk der arbeiders uit christelijk oogpunt beschouwd, in Engeland was vooral kardinaal Manning, die. waar hg slechts vermocht, met edele daden zijn invloedrijk woord steunde, en het vertrouwen van de maatschap pelijk misdeolden genoot lot aan zijn dood. In Frankrijk was hut graaf de Mun.die zijn inzichten omtrent het sociale vraagstuk toelichtte. Ook in Nederland sloeg de sociaal- democratie hare tenten op. Dat wij, Katholieken, die zelfs zoo'n langen tijd voor een misstand in liet vaderland werden gehouden, voor de maatschap pelijke misstanden oog en hart misten, laten we ons niet klakkeloos nageven, In meer dan een artikel van de Katholiek vestigde Broerc de aandacht op hel vraagstuk, toonde van het kwaad de diep liggende oorzaak en wees aan langs welken weg de genezing kon komen. Trouwens al rekruteerde het socialisme hier en daar katholieke arbeiders, soms een voorman, ons roomsch geslacht was doortrokken van den geest van het evangelisch woord.Zoekt eerst het Itijk Gods en Zijne gerechtigheid oil de overige dingen zullen II worden toege worpen," om niet ook hier het hoogst beginsel, den diepst liggcnden grond te overwegen. Dit woord des Hceren toch is niet enkel van toepassing op 't gees telyk leven, een stelregel van aseotiek, het gaat hooger en reikt verder, liet geidt voor polentalon en regcerings- mannen, hel is een grondregel voor de maatschappij noch de gemeenschap die Staat heel, noch de instellingen, die deze gemeenschap in 't leven heeft geroepen, kunnen straffeloos het klaarspelen, ter wijl zij dit woord bespotten als nagalm van een weggestorven grafslem. Van ons roomsch huis uitgaande, den levensweg op, hielden wij vast aan de evangelische parabel van de werklieden in den wijngaard. Daarin vernemen we van standverschil, maar niet van klas senhaat, werkeloosheid zonder betooging langs 's heeren-slraten. Er wordt niet geprofiteerd van het ruime aanbod der werkkrachten, 't loon is geen hongerloon, maar naar recht. Aan de rechtvaardig heid is ten volle voldaan, maar ook de liefde treedt naar voren, ten gunste der laatst aangekomencn. Alsdan komt de wrevel op, die het vrije gunstbetoon aan eenigen wil omwerken tot rechts titel voor allen. De parabel is als een licht, dat nog lieden het goede pad doet onderkennen dal licht straalt voor ons, Katholieken, niet te vergeefs. Onze politieke aklie wist men door de kiestabel te beknibbelen, oen ouden geesl van onverdraagzaamheid en buitensluiting tot geneugt maar op sociaal gebied konden we invloed uit oefenen en wij deden het. Zeker 't socialisme trachtte ook onder den roomschen werkmansstand zieltjes te winnen, maar de parlementaire soci alisten, zoowel als de groepmannen van de daad, verbloemen het niet, dal zij stuitten op het Katholiek verweer. Wij herinnerden ons Ier rechter ure, dal afzonderlijk operoeren den vijand uiet verslaat, maar een organisatie van krachten, het vereenigingsleven geboden was. Heeds de Encycliek „over de Christelijke inrichting der Stalen'' gaf vingerwijzingen in deze richting, edoch aan een bundel lichtstralen gelijk ver scheen de Encycliek Iterum Novarum. Zjj erkende de misstanden en de noo- dun, wees op het knpitalismo, ijzig door zelfzucht, en wees op het gevaar door 't socialisme in zijn schoot verborgen. Andermaal had do Kerk de eenig steek houdende middelen tot genezing aan de hand gedaan, andermaal had zij, don harmliartigen Samaritaan gelijk, olie en balsem gegoten in de wonden dor half ontzielde menschheid. Nog eens ging ware hervorming van de Kerk uit, nu op sociaal gebied. BUITENLAND. Om zich eenig denkbeeld te maken omtrent den alierdroevigsten toestand, waarin op vele plaatsen in China de Christenen en vooral de Missionarissen laten we hier een schrijven olgon den Tin •Gen. uit Zuïd-Chansi Iloogcerw. pater van de Burg!, provin ciaal der Minderbroeders in Nederland, onder dagteekening 10 Juli l'JOO toe gezonden. Hel luidt als volgt: Jinpsto jdiog vnn de geheel ons vicariaat, lo licl laatst