Katholiek Nieuws- en Advertentieblad
No. 44.
Zaterdag 1 Februari 1902.
Vijftiende Jaargang.
DE EEMBODE
voor Amersfoort, Apeldoorn, Baarn, Barneveld, Blaricum, Bussum, Driebergen, Eemnes, Harderwijk, Hilversum, Hoogland,
Laren, Leusden, Naarden, Nijkerk, Soest, Stoutenburg, Veenendaal en Zeist.
Verschijnt eiken ZATERDAG.
abonaom entnprij t per drie n
Franco per po*t
Af'.onderljjke
BureauBreedestraat18 Amersfoort.
Uitgave van de Vereenlglng De Eembode.
Vrije der Adverteutitni
Van 1 tot 6regel«f0.30
Voor icderon regel meer- 0.05
'Corrospondentlfn on Advortentiltn moeien uiterlijk Vrijdagavond
Feestgaven
voor Z. H. den PAUS.
Vorige 10ati
M. V. L. Uit eerbied en Welde voor
Z. H. Paos Leo XIIIi
P. H. K. Ter eere van den H. Joiel
D. B. Tot eer «ao God en als bljjk
van liefde jegens Paos eo Kerk
Den grooten Paus Ie zien, te spreken
Ontroert het hart, vergeet men niet
Die offer! voor den Paus geniel
Nog meer, dat is der llofdo teekeo,
Waarin Godsloon verborgen is.
N. N. Tol zekere' intentie'
J. L. G. W. Voor regen
N. N. Tot lafenis der zielen van dier-
N. N. Hulde aan Z. H. Paus Leo XIII
den Koning van Rome
Uit deo spaarpot van een kleinen jongen
M. A. Hulde aan Z. H. den Paus
Pb. A. K. Voor don H. Vader
Van een Pelgrim
N. N
H. a. H. Voor den H. Vader
H. D
J. F. Voor Z. H. Paus Leo XIII
Van C. K. Tol zekere intentie
M. G. Als hlük van hulde by 's Pausen
zilveren leest
H. A. v. B. Uit eerbied en liefdevoor
oozen H. Vader Paus Leo XIII
Vao R
N. N. Leve Z. H. de Paus I
B. Tb. Uit liefde
Th. V
- - e Speravi
-J. d. E
llulc
Pans Leo XIII
van de H. Drievu'
H. A. Z. H.
W. S. Ter
J. M. Ier cere van St. Barbari
Hat eerste jaar der XX' eeuw.
V. (Slot.)
In Amerika Hel revolverschot van
Czolgosz trol, en in de gevolgen doodelijk,
den President der Vereenigde Stalen.
Hel zegt luide, dat in 't meest demo
cratisch land, een door 't volk gekozen
Staatshoofd zoo inin veilig is voor den
wilden anarchist, als elders een monarch
bij de gratie Gods. Leer en praktijk der
woeste sekte is, icdoren offlcieelen gezag
hebber uil de rij der levenden te glooien.
.Met wat recht? Vraag aan een tijger
met wat recht hij een weerlooze bespringt.
Met wat baat? Och, op slag verving de
vice-president Roosevelt den verslagene.
Mac Kinley was populairbevrijdde
hij niet Cuba en annexeerde hij niet de
Philippijnen Redevoerde hij niet op de
Tentoonstelling van Pan-Amerika, tc
Buffalo, over vloo'uitbreiding en verrui
ming van afzet gebied
Volbloed ManroC-man deed hij ook
aan uitzettings-politiek, weerde door zijn
Tariefwet den invoer uit Europa, ten
bate der industrie in eigen land. Op en-
top Amerikaan, en toch door een
moordend schot van den anarchist geveld I
Roosevelt, populair door meedoen op
Cuba, volgt zjjn politiek, ook de toelating
van paardenuitvoer, Engeland's gewild
artikel in zijn stiijd tegen de Boeren.
Nog aan te stippen, hoe de milliardairs
door Trusts de macht van 't vereenigd
kapitaal wilden doen uitkomen. Alleen
de groot-industrie mag leven, wat daar
builen staat is goed voor depót-houder
of zetbaas. Praktisch, maar akelig ant
woord op hetProletariërs, vercenigt u
Ook te vermelden bet fiasco van Pan-
Amerika, dat zoo'n grootich perspektief
opende, en niet te vergelen, dat, al viel
den Yankees Aquinaldo door list in
handen, het oorlogsvuur op de Philip
pijnen nog in vollen gloed is.
