Katholiek Nieuws- en Advertentieblad
No. 22.
Zaterdag 29 Augustus 1903.
Zeventiende Jaargang.
DE EEKBODE
voor Amersfoort, Apeldoorn, Baarn, Barneveld, Blaricum, Bussum, Driebergen, Eenmes, Harderwijk, Hilversum, Hoogland,
Laren, Leusden, Naarden, Nijkerk, Soest, Stoutenburg, Veenendaal en Zeist.
Verschijnt eiken ZATERDAG.
rata prijs par drie aai
Franco per port
Afzonderlijke nummer*
10,40.
f 0,05.
BureauBreedestraat18 Amersfoort.
Uitgave van de Vereenlgfng De F.embode.
PriJ* dar Ad vartan tién i
Van 1 lot 6 regel*
Voor iederei regel meer
ii *i|o.
a aitarljjk Vrijdagavond
Christelijke democratie.
Ter gelegenheid van het Kerstfeeit ten
vorigen jare ontving Z. H. Paus Leo Kill
z.n. de leden van het H. College, die
bij monde van hun deken, kardinaal
Oreglia, de gebruikelijke gelukwenschen
kwamen aanbieden. De rede des kurdi-
naals werd door den H. Vader met een
toespraak beantwoord, wuarin Z. H.
gewaagde van de bewijzen van liefde
door hem in zijn jubeljaar voortdurend
ontvangen uit alle oorden der Katholieke
wereld.
Maar ooksoiialegebeurlenissen kwamen
voor, die het hart de* Pausen smartelijk
(rollen. De rechten der Kerk worden op
velerlei wjjze geschonden, sprak Z. H.,
en wal men wil en wat men zoekt, dat
is de omverwerping der christelijke orde
en het stellen der Staten op de grond
slagen van het heidensch naturalisme.
Vervolgens wees Leo XIII met vol
doening op de christelijk-democratische
actie door Z. H. goedgekeurd, en ging
dan woordelijk voort: „Deze actie, ge
heel in overeenstemming met het karakter
des tijds en de behoeften, waardoor zij
werd opgewekt, hebben Wij gesunction-
neerd en aangemoedigd, tegelijkertijd
met groole nauwkeurigheid haar doel
bepalend, haar methode en haar grenzen,
derwijze, dat, als iemand dwaalde in dit
opzicht, dit niet zou kunnen worden
toegeschreven aan het onvoldoende van
de gezaghebbende leiding."
En na gewezen te hebben op de
resultaten in Italië en in den vreemde
reeds door deze actie verkregen, sprak
Z. H. ten «lotte:
,Wij hebben ook de geestelijkheid
aangemoedigd, om met zekere voorzor
gen, hetzelfde gebied van werkzaamheid
te betredenwant elke oordeelkundige
en nuttige onderneming van ware liefde
past aan de roeping van het katholieke
priesterschap. Welnu, is het niet ware
liefde en zeer opportuun, zich te geven
met ijver en toewijding aan de verbetering
van den geestelijken toestand en het
stoffelijk lot der scharen?
,De moederlijke liefde, welke de Kerk
den menschen toedraagt, is universeel
als het vaderschap Gods evenwel, ge
trouw aan haar oorsprong en naar het
goddelijk voorbeeld, haar gegeven, wa*
zij gteeds gewoon bjj voorkeur toena
dering te zoeken tot de nederigen dezer
wereld, de ongelukkigen, de misdeelden.
Wanneer zij zich oprecht en voortdurend
met dezen geert van de Moeder der
volken weet te bezielen, kan de christe
lijke democratie het volite vertrouwen
koesteren, dat zij haar doel niet missen
zalen dat ook niemand aanstoot neme
aan het woord, wijl men toch weel, dat
de zaak goed is. Verstaan, zooals de
Kerk haar verstaat, is de democratische
idee niet slechts uitnemend met de ge
openbaarde leer en het godsdienstig
geloof in overeenstemming te brengen,
maar is zij zelfs ontstaan uit en heeft
Zij zich ontwikkeld door het Christendom.
Het is ook de prediking des Evangelies,
die haar verbreidde onder de volkeren.
Athene en Rome hebben haar niet ge
kend, alvorens zjj de goddelijke stem
hoorden, die aan de wereld verkondigde
,Gij zijl allen broeders en uw gemeen
schappelijke Vader is in den hemel".