van Juni werden overal plakkaten aangeplakt mei aan- van China tegen de I Den 7en Juli werd onze residentie en dB bijna voltooide kerk in de stad Lou-ngao-lou gepluu- en geheel vornield. Denzelfden avond on- ing het klein aeminarie met de kerk en de illde lot. Eveuzoo geschiedde met het grootste gedeelte der kapellen en woningen in •rschillende Christengemeenten. Monseig- is nu ergens in de bergen en heelt geen gelegenheid tot schrijven, daar Z. D. H. door heidenen omsingeld is. De Christenen wen* >n d iar alles aan om Ugr. en zichzelven te 'rdedigen. Pater Hilarion en broeder Bonifa- us zyn hj) den Bisschop. Met de paters Uerardus, Cassianus en Ser- us beo ik naar het groote Christendorp Ma teliang gevlucht, waar pater Norbertos pas toor Is. De Christenen verdedigen deze plaats. Pater Christophorus is in een nnbijzgad dorp ook voorloapig veilig. Maar dit alles ia slechla vonrloopig, want wij weten niet, wat ons lot zal zijn Bijna alle Christenen worden o( zjjn reeds van alles beroofd, zoodat zy aan den hongerdood zjjn overgeleverd. Ditzelfde lot dailige wyze helpt. Menschelijker wijze geapro- moord, dan toch zeker door honger en ellende om te komen. Uoda H. Wil geschiede I Mochten er eenigen van ons overblijven, dan zal tocli do toestand voor hen hachelijk zijn alles verwoest en geplunderd, geen gold eo ook geen middel om hel hier te krjjgen. De bidden en gelief onze fimilitln in te lichten. meer zeker. Op bet feest der HH. Martelaren san (lorkum dachten wjj zeker, dat ons einde gekomen wasmaar O. L. Heer baelt ons nog willen sparen. Voor boclang? Vaarwel, Hoogeerw. pater; laat O. L. Heer ons in loven, en beb ik gelegenheid, dan zal ik zoo spoedig mogeljjk achrjjven. Ik weet echter niel, ol zelfs deze brief zijn bestemming zal Juist krijg >k bericht van pater Ivo. Hjj meldt, dat ook bjj hem alles geplunderd en verwoest is. Wat bet ongeluk vereigert, is, dat de hongersnood daar reeds is uitgebroken en, indien de heidenen niet plunderden, de toch niets te eten zonden Alle pa ers groeten UHEw. Geen tijd beb- meer te schrjjven, lerwjjl daaren- gescbrevene toch al treurig genoeg FEUILLETON. Het geweigerd duel. (Slot.) Daarbij bleef hÜ onverzettelijk. De gevol gen van bat weigeren des dnels waren ech ter voor hem, zooals by zelf ook wel begreep, noodlottig. Plaats en toekomst verdwenen met één slag. Hel geval bad overal veel ophef verwekt, ja zelfs een penoenstryd in de pers doen ontslaan. Hoc velen ook Scholiere handelwijze hevig afkeur den, waren er toch ook verstandige lieden, die hem begrepen en zjjn zedeljjkeu moed prezen, al hiel den zy zyn handelwijze ook voor dwaas ten opzich te zjjner persoonlijke toekomst. Een klein aantal echter waren er, die het met hem eens wa onder hen vooral de geestelijke herder van stadje; deze beleelde zeer veel vreugde den man die Gods geboden hooger schatte dan die der menscheo. Deze vrienden maakten hem den •trjjd om een nieuwen levensstaat gemakkelijker. Ten gevolge zjjner kennis eo bekwaamheid vond hy weldra brood en een vaste plaats als iospec- tenr bjj den bouw der spoorwegbruggen. Na- tourljjk had bjj hel stadje G. spoedig na z(jn gedwongen ontslag verlaten en was in Auguitui van dat jaar ar voor een paar dagen heenge- fs.a drukkende Augustusdag lag over het land schap. Juist vierde men den verjaardag var den vorst, en de parades en feestelijkheder vonden hnn glanspunt in een groot diner waaraan de voornaamste der burgerlijke er militaire ambtenaren, het officierskorps, als l. Ook Si spijl zjjoer bruid. Het feestdiner werd in den laten namiddag op een vreeseljjke manier onderbroken. De trekken. Het klinken der glazen werd over troffen door den ratelenden donderbijna onaf gebroken schoot de bliksem door de lucht. Het daglicht werd verduisterd en een geweldige regen plaste neer. Plotseling viel het regenwater als een dicht pordjjn de ramen langs, één brui sende watermassa. .Een wolkbreuk 1" riep meu onthutst uit en ieder sprong van zjjn stoel