Naar oude zeden kunnen de Repu
blieken van Amerika t nooit stellen
zonder opstand. In Columbia, waar 't
katholiek element nog kracht heeft, was
't ultra-liberale Venezuela bezig de mal
contenten lot opstand op te hitsen.
Oorlog tusschen beide Staten, met wei
nig voordeel voor de Venezolanen, wier
President, Castro, bijna zijn zetel verloor.
Bijna, want hij bleef, en beleedigde onder
danen van Keizer Wilhelm, die er eenige
oorlogsschepen heenzond.
Duitschlands toekomst ligt op de
wateren
Chili leed aan anncxatic-lusi. Wan
neer men gelijk deze Republiek in de
lengte is uitgegroeid, dan wenscht men
ook een uitzetting in de breedte, welke
daar alleen is te vinden door aan Argen
tinië eenige declen te ontnemen. Toch
bleef 't nog vrede, hoewel beide Staten
tot de tanden zich wapenden.
Maar in het eerste jaar der XXe eeuw
gaarde de Kerk martclpalmen, in Zuid-
Amerika geplukt in 'l deel van Brazilië,
waar wilde stammen nog verblijven.
Deze overvielen Missionarissen-Kapuejj-
in en brachten zu gruwzaam ter dood.
Aan 't begin gel(jk aan 't eind der
ceuw, altijd de oude Satan, moordenaar
af den beginne. Ook aan 't begin
wel als aan 't einde der eeuw liet
triomflied van 's Ueeren Bruid op de
martelaarsgraven neergeknield .- U belijdt
over de geheele aarde, de heilige Kerk
U, Glorie-Koning Christus I
In 'l donkere werelddeel Ier Noord
kust een konüiktje vuil Marokko met
Spanje, en ook met de Fransche troepen
in Algiers. De omarming van Frankrijk
en Italië, waarvan de spits is gekeerd
tegen Marokko en Tripoli, geeft metter
tijd wel meer stof voor de kronykpen.
Recht door nu naar Zuid-Alrika; wc
brengen er 't ecresaluut aan de held
haftige Boeren, die met stalen volhar
ding, met misschien een 13,UU0 mai
weerstaan aan ruim 200,01)0 Engelscli
krijgers. Voor zijn vrijheid strijdt dat
volk der Boeren, dat onafhankelijk be
staan verdedigt met opoffering van goed,
bloed en leven. En dan zou het koude
eigenbelang elk ideaal hebben weg
gevaagd
Overtuigd dat de Brit onrecht deed
met eischen te stellen, rakende 't binnun-
landsch bestuur, verzetten zjj zich tegen
ontwrichting. Vrede willen ze, maar met
erkenning hunner onafhankelijkheid. John
Buil verbrandt hunne hoeven zij blijven
vechten hij sluit verbond met den
dood, opdat in concentratie-kampen, '1
Ijjkcnveld voor duizenden kinderen, T ras
uitstervezjj blijven vechten. Kitchener
dreigt in zijn Sepl ember proklamatie
de termijn verstrijkt en hij laat lusilleeren
en hangen, en onderwijl rukken de Boe
ren op naar Natal. Eindelijk 't blokhui-
zenstelsel, een net van forten door prik
keldraad verbonden en door garnizoen ver
dedigd de Boeren gaan echter door de
mazen heen en strijden in de Kaapkolonie.
En dan zegt koning Eduard's troon
rede, dat het oorlogsterrein inkromp I
Inkromp I cn de Kaapkolonie kwam er
bü en in Kaapstad heerscht do krijgswet.
Toch is inkrimping waar, echter tol
schade voor Engeland do bloem van
zijn leger, eerst gezonden, kromp lot een
bezending uilschot, zijn koopkracht kromp
cn eveneens blijkt, dat de linancicele draag
kracht der belastingplichtigen kromp.
Onbegrensd bleel echter de annexatie-
zucht van T kapitalisme. Wellicht heelt
echter de Kroonprins bjj zjjn koloniale
omreis in Kaapstad de hoofdplaats eencr
kolonio bezocht, waarover hij nimmer
liet hooge Ilecrschersrccht zal uitoefenen.
