Katholiek Nieuws- en Advertentieblad
No. 30.
Zaterdag 24 October 1903.
Zeventiende Jaargang.
DE EEIDDDE
voor Amersfoort, Apeldoorn, Baarn, Barneveld, Blaricum, Bussum, Driebergen, Eemnes, Harderwijk, Hilversum, Hoogland,
Laren, Leusden, Naarden, Nijkerk, Soest, Stoutenburg, Veenendaal en Zeist.
Verschijnt eiken ZATEBDAO.
Abonnementsprijs par dria maanden
Franco per po*l
Afzonderlijke nummer*
10,40.
f 0,05.
BureauBreedestraat, 18 Amersfoort.
Uitgave van de Vereeniging De Eembode.
Prlja dar Advortontl»ni
Van 1 tot 6 repel*
Voor iederen regel meer
Wijziging der Hilitiewet.
Er gebeuren nu reeds zeer zonderlinge
dingen ten aanzien der door de Regeering
voorgestelde wijziging der Militiewet.
Dit zullen we trachten aan te toonen.
Allereerst zij opgemerkt, dat de Militie-
wet van 1901, die nog wel door twee
oorlogs-ministers werd verdedigd en na
schier eindelooze beraadslaging door een
meerderheid in de Tweede Kamer werd
goed gekeurd, nog kwalijk in werking
is getreden, of reeds is gebleken, dal
ze zoo slordig is ineengezet, dal een
wijziging ervan allernoodzakelijkst wordt
geacht.
Niets natuurlijker dus dan dat zulk
werk, in overijling geschied, aan een
herziening wordt onderworpen.
De Regeering, hiervan overtuigd, heelt
reeds een wets-wijziging bij de Tweede
Kamer aanhangig gemaakt, die echter
een tweevoudige strekking heefteerstens
wordt daarin voorgesteld verbeteringen
aan te brengen, die èn den dienstplich
tigen, èn het legerbestuur ten goede
zullen komen; maar tweedens wijzi
gingen, die den dienstplicht zoowel per
soonlijk als financieel weder aanzienlijk
zullen verzwaren.
Dat wij iedere wijziging, waarby de
militiedwang, hoe gering ook, wordt
verzacht, van ganscher harte toejuichen,
ligt voor de handdoch evenzeer
achten wij het plicht te protesleeren als
gepoogd wordt dezen dwang, alsof liet
kinderwerk ware, maar weer roekeloos
drukkender en bitterder te maken.
Ed wat ons hierin al zeer onaange
naam treft, is, dat enkele toongevende
ons zeer sympathieke katholieke bladen,
deze voorgestelde verzwaring van dienst
plicht in bescherming nemen.
Over de verbeteringen, die men in de
Militiewet wenscht aan te brengen,
meenen we echter veilig te kunnen
zwijgen; deze in de wet op te nemen,
achten we niets meer dan een staaltje
van duren plicht, welke èn op de Regee
ring, èn op onze Wetgevende Kamers
in voile zwaarte rust. Voorts zjjn deze
reeds breed genoeg uitgemeten, met de
schijnbare bedoeling, daarmede de ver
zwaring van den dienstplicht in een
fraaie omgeving te plaatsen.
Onlangs schreef de HaagscheCourant"
een scherpe critiek op de ingediende
voorstellen tot wjjziging der Militiewet,
waarvan het slot luidde:
,.Maar dal de minister van Oorlog
in slagen zal, deze exorbitante ver
zwaring van den militie-dienst er door
t halen, dal weigeren wij te gelooven."
De „Maasbode", onder persnieuws dit
stuk genoegzaam releveerende, voegde
eraan toe, dat ook hij, evenals de
„Haagsche Courant", weigerde te ge
looven, dat de minister deze exorbitante
verzwaring van den militie-dwang er
door zou halen.
