Katholiek Nieuws- en Advertentieblad
No. 49.
Zaterdag 5 Maart 1904.
Zeventiende Jaargang.
DE EEHBIDE
voor Amersfoort, Apeldoorn, Baarn, Barneveld, Blaricum, Bussum, Driebergen, Eemnes, Harderwijk, Hilversum, Hoogland,
Laren, Leusden, Naarden, Nijkerk, Soest, Stoutenburg, Veenendaal en Zeist.
Verschijnt eiken ZATEBDAG.
rataprlji por drie n
Franco per pozl
Afzonderlijke nummert
<0,40.
f 0,05.
BureauBr eedestraat 18, Amersfoort
Uitgave van de Vereeniging De Eembode.
PrfJ» dar
Van 1 tot 6 regelt
Voor iederen regel meer
-0.06.
n uiterlijk Vrgdagtroed
Hooger Onderwijs.
Slreelend voor het christelijk gemoed
it 't zeker, zich te kunnen beroemen
op een Ministerie met Dr. Kuyper tot
preiident. Heeft ieder Minister voor zich
getoond voor zjjn taak berekend te zjjn,
de Premier Kuyper heeft in zijn hoe
danigheid van minister lauweren behaald,
die hem door vriend en tegenstander
met gulle hand worden toegereikt. Maar
by de behandeling van het ontwerp:
Hooger onderwijs, in de Tweede Kamer
heeft de 67-jarige Staatiraan als 't ware
zich zelf overtroffen. Hierbij trad de
eminente Politicus in het parlementaire
strijdperk, toen reeds door mannen van
erkende capaciteitstaatslieden van
naam en in den strijd gehard, beschik
kende over meer dan gewone welsprekend
heid, als b.v. de heeren Van der Vlugt
en Roeit, die de hun ter beschikking
staande wapenen hadden doen rinkelen,
om het bewuste wetsontwerp doodeljjke
slagen toe te brengen.
De bestrijding was hoffelijk, doch
soms. ook njjdig geweest, En waarom?
Wat beoogt de Regeering wel met haar
wetsontwerp? Eenvoudig in hoofdzaak
dit, dat ook aan dt professoren van
vrije universiteiten het recht wordt toege
kend examens af te nemen, die bevoegd
heid verleenen tot den staatsdienst. Hier
mede zou echter, volgens de bewering
der bestrijders, een voorrecht aan de
vrije universiteiten worden geschonken
ten koste van de staats-universileiten,
die, aldus werd door ben beweerd,
alleen de ware wetenschap verspreiden,
een wetenschap niet gegrond op eenige
dogma, noch op geloof. En deze weten
schap moet aan het geheele land blijven
opgedrongen, door alleen aan de staats
universiteiten een recht toe te kennen,
dal evenzeer aan vrije universiteiten toe
komt. Tegen een gelijkheid, door het
wetsontwerp verlangd, komt nu de linker
zijde, die steeds den mond vol heeft
over gelijkheid, met kracht in verzet.
Maar het verweer des Ministers over
trof, dit werd volmondig erkend, den
aanval, hoe ook volgens de regelen der
staatsmanskunst uitgevoerd. Tweemaal
twee volle uren hield Minister Kuyper
een schitterend pleidooi voor het goed
recht der Christelijke partgen en voor
een wetenschap, die wortelt in het geloof.
En waar nu om gelijk recht wordt ge
vraagd had een oud-minister, de heer
Borgesius, durven verkonden, dat de ver
leening van dit recht een verderf voor
het volk, een ramp voor hel land zou zjjn.
Treffend besloot de Minister zjjn roem
volle verdediging van het wets-ontwerp
door den heer Borgesius toe te voegen,
dat hy zijne verklaring accepteert, waar
door werd geconstateerd, dat de Chef
de file en de woordvoerder van de Linker
zijde, een verderf van tiet volk en een
ramp voor het land beschouwt, wal
door de Christelijke levensbeschouwing
onmisbaar wordt geacht voor de weten
schappelijke ontwikkeling der natie.