In Nederland en zijne koloniën weer
klonk alomnie 't feestlied en hielden
do vlaggen parade bij 't huwelijk van
II. M. Koningin Wilhelminu met Hertog
Hendrik van Mecklenburg Schwerin, den
Prins naar beur hart. In Zomermaand
vierde 't konstitutionalismo het om de
vier jaren terugkcerend hoogtij der ver
kiezingen voor de Tweede Karuer. 'I Werd
een keerpunt in de binnenlandsche poli
tiek, want dit keer overwon liet Christen-
deel der bevolking.
Hel liberalisme was verdeeld, maar
de oorzaak van haar nederlaag lag dieper.
Door Kazcrncdwang schromelijk lo ver
scherpen zelfs de eenige zoon en
het grootst getal hij een oneven broeder-
ejjfcr werd dienstplichtig verklaard
had men de mate gevuld Schooldwang,
niet minder ongemotiveerde inbrouk op
de vrijheid, onder de bekende omstan
digheden aangenomen, deed die over-
loopen.
De Katholieken gingen nog eens samen
met de oude Bondgcnootcn, er was goede
taklick hij de leiding, over 'l algemeen
goede discipline. Geen Moidag-gejocdel
was 't glanspunt, maar botereen goede
oogstdag kwam. Dal bracht een coalitie
kabinet met Dr. Kuyper aan 't hoofd,
en drie katholieke leden. Het christelijk
beginsel zal nu zijn woord meespreken in
liet staatsbeleid. Reeds vernamen we 't
voorwoord in de Troonrede, zij kondigdt
aan„Vrijmaking van 'I Onderwijs.'
„Het zedelijk karakter van 't open
baar volksleven zal op ineor afdoende
wjjze door de wet beschermd moeten
wo.den" „niet minder blijft de stof
felijke zijde van het sociale-vraagstuk
Mijne jHr. Ms.) aandacht trekken."
Ziedaar zedelijkheidsbevordering
welvaartsbescherining beschouwd als be-
hoorend lot de plichten van den Staat.
De eerste ziltingsmaandon betroffen niet
dit program, maar het begroolings-debat.
Zjj waren een succes voor 't Ministerie
en de Premier toonde hier zjjn meester
schap zjjn meesterschap, maar in andere
betcekenis, werd tevens aan de Kamer
beduid.
Een teleurstellingde Minister van
Justitie zal de galg niet weer oprichten,
op de hoogste misdaad zal dorhalve de
Staat niet de hoogste straf toepassen.
Overigens is 't ministerieel program
ne belofte. In 1902 verwachten we
oen begin van omzetting der belofte
daad.
BUITENLAND.
De Duitschc Rijksdag hield Dinsdag
een hoogst merkwaardige zitting. Aan
de orde kwam de interpellatie van het
Centrum in zake do opheffing der Jesule-
tenwet en de houding van den Bonds
raad tegenover het desbetreffend Rijks-
dugbosluil. Von Bülow hield zich daar
bij schuil en liet door graal Von Po-
sadowsky een verklaring voorlozen, die
onder gelach van het Centrum word
aangehoord. In deze verklaring werd
gezegd, „dal in uitgebreide kringen bjj de
Protcstanlsche bevolking, op grond van
geschiedkundige herinneringen, legende
wedcrtoelating van de Jesuïelen ernsti
ge bezwaren bestaan on dat dienaan
gaande tamelijk diep in hel volksgomoed
vreezc is geworteld.
Uit hol gezichtspunt dier tegenstrijdi
ge meeningen tusschen I'rolcstanUche
en Katholieke kringen over do Jesuieten-
orden, kunnen de regeeringen der sta
ten op zich zelf, eerst na een rijp en
langdurig beraad besluiten nemen tegen
over voorstellen, die de vcrundering
van don bestaanden, wetleiyken toe
stand wederstreven.
Het is te verwachten, dat de ver
bondene regeeringen nog in den loop
van dit seizoen een oplossing zullen
vinden in deze hangende aangelegen
heid."
Togen de aanwezigheid vanJesuïeten
in Duitschland bestaat in uitgebreide
kringen der Protestantsche bevolking,
volgens Posadowsky, ernstige bezorgd
heid, maar anarchisten tnogen rustig
blijven in het lieve Duitsche vaderland.