„Buiten deze democratie, welke zich
christelijk noemt en toont, streeft de
democratische beweging, die opruiend
en van God afkeerig is, langs andere
wegen naar een geheel ander doel. Aan
de gemeenschap, die haar vleit en bij
haar steun zoekt, bereidt zjj bittere
dagen.
.De christelijke volksbeweging is eon
aan haar tegenovergestelde macht, die
haar tegenstandster het terrein betwist
en deze zeer dikwerf belet, veld te win
nen. Wanneer zij niet anders deed, dan
de sociaal-democratie tegenhouden en
den noodloltigen invloed dier democratie
keeren, zou zij alleen diiardoor reeds
een grooten dienst bewijzen aan de
burgerlijke maatschappij cn aan de
christelijke beschaving."
In hel late avonduur zjjns levens,
bijna staande aan den rand des grafs,
heeft Z. H. Leo Xlll alzoo nog de hart
roerende waarschuwing doen hooren
tegen een democratie, welke opruiend
en van God afkeerig ii, en aan de ge
meenschap, die haar vleit en bij haar
steun zoekt, bittere dagen bereidt.
Het woord democratie, door de socialis
ten als een tooverwoord gebruikt, is van
dis zijde dus allergevaarlijkst in zjjne be-
teekenis.
Onder dat woord wordt verstaan de
zoogenaamde souvereinileil des volks,
dat door de uitoefening van zijn slem-
recht liefst algemeen stemrecht
den drager van het gezag niet alleen
aanwees, maar veeleer iemand benoemde,
die slechts de uilvoerder was van de
souvereine macht des volks. Deze demo
cratie beoogt de werklieden te vereenigen
tegen den patroon, wiens gezag moet
vernietigd en daardoor de harmonie
tusschen werkgever en werknemer jam
merlijk verbreekt. Aan deze democratie
is, volgens het waarschuwend woord
Leo Xlll, slechts een sombere toe
komst beschoren.
Hoe schoon daarentegen glanst de
democratische idee, zooals de H. Kerk
die verslaat en in toepassing brengt.
De echt christelijke demoeralïc is immers
niets anders dan het Christendom, dut
van zjjn goddeljjken Stichter geleerd iicofl
de armen als de gelijken van de rijken,
in zekeren zin als de meerderen te be
handelen dat zjjn weldaden brengt in
de paleizen maar bij voorkeur in de hut
ten der armen dat met het purper van
zijn waardigheidsbeklceders vooral de
armen kleedt cn vooral de armen een
macht geeft, grooler dan die van konin
gen en keizers.
De Kerk, de Bruid van Christus, weet,
dat haar Meester vooral de armen om
zich vergaderde en het .wee" zoo dik
wijls over de rjjken heeft uitgesproken.
Zjj weet, dal Hij lot Zjjn vrienden en
vertrouwelingen, lot de dragers van
Zjjn woord en Zijn macht, tot de voort
zetters van Zijn liefde- en verlossings
werk maakte, niet de machtigen en
wijzen en rijken der wereld, maar onbe
kende eenvoudige visschers.
En andermaal heefl de Kerk weder
een zoo verhevene, echt christelijke
democratie beoefend, toen hel H. College
een opvolger kiezen moest van den 011-
vergetelijken, roemrijken Paus Leo Xlll.
Zoo zichtbaar geleid door den H. Geest
werd der Katholieke wereld thans een
Paus geschonken, wiens vroomheid als
een aareooi om zijne slapen blonk, en
die door zijn lieftalligheid en nederigheid,
zijn diepen eenvoud en reinen levens
wandel, steeds aller harten voor zich
wist te winnen. Zijn nederige al komst,
zjjn aangeboren neiging lol het beoefenen
der deugd van eenvoud, zoo sterk in 't
oog vallend bij al zjjn handelingen en
daden, schenen juist nog meer bjj te
dragen, om hem te plaaLen op den
Zetel van Petrus, hem te verheffen tot
de hooge hoogte van het Pontificaat.
De beroemde Fransche prediker, pater
Lacordaire heeft weleer zoo schoon ge
zegd „De Kerk riep lot den glorievollon
last harcr regeering en de bediening van
het Woord niet de prinsen en de wjjzen,
maar diegenen onder de broeders, die,
ongelet op hunne afstamming, door
liefde uitblonkenzij verkoos het kind
van den herder en den zoon van den
slaafzjj plaatste op hun hoofd de kroon
dus priesters, den mijter des bisschops,
de tiaar des opperpriesters, en sprak
tot de vorsten dezer wereld„Ziedaar,
aan wier voeten gij het licht en den vrede
zult komen zoeken. Gij, CeBar, gij xult
uw trot* afleggen en u buigen voor den
zoon van uw dienstknecht, die eens in
de keldergewelvcn van uw paleis woonde,
't Is aan hem, dat gij uwe zonden zult
beljjdon bjj is het, die de hand u zal
opleggen on u zeggenIn den naam
God, Cesar, uwe zonden zjjn u ver
geven ga en doe niet meer, wat gij
gedaun hebt."