Slechts met een paar zinnen vermogen
we aan te geven, wat door het wets
ontwerp wordt verlangd, en door de
tegenstanders met hardnekkigheid wordt
bestreden. Maar als uit één mond werd
toch vernomen, dat de rede des Ministers
tot verdediging van liet wetsontwerp
de stoutste verwachting te boven ging.
Het liberale .Vaderland" noemde ze een
.machtige rede, massaal stuk van diep
doordachte welsprekendheid." „Al
laat de inhoud onbevredigd" schreef
de N. R. Ct. .van taal en vorm moeten
allen, die haar hebben aangehoord,
hebben genoten." .Zonder eenig
voorbehoud," zegt de Telegraaf, „is de
rede van minister Kuyper een meester
stuk te noemen, een meesterstuk van
kracht, sljjging, taal, inhoud. Het wordt
bijna banaal, telkens weer de loftrompet
te blazen over de oratorische gaaf van
dezen buitengewonen man." En het
Handelsblad reikt dit fraaie getuig
schrift toe: .Wal de rede van den minister
belangt, zij was een prachtig stuk wel
sprekendheid. In dat opzicht stond dit
tweede deel nog heel wat hooger dan
het eerste deel, dal men gisteren kreeg
te hooren. Boeiend en levendig werd
daar, en zeer geleidelijk, een hoog en
stralend beeld van Hooger Onderwijs
gemodelleerd, waarbij raet groote
diepe grepen, nu hier, dan gindg, de
wetenschap werd aangevat en ontleed.
Dal alles ging voor de vuist zonder
hulp van stukken en aanteekeningen,
alleen bij spontane ingeving."
Doch hoe vleiend voor hen, die
Minister Kuyper hun Staatsman
Leider huldigen, deze getuigenissen ook
wezen mogen, veel streelender voor het
geloovig gemoed zijn de ichoone uit het
hart gewelde en van heilige overtuiging
tintelende woorden van christelijk ge-
looven, die van achter de ministerstafel,
waar voorheen soms verdedigers van
het barste ongeloof en der schandelijkste
zedeloosheid hadden plaats genomen,
thans zoo Her werden gehoord. Het lust
ons daarom slechts een enkele parel
van christelijke welsprekendheid uit de
meesterlijke rede op te diepen en onzen
lezers Ier lezing en herlezing aan te
bieden
Men iieeft aldus sprak
de Minister uit dezelfde kringen (der
moderne wetenschap) niet groote beslist
heid zich ertoe gezet alles wat in de
geloovige kringen den Christenen heilig
was anti-lhetisch aan te lasten en te
verklaren, dal al wat onder de Christenen
voor heilig werd gehouden op illusie en
dwaling berustte, zoo niet erger.
.De strjjd is begonnen met den strijd
over de mogelijkheid van wonderen. Die
strijd is voortgezet door de Heilige
Schrift van alle kanten zoo te behandelen,
dat er van Schrift als Schrift niets over
bleef. Die strjjd heeft zich eindelijk voort
gezet tegen den heiligen Persoon van den
Christus, want waar in de kringen der
Christenen, die Christus niet de Christus
is, tenzij men voor Hem kan knielen
met de betuiging: mijn Heer en mijn
God, heeft men in de kringen van die
wetenschap Hem verlaagd lot den Rabbi
van Nazareth, een uitmuntend godsdienst
stichter, een prediker van liefelijke barm
hartigheid en ontferming.
.Welnu, mijnheer de Voorzitter! toen
het zoover gekomen was, toen is men
in de kringen der Christenheid ik
bedoel nu niel, dat ik anderen meuschen
den naam van Christen betwist, maar
moet duidelijkheidshalve zeggen, in de
kringen van hen, die in Christus het
middelpunt van den ganschen kosmos,
het centrum van de geheele historie
vinden, datgene wat Hij-zelf gezegd heeft
Ik ben de weg, de waarheid en he
leven, Ik ben de methode, de waar
achlige methode en de waarheid in haar
zuiverste openbaring, niet een abstracte,
maar een reéele en daarom de waarheid
èn het leven, toen is men in de
kringen, die zoo oordeelen, dat kon niet
anders, eerst onthutst en verbaasd ge
worden doch daarna heeft men zich
afgevraagd: is het niet beter, dat wij
ons van het terrein van de wetenschap
terugtrekken en dat overlaten aan
anderen? Maar aan den anderen kant
is ook gevoeld: dat kan niet; er moet
daartegen positie worden genomen
Waar een zoo christelijke wetenschap
iD ons Parlement wordt geleeraard, een
zoo echt geloovige staatkunde beoefend,
raag de vraag vrijwel overbodig heeten,
of de overwinning der christelijke partijen
bjj dn slem bus van 1901 niet ten zegen
strekt van land en volk!