Geen wonder, dat de Centrumsleden,
de hoeren Bacliem en Spahn, met krach
tige welsprekendheid andermaal gerech
tigheid cischten tegenover de Jesuïeten.
Naar de meening van de „Germania"
heelt de dag van Dinsdag meer nog
FEUILLETON.
Deus Pacificus.
(Slot.)
2). Daar dagen cindeiyk de Kaboljenwachen
opin ongeregelde drommen komen zü de
Damalraal al, nog versterkt door vele Monoi-
keodammera en andere Noord-Hollanderi, die
zjj van den Spaarnwouderweg hebben ingehaald.
De voorhoede is reeds lot bet Klokhuis voort-
gerukt, maar deinst terug op bet onverwacht
gericht der Hoekschen, die opoienw een builend
krjjgageachreenw aanheffen. Mond en voel der
Kabeljanwachen zgn voor een oogenbllk als ge
bonden, en Simon van Adrichem ziel zich, zyns
ondanks, teruggedreven in de naawe s
«raar menscben en paarden worden opée
drongen door de aleeds aangroeiende eo
menigte, die van bet Spaarne oprokt, terwjjl
de voorhoede onbeweeglgk standhoudt, onder
hel nitgillen van „verraad I"
Een akelig gehuil slggt uit de schare o
„verreed I" gilt hol voort lol do achterst
lederen. Maar Simon van Adrichem drukt zgn
opoor tot de helft in den buik zgns paards,
brieachend opvliegt en menig, strgder op
grond werpt j glinga roept hy het Vlecscbbou-
wers- en bakkersvild tot zich en rent als eer
bezetene rond or sar den uitroep: „verraadt..
Voort mannen I... De .vgend wacht I bouwt ei
kerft I... De zege ia eoadood aan de Hoekachea I'
De Vleeschhouwers, met huo opgestroopte mou
wen, met hun lange messen aan den gordel en
de hakbjjl in de hand, dringen vooruit, door
de Bakkers, met huo lange gzeren haken, ge
volgd, eo drjjven de voorhoede mede de markt op.
Op bel woord „vcrraadl" eo het terugdein
zen van de eerste geledoren der Kabeljauwschen,
begreep de Slotvoogd, dal het tgd was, zich op
verwarring to verpletteren. Hij reed dan Ion
Burgemeester ter züde, wenkte de Hoplieden
en Dekens, die met begeerige blikken zgn be
wegingen gadesloegen, en riep nil: .LeveHaar
lem dood aan do Kabeljauwschen 1" Nauwe-
lgks konden de «trgders dat seioswoord ver
slaan hebben, ol een ratelende donder rees uit
de schare, en de Hoekschen stormden het
Zandt verder op. Claes van Adrichem (de Bur
gemeester) rjj'it nevens deo Slotvoogd voorop
de bakbglen zgn omhoog geheven, de lansen
vooruitgestoken, de zgdgeweren in de hand
gevat, de kruisbogen gespannen, en de zink-
roeren, met lood gcladeo, rusten op deo linker
arm -, de borst bggl naar wraak, naar bfuedige
wraak, en het zwaar er. galmend gekrjjsch van
deo bloeddorst overheerechl het gedraisch der
wapenen en 't bevel der Dekens, die niet bg
machte zyn, de gelederen hunner gilden geslo
ten te hondeo. Men dringt elkaar vooruit, be-
geerig om den eersten vgand te treffon de
aangrenzendo etraten werpen nog voortdurend
nienwe etrydors op de Marktterwgl moedors,
vrouwen en maagden in bavelooze kleeding eo
met loegereten haren in den omtrek zwerven,
de lacht met een akelig gekerm verrM^pdo.
en den Hemel bezwerende, den gruwel toch
niet te gedoogeo.
Nog alecbts de breedte van de Sraeedelraat
scheidt de Hoekschen van de vreesel|jke Vleesch
houwers, cn in blinde razerng gaan xg zich op
elkaoder storten, om te kerven en Ie bakken,
dat het burgerbloed in elroomeo den grond
overplantMaar op dat oogeoblik treedt een
kleine blonde knaap, met oen rood onderkleed
en oen doorechjjnend koorkleed uno, do Smeed-
straat uit en ,de Markt op tusschen de woeden
de partgen. 't Is, ol hy het krggsgeachreouw
niet beeft geboord eo do hakbyien niet ziet, die
over hem heeozwaaienwant eogelzoet is
zgo gelaat, vol vrome aandacht zgn geest, ter-
wyi zgn kleine lippen zich in 't gebed bewegen
en zgn rechterhand een grooto zilveren bel roert.
De ilrgdera staan een oogeoblik vcralomd....
Nog een koorknaap verschgnt met brandend
waslicht in de handweder eer. derde mei het
wierooksvat, en eiodelgk een priceter van het
Sinl-Jansklooiter, met alb eo etool gekleed en
bet H. Sacrament in de handen dragende. On
willekeurig dringen de voorste gelederen terug,
and hield hjj het aaobidJelgk Si
.Laat af, mannen I broeders van
Christus I laat al en plongl geen burgerbloed!...
Hoe kan de helacho vijand zóózeer u in isl
dat gg gereed staat, om elkaar le uioord
wapenen
ide, als
gereed om te treffenterwjjl de priester,
bet spreken van Davids woordeDLibera me
de sanguineus, Deus, Deus Salutis meue",
1) midden tus-cben do alrjjders treedt Dan
wenkt bg den ouderen koorknaap, die achter
hem gaat, en deze laat den zgdoo hemel neder-
vouwen; bel en wierooksvat blgven onaange-
zyt gg geen burgers van hetzelfde vaderland?
geen bewoners dezer sladï geen broedi
magen van elkaar En zoo gg u bloedig ge
wroken hebt, wal hebt gg dan gewonnen
vloek van die zgn overgebleven, deo vloek vao
het nageslacht, deo vloek van God! Zoo gg
meeul verongelijkt lo zyn o I ziehier uw
land, die voor zjjn vyaod hooit geleden ei
slorven is; ziehier Jezus Cbrialus, die ii
midden woont als de Koning des vredes, die
op dit oogeoblik, lerwgl gg gereed staat op
elkaoder in te boawen, naar een zieke gaat,
om hem te troosten en te verlichten I... Ach,
mjjn broeders I ik bezwoer liet u bjj den Rech
ter van levenden en doodaa, dien ik bier in de
haod draag, maar die eenmaal n allen zal ko
men oordeelenlegt do wapen» of, koert vreed
zaam naar uw woningen terug, begeelt u tot
den arbeid en vergeeft elkander, opdat ook God
En de priester bief mei de beide banden het
Allerboiligste omboog en aegande de schare, die
reeds begon te knielen, toen de koorknuap den
.Amenl" riep de Burgemeester Claea van
Adrichem uit, .God vergeve ons, geljjk wjj on
zen vjjsnden vergeven. De overwinning was one:
maar sparen wjj bet burgerbloed om Hem, die
zjjn bloed voor ons vergoten heelt I" Dan boog
hg hal zwaard onder den arm en volgdo bid
dend den priester, die voortging en weder
smeekte Benlgne fac Domino in bona
ooluntate tua Sionut acdt/lcentur mnri
Jerusalem 2).
Knarsetandend van spgt zag Simon van
Adrichem de woede der alrjjders bekoelen en
ook de zgnen tot vrede geetemd. Met eon ge
laat, als waarop de dnivel zjjn wezen bed ge
grift, wendde hy zich vloekend om en gebood
het bloedig Slacblerigild hem le volgoo.
Maar slechts gering was het getal dargenen,
dia aan zyn woord gehoor gavenverbaasd en
bevend boden de gelederen den priester een
doorgang en bleven hygend en beschaamd
slaanbglon en knotsen waren gedaald menig
hoofd hiog op de borst gebogen eo menige
hand sloeg eerbiedig een kruis op 't oogeoblik,
dat Ons-Heer voorbijging. Naarmeta do priester
vorderde, weken de strjjdera achteruit en sloten
zich aan bjj de lange rjj van biddenden, die
met Claes van Adrichem begon en allengs als
oen golvende stroom van de Markt do Hout
straat indrong. De booldeo waren ontdekt, do
J). Handel, o Heere I volgens uwen goeden
wil genadig met Sion, opdat de muron Jerusa
lem» herbouwd worden.