Doch spoedig hierop wjjdde de .Maas
bode", en wel in zijn nummer van 13
October jl.,een artikel aan deze quaestie
onder hel opschrift „De Militiewet",
waarin de voorgestelde wijzigingen, zon
der uitzondering, wenschelijk worden ge
acht. Nu kunnen er zeer goed redenen
beslaan voor deze blijkbare verandering
van opinie, maar te vergeefs hebben
wij in dit artikel gezocht naar een
duidelijke verklaring ervan. Dal verzwa
ring van den militiediensl onder de wijzi
ging der Militiewet begrepen is, wordt
toegegeven, en tevens erkend, dal het
niet is gehandeld naar den geest eener
wet, die een eerste-oefentyd van 8'/j
maand voorschrijft, indien ongeveer drie
kwart van tien, voor wie dit voorschrift
geldt, juist dubbel zoo lang onder de
wapenen worden gehouden.
En tocli komt hel orgaan tot deze
conclusie
.Bij den tegenwoordigen toestand
achten wij de regeling door den minister
voorgesteld, in het belang der miliciens."
Toch zullen er o.i. maar weinigen ge
vonden worden die onzen Minister vun
Oorlog daarvoor dankbaar zullen zjjn.
Zonder eenig voorbehoud werd door de
.Tjjd" met dit artikel ingestemd en een
pleidooi voor het werk des Ministers
gehouden- maar toch ook komt dit
orgaan tot de erkenning, dat de ver
zwaring van den dienst niet onbelangrijk
is. Niettemin wordt getracht deze ver
zwaring weder tot eene van weinig
beteekenïs te reduceeren.
„Nu is hol zeker waar zegt do „Tijd"
dal voor hen. die vroeger do eerste ploeg
uil maakten, de dioust niet onbelangrijk vor-
zwanrd wordt Deze wordt voor do tor vol
ledige oefening opgeroepenon van 8'/«X4 op
Ö'.'.X8 maandou gebracht."
Daarop laat ons katholiek hoofdorgaan
echter onmiddellijk volgen:
„De verzwaring echter, hun opgelegd,
wordt meer dan opgewogen door hot
deel, hetwelk wordt verkregen door cve
anderen. Immers niet alleen, dat een
groot getal miliciens, die vrooger nog vier
maanden dienen moesten by liet „blijvend
gedeotte", thans reeds, na 8';. maand eersten
ocfontyd. mot groot verlot huiswaarts gaan,
doch hot is volstrekt niet hetzelfde nt een
zeker getal manschappen, na een jaar ge-
J'-nd te hebben nog vier maandon laugor
dionst *-•
"uV«
oon zelfde getal manschappon, na vier maan
don ill genot van groot vorlof to zijn goweost,
opnieuw voor deuzolfdcn tyd onderdo waponon
doet. komen. Do uitdrukkingon ..genol van
groot verlofts een ouphomismovoor zoor
voel manschappen van do tweede ploeg
waren dio vrijo wintermaanden oen tijd van
gebrok, lediggang en verveling."
Alzoo een verzwaring van den dienst
in het belang der dienstplichtigen! Nii
nog een verzwaring, die in het belang
van liet leger wordt geacht. Wij lezen
„Dat in 't vervolg het maximum-gotal
onder do wapenen te houden miliciens van
7600 op 81X10 gebracht wordt, is, natuurlijk,
een verzwaring, doch dit hnngt samen mot
do vennoerdering van het getal regimenten
infanterie, die zelf weer een gevolg is van
do verbooging vnn het militie-contingent,
waartoe reed9 vóór het optreden van mimntor
fiorgansius besloten was."
Wij laten hier nog gaarne hel woord
aan liet .Huisgezin", welk blad van
meet af zich wakker heeft verzet tegen
de verzwaring van den dienstplicht. De
zienswjjze van de „Tijd" wordt door het
.Huisgezin" dan ook volgender wijze be
streden
Do voorgestelde wijziging dor Mllitlcwot
acht do Tfjd oon ..verbetering."
Een vorbotering ook voor de milicioiiB zelf.
Thans wordt do last van het blijvend ge
deelte gedragen door 16.000 manschappen,
die, In tweo ploegen van 7600 man, ieder
vier maanden moeten biyvon dienon of weer
opkomen.
Dan zal heel do last gedingen worden door
8000 man. die ieder acht maanden oxtru
onder de wapenen zullen worden gehouden.