BUITENLAND.
In de Fransche Kamer kwam Maandag
in behandeling de voordracht der regee
ring lol afschaffing van alle congregatie-
onderwijs. De nationalist Gauthier de
Clagny stelde voor verdaging van de
behandeling tot October. Dit voorstel
werd echter verworpen met 323 tegen
240 stemmeneen ander van den
katholiek Cesbron, die de prealabele
quaestie stelde, werd verworpen met
327 tegen 186 stemmen. De radicaal
Riperl wilde de voordracht naar de be-
grootingscommissie verwezen zien. Dien
aangaande werd hooidelijke stemming
verlangd, en daar deze geruimen tjjd
in beslag zou nemen, werd besloten,
dat deze stemming Dinsdag zou plaats
vinden.
Het resultaat van die stemming was,
zoo als werd voorzien. Met 262 tegen
163 stemmen werd het voorstel ver
worpen en dat van Lasies om eerst
het advies in te winnen der verschillende
gemeenteraden met 323 tegen 221
stemmen.
Aan een medewerker van de .Figaro"
heelt Combes verklaard, dat, is oenmaal
tiet program tegen de Congregaties door
de Regeering afgewerkt, fiscale her
vormingen en sociale wellen aan de
orde zullen komen. Maar scheiding
van Kerk en Staal, en opheffing
van het Concordaat staal voorloopig
niet op de agenda. Het schynt, dat
Combes er aan twijfelt, of daarvoor
wel een meerderheid zou te vinden zjjn,
Z. H. de Paus heeft aan den alge-
meenen directeur van het werk der H.
Kindsheid een brief geschreven, waarin
Z. H. dit genootschap ten zeerste prjjst
en tot volhardend werken
De aartsbroederschap van hel
Onbevlekte Hart van Maria te Parjjs
heeft aan Mgr. Radini Tedeschi voor
de kroon der Onbevlekte Ontvangenis
87 briljanten. 63 diamanten en 10.000
Iranks geschonken.
Een daine uit Seviila heeft een bril
janten ster geschonken voor het beeld
der Onbevlekte Ontvangenis in de St.
Pieler.
Dal de Japanners de vesting Port
Arthur ten koste van groote offers willen
veroveren, is overduidelijk; maar dat de
Russen deze vesting tot het uiterste
willen verdedigen, heeft de commandant
dier vesting in een dagorder wereldkun
dig gemaakt. Daarin wordt de bevolking
van Port Arthur voorgehouden, dat de
Japanners de verovering van Port Arthur
voor een kwestie van nationale eer hou
den. Uit de hardnekkige aanvallen der
Japanners, en de beschieting der vesting
en der verschillende bochten leidt hjj af,
dat de vijand voornemens is op het
schiereiland te landen en een poging
te wagen de vesting to nemen, en zoo
dit mislukt den spoorweg te verwoesten.
„De v(jand vergist zich echter; onze
troepen, zoo zegt de dagorder, weten het
en uan de bevolking deel ik mede, dat wjj
niet zullen wijken.
,Wjj moeten tot het uiterste strijden,
daar ik, als commandant, nooit het be
vel ora te wijken geven zal. Ik vestig
hierop de aandacht van de minder moedi
gen cn roep allen op, om zich te laten
doordringen van de overtuiging, dat het
noodzakelijk is tot den dood toe te strjj-
den. Wie zonder strijd aftrekt, zal zich
niet kunnen redden, want er is geen
uitweg: aan drie zijden is de zee, aan
de vierde zal de vijand zijn. Nieta blijft
dus over, dan te strijden lot het laatste."
Tot nog toe zijn de verschillende aan
vallen der Japanners op Port Arthur,
als mislukt te beschouwen, en de vraag
is of de schade aan de Japansche vloot
niet even zwaar it als die der Russische.
Een telegram uit Port Arthur van
Maandag zegt, dat thans is vastgesteld,
dat in den nacht van 25 Febr, een Ja
pansche torpedoboot in de lucht getpron-
gen en een andere gezonken is. Aan het
gevecht op den 26en namen van Japan
sche z(jde deel 6 pantserschepen, 10
kruisers en torpedobooten. Aan Russi-
schen kant werden twee man gewond.
Bovendien hebben de Japanners, bjj
Ttjemoelpo den kruiser .Takatsjiho"
verloren, terwijl de „Asama" zwaar
beschadigd werd.
Dat de Japanners bij den jongsten
aanval op Port Arthur ook zwaardere
verliezen hebben geleden dan vermoed
wordt, blijkt ook wel uit de overeen
stemmende mededeelingen van de corres
pondenten der .Daily Telegraph" en der
.New-York Herald", dat eon Japansche
kanonneerboot onderweg naar Tsjifoe
zonk en dat op de kust bjj Tsjifoe 7
en bjj Wei-Ha-Wei 50 Ijjken van Japan
ners zjjn aangespoeld.
De krijgsbewegingen in Korea zullen
weldra ook de volle aandacht vragen.
Het Russische telegraaf-agentschap
seinde uit Liao-jang
FEUILLETON.
De Saksi8etie Maagd.
Yntfcanl nit do «onto dagaa v»
Au den ruidolgken oever der Sehlei, tegen
over het etadje Slees wgk verheft zich eene
hoogte, Old»borg gebeeten. Diefat daarbg.lot-
aeben deze hoogte ea de rivier, ligt ui den
saom vu een boeefaje, een overoud kerkje, oit
groote blokken steen opgetrokken. Dat ie bel
kerkje vu HadJeby; de plaats, waartoe bet eer-
tgdz behoorde, ia lug van de aarde verdwenen
oekriH °a4« voorwaarde, dat hg ia
o en alt
era voor
waarden au. In deo somer vu bet jaar 816
werd hij met zjjao gemalio, sjjnoD roon, ajjn
broeder Erik en een lalrjjk gevolg met groote
plechtigheid in de St. Albus kerk te Mains
gedoopt. Nn kwam keiler Lodewjjk ook ijjo
gegeven belolte na. Gevolgd door een keizerlijk
leger trok de koning zgn gebied weer binnen.
Zijne vgaoden moesten voor de overmacht vloch
ten. Haralds tocht door Holatein an Sleeewjjk
geleek meer op een triomftocht van een met
roem overladen overwinnaar, du op den terug
keer vu eeo verdroven en gevlochten koning.
In i|jn gevolg bevond xich ook de monnik
Anigar, die voor dien in '1 klooster Nen-Corvejr,
bjj Paderboro, ala leeraar gearbeid, daer de
heilige priesterwijding had ontvugea en thana
vol geloofsijver en moed besloten bad in
Denemarken bet evugelie dea vredee Ie pre
diken.
