Katholiek Nieuws- en Advertentieblad
No. 21.
Zaterdag 22 Augustus 1903.
Zeventiende Jaargang.
DE EE1BDIE
voor Amersfoort, Apeldoorn, Baarn, Barneveld, Blaricum, Bussum, Driebergen, Eemnes, Harderwijk, Hilversum, Hoogland,
Laren, Leusden, Naarden, Nijkerk, Soest, Stoutenburg, Veenendaal en Zeist.
Verschijnt eiken ZATERDAG.
Abonnementsprijs per drie n
Franco per poit
Afzonderlijke nummers
10,40.
f 0,05.
BureauBreedestraat, 18 Amersfoort
Uitgave van de Vereeniging De Eembode.
f Prijs der Adverteatitn i
Van 1 tot 6 regels
Voor iederea regel meer
De gewapende vrede.
Zwaar, loodzwaar drukt de gewapende
vrede op de volkeren. Men moge hierin
ook nog zoo optimistisch gesterad zijn,
men moge railitairist zijn in merg en
been, aan de logische gevolgtrekking
kan men toch geenszins ontkomen, dat
de bestaande gewapende vrede op den
duur moet leiden tot den ondergang
van Staten, zelfs van die Rijken, welke
zich over een betrekkelijken bloei en
welvaart verheugen mogen.
Geen wonder dus, dat verademing,
een straal van hoop in deze bange
omstandigheid werd gebracht, toenCzaar
Nicolaas 11 van Rusland in September
1898 hel durfde bestaan, de ontzettende
ellende en rampen voor le houden, die
de gewapende vrede moest in het leven
roepen. Deze machtige Keizer deed toen
immers door zijn minister van Buiten-
landscbe Zaken, Murawietï, aan alle in
St. Petersburg geaccrediteerde vertegen
woordigers van vreemde Mogendheden
een manifest overhandigen, waarin
eerstens gewezen wordt op het sluiten
van bondgenootschappen door machtige
Staten onderling en de ontwikkeling
hunner strjjikrachten tot handhaving
van den vrede, en dan woordelijk wordt
gezegd
.Alle pogingen echter hebben nog
niet kunnen leiden tot de weldadige
uitkomsten van de gewenschte bevredi
ging. De financiêele lasten, eene steeds
klimmende richting volgende, treffen de
openbare welvaart in hare bron; de
intellectnéele en physieke krachten der
volken, de arbeid en het kapitaal worden
grootendeels van hunne natuurlijke toe
passing afgewend en inproductief ver
teerd. Honderden millioenen worden aan
gewend om verschrikkelijke vernielings
werktuigen aan te schaffen, die, heden
beschouwd als het laatste woord der
wetenschap, morgen gedoemd zijn alle
waarde te verliezen tengevolge van eene
nieuwe ontdekking op dit gebied. De
nationale cultuur, de economische voor
uitgang, do voortbrenging van rijk
dommen, worden verlamd of vervalscht
in hunne ontwikkeling."
Na vervolgens in het manifest er op
gewezen te hebben, dat de gewapende
vrede van onze dagen is een drukkende
last, dien de volken steeds moeilijker
kunnen dragen, wordt er verder in be
toogd
,Het is dus klaarblijkelijk, dat, wanneer
die loesland voortduurt, hij noodwendig
zou moeten leiden juist tot die nood
lottige ontknooping, die incn tracht, te
vermijden en waarvan de ijselijkheden
bij voorbaat de monschen, wanneer zij
er aan denken, doen rillen.
„Aan die voortdurende krijgstoerustin
gen een einde te maken en de middelen
na le sporen om de rampen te voor
komen, die de gansche wereld bedrei
gen, dat is de hoogste plicht, die
thans aan alle Staten zich opdringt.
Doordrongen van dat bewustzijn, heeft
het Z. M. den Keizer behaagd mij te
bevelen aan alle regecringen, welker ver
tegenwoordigers bij het keizerlijk Hof
zijn geaccrediteerd, het bijeenkomen voor
te stellen van eene conferentie, die zich
met dit ernstige vraagstuk zou hebben
bezig te houden."
De Conferentie, men weel het, kwam
bijeen, doch het resultaat ervan mag
een erbarmelijk fiasco worden genoemd.