Als rekensom geeft het niet zoo'n heel
groot verschil: 16000X4 ol 8000x8. Maar
wij achten het niet billijk, de volle zwi
van den last op de eene helft te legge
de andore daar van vrfi te stellen. Vo<
vrijgestelden is heinaiuuriyk plezierig,-
voor wie ec in loten en duB I6'/i maand
dieuon, oon draconische maatregel.
Nu zegt de Ttfd de manschappen van do
tweede ploeg, dio na vier maanden mot
groot verlot lo zijn geweest, weór voor vior
maanden moeten opkomen, hebben aan hun
verlot toch niets„voor zeer veel manschap
pen van de tweede ploeg waren do vrije
wintermaanden een tijd van gebrek, ledig
gang en verveling."
Indien dit zoo is, hoe komt liet dan, dat
dezo manschappen niet by massa's gebruik
maken van do in art. 112 verleende vergun
ning om onder de wannen to biyven? Zy
zyn dan voor gebrek govrywnard en maken
bovendien evenveel manschappen dercorsto
ploeg vry voor het blijvend gedeelte.
Or anderslaat de gebrek-iydonde man
schappen der tweede ploeg tegen een ver-
Maar zondor moor op 8000 manschappen
den vollen last van 16\'« maand dienst te
leggen, achten wij in stryd inel don geest
oonor Militiewet, die op don korten oofenlngs-
tijd Is gebaseerd.
Teil slotte zjj opgemerkt, dat alle
katholieke bladen, zoover ons althans
hekend, hierin overeenstemmen, dat met
de wijziging der Militiewet de dienstplicht
verzwaard wordt, en tegen zulk een plan
past, naar onze bescheiden meening, een
onbeschroomd verzet. Wanneer immers
thans weder aan de r ^ehen der militai-
risten wordt toegegeven, dan zullen
spoedig nieuwe volgen. Dan zullen wel
dra van milit&irislische zijde weemoedige
klachten worden gehoord over de sociale
onrechtvaardigheid, dal een gedeelte der
recruten 10'/, maand moeten dienen,
terwijl een ander slechts 8'/s maand
onder de wapenen behoeft te blijven, en
zal dan met nog meer aandrang worden
verzekerd, dan nu reeds werd gehoord,
dat dit laatste gedeelte in dien korten
tyd onmogelijk naar behooren kan wor
den afgericht. Met innige voldoening
vernamen wij dan ook, dal in de af-
dcelingen der Tweede Kamer, met name
op hel stuk van den dienstlijd, onder
de Katholieken zich een krachtige tegen
stand heeft geopenbaard. Moge dit ver
schijnsel zich opnieuw voordoen bij de
behandeling der quaestie in de Tweede
Kamer en daardoor voorkomen worden,
dat de dienstplichldwang niet nog druk
kender wordt gemaakt.
BUITENLAND.
Zondag hebben in België de ver
kiezingen plaats gehad tot gedeeltelijke
vernieuwing van de gemeenteraden, die
over "t algemeen in hel voordeel der
Katholieken zijn uitgevallen.
Het eigenaardige kenmerk van dezen'
dag is de door de socialisten geleden
nederlaag, die werden geslagen in ver
scheidene belangrijke industrieele ge
meenten, met name in La Louvière,
Morlanwelz, Seraing, Bracquegnies,
Ecaussines, Enghicn, Chenée, Houdeng,
Hornu en Ougrée, terwijl op vele andere
plaatsen de socialisten sterk achteruit
gingen.
In enkele plaatsen hebben bij de ver
kiezingen onlusten plaats gehad, meestal
zich bepalende tol het ingooien van
ruiten. Te Quaregnon, in Henegouwen,
echter is het verder gegaan. Daar werd
hevig gevochten, en er vielen 1 doode
en talrijke gewonden.
In Engeland wordt de strijd tusschen
de aanhangers van Chamberlain en de
vrijhandclaars met kracht voortgezet!
Te Londen heeft men reeds, op aan
stichting van Chamberlain, eene n aat-
schappij gevormd, onder directie van
don Australiër John Geddes, die zich
ten doel stelt in de voornaamste steden
van Engeland depöts op te richten van
voedingsmiddelen, door de Engelsche
koloniën geproduceerd.