Wuarljjk, verhevener en schooner
democratie laat zich moeiljjk denken I
Dc Kerk, die in het Pausdom het monar
chaal beginsel huldigt, toont zich demo
cratisch in dien zin, dat zjj ook het
kind van dèn arme, den behoeftige met
hoogste rechterlijke en regeeringsmacht
kan bekleeden, cn daardoor bewijst, dat
zij, in navolging van haren goddeljjken
Meester, geen onderscheid tusschen
armen en rijken maakt. Zij weet, dat
hare zending is: aan de armen het
Evangelie te boodschappen, en aan
deze zondingaan het geheele volk,
aan de groote massa, die bljjde bood
schap Ie brengen, is zjj sinds negentien
eeuwen getrouw geblevenzjj heeft de
volkeren vrij gemaakt en opgevoed zjj
heeft aan de grooten de nederigheid en
liefdadigheid geleerd, aan de kleinen de
gehoorzaamheid en de deugd der onder
werping, den weg tol den vrede en het
zielsgenot der dienstbaarheidzjj heefl
do rnaalschappjj waarheid en liefde
ingoprcnl, en zoodoende getracht de
menschheid op paden te voeren, die
leiden tot tijdeljjk en eeuwig geluk. En
terwijl thans de ondankbaren en eer-
zuchtigen haar belagen, vervolgen en
bcrooven, schenkt zjj Dog hare wijsheid
en toewijding, en ruischt over de wereld
in zoele klanken het alt jjd indrukwekkend
woord van haar Pausen en Bisschoppen,
dat recht vraagt voor de arbeiders en
de zaak der armen met innige liefde
bepleit.
Ziedaar de echt christelijke democratie,
de democratie van onze Moeder de
H. Kerk I
BUITENLAND.
Uit Rome wordt gemeld, dat de datum
van liet eerste Consislori van het nieuwe
Pontificaat nog niet is vastgesteld. Het
zal waarschijnlijk niet voor November
plaats hebben. De eerste encycliek,
waarin Pius X zjjne troonsbestijging aan
de wereld zal mededeelen, zal enkele
dagen te voren verschijnen, 't Zal een
document zjjn van het allerhoogste ge
wicht, daar het zal bevatten het pro
gramma der Pauseljjke regeering. De
keuze van den staatssecretaris zal eerst
later bekend worden. De H. Vader wil
eerst zelf op de hoogte zpn van de
loopende zaken en der moeiljjkste kwes
ties, om zjjn staatssecretaris welover
wogen instructies te kunnen geven.
Den 22en September aanstaande zal
de Czaar eon bezoek brengen aan den
keizer van Oostenrjjk. Alle Europeesche
organen zjjn van gevoelen, dat deze
ontmoeting van het hoogste gewicht zal
zjjn met het oog op de Macedonische
gebeurtenissen. Men verwacht, dal eenige
belangrjjko beslissingen zullen genomen
worden betreffende een gezamenlijk op
treden in geval van ernstige gebeurte-
De opening van een tramljjn te Saint
Porchaire op ZondBg 1.1. heeft Combes
weder benut om duidelijk te maken,
met welk een feilen haat bjj tegen de
Kerk is bezield, en wat hjj nog voor
plannen heeft. In een redevoering ge-
dur'nde een feestmaal hield bij allereerst
een lofrede op zich zei', en tofees hjj
zjjne hoorders er verder op, dat bij 't
clericalisme, den doodsvjjand der Repu
bliek, zonder omwegen bestreed en het
uit zjjn stellingen verdreef. Hjj verzekerde,
dat deze strijd om het beginsel een strjjd
was zonder gonado en hjj dien strijd
zou voortzetten tot het einde, ongevoelig
voor bedreigingen, beleedigingen en
smeekingen. Thans reeds troostte hem
hel zoete bewustzjjn, dat alle republi
keinen den strjjd tegen de nationalistische
en clericale reactie goedkeuren I
Toen hjj een delegatie van vrijmetse
laars ontving, zei hjj, dat .instellingen
als die der loges noodig zjjn oip het
werk, door de school begonnen, I-.- vol
tooien."