En toch was van Russische zijde, en
wel door de officieële Nieuwsbode van
het Russische Rijk, op den vooravond
van de opening der ontwapenings- ea
vredesconferentie te 's-Gravenhage nog
een historische en statistische schets ge
geven, wat aan Europa de gewapende
vrede kost, welke sedert tal van jaren
haar al de nadeelen en niet één voor
deel van den gewapenden krijg be
rokkent.
„De legers, waarover de Europeesche
Hoofdmogendheden kunnen beschikken,"
schreef het blad, „zijn inderdaad zoo
talrijk, dat zij de phalanxen van Cyrus,
Geogiskan en Tamerlan in de schaduw
stellen, wat getalsterkte betreft. Rusland
bezit het talrijkst leger. In vredestijd
heeft het éen millioen 280 duizend man
onder de wapenenin tijd van oorlog
kan het Iwee en een half millioen man
inlijven, waarbij nog zeven millioen reser
visten te voegen zijn, zoodat het Mos-
covitisch keizerrijk op het slagveld over
de negen millioen strijders kan zenden.
.Frankrijk neemt de tweede plaats
in, het heeft een slaand leger van een
half millioen man, waarloe in geval van
mobilisatie twee en een half millioen te
voegen zijn, versterkt nog door een
reserve-troep te zamen een leger van
vier millioen 370 duizend soldaten.
.Duitschland houdt 585 duizend man
onder de wapenen in geval van oorlog
beschikt het over twee millioen en 230
duizend, welke met de reserve een leger
van vier millioen uitmaken.
„Oostenrijk-Hongarüe heeft in vredes
tijd 365 duizend man, in tijd van oorlog
twee en een half millioen, met de
reserve te zamen eveneons vier millioen.
„Italië heeft een staand leger van 174
duizend man, in oorlogstijd éen millioen
475 duizend, welke met de reserve twee
millioen 200 duizend bedragen. Onder
de Hoofdmogendheden heeft Engeland
het kleinste leger, wijl het slechts 220
duizend man telt, dal in oorlogstijd door
de reserve, de militie en de volontairs
lot 720 duizend man kan versterkt
worden. Zijn sterkte ligt echter in de
.Als er een algemeene oorlog zou uit
breken, zouden op de bloedige slagvelden
16 millioen 400 duizend man tegen
elkander gewapend zjjn en als men
daaraan de reserve toevoegt zal het
heirleger uit 34 millioen man bestaan,
gereed elkander wettig te vermoorden.
Zoodat één op elke tien inwoners sol
daat iste huis blijven slechts vrouwen
en kinderen, ouden en zieken. Het is
dus gemakkeljjk te berekenen, wat een
Europeesche oorlog kosten zou. De
laatste krijg tusschen China en Japan
heeft l1/, milliard franks gekost, een
Europeesche zou minstens 6 milliard
„Maar hoeveel is nu reeds besteed
voor den tegenwoordigen gewapenden
vrede? en wie kan berekenen hoeveel
millioen man en hoeveel millioenen gelds
er noodig zijn zal om dien vreeselijken
toestand te handhaven."
Het welsprekend manifest des Czaren
werd dus aangevuld nic-t nog wel
sprekender cijfers, maar drijfveeren van
minder gehalte men denke slechts
aan de plannen van Engeland ten opzichte
van Transvaal gaven den doorslag
in een geding, waarvan de ondergang
der volkeren afhangt.
De huichelpolitiek, die ter vredes
conferentie werd afgespeeld, is niet straf
feloos geschied. Alsof er van dit vredes
werk geen sprake was geweest, zoo
werden de krijgstoerustingen hardnekkig
voortgezet. Maar de gevolgen ervan
konden niet uitblijven. Frankrijk wordt
reeds ten bewijze gesteld. In een merkwaar
dig artikel, voorkomende in „De Tijd"
van Zondag 19 Juli 11., waaraan wij eenige
gegevens en cijfers ontleenen, wordt
gewezen op een schrijven van het
Fransche Kamerlid Messemy, gepension-
neerd hoofdofficier bjj den Algemeenen
Slaf, in het Fransche tijdschrift „La
Revue", waarin de onhoudbare militaire
toestand zijns lands in liet volle licht
wordt gesteld. Deze militaire specialiteit
verklaart daarin, dal de rminc/m-geest,
die er op aanhouden bleet den vijand
van 1870 opnieuw le lijf te gaan om
het destijds verloren gebied te heroveren,
geheel Europa in spanning hield en
Frankrjjk er toe bracht steeds met uit
breiding en versterking van doode en
levende weermiddelen voort te gaan.