Van de andere zijde werkt men niet
minder hard. De .Free Food League"
belegt overal vergaderingen en is erin
geslaagd den populaireu naam van den
hertog van Devonshire als reclamebord
voor haren arbeid te winnen. De hertog
heeft er in toegestemd president van
den bond te worden. Bovendien zijn
lord Goschen, sir Michael Hieks Beach,
lord Hamilton en de heer Ritchie lid
geworden van den bond.
Combes heeft het nog altijd maar op
de geestelijkheid gemunt. Nu weer heeft
hij het tractement opgeheven van abbé
Laurent, pastoor van Üissel, die in een
katholiek blad, naar.aanleiding van het
bezook van het Italiaansche koningspaar
aan Parijs, een brief had gepubliceerd,
waarin de Koning van Italië, wat de
zuivere waarheid is, overweldiger der
Pauselijke staten genoemd wordt.
Daarentegen, als een socialistisch blad
de groiste buleedigingen richt aan het
adres van buitenlandsche vorsten of hoog
geplaatste personen, hen dieven en tyran-
nen noemt, wat niet waar is, wordt
het niet gestraft, veeleer aangemoedigd.
De treurige voorbeelden der regeering
en de felle, woedende ophitsing tegen
het clericalistne beginnen steeds schan
delijker vruchten te dragen. Te Amen-
tières werden twee priesters bijna dood
geslagen, en Zaterdagavond werd een
aanslag op een priester, midden in
Parijs gepleegd. Deze priester, abbé
Lebel, werd in de rue de Cassette plot
seling aangevallen door een persoon,
die twee revolverschoten op hem loste.
De abbé werd doodeljjk verwond naar
het hospitaal gebracht.
Het Fransche volk, dat zich met een
Republiek moet behelpen, maar toch
zoo gaarne: Leve de Keizer! Leve de
Koningaanheft, heeft voor enkele
dagen zjjn hart daaraan nog eens kunnen
FEUILLETON.
Engelsch-Indiê.
Vm Kkvlpadn naar Hntnoor
Als op hel oorlogsveld bet schelle geschetter
der trompet op botcl des generaals gegeveo,
den groenen reernnt zoowel als den gesnorden
veteraan in de ooren klinkt, dan verlaten «ij
hun post en nemen zonder dralen de gevaar-
Ijjkete en meest blootgestelde plaatsen in. Zoo
is bet in 't leger, dat strijdt voor den Koning
der koningen, den Koeing der geheele wereld,
Die overal zyn soldaten nilzendt, niet om Zjjn
aardsche macht uit te breiden, maar voor een
meer verhevener doel, nl. ter veraprelding van
't ware geloot, ter verovering der zielen vao
De lezers van d
ir Hntnoor,
a Iodic is er echter bedroefd weinig
kana voor eeo betere promotie. Toen de brief
des Bisscbops kwam, nam ik voor de derde
maal mjjo boeltje op, pakte bet in en ging,
alsol Ravipadu nog niet «er geooeg was, zóó
ver, dat ik op 10 mglen na van de koal ben.
Nu leef ik in het Oosten van het Oosteljjk ledig,
's Avonds geniet ik een uortje van de zeebries,
waarna alles stil en kalm wordt.
Voordat ik echter overga ter bescbrjjviog van
mjjo reisje, wairljjk eenig in zyn soort, van
Ravipadu naar Hntnoor, (Muti=modder
oern=dorp) moet ik eventjes een digressie
makon. Op bel oogonblik, dat Ik dezen brief
zit te achrijven, ligt de Eembode' vóór rajj,
welke mjj hedenmorgen, den 17 September,
gewerd van het Bureau de .Eembode*. U lees
daarin den brief, welke ik over Ravipadu echteef.
ik ben daar 7 maanden geweest en beken en
boud vol, dal bet daar ooodig is de kerk te
voltooien. Docb, daar er ou twee Hollaodsche
Priesters geplaatst ztjo, en daar ik er stellig vso
overtuigd beo. dat mjjn vrienden en kennissen
van Amersfoort en omstreken my zullen volgen
door dik en duo en mg zullen bijstaan, waar
het 't hoogst noodig is. hoop ik, dat zjj aao mjjn
roepstem en aan de welwillendheid vun don
Redacteur, die in de .Eembode' ter vermelding
der giften een plaatsje heelt afgestaan, tallen
geboor geven, en eenige kleine en groute giftjes
tallen brengen voor een kerk in Mutnoor, waar
Ik nu geplaatst ben en waar ik voor een tijdje
tal bljjven. Er zjjn hier 700 Christenen en huoren
H. His in een hut, opgetrokken aft modder en
overdekt met riet en stroo.
