Katholiek Nieuws- en Advertentieblad
No. 35
Zaterdag 20 November 1902.
Zestiende Jaargang.
DE EEMBODE
voor Amersfoort, Apeldoorn, Baam, Barneveld, Blaricum, Bussum, Driebergen, Eemnos, Harderwijk, Hilversum, Hoogland,
Laren, Leusden, Naarden, Nijkerk, Soest, Stoutenburg, Veenendaal en Zeist.
Verschijnt eiken ZATERDAG.
Abonnementsprijs per drie meenden
Franco per poit1<),40.
Afzonderlijke nummersf 0,05.
„HET PROGRAM DER NEDERLAND
SCHE KATHOLIEKE STAATSPARTIJ
EN ONZE DEFENSIE.'
Onder bovenstaanden titel bevatte .Het
Centrum" van 22 Nov. jt. een ingezon
den hoofdartikel, dat, naar wij meenen,
ook de volle aandacht van onze lezers
verdient, wijl het de behandeling eener
staalkundige quaestie belrett, die meer
dan eenig andere de gemoederen van
verreweg het grootste deel onzes volks
in steeas toenemende mate verontrust.
In genoemd merkwaardig artikel nu
worden de beweegredenen tot die onrust
zoo welsprekend aangetoond, dat wij
het nuttig achten, hetzelve nagenoeg
in zijn geheel te rcleveeren. Slechts
enkele aanteekeningen zullen w|j ons
veroorlooven, die echter in geencn deele
als critiek mogen worden beschouwd.
Do aanhol van lint artikel in hot program
dor katholieke leden van do Twccdo Kamer
der Sleten-Genornal betrekkelijk liet leger
luidt: „Vermindoring vau linancicelo en
persoonlijke lasten mo
llr zjj opgomorki,
Katholieke partij de noodzakelijkheid
hot onderhouden van oen logor on oen vloot
wordt erkend. Maar naast dezo mot zekerheid
te inakon gevolgtrekking zegt de aangehaalde
paragraar al bitter weinig.
Men heeft hot beginsel bezuiniging o/> de
militaire uitgaven wel gesteld, maar <io wijze,
waarop dat beginsel moot worden loogopanl,
is niet aangogoven. Aanwijzingen, die «enige
leiding kunnen geven, bevat liet program
niet. Ken scherp omlijnd en juist gofnrinu
lcord plan, volgons welk men in dezo wil
arbeiden,
Tot ons leedwezen is hier de meening
van den schrijver niet geheel de onze.
't Wil ons voorkomen, dat de aange
haalde zinsnede uit het Program der
Katholieke leden van de Tweede Kamer
aan duidelijkheid al zeer weinig te wen-
schen overlaat. Wel willen we gaarne
toegeven, dat een uitvoeriger formulcering
van dit punt niet geschaad, maar ol
het veel gebaat zou hebben, meenen we
sterk te mogen betwijfelen. Waar toch
dpor de katholieke Kamerleden zoo
klaar en helder wordt aangegeven, dat
vermindering van flnancieele en per-
1 soonljjke lasten richtsnoer en doel moet
jr bljjven", en, niettegenstaande deze plech
tige verzekering dit richtsnoer en doel
zoo uit het oog verloren werd, dat tot
vermeerdering van die lasten werd mede
gewerkt, zou, naar onze bescheiden
meening, een scherper omlijning van
het bewuste artikel, die dan als een
soort prikkeldraadversperring zou moeten
dienen, evenmin genoegzaam weerstand
bieden, tenzij het een beletsel werd,
iBreedestraat, 18 Amersfoort
Uitgave van de Vereeniging De Eembode.
waardoor hij verbreking ervan ook het
politieke leven van een katholiek Kamerlid
werd afgesneden. Dan, ja, dan
vloot. En toch
von militaire wetsontwerpen door de Sinten-
GnueraAl herhaaldelijk heide opvattingen
door onze Kamerleden gehuldigd. Een vaste
gedragslijn ia niet aan te vijzen. Will in
zake de defensie door onze partij in 's Lands
vergaderzaal wordt besloten, gedaan en na
gelaten, is dikwijls geheel afhankelijk van
do omstandigheden van liet «ogenblik.