opreeds klonken de klokken in stormgeini. „Dat geldt de voorstad!" Alles greep naar hoed, helm en degen en weldra was de zaal verlaten. Scholier kwam met den pastoor, dien hij tovergeefs had trachten te overreden zich wegens zjjn ouderdom toch niet in het weer te wagen, als een der eersten op de plaats des onheils aan. De toenmalige vesting G. bestond uit twee met torens en muren voorziene bergen, waar tusschen een tameljjk breede stroom door zich een diep dal bevond. Aan den hoogen oever kant was de stad tegen den berg opgebouwd. Tevens weid de bovenloop van liet water door kundig aangelegde kanalen zoo aangewend, dat vesting, in geval van nood door overstrooming tegen een vyandeljjken aanval beschermd kon worden. Dit diep gelegen deel der stad, dat als een wigge in het kanaal- en stroomgebied drong, was meer dan eens ernstig bedreigd geworden door de luimen van den bergstroom. Daarom was het gedeelte, dat het meest aan hel gevaar was blootgesteld, door een tame lijk sterken djjk beveiligd. Verder naar boven, zag men de monding van een afvoerkanaal, dat gewoonlijk door een zware, breede slnis werd afgesloten. Daar reeds sedert eenige da gen hevige onweders in het hoog-gebergte felle regens hadden doen ontstaan, steeg het water in den stroom, die men meestentijds droogvoets kon doorgaan, zeer hoog. Thans bood de ri vier een onbeschi ijlelijken aanblik. De woeste golven eener dikke, geelachtige wi stuwdei balken. en vernielde voorwerpen. Bruisend en schuimend joegen de wilde golven voort. Nog steeds viel de regen bjj stioomen een lelie storm joeg de golven voort en tusschen rolde de donder. De hooge sti brug, die de voorstad verbond met liet nabij gelegen gehucht, stak uauweljjke een hanc* ten binnendrong. Nog hield de djjk bet ui zonder welke de geheele voorstad ten prooi Daar echter Je stroom bij de sluis eene bocht maakte en van daar zjjn geheele woede op den djjk koelde, begon deze laatste, in weer wil van de rustelooze pogingen van den nieuw- benoemden kapitein van Bahlen en zjjne man schappen, bedenkelijke schenren te vertoonen. uit!" riep de pastoor, „de sluis moet open, ol alles is verloren!" Babler Irok de schouders op. „Wie zou zulk een waagstuk aandurven! Dat is zelfs den moedigste oomogeljjk, bet zou God verzoeken zjjnantwoordde hjj, op de golven wijzend, die door den val en het wegspoelen van een groot hontvlot onheilspellend verder rolden. „Ik zal het wagen, kapi'ein, en God zal .ujj bijstaan. In Zjjnennaam en te Zijner eere wil ik heden ons duel uitvechten, mijnheer van Bahlen! Uwen zegen, eerwaarde!" fluisterde Scholier een oogenblik het hoold voor den priester bui geud, die bet met zjjn bevende baud aanraakte reeda was by ia eene ooot gesprongen, welke plaats gereed lagen voor mogelyk ge- au Jen kant des waters. Nog voor iemand opgewonden, angstige menigte zijn doel begreep of bet kon beletten, roeide de man met krachtige armeo zyn boot door Iven. Het was een indrukwekkende aan blikken te zjjn onttrokken, maar steeds weder verschijnend en de boot met ijzeren arm voor waarts dwingend, gelokte bel Scholier als door een wonder de sluis te bereiken, welker kop donker uit de golven opstak. Hjj greep er zich aan vast nu stond bjj er boven op met reuzenkracht draaide bjj den bont om. Nu is bet uit. De grootste wa termassa loopt in bet kanaalde djjk en met deze de voorstad, de bezitting en het leven vau vele menscheu zyn gered! Daar klinkt een ontzaglijke kreet als uit ééu borst. De redder is voor altjjd verlorenDe plotselinge, wilde watermassa heeft hem tan de slnis geslingerd. De groote woede van bet water maakte het onmogelijk hnlp te bieden en een tweede held voor den strjjd met de golven bood zieh niet aan. Aan gene zijde van het graf ontving de edele man bel looo, bjj die voor God en de plicht dee naasten zjjn leven niet ontzag, dat hy niet veil gehad had voor een onxionige instelling der maatschappij.

Historische kranten - Archief Eemland

De Eembode | 1900 | | pagina 1