Toen die Christenen vernamen, dit ook bun
nienwe Priester ton vertrekken, maar niet willen,
dat er een ander zon komen, gingen zjj, onge
veer 40 man sterk te voet naar Gnntoor, waar
de Bisschop resideert, om eeo petitie in Ie
dienen, ,dat de nieuwe Priester maar zou bljjven,
daar anders io Hntnoor nooit een nicnw kerkje
zou komen." Voor den Bisschop
in te writ
o vóórPb--"
nieuwe Christeneu zien, docb ook
welken toestand tg rerkeerdeo. De Bisschop
stelde rnjj aan beo voor als hun oieuwsn
Priester en droeg mjj tevens op, voor hen een
nienw kerkje te boawen. Laat ik mjj in de
noorden troosten.Het ia gemakkelijker te ge
hoorzamen dan te gebieden.'
Kan dit ook hier gezegd worden
Haar om oiet te laog te worden mei dit
schrjjvea, zal ik in 'f kort vertollen hoe ik
Qnntoor verliet en boe ik te Hntnoor aankwam.
Reizend van Europa op de Imperator, vortelde
mg een Amerikaan, die verscbeidene jaren in
Iodic had doorgebracht, dat Indie een wonder
baar land was en tot on toe beb ik dat zelf
ondervonden. Ik haal dit maar terloops aan,
omdat, waar een Amerikaan zgo opinie geeft,
ik wel kan zwijgen.
Reeds io Ravipadn had ik vernomen, dat de
streek, waarheen ik mjj zou begeveo, bekend
staat weg. us de slechte wegen, ot liever omdat
er geboet geen wegen zijo. In bet warme jaar
getijde, ale er niets op bot land staal, gaat
men zoo recht mogeljjk ergens beeo, zoo goed
en zoo kwaad als dit gaat. Io hot regenseizoen
echter, gaat dit zoo niet. Rjjst wordt onder
water bebonwd, moet men dan reizeo, dan gaat
hel een meter onder water dnnr ..n m «„„i
in den modder. Eerst
joltka te z
utlje in ei
i ik echter het plezier
(nat men hier oooml)
is een karretje rnet oon
rroeg in Jen morgen las
Ik de II. His, ontbeet, nam afscheid van den
Bisschop en sprong in rnjja rgtnig. Wjj vlogen
als 'l ware over den straatweg been door 't aan
houdend scbreenwen en gillen van mjjn voerman
ging alles op zgde, - een blanke man kwam
aaogeredon I Nu. onze pony waa van dien aard,
dat bet beter in beweging kon zjjn dan etililaan.
Zoo is bet ook met een drjjltol en flets, zoolang
men slaat of trapt .gaan* zc. Onze pooy dan,
deed zgn uiterste best om voornil te «omen.
Haar jaloerschbeid beet: menigeen ten val ge
bracht. Zoo giag bet ook met onze pooy. Half
weg zjjode kwam achter ons aan een andere
kar mat grooten bit en acboot als In een wedren
ons voorbjj. Dit wsa te veel voo: ons edel ros.