Daargelaten, dat hiermede oiwO delensio
allerminst i» gebaat, is zulk eon heen- en
weergnnn zonder koers vooreen partij immer
een min wenschclijko toestand. En deze
wordt or niet gunstiger op. bekeken lu bet
licht vim do politieke constellatie van bot
Do politiek slaat in het teeken van sociale
hervormingen. Niet iliin partij - en de katho
lieke partij allerminst wil zich tinn tin
medewerking lot hare totstandkoming ont
trekken. Er is slechts min groot bozwnnr
zij kosten geld veel geld. En hoe dit to
verkrijgen?
liet vorlioogcn van de bestaande, het In
voeren van nieuwe belastingen, het zijn
weinig sympathieke middelen, getuige de
tnin gunstige indruk, dien do aangekondigde
aceijnsvorhooging op liet gedistilleerd ge.
o zich n
begint tc
liet vraagstuk der li
Iioeds nu is gebleken dat, wat door don et-
als ecu redding uit tien nood wortlt tnogi
juicht, door den antler ais eon ramp vet
zijn bedrijf wordt beschouwd.
doel dienen ter bestrijding van de stijgende
uitgaven voor Oorlog on Marine, dan Is voor
jj- op overwinning Of althans
de volgende algcmcenc verkiezingen a
Een gegronde vrees wordt hier aan
den dag gelegd. De uitgaven voor Oor
log en Marine hebben roods zulk een
omvang genomen, dat de Minister van
Financiffn blijkbaar met de handen in
de haren woelt, en alweder naar nieuwe
middelen omziet, om zich te redden.
Blijkens de Memorie van Antwoord op
hoofdstuk I der Staalsbegrooting voor
1903 wordt verklaard, dat niet kan
worden toegegeven, dat versterking van
middelen voorshands niet urgert is.
Dus urgent, en wel zoo, dat de Regeering
ernstig overweegt of een tabakbelasting
kan geheven worden.
Zoo nijpend wordt dus de toestand
en dat alleen wegens het verslinden der
enorme schatten door Oorlog en Marine.
Zeer juist is derhalve de opmerking van
„Het Centrum", dat bij
de volgende algoineene verkiezingen der
oppositie hiermede oen krachtig wapen
in de hand gegeven wordl, dat zy zeker
niet ongebruikt zal laten. Do leuze
„duur brood ter wille van het mili-
tnirisme" zou in 1905 zeker opgeld
doen.
Voorls betoogt de schryver, dat ver
hooging van invoerrechten de kans opent
voor verdeeldheid in den boezem tier
regeeriiigsparlij vcrltooging daarvan
moet tlus_ een precaire maatregel zijn
en hoe geringer deze verhooging kan
zijn, des te beter.
nl tin voor «Ie uitvoering tier sociale 'wetten
banoodlgitn golden ook niet op andere wijze
zijn (O verkrijgen I-in ,|,t lijl.i mix mogelijk,
mits een verjitaalelng van de uitgaven In
bol grooto SiAnbdmisliotiiloii plaats grijpt.
worden bevredigd, moot hot zwaartepunt der
uitgaven worden verlegd.
Hot voor tie sociale wotgoving honondigdo
geld moot grootendoels door bezuiniging op
ito andoro staatsuitgaven wordon vurkrogon,
en daartoe komen o.i. dadopartomonton van
Oorlog Oil Marino het eerst in aanmerking,
Niet mindor dan -10 inillioau voor tin Neder-
landsclio dofontdo wordt jaarlijks door dozo
beide departomenton uitgegeven, zoodat de
militniro lasten ougovecr een vierde vim alle
Staatsuitgaven holoopcn. En voor dn koloulnle
defensie Is tie toostend nl nlot botor, daar
voor bedragen do nitgavun ruim een vierde
van do gchoolo Indische begroeting.
'adiging van Moederland t~
jaarlijks moor dnu au
t, gotaïlon din tot oriiHtlg
i stommen, nog goliool afge
zien vim hot baroikto resultant,
De tijdon, dal het zwaartepunt tlor staats
uitgaven h(J do diifensio tnoclit worilnn go-
zocht, lichten wij voorbij, nu dn rol, door
don Staat to vorvullcn, non gohoól nntlor
Vortr
schade voor tic defensie nu wij zijn
vnu overtuigd, dnt zulks mogelijk is moot
bot strovon zijn, ton oindn non onbekrompen
sociale wetgeving uiogolijk to inakon zonder
belangrijke storing in het bolastingwozon.
Zeer ter snede merkt nu de schryver
in .Het Centrum" op, dat de hierboven
aangehaalde paragraaf van het katholiek
program derhalve geheel in overeen
stemming is met zjjne beschouwing,
althans in theoriein de praktijk echter
is van een consequente toepassing niets
tc bespeuren,
Maar aan dien treurigen, onhoudbaren
toestand wcnscht hjj een einde tc zien
en biedt daarom het volgende middel
ter overweging aan.
Wil mon workolijk, tint het beginsel ver
mindering van perzoneele en flnancieele o/)'er.i
n zoude
iritig dor noodigo hervor-
Frijn dar Advertnntitn
Va» 1 tol 6 regeltfo.30
Voor iederen regel moor-0.06
CnrreiponilontiAn cn Advortenliöo moeien uitoriyk Vrijdagavond
die 1
nar mootoii toelichten
strekking on bete
volln doordrongen zijn. Zij moe
i|> non lieohion
wat zy willen mi /we zil
ion moot lint militaire vrtuj
de oogon wordon go/Ion,
inlselio en soclnla zijde van liet vraag-
not werden bestudeerd t nlot lint toch-
nlscli nillitalro, maar hot polltlok-mllltnlre
ordo worden gestold
wij eon commissi,
daarbij
lion benoemd zien.
i voorgaande - voor het moorondool uit
it-inilitnlro loden wns snmongosleld on aan
O opdracht word gogovon np don grond-
n sohorp"rnlljnd
dnsbotroffmii
'eni.ki iliioi
ding inoot geven
kathidinko party U
Het verheugt on» niet weinig te
mogen eonstatcuron, dat w(j ons in
dezo netelige quaostie geheel kunnen
vorconigen mot de zienswijze, in genoemd
orgaan zoo voortreffelijk ontwikkeld.
Alleen omtrent hot benoemen eener
commissie tot herziening van de voor
melde paragraaf van het Katholiek Pro
gram maken we eenig voorbehoud,
omdat wij vroezon, dal met het benoe
men eener zoodanige commissie de zaak
op de lange baan zou geschoven worden.
Bovendien mag hot sterk bctwyfold
worden of eene zoo scherpe omlijning
van de bewuste paragraaf zou verkregen,
dat het beoogde dool ermede kon be
reikt worden. Volgens ons heseheiden
gevoelen, ware het wenschelijker, dat
de R. K. Kiesvcrcenigingen moer door
drongen werden van de ernslige quaestie,
in bovenaangehaald artikel zoo zaak
rijk uiteengezet, dan konden doze met
het ongewijzigd Katholiek Program in
handen, het euvel bestrijden, waarop
door den schryver in .Hel Centrum"
met kracht van argumenten zoo uitmun
tend gewezen wordl.
Gaarne willen wij echter onze meening
voor eene betere prysgeven, dnar toch
hooldzaak is zoo spoedig mogelyk uit
een toestand te geraken, die inderdaad
voor onze natie onhoudbaar wordt.
BUITENLAND.
De Düitsche kanonnen-koning Fricdrlch
Krupp is Zaterdagmiddag op zjjn villa
Hügel te Essen plotseling aan eene
beroerte overleden.
Friedrich Alfred Krupp was oen zoon
van Alfred, een kleinzoon van Friedrich
Krupp den stichter der beroemde slaul-
gicleryen te Essen, do grootste ter we
reld. Hij was den 17en Februari 1854
geboren, en onder zijn bestuur, of eigen
lijk leiding want het bestuur wordt
gevoerd door oen .Directorium" heb-
bon zich de reusachtige fnbricken zeer
uitgebreid.
I locver de vaderiyke zorg van Krupp
voor zijn werklieden ging, blijkt uit het
feil, dat do firma per jaar millioen
mark uitgaf voor pensioenon, uitkoerin-
gen by ziokto onz. Dit bedrag is dubbel
zoo groot als tie Duitscho wottelyko
voorschriften olachen. Juist zyn omvang
rijke on uitstekende zorg voor zyn werk
lieden, zegt du Killn was oorzauk
dnt de sociaal-democratische propaganda
in do Krtippscho werkplaatsen geen
vnstcnvoot kon krygen en daarin is dn
verklaring gelegen van don haat, waar-
moo do party-agitatoren Krupp ver
volgden.
En juist in de laatste dagen is do
uvcrledcne zeer belasterd, wat volgen»
zijn geneesheeren zeer veel tol zyn plotio-
lingon dood heeft bijgedragen.
Met den dood van Friedrich Alfred
Krupp is de dynastie van de Esscnsche
staalkoningen uitgestorven. Uit Krupp't
huwelyk met barones Margarcto von
Endo zijn slechts twee dochters geboren.
De heer Arthur Krupp, een neef van
den overledene, zou zyn anngewozen als
hoofd van de ilrtna.
Woensdag had te Essen in tegenwoor
digheid der gehcelc bevolking de begra
fenis van Krupp plaats.
Aan het hoofd der autoriteiten volgde
de keizer to voet nchter den lykwagon
van hol sterfhuis tot aan het kerkhof,
waar hy oon indrukwekkende toespraak
hield.
Otn halfeen was de plechtigheid afgc-
loopen en vertrok de keizer naar Boriyn.
De toekomst der Kruppfabrickon is
door den overleden eigenaar leslementair
geregeld. De lirma zal voor rokoning
van mevrouw de woduwe Krupp als
eenigc erlgenamc worden voortgezol. De
gezamenlijke bezittingen mogen in de
cersle 25 jaar noch in een aandeelmaat-
schappy worden omgezet, noch worden
vervreemd. Nn den dood der tegenwoor
dige eigenares moeten de fabrieken in
eigendom aan de oudste dochter van
Krupp overgaan.
Voor zyn vertrek naar Zuid-Afrika
heeft Chamberlain in het Engelsche
Lagerhuis nog eens de quaestie der
schadeloosstellingen aan de Bocron als
volgt toegelichtde laatste wet door het
Kaapschc Parlement aangenomen, be
paalt, tlat het toegestane bedrag in de
eerste plaats bestemd zal zyn voor hen,
die loyaal zijn gebleven tydens den go-
hcelun oorlog; bljjft er nog geld ovor,
nadat hun aanspraken afgehandeld zyn,
dan ligt het in de bedoeling, hen die
zich eerst bij de opstandelingen aansloten,
maar zich later overgaven en daarna
FEUILLETON.
De kruisen op den Godsakker van
het eiland Herren-Chiemsee.
la mijne studentenjaren, zoo verhaalt oen
Dailsch dichter, deed ik in mijne vacantie con
relaje naar het prachtige Cbiemsee. Op de
eilanden in het meer stonden nog de beide
kloosters Herren- eD Frtnenwflrtb, die door
Tacsilto II gesticht werden. Reeds naren zij
geseculariseerddo prachtige, hechte gebouwen,
do fraaie kerken, spiegelden zich nog in 't meer,
dat hen nu eens kalm en rustig als een ont-
sagljjk bekken vol kwikzilver scheen te bescher
men, dan weer door boogopgezweeple golven
als een wQde zeevloed te bedreigen.
Op het grootste der eilanden in dit meer,
Herren-Chiemsee, staan, behalve het klooster,
nog andere gebouwen van voormaliga onder
zaten, die er eene afzonderlijke gemeenlc vorm
den. Hel kerkhof dezer gemeente lag dicht
bjj de kloosterkerk. Nadat ik die bescboawd
had, betrad ik ook het klooster-kerkhof. Wat
mij het eerst opviel aan den maar, was
eane reeks von zwarto houten of ijzeren kraisen,
met looden schilden, zonder grafheuvels er onder.
De meeste opschriften er op waren door den
tjjd en het weer verbleekt, zoodat ik ze nauw-
tflks kon lexea De rjj werd gesloten door een
nieuwer zwart kruis mol vergulde uiteinden cn
een nog goed bewaard gebleven schild, waarop
ik de woorden las: „Koenraail Fischer uit Hor-
renwörth, geboren ia 17C0, verdronken in 1809,
rust op den bodem van het meer." Hieruit
besloot ik, dat ook de overige overledenen,
voor wie deze rjj van kruisen waB opgericht,
hun graf gevonden hadden in do Cbiemsee.
Eerst toen ik wilde heengaan, bemerkte ik
dicht bjj het laatste kruis, achter een jenever-
bessenboom, die met volln bladeren en bessen
tegen den kerkhofmuur aangroeide, een ouden
man mei sneeuwwit haar, die daar ia de schaduw
zat en ionig bad, zonder op le zien of iels Ie
hooren. Ik wilde zijn gebed niet sloren en be
schouwde lang zjjn eerbiedwaardige gestalte,
gehold ia grauwen kiel, zijn in zich zelf gekeerd
wezen, zjjne goed onderhouden, niet onedelo
gelaatstrekken, die echter de sporen van den
onderdom en harden arbeid droegen.
Na een poosje stond hjj moeilijk op, nam
zjjnen stok van den grond cu nu bemerkte ik
bjj zjjne eerste schreden en bjj eeuen blik op
zijne oogen, dat hjj blind was. Hjj wilde verder
gaan, doch scheen zich le stooten aan een
gralzerk. Uit vrees, dal hy daarover zon vallen,
vatte ik hem bp den arm en oprak:
,Gg scbynl blind te zyn, goede oudo mno,
laat my u by den arm houdon, ik zal n buiten
het kerkhof brengen."
,Ik dank n, goede heer, want dat schjjot ge
volgens uwe spraak te tyu," antwoordde de
Kryaaard, „maar ik heb uwe hulp niet noodig
dagelijks ga Ik dezen weg cu ken hem als myn
eigene kamer, doch heden dacht ik niet aan
dezen grafzerk en stiet er tegennu gaat 't
weer verder zonder ongevallen, en de visschers-
bnl, waarin ik woon, staat dicht by het klooster."
.Wat voert u dan dagelyka hierheen vroog
ik den grüsnard, ,gy bidt hier zeker 't liefst
voor vrouw en kiodereo, voor al uwe bloed
verwanten, dia gü hier begraven hebt?"
„Ach, God moge het mij vergevenriep by
nit en zyne stem klonk aangedaan, „voor do
anderen bid ik slechts weinig, steeds bid ik
voor iemand, die niet hier in de kalme aardo
rust, maar ginds iu het wilde meer begraven
ligt, voor myn ongelukkigen zoon Koonraad.'1
Ik vermoedde, dal dit de Koenraad moest
zyn, wien het laatst geplante kruis zonder graf
heuvel ginds aan den muur aangaf. De grjjsaard
scheen diep bedroefd, maar levens zoo stil
onderworpen aan GoiIb wil, dat ik myne nieuws
gierigheid niet langer kon bedwingen oo hom
nader ondervroeg over het lot zyos zoons.
Een oogenblik zweeg hjj, en sprak toen: ,U
schyot mg een goede en medeiydonde beer toe,
ook is bst nog vroeg en thuis heb ik toch niets
meer te doen. Daarom zal ik u gaarne de treu
rige geschiedenis ven mynon zoon verhalen."
Hy ging thans met my van hel kerkhof weg
en zocht naar eene bank, welke onder schaduw-
ryke linden er voor stond. Wy gingen zitten
en bjj begon:
„Ik ben hier vissriior geweest en had levens
het vischrocht van hot klooster op een groot
gedeelte van het Clilommoer in pacht. Myne
verdiensten waren goed. inga huis werd goed
beheerd, en ik kon mot myne beide zoon»,
Marlijn en Koenraad. die my trouw hielpen In
myn beroep, zonder zorgen leven. Myno vrouw
wna reods gestorven,loon myne klntloron nog
minderjarig waren, aan hen beleefde ik het
grootste genoegen. Da oudste, Marlyn, was Uil,
Vlijtig en zeer vroomdn jongste, Koenraad,
was steeds vroolyk en opgewekt, ging weliswaar
lierer ten dans dan naar dn kerk, maar bezat
toeh hot beste hart lor wereld en oud en jong
op de eilanden cn aan het meer mochten hom
gaarne lydeo. Beide zoons bielpen my flink by
myne dagtaak nu eona by bet roeien, dan weer
by hel visschen.
Ongeveer tien jaar geleden werd het zeer
druk op ons eiland en van het voorjaar tot
in den herfst kwamen non menigte inooschen
naar ons eiland too. Toen leofdo in hot klooster
hier een man, dien men pator Placidns noemde,
en die eerlyds oen zeer bekwaam dokter was
maar zich nithet openbare leven in dit klooster te
ruggetrokken bad. Esnigo zeer gelnkkige genezin.
gen, welke bij by eenigo zieken aangebracht had,
haddon epoedig zyn goodon naam vorbreld
voor alle zieken uit de dorpen om het meer
werd bjj hem hnlp gezocht, welke hy gaarne
koileloos verschafte.
Hel vertrouwen in inlk een vromen dokter
ellen,
Hy v
buurt. En zells uit de plaatsen, waar een dokter
was, bracht raeo in het schoono jaargetijde
zieken naar hier, om by pater l'lscidus genezing
te vindon. Nu gebonrdo het, dat op St. Poter en
Paul, toen liet feest ran Korkwyding de» kloos
ters gevierd werd, niet enkel verscheidene zieken
met hunne begeleider», tnsar ook vele land-
deel der zieken had reeds weder het eiland
verlaten, en van de boeren bloot slechts eon
troepje over, om In tin kloasterherberg te vor-
toovoo. Daar zy echter daar niet mochten
den namiddag allen naar
sn dit wel te mogen doen.
Slechta tien, waaronder een slechte jonge man
alt Poen, Christoffol genaamd, warea nog tsrng-
gebloven, en ook deze wildon wear afvaron, toon
men uil bot klnosler een zieke vrouw bracht,
die eveneens wemchto overgezet te worden.
Zy leed zoo hevig aan da jicht, dat zy gaan
noch staan kon, maar op een leger moeit ver
voerd worden. Pater Plaeidna had haar gonaee-
middolen verschelt en zy moest nog voor 'I
invallen der koclo avondlucht aan dan oever
gebracht worden.
[Wordt vervolgd.)