Dit had natuurlijk ten gevolge, dat de
overige volken, inzonderheid Duitsch
land, gedwongen waren mede te doen.
Wat de schrijver verder beweert, ver
dient in hooge mate de aandacht. In ieder
geval, zegt hij, zal Frankrijk binnen niet
zeer langen lijd door de noodzakelijk
heid gedwongen worden tol maatregelen,
uiteengezet in een wetsvoorstel door
hem aangekondigd, n.l. door het Fransche
leger in vredestijd met 100,000 man te
verminderen, en de oorlogsmarine in
gelijke mate te bekrimpen, waardoor op
de jaarlijksche Begrooling een besparing
werd verkregen van 150 millioen frank.
Frankrijk, aldus beweert de schrijver,
heeft het toppunt van opdrjjving der
militaire lasten bereikt, liet moei den wed
strijd met Duitschland in deze opgeven
of zijn ondergang is zeker. Nu reeds
bedraagt de staatsschuld in Frankrijk 30
miiliarden voor leger en vloot worden
thans jaarlijks 1260 millioen frank uit
gegeven, dat is meer dan voor alle
andere lakken van dienst te zamen.
Doch de persoonlijke lasten brengen
nog onhoudbaarder toestanden aan. Op
een bevolking van 38 millioen zielen,
zegt de schrijver, hoeft Frankrijk thans
in vollen vredestijd een leger van 740,000,
man, aan welke macht Duitschland met
56 millioen inwoners in vredestijd eene
macht van 647,000 soldalen tegenover
plaatst. Het gevolg van deze opdrijving
is, dal zelfs, wat slechts half bruikbaar
is, reeds in liet Fransche leger wordt
opgenomen.
Ziedaar een getuigenis van een mili
taire specialiteit, die bevestigt, wat
sinds jaar en dag is voorspeld. De
omstandigheden zullen dwingen tot be
perking van hel militairisme, daaraan
zal geen enkele Slaat op den duur
kunnen ontgaan. Maar plicht, dure plicht
blijft het voor iederen Slaat zich geen
toestand zoo rampzalig le scheppen, als
door het Fransche Kamerlid Messemy
over hel militairisme in zijn eigen land
ons is geschetst.
BUITENLAND.
De onrustbarende toestand op het
Balkanschierciland doet vreezen, dat een
oorlog niet kan uitblijven. Alles saam-
genomen wordt de toestand aldus om
schreven
De oorlog wordt gewild door de Ma
cedonische opstandelingen, door het Bul-
gaarsche volk en misschien door den
sultan, Rusland en Oostenrijk Irachten
alles te doen om den vrede te bewaren,
maar het gevaar is groot, dat een dezer
rijken of beide door den loop der ge
beurtenissen tot optreden zullen gedwon
gen worden.
De opstandelingen zijn reeds voorzien
van bergkanonnen van het model der
inachinekanonnen op de oorlogsschepen.
Deze kanonnen zjjn nog wel van Oos-
tenrijksch fabrikaat.
Hoe ernstig de toestand is, blpkt nog
wel uit het volgende telegram uit Con-
slantinopel
„Men verneemt uit goede bron, dal
ten gevolge van het zich uilbreiden der
oproerige beweging een Iradé is uitge
vaardigd, waarbij 52 nieuwe bataljons,
uit de Europeesche provinciën, worden
bijeen getrokken."
Tegenover deze militaire toebereidselen
van Turkjje zou Bulgarije van plan zijn
ook weldra zijn leger onder de wapenen
te roepen.
Volgens aulhentieke rapporten uit Kon-
slanlinopel hebben de Turken na de
inneming van Krushevo de geheele
Christenbevolking, zonder uitzondering
vermoord; ook eenige geëmployeerden
aan het tabaksregie, die onder Euro-
peesch toezicht staan.
Tot heden is het den nieuwen koning
van Servie, Peter I, nog geenszins ge
lukt de eensgezindheid onder zijn onder
danen le herstellenintegendeel neemt
deze ernstig toe. Onder de Servische
officieren neemt de oneenigheid toe, in
verband mit den moord op koning
Alexander en koningin Draga. Het offi
cierskorps is iQ twee kampen gesplitst.
Een groot deel van die officieren, welke
in 't geheel niet bij de samenzwering
gemoeid zijn geweest, willen hun ergernis
over het bedrijf der koningsmoordenaars
uitspreken in een adres, dat aan koning
Peter aangeboden zou worden. Do onder
tekenaars van het verzoekschrift er
moeten zich reeds 300 officieren tot on-
derteekening bereid verklaard hebben
zullen op kalme en waardige wijze de
FEUILLETON.
Weldoen en dankbaarheid.
tyjj bevinden ons ia een der schoonste provin-
ciên vu Frankrijk, in het door God gezegende
Normudie, in een waren tuin Gods. De Seine,
de prachtige, Irolscbe rivier, stroomt als een
zilveren liot door de met ooft beladen streken,
waar alles groeit eo bloeit, wat 'smenschen
bart verheugt. Lieflijke dorpen en rijke steden
ontmoet de reiziger daar overal, en groot is de
welstud der bowonors.
Een der rjjkate steden uit deze streek is wel
Rauaan. Daar vindt men veel vertier, industrie
en handelhet is een fraaie stad, waarin echter
naast grooten rijkdom de njjpendste armoede
heeischt.
In deze plaate woonde in 't jaar 1780 een
rjjk koopman, die eigenlijk in Fransch-Zwitser-
lud, namelijk le Geoève thuis behoorde, en
Laurent heette. Hg verliet Genève, toen hjj met
bard werken en ontberingen den budel grondig
daar to blijven. Zgn chet hield vu het
van zijn eigen kind en gaf hem zjjn eenige
dochter tot vronw, on Laurent, de straatarme
Laurent, was door braafheid, vlijt, iroaw en
eerlijkheid een der rijkste en auzienljjkste
kooplieden vu Rouau geworden, en breidde
nog steeds zjjnon budel uit.
Laurent wal thus een man, die over duizén-
de armen der stad
ondervonden dit dagelijks. En in weerwil van
het feit, dal hjj steeds een open band tol geven
had, wanneer het leoigiog van nood be'rof,
groeide zjjn rijkdom steeds aan en het spreek
woord was hier een waar woordAalmoezen
Rouaan is een o»<n atad, en in de wjjk,
waar de prachtige Onen-kerk staal, vindt
men een doolhof van nanwe, donkere stegen,
waar geen rijkdom maar wel do grootate armoede
woont. Op zokeren dag riep zjjne zaak den beer
Laurent in deze wjjk. Ten einde niet om te
loopen nam hj) zijn weg door verscheidene dezer
stegen. Toen hjj midden in een dezer donkere
stegen was, bemerkte lijj een lienjarigen jongen
aan eene deur, die uit hel diepst zijner ziel,
doch stil slond te wcenen. Hoe hot kwam, wist
hjj zeil niet; het verdriet van het kind greep
hem zon aan, dat bjj zijne zaken vergat eu
bleef staan.
„Waarom weent gjj zoo bitter, injjnjoogenf"
vroeg bjj lielderjk.
De koup, die du eerst don voornaam ge-
kleedeu heer zag, hief zjjn hoofd op en mjjuheer
Laurent blikte in een paar heldere, verstandige
oogen. Al toonde de knaap zich in den beginne
ook geschrokken, toch werd zjjn bart gerustge
steld door de milde trekken vu mijnheer
Laurent, en bjj sprak snikkend„Ach, moeder
is zoo ziek en ik kan haar niet helpen I"
Het woord vu den knaap sneed als een
tweesnëdend zwaard door zgne ziel.
„Waar is je moeder du vroeg hjj verder,
„Hier
ir 1" gaf do knaap to keni
„Breng me dan eens bjj haar I" zeidc mjjaheer
Laurent tot den jongen en greep zijne hand.
Deze bracht hem in het vertrekje't was er
uiterst zindelijk, ofschoon de diepste armoede
sprak uit alle' wal hem omringde. In een
schamel, doch zindoljjk bed lag een nog jooge
vrouw iu hevige koorts. Toeu mjjnheer Laurent
haar ausprak, begon zg te ijlen. Tol ia bel
diepst zjjner ziel geroerd vroeg hg aan den
jongen ot zjjne moeder geen dokter bad.
„Ach," antwoordde de weenende knaap, „ik
er op, dat er eene verpleegster zou gehaald
wordenalle kosten warou voor hem en ten
slotte wilde hjj den doklor reeds geld geven,
wat deze echter niet aannam, daar hem zjjn
naam een voldoende waarborg was. De lieer
Laurent nam op zich terstond voor priesterlijke
hulp te zorgen.
Toen zjj binnentraden was de toestand der
zieke nog jaist zoo, als mjjoheer Laurent baar
tevoren had bevonden. De dokter onderzocht
haar nauwkeurig. Daarop zond hjj dun jongen
b je dan
g zgn le
r?" vroeg m
uelde heei
„Helaas, neen,".antwoordde bet kind, „bij is,
nu drie weken geloden van liet dak van een
buis gevallen, on is daaraan gestorven. Dat is
de oorzaak van moeders ziekte."
„Woont er dan geen dokter hier in de buurt?"
„Ja wel," antw jidde de jougeo, „ginds
op den hoek."
„Kom dan mede en breng mjj bjj hem," sprak
mijnbeer Laurent, en de knaap snelde reeds
heen. Toeo zjj bet buis vao den dokter naderden,
zond hjj bem terug on trad het buiB biuneu. De
dokter was tbuis. Hjj was een vriendelijke
man, die aanstonds bereid was, mede te gaan,
nadat mjjnheer Laurent hem verteld bad, boe
b0 alles had gevondeo. Zjj giogen samen
Onderweg vertelde mjjaheer Laurent den d<
die bem niet kende, wie hg was, en ver
hem alles, wat in zgn vermogen was, Ie
om de zieke le genezon. Nadrukkelijk stor
s verpleegster. De
vrouw terug. Zjj was een bejaarde zachte vrouw,
die gaarne tegen een kleine togomoelkomiog bjj
de zieke blijven cd haar dag en nacht oppassen
wilde. De heer Laurent, drukto nu de verpleegster
op liet hart toch vooral goed voor de zieke le
zorgen, en nam den jongen mede naar do oaaste
apotheek, waar hjj do medicjjaen door den
gelds achterliet voor verdere uitgaven. Toen
bg voor de apolheek van den koaap afscheid
nam, bedekte deze zijne hand onder vreugde-
traoeo, met kuisen, en mjjnheer Laurent ging,
met het zalige gevoel, goed gedaan le hebben,
naar zjjne zaken terug.
De dokter had bem echter weinig hoop op herstel
gegeven, maar nog oenig vertrouwen uitgesproken
op de werking der medicijnen. Hij had hora boven
dien nog beloofd dieo dag meermalen de zieke
le gaan bezoeken. Ook de geestelijke was ge
komen, doch bad de ijlende zieke sleebis het
H. Oliesel kuonen toedienen.
Mjjoheer Laurent deed zjjne zaken vlug af en
keerde huiswaartsde zieke vrouw en de arme
kuaap gingen hem geon ougenblik uit de ge
dachte. Hg vertelde zijoe vronw het gebeurde,
en deze was even geroerd als hjj zeil. Den ge-
heelen avond ontwierpen zjj allerlei plannen,
hoe de zieke le helpen, als zjj hersteld zou zjjn.
Maar de goede God meende het nog beter met
de arme, oogelukkige vrouwHjj nam haar tot
zich.
Nanwljjks had myohcor Laurenl den volgen-
Jen ochtend ontbeten of bjj spoedde zich op
weg om de, zooals hg nog vermoedde, zieke vrouw
een bezoek le brengen. Op de talel zag hjj een
olielampje slaan, daarnaast een kruisbeeld en
een wjjwatersvaatje met gewjjde palui en vond
den dokter en de verpleegster naast het lijk.
De knaap weende bitter.
Mjjnheer Laurent nam den dokter lerzjjdo en
verzocht hem zoo goed te zjjo voor oen passende
begrafenis te zorgendaarna ging hjj naar den
jongen en zeide hein, dat hjj maar moed moest
bonden eu God bem eoo andere, ook zeer goede
moeder had toegedacht, eu tot die zou hjj hem
thans brengen.
Hel kostte veel moeite den knaap er toe le
brengeo, dat hg zjjo moeder zou verlaten, die
hg nog altjjd niet voor dood hield. Ten slotte
wisl de dokter bem locb te overtuigen, daaroa
volgde bg weenend den heer Lauro-it naar dieos
Juffrouw Laurent zag baar mHD aaokumen
met deu armen, maar zeer netten knaap en kon
zich dadelgk voorstellen, wat er gebeurd was.
Zg ging hem tegemoel, en loon zjj hot schreiende