Het wordt vinnig, ontschroef! zicb merkbaar,
zet aan, struikelt en de boele zaak gaat tegen
den grond. Eenige meters wordon pooy, kar,
koetsier en miseiooaris over den grond gesleept
door de vaart. Ik dacht dien dag daar te moeten
bljjven. Doch ondanks paard, kar en koetsier
genarend waren, vertelde my de handyman,
del er niets gebeard was. De pooy werd ont
sponnen, bet tnig, dat baoldzakoljjk uit louwen
en knoopen bestond, werd vroor bruikbaar ge-
aakt, 't rad weer aan de kar geplaatst, de
paard eenige keeren met kraebt
itgetrokken, en oa dit werkje te
nonnen aiaar gespeeld, verzekerde mjj de voer
man weet in te kunnen stappen. Ik met mjjn
met modder overdekte wille toog slapte io eo
ging verder. Nu werd de grootste behendigheid
aan den dag gelegd door deo voerman, die
onze pony, daar wjj langzamer gingen dao te
wy op de plaats, wair wjj van deD straatweg
af moesten en 't land In. Mjjn huifkarretje had
ik tot zoover gebuurd, omdat bel niet verder
Gelukkig was ik nu ia de oabyheid van een
Christendorpje. Eenige mannen, die op 'l land
workteo, zagen mg staan en begrepen al gauw,
waar 't om ging. Zjj liepen naar linie en haalden
voor my een draagbaar om mjj zoo op ban
schouders 'l dorp io te helen over modder en
water. Dit werd gedaan en io 't dorp komeodo,
had ik dra eeo menigte volks om mg been,
zoowel Heideoen els Cbrisleoeo. Huo eerste
vr/eag was, ot Ik daar eeoige dagen stilde
blü'en om H. His te lezen. Daar ik echter mgo
koffer, waar al de benoodigbeden in wareo, te
Quotoor bad achter gelateo en dit bekend
enigen zich bereid deze
mannen bezig om een diner voor mg klaar te
makeoeen kip, melk, rjjst, eenige vruchten ctc.
Dien dag bleef ik daar en sprak met bel
volk over verschillende zaken. Dan volgenden
morgen las ik de H. His en daarna maakte ik
bel volk bekend, dat ik gaarne naar de hoofd-
statie wilde gtan. Ze zagen er echter tegen op
znlk een werk te ondorncmen, doch wijl ik bet
vroeg, wildon zy volgaarne aan mgn verlangen
voldoen. Een boogo kar werd gebaald, t groote
osson er voorgespannen en voort giog bet.
Daar bet een kar zonder bait was, moest mijn
dikke helm en myu dobbel-bekleede parapluis
my beschermen tegen do zon, welke baar
stralen brandend deed neerkomen. Een tiental
negers begeleidden my, om de kar, mocht zg
in onzichtbare elooteo ol holen geraken, in
evenwicht te houden en tegen kantelen te vrij
waren. Dra bleek bet, dat de 1 ossen den
grootsten toer hadden de kar door '1 wateren
den modder te trekken. Na, negers schyoen geen
en lawaai, vooral als zjj gezamenlgk een pittig
werkje, als dit, verrichten Zg bidden do
lieten ze met alle kraebt meedoogentooe op de
Zeer spoedig kwam dit allee opdagen. Nu etc
den er 0 groote, krachtige ossen voor mgn k
voor mgn Igfgart
tenen bet hadden aangelegd, zoo wild gingen
de beideoen te werk. Ze vlogen al: razenden
om de ossen heen, hen tol voortgaan aanopo-
iend met schreeuwen en slaan.
Oftchoon ik toen het plan opvatte hel in de
.Eembode" te vertellen, dacht ik bg mg zeil
ik wilde wel eens. dat mgn Amersfoorteche
vrienden my no zagen. Na drie unr gaaus door
modder eo water kwamen wy eiodeiyk te Mui
noor aan. Wat hoel natonriyk was; in 'tbegin
van het dorp bad sicb een troep menicben ver
zameld om dit ongewone looaeel gade te slaan
Christenen, Heidenen, jong en oud l Ook ont
dekte ik al gauw onder de menigte mgn Pastoor,
die, vorwonderd over mgn komst, mn ten zeerste
welkom heette.
Van hier, oit mgn nienwe statie,groei ik mflo
Amersfoorteche vriendoo, kennissen en wel
doeners en beloof hun in mjjeo vrije uurtjes bun
te zullen gedonken door te schrijven, wat mjj bier
als vermot dros waard voorkomt
0. J. HARTMAN,
Mutnoor 20 Sopt. 1903.