Ook de hoofden vu deo Sakeischen stam, die
in en om Haddebjr woonden, waren samenge
komen om den terugkomenden koning groete
en huldiging te brengen. Gehold in dlereo-
hnlden, bet baar in luge lokkan op de eehou-
dera golvend, bet iwaard in de rechter eo het
•child in de linker bud, kwamen zg met ont
bloot hoofd in eeo lange r|j du nadereodeo
koning uit de «ad tegemoet. Meisjes in lange
gewaden droegen hunne afgodsbeelden voor baar
■it. Daarop volgde do grijze hoofdman Etbalrik,
die door rijae hooge gestalte ver boven zfjo
stamgraootw mistak. Zjjn* vijftienjarige dochter
Hilda icbreed au rgne zjjde. Het goud-blonde
haar golfde baar op de «bonderszfj droeg
schild en zwaard baara vaders, terwijl baar
vorige blik terneergeslagen wae. Slechte nn
en dan verhief baar oog zich schuchter naar
bur looraigzlenden vader. Ving sloeg rjj bet
weer neder; met geen enkele trek verried zg,
boe baar trots zich verzotte tegen de ootmoedige
onderwerping, welke haar vader en de gezamen
lijke boofden der Sakeera gedwongen waren te
Koning Harald, in prachtige wapenrusting
gekleed, kwam op een forach paard naderbij
gereden. De hooldmunen brachten hem bolde
mar de aeden dea landi, vroegen hem om ver
giffenis voor bon vroegeren afval, en beloofden
hem gehoorzaamheid en tronw. De koning nam
den eed au en beloofde, ale obrietenvoret hun
te witlou vergaven en het volk eeo goedertieren
heerscher te ztjo. Dsarop wenkle bjj Ansgar,
die in prieeterlgk gewaad en mot eeo krniibeeld
in de hud naderbg trad en sprak tot de ver-
.Szkaera! Hier ziet gg een priester vu
den God, diaa U thus dien en tot wieo ik ook
o wil voeren. Ik bsb dezen priester toegestaan
in mjjn lend te komen, om bier zijn geloof te
leerra ea ie verspreiden.
Heddeby beeft hg zich als woon gekozen.
i, dat gi
kleinste krenking, dozeu priester, waar ook, tan-
gedun. Wee u, indien ook maar tta hurop
rijn boold wordt gekrenkt I Etbolrlk, treed
nader en linig u voor 'l beeld vu z|jneo en
rnjjaen God, dat hij in de band heeft I"
ü|j deze woorden dev konings liep een dol
gemor door de rijen der Seksers. Etbolrlk deed
een etsp ochterwsaits eo keek om zich heen.
Een enkele blik echter op de scharen, die den
koning omgaven, overtuigde bem, dat elk ver
zet dwaasheid zon geweest «gn. Hjj trad dan
ook in gebogen hondiog op den priester toe, die
bem met rachte blikken en In zegenende hon
diog bet beeld van den Gekrniate voorhield.
Plotseling echter viel eene hand op den «hou
der van den onden boofdmao en htold bem terng;
Hilda, zgne dochter, trad vol toorn en fonkelende
oogen voor hem. .Vader," riep zj) mei lnider
item, ,gg wilt uw boold balgen voor de vreemde
en valacbe goden? G|j wilt de godeD onzer
vaderen tronwelooe verlaten Zoo gjj dat doet,
werp ik a zwaard en schild voor do voelen.
Gg zjjt niet meer waard dit wapen te voeren
Sakeen. Koning Harald trok
riep in heltigen toorn.Knie), of Ik doorboor
n op de plutal"
Hoed» wildo de Koning zijne bedreiging vervol
len, toen Ansgor.de priester van Jezus Cbrtstu»,
hem met afwerend gabaar in du weg trad eo
du trots eo den moed ven nw volk boog I lk
ben niet gekomen om krjjg en bloedvergieten
le brengen, doch om 't Woord vu vrede ea
liefde te verkondigen. Christus overwint niet
door de aoherpie vu het zwurd, maar door
de macht vu Zgne waarheid en liefde. Steek
nw zwaard opzoo roep ik ook n, mga vorst,
toe. Wg moeten hoogachten en w-tardearen,
dat hel volk der Saksera het geloof bnnner
vadoren trouw blgren ra zich niet bnigen wtl
roor dra God, dien eg niat kranen."
□urop wendde Ansgar rich tot de hoofd
lieden en sprak .Gaat In vrede I De macht
dezer wereld zal n niet voor bet krnis doen
balgen of onderwerpen. Neemt mg slecht als
vrieod op eo vergunt mg nwe harten te ver
overen door de macht vu het woord I"
De rede van den vromen priester bad era
diepen indruk op aller barlen gemaakt. Eooing
Harald itak ign zwaard op, keerde zgn paard
om eo reed door xgo gevolg begeleid door de
poort der Stad Haddebjr. Ansgar volgde ham
lugzaatn.
Id de stad liet de koaing de booldmannra
plechtig beloven, den vreemden priester in ign
doen en lsten niet te hinderenEtbelrik be
loofde het io zgnea naam ra in die der overigen.
Daarna trok de koning verder om ook bet noor-