Natuurljjk werd hjj door zjjn trouwe
volgelingen dapper toegejuicht.
Op dienzelfden dag heeft nog een
ander minister, de heer Pelletan, aan
een diner, hem aangeboden door de
onderwijzeressen van Cherbourg, de
vroegere collega's van zjjn vrouw, zjjn
welsprekendheid gelucht, en gezegd, dat
hjj, als man van eer, van plan was zjjn
collega's in hun strjjd tegen de Kerkte
steunen. Dat hij de anti-clericale ge
moederen stormenderhand hiermede had
ingenomen, wordt bewezen door het
feit, dat hjj opgenomer en rondgedragen
werd.
De Ëngelsche Staatsman lord Salisbury
is 22 dezer overleden.
Robert Arthur Talbot Gascoigne Cecil,
derde markies van Salisbury, was geboren
den 3en Februari 1830 op Hatfield,
FEUILLETON.
Weldoen en dankbaarheid.
Frans Thonret was jongeling geworde
en had op eene handelsschool genoegxam
kennis opgedaan om een groole zaak Ie knone
bestieren, en de algemeene achting door ee
Wie echtor meenon mocht, dat mjjoheer
Laarent al dat geld had nitgegeveu, om tbane
geheel van hem te proflteeren, kende dezen edelen
man nidi, want aan zoo iela dacht hj) niel. Neen,
hg gal Frans evenveel loon ale zgn andere
handelsbedienden, behandelde hem even als
deze, doch nam hem bjj zich in liet hem Zjjne
tafel deelen. Frans rechtvaardigde geheel de
verwachtingen, welke mijnheer Laurent van hem
koesterde; hjj was onvermoeid io zjjn beroep,
Ingetogen en spaarzaam, en vermeed den om-
o, zoo gaarne op alecbte paden geleid hadden.
Toen zjj zagen, dat het levergeeie was, lieten
zjj hem met rost eo bjj kon zjjn vrjjen tjjd be
steden, om door het lezen van goede boeken
zjjn kennis le vermeerderen.
Des zomers, als mijnbeer Laarent in een fraaie
villa bnilen de slad woonde, ging Frans met
hem mede, vergezelde hem 's morgens naar zjjn
kantoor in de stad, en keerde 'e avonds met
hem terug, zoodat hjj den heer Laurent niet
meer verliel. Hierdoor gewende hjj zich aan
hunnen omgang en de goede echtelieden aan
den zjjnen, zoodat zg niet meer bullen elkeai
konden, en hnnne verhouding was als die van
ouders lol buo kind
In dit vreedzame, wsarljjk gemoedelijk samen
leven van den braven Frans met mijnheer en
jnffrouw Laurent verliepen een aantal jaren.
Daar brak do Fransche Revolutie uil
Reeds bjj hot begin van het oproer vermoedde
mjjnbeer Laurent de verscbrikkoljjke gebeurte
nissen, welke er bol gevolg vsn zouden zjjo.
Hjj trok zich uit deo handel lerug cn belegdi
zijn geld te Genève bjj behield alleen de fraaie
villa te Rouaan en bleef daar wonen. Frane
Thoarel bleef by hem als rentmeester, cn daar
bjj veel van het stille landleven hield, kwam
bg zelden meer in de stad Rouaan, en de meeslen
wisten niel eens, hoe hjj heette, doch noemden
hem den jongenheer Lanrent.
Mijnheer Laurent was, sis elk rechtschapen
meuscb in Frankrijk, een vjjind eo tegenstander
van hel woeale, ruwe geweld, van de Revolutie,
die een baat gezworen had aan godadiensl, wel,
reebt cn orde. Hg bleof den zoning Irouw
evenals Frans, die het in dit opzicht geheel
met mijnbeer Laarent eens was. Dat wisten de
raddraaiers in Ronaan, die vol waren vsn
revolntio-ideSn en zjj haatten mijnheer Laurent
en eindelijk bereikte
Robespierre baar toppunt,
zind, als rijk en godsdienstig
naar Parjjt gesleurd, en wie
et optreden te Parjji
el schrikbewind vac
i. Nog e
k had
md atond, werd
i Revoluli
ad, die kwam niet meer
vrjj, maar werd naar da guillotine gevoerd,
eu zjjo hoofd viel onder de gruwramo v
De vijanden van den heer Laurent, die g
wat vau zjjn groot vermogen voor zich zelf
wenschleo, lieten niet na hem te Parijs als een
koningsgezinde aan le slagen, en op het raad
huis te Rouaao kwam het bevelschrift, deo
beer Laurenl sis gevangene naar Parjja te
voeren. Dat zjjn verderf bem zoo van nabjj be
dreigde, vermoedde mijnheer Laurent niel, even
min als Frans, toen hjj op zekeren morgen ter
slad ging.
Op hat raidhuis werkte als schrijver een
jong menscb, die vroeger, toen Frans nog een
arme metselearszoon was, zgn vriend en i
makker was geweest. Hg was een brave ji
dien Frans dikwgls eo ruimschoots mei
spaarpenningen geholpen had, opdat hjj iel
loeren en lot zjjn tegenwoordige betrekkiog
komen. Met dankbaarheid hing hjj daarom
zjjo vriend en weldoender. De jonge man
de lijst der personen gezien, die naar Parjis
moesten gezonden worden als gevangenen, en
mynheer Laurent stond bovenaan op die lijst.
Gaarne was deze trouwe vrleud naar Frans ge
sneld, om hem bet gevaar (e melden, dal zyn
pleegvader dreigde, doch hU kon niet, zonder
zich aan het gevaar bloot te stellen, dat men
hem als verrader oplichtte. Toen hg nu aan hot
raam van bet stadhuis aloud, om zgne pen le
versnijden, bemerkte hg Frans, die voorbgging.
Hy legde dan ook, schynbaar kalm, zgne pen
neder en trad naar da daarsprong sds! de trsp
af en zag juist nog, dat Frans den heek eener
straat omsloeg. Ving liep hy bem achterop en
bad het geluk hem le bereiken. Hg trok hein
snel in eenen hook en sprak zacht tot hem
Ga spoedig naar mijnheer Laurent I Hy staat op
de lijnt der veroordeelden! Misochien wordt hg
nog heden gevangen genomen. Gy weet, wat
dat wil zeggen I Vlag, zoo vlag mogeiyk naar
De schryver keerde naar 't Stadhuis terug eu
beklom langzaam, een liedje Huilend, de breeds
treden, betrad langsasm de zaal en ging atn
'l werk. Niemand vermoedde iets. Als van den
donder getroffen stond Frans daar; bet duizelde
hem en xyne boenen weigerden hem bnnnea
dienst. Tot zyn geluk kwam een huurrgluig
voorbij. Frana riep bel aan, betaalde dubbele
vracht eu bet rytuig vloog met hem over deo
naasten whg uil de stad oaar mijnheer Laurens
villa.
Toen Frans binnenstroomde, bleek als een
doode, viel juffrouw Laurent In onmacht. Myuheer
Laurent zag hem aan; oen biltere, imartciyke
lach epeelde om xynen mond. ,Gy brengt zeker
de lijding Frans, welke lk ling roods
Niel waar, men wil mjjn hoold?"
Frana bevestigde dit. ,Maar", sprak hy, .nog
is er reddiog mogeiyk."
.Een vriend van my, schyvsr op't raadhuis,
heeft het mij medegedeeld, doch het bevel tot
inhechtenisneming la nog niel uitgevaardigd. Als
gil n haast mot uwe vlucht is er nog kaue op
„Maar waarheen vroeg myuheer Laurent.
.Near Genbvol" riep Frans uit. .Haast u,
neem mede, wat gy kuott 't overige syt ge
toch kwytl"
De dienstboden hadden intusscben juffrouw
Laurent weer bygebracht.
Zy hoorde nu de droeve boodschap eu drong
aan op vluchten; ten slotte Kaf mynheer Laurent
toe. Het plan werd besproken en vastgeateld,
en alles, wat eenige waarde had ingepakt.
Eindelijk viel de avond, en de boot lag by den
lain onder alhangeodo wilgendeze zou hen
een eind weegs stroomafwaerts brengen, waarna
z|J den straatweg zonden nemen. Zy gingen
•en tefel voor hun tsalsteo, Irenrigen aealtgd,
en mynheer Lsurent deelde nog datgene mede,
.Daar tyn tal" riep Frans v
bracht mynbeer en jnffronw Laurent nier deo
tain, om haastig le vlochten; daarna haalde
hy uit zijn sak vlug een gr(Jze pruik, welke
hem geheel veranderde en verouderde en snelde
naar de voorkamer. Zyn besluit was genomen: