Katholiek Nieuws- en Advertentieblad
No. 7.
Zaterdag 14 Mei 1904.
Achttiende Jaargang.
DE EEMBODE
voor Amersfoort, Apeldoorn, Baarn, Barneveld, Blaricum, Bussum, Driebergen, Eemnes, Harderwijk, Hilversum, Hoogland,
Laren, Leusden, Naarden, Nijkerk, Soest, Stoutenburg, Veenendaal en Zeist.
Verschijnt eiken ZATERDAG.
ontzprijz par drie maanden
Franco per post
Afzonderlijke summers
(0,40.
f 0,05.
BureauBreedestraat 18, Amersfoort.
Uitgave van de Vereeniging De F.embode.
Prlje dar AdvartantltBi
Van 1 tot 6 regels
Voor iedere* regel meer
Eenheid.
Wjj weten, dat de katholieke Kerk niets
voor het voortbestaan heeft te vreezen.
Zij heeft van haren goddelijken Stichter
de zekere belofte harer onvergankelijk
heid. Maar hoe haar voortbestaan zijn
zal, hangt grootendeels af van de Katho
lieken zeiven. Hoe inniger zij onderling
zjjn vereenigd en verbonden, hoe grooter
de kracht en de invloed der Kerk zijn
zal; zijn zij echter in actie niet eens
gezind, 't is duidelijk, dan zullen de
krachten zich versnipperen ten nadeele
der Kerk en tevens tot groot voordeel
van den aanvallenden vijand. Eendracht,
't is bekend, maakt macht. Niemand
beter dan de goddelijke Stichter kende
de noodzakelijkheid der eenheid. Her
haalde malen en steeds dringender
smeekte Hij van Zjjn hemelschen Vader
de eenheid af over Zjjne volgelingen, de
volmaakte eenheid, die er bestaat lus-
schen Hem en den Vader. Men denkt
te dikwijls den vjjand buiten demi
en vergeet, dat de groote vijand vaak
schuilt binnen de veste.
De groote vijand binnen onze muren
is de oneensgezindheid. Wij bedoelen
hier natuurlijk niet op 't gebied van ge
loof en zeden. In necuiariii tm
daar wordt de volmaakte eenheid des
geestes gevonden. Zonder de onder
werping aan de onleilbare geloofs- er
zedeleer der Kerk houdt men op katho
liek te zjjn. Maar wij bedoelen hier een
ander terrein, waarop de vrijheid geoor
loofd is overeenkomstig helin dubiis
liberlas, de vrijheid in twijfelachtige
zaken. Van deze heerlijke gave Gods,
door God den raensch geschonken, kan
ook op dit gebied misbruik gemaakt
worden ten nadeele der gemeenschappe
lijke zaak, welke wij allen moeten voor
staan en dienen. Hier heelt de vrjjheid
hare grenzen, die door de gezonde rede
bepaald wordt. De rede zegt ons, dat
hel persoonlijk belang voor het alge-
raeene wjjken moet, dat, wat het hoogste
is, 't zwaarste wegen moet. Te dikwijls
komt de hartstocht in hel spel, die de
rede benevelt, 't Is doorgaans óf 't
egoïsme, dat 't eigenbelang dient, óf wel
de hoovaardigheid, die, steunend op
eigen oordeel, streeft naar gelijkhebberij.
Deze tweevoudige hartstocht heeft dit
eigen, dat zjj de perken der persoonlijke
vrijheid te ver uitzet, in het eigen ik
opgaat en 'l algemeen belang daaraan
ondergeschikt maakt.
Wij willen dit met een voorbeeld illu-
slreeren. Slaat slechts een blik op Frank
rijk. De inillioenen Katholieken worden
daar getyranniseerd door een luttel getal
loge-mannen en waarom? Omdat deze
millioenen hel niet eens zijn. Om persoon
lijke belangen en opinie's zijn zij ver
deeld in verschillende partijen, en terwijl
zij met elkander kibbelen over rcgeerings-
vorm enz. dringt de vijand in gesloten
gelederen binnen. Haddc men daar ge
luisterd en gehandeld overeenkomstig de
dringende en herhaalde vermaning van
Leo XIII z.g., de bestaande republi-
keinsche regeeringsvorm, als niet strijdend
met de katholieke beginselen, oprecht
aanvaard, nooit zou Frankrijk het tooneel
geworden zijn van schandalen, zooals
het thans te zien geelt.
De vrijheid in twijfelachtige zaken, wij
herhalen het, heeft hare grenzen. Het
hoogste goed bezitten wij, Katholieken, in
onzen H. godsdienst. Alles wal persoon
lijk is of partijbelang moet daaraan
ondergeschikt zijn. Machtige vijanden
staan ten volle gewapend rondom
legerkamp. Het ongeloof, de loge, het
socialisme, in bondgenootschap tegen
onzen godsdienst vereenigd, trachten
binnen te dringen en daar dood en ver
woesting aan te richten. Meer dan ooit
is van onze zjjde eenheid noodig om het
recht onzer vaderen te verdedigen. Wij
moeten zjjn aaneengesloten tot een
bene ordonala, welgeordende slaglinie.
En is dit wel het geval in onze dagen?
Dat dit veel te wenschen overlaat, kan
men vernemen uit de herhaalde klachten
en dringende vermaningen door Leo XIU
in zijn verschillende Encyclieken ge-
uit. Overal, waar de gelegenheid zich
opent, dringt hjj aan op eenheid. Hij
gaat verder. Hij baant ons den weg in
de wereldberoemde Encycliek „Rerum
Novarum'' tot eenheid van actie op
sociaal gebied. Pius X, zijn opvolger,
heelt uit deze en andere Encyclieken de
grondwet gelrokken en, scherp geformu
leerd, verplichtend gesteld, om aan de
twistgedingen, vooral in Italië, zoo moge
lijk een einde te maken. Als motief tot
dezen maatregel geeft de l'aus vooral aan
■te versplintering der katholieke krachten.
In de politiek waant menigeen zich vrjj
te kunnen bewegen. Men hoort het soms
luide verkondigen: ,De politiek is een
vrij terrein." In abstracto, in theorie,
toegegeven, maar ook in concrete, in
de praktijk? Men heeft hierin de wijze
lessen en voorschriften te volgen, ons
door Leo XIII in zijne wereldbrieven
nagelalen, waarin wordt gezegd, dat
men vrij tol zekere hoogte persoonlijke
opiniên moge koesteren aangaande vrije
politieke quaesties, deze verkondigen,
verdedigen, echter alleen onder beding,
dat de onderlinge liefde en vrede be
houden blijven, maar wal dealgemeene
actie betreft, hierin moeten de persoon
lijke mneningen zwijgen en hebben de
Katholieken de leiding hunner Disschoppen
te volgen.
Dezer dagen ontving Z. H. du Paus
de afgevaardigden van de Katholieke
Journalisten-vereeniging in België in
audiëntie. Bij die gelegenheid bood de
Voorzitter der genoemde vereeniging,
benevens de aanzienlijke som van 120,000
francs, bijeengebracht door de Katholieke
Belgische Pers. een adres aan, getuigende
van innige liefde en verknochtheid aan
den H. Stoel, afgelegd in den naam van
geheel België. In zjjn antwoord noemde
de Paus zich gelukkig de afgevaardigden
der pers te mogen ontvangen, een der
gewichtigste zaken van onzen lijd. Daarbij
sprak Z. H. deze merkwaardige woorden:
.Houdt u nauw met elkander ver
eenigd; gedoogt geen verdeeldheid in
midden. Door eendracht alleen wordt
u de zegepraal verzekerd. Gelukte het
uwe vijanden, tweedracht te zaaien
we gelederen, de vrucht van uw
werken ware verloren. Eenheid van doel,
gebruik maken van dezelfde middelen,
gelijke inspanning bij het vervullen uwer
taak, daardoor zult gjj de verdediging
des geloofs verzekeren. Gij zijl als een
leger, in verschillende corpsen verdeeld
voetvolk, ruiterij, artillerie. Iedere afdee-
ling strijdt met de haar eigen middelen,
naar best vermogen, maar allen streven
naar hut gemeenschappelijk doel, die de
zegepraal is des geloofs, de zegepraal
van den Christus."
Heerlijke woorden, die voor alle landen
van kracht zijn en die door allen mogen
begrepen worden en in toepassing ge
bracht tot heil onzer beginselen, ten zegen
van de katholieke zaak. Want op deze
voorwaarden alleen kan de volle kracht
uitgaan van onze partij, kunnen uil onze
actie de gunstigste resultaten worden
verwacht. Eendracht maakt macht. Ont
breekt deze, dan loopen de krachten uit
een en doemen lot machteloosheid en
verspilling van eigen kunnen.
BUITENLAND.
De uitslag der horstemming in
Frankrijk is, dat de regeering op onder
scheidene plaatsen een gevoelige neder
laag geleden heeft. Om slechts te noemen
N'antes, Bennes, Bordeaux, Grenoble,
Armentiéres, Havre, Rijsel, Roubaix,
Duinkerken, Atrecht en Pau, waar de
anti-minislcrieelen hebben gezegevierd.
Daarentegen beeft de regeering te Parijs
gezegevierd. Deze nederlaag zal daar
door de anti-ministeriëelen pijnlijk ge
voeld worden. Door gebrek aan leiding,
eensgezindheid en samenwerking onder
de goedgezinden kunnen thans de socia
listen en ministerieelen koning kraaien
hun meerderheid bedraagt 44 tegen 36.
Ongetwijfeld zullen de Parijzenaars zwaar
moeten boeten voor de fouten weder bij
deze verkiezing begaan. De socialistische
schreeuwers zullen zich geducht doen
gelden, nu zij heer en meester zjjn in de
hoofdstad des rijks, en de gevolgen daar
van zal de bevolking spoedig gewaar
worden, zooals meerdere steden
Frankrijk, onder de heerschappij der
socialisten gebracht, dit reeds hebben
ondervonden.
Uit Oostenrijks hoofdstad komen betere
tijdingen. Van daar wordt geseind, dat
de Christeljjk-socialen, de krachtige partij
van dr. Lueger en prins Lichlenstein,
bij de gemeenteraadsverkiezingen aldaar
een pracht ige overwinning hebben behaald.
Alle christelijke sociale candidatcn in de
districten Landstrasze en Döbling wer
den gekozen. Van de 46. zetels in het
eerste kiezerskorps vielen er 30 den
Christelijk-socialen ten deel. In het vierde
en het zesde district veroverden de
Christeljjk-socialen 6 zetels. Overal elders
behielden zij al hunne mandaten.
Z. H. Pius X heeft een Capucjjn be
noemd tot bisschop van Treviso. De H.
Vader heeft nu aan den armen klooster
ling, als een bewijs van zjjn bijzondere
genegenheid, het borstkruis gezonden,
dat hjj zelf gedragen heeft, jen hjj bis
schop was. Dit kruis was hem zeer dier
baar. Mgr. Sarto had het ontvangen van
zjjn voorganger te Mantua.
Eindelijk heeft de Kamer van Justitie
te Rome toestemming gegeven om den
gewezen minister van Onderwijs NaBi,
die tjjdens zijn ministerschap zoo zonder
ling met de financiën des Rjjks wist
om te springen, te vervolgen en gevangen
te neinen. Daarop heeft echter Nasi niet
gewacht, maar heeft eenvoudig de plaat
gepoetst. Men vermoedt, dat hjj naar
Zwitserland is gevlucht
De anarchisten in Spanje hebben weder
van zich doen hooren. Nu weer heb
ben zij een aanslag gepleegd tegen een
Jesuleten-college in Barcelona. Zij legden
een bom voor het gebouw. De bom ont
plofte, het gebouw werd beschadigd en
het dak stortte in. De daders zijn nog
onbekend.
De snelheid en voortvarendheid, waar
mede de Japanners in de laatste dagen
zijn opgetreden, heeft terecht verbazing
gewekt. Niet alleen, dat zjj geland zjjn
te Pi-tse-wo, maar bovendien is een ge
deelte van hun leger aan land gegaan
te Kintsjeu, da* juist boven de smalle
landengte van Dalny is gelegen. Onmid
dellijk na hunne landing zijn de Japan
ners aan het werk getogen en hebben
zij Foetsjou, Port Adams en Wasang-
tien bezet. De kozakken-patrouilles, die
hier en daar de wacht hielden trokken
bjj de nadering der Japanners zich terug.
Port Arthur heette voorgoed van de
FEUILLETON.
Ter afgedwaald doeh weergekeerd.
De toestud der zieke vrouw was veel erger
den pestoor Lebrecht vermoedde. Terstond be
raadde by keer voor op beer nedereod einde,
en vernam nn tot zyn leedwezen, det Eitje in
alle opiicblen de waarheid bad gesproken. Adolf
was er niet. In den namiddag kwam de dokter
en eonatateerde, dat vronw Holms toestand
niterst bedenkelijk was. Nog had by de zieken
kamer niet verlaten, of er klonk een klokje en
snkele oogenblikkeo later bracht pastoor Leb-
recht baar de heilige Sacramenten der Ster-
vendeo. Op verzoek van den priester werd
ook Adolf geroepen; de dokter zelf bracht bem
bianaB en ging toen been.
De stervende was nog bjj volle bewnstzjjn,
zij wenkte baar zoon lot zich en nam zjjne
band in de hare.
.Adolf," sprak zjj zacht, .verzwaar mjjn
laatste oogenblikkeo nietl Tal niet af van bat
heilig geleol, dat owe ouders en vooronders
boog gebonden hebben I"
Op dezelfde wjjze vermaande ook de grjjse
om n te krenkenDat ging toch niet. Hjj vond
dan ook geen woorjen ten antwoord. Nog een
maal opaode zjjne moeder de oogen: .Adoll.
ik smeek jedoehotniet I" De
aangesprokene boog zicb over de eterrende, in
wier bleeke trekken de dood zich meeren meer
alteekende. .Moederneen," waa alles, wat
bjj nog zeggen kon, en als geheel veranderd
wendde hy zich tol den priester en sprak
.Eerwaarde, ik bljjl Katholiek!"
.God zjj dank!" antwoorddo deze plechtig.
Ook de stervende moeder sloeg nogmaals de
oogeo op. .God zegene u, mjjn kind 1" lispelde
zjj en eene beweging met de band toonde aan,
dat zy zjjos hand wenschle vaat .te bonden.
Pastoor Lebrecht legde Adolls hand in de hare
en begon do gebeden der stervenden te bidden.
Tast bield de stervende de band baars zoons
een oogenblik omkneld, Jaarna werd de drnk
mindernog een lichte zacht een moeder
hart bad opgehouden te slaan.
De bolofte, door een kind aan zjjn stervende
moeder gedaan, wordt gewoonlijk niet zoo snel
vergeten, Ook Adoll scheen het ernst met de
vervnlliog van zjjn gegeven woord, maar ach 1
de kniperjjca van deal loszinnig» Range wer
den grooterhjj beproefde de betere voornemens
des jongelings ia de klem te verstikken. De
gevolgen bleven, belaas, niet nit. In denzelfden
zomer nog liep bet als een loopend vunrtje
door de stad SpiersAdolt Holm hoeft zich
by de nienwo loer aangesloten en zicb door
den predikant WAhren in hel proteatantsche ge
loof doen bevesligen.
Zooals wel te begrjjpen was, werd deze stap
in allo katholieke kringen diep bclreurd hel
was dan ook niet onbekend geblevno, wat Holm
aan het sterfbed zjjner moeder beloofd had. Do
brave lamilie Hilger, die in de voorstad Hazen-
poel woonde, had nog steeds gehoopt op een
ommekeer des jongeliogs; als eeo donderslag
klonk huo dan ook hel bericht van zjjn alval
in de ooren. De uitwerking ervan was
verschillend voor de leden van het gi
moeder en dochter vergoten bittere tri
Bernard echter, de ongeveer twintigjarige
een begin, hjj zal nog wel veol dieper zinl
Vader Hilger dacht er ook zoo over. Voor Adoll
zou nu oene reeks der bitterste teleurstellingen
aanbreken. Lodewjjk Range bad hem, wjj
het reeds, bet nitzicht geopend op eeo hu
in een zeer aanzieolyke patricier-familiea
zeepbel spatte dal uit elkaar. Den jongen Holm
waa hel ernst geweest met deze verlokkende
voorspiegelingen en al heel spoedig na
overgang tot het protestantisme trachtte bjj in
nadere kennis te komen met de famllio Wagner.
Hy dacht er volstrekt oiet aan, dat juist deze
haodelnyze zoo beslist mogelijk door beo was
verworpen, en hetaotwoord,datby dan ook kreeg,
liet aan dnideljjkhoid niets te wauscben over.
Op deze bittere ontnuchtering volgde weldra
was schrijnwerker en zetto de
t zijns v
te zoeken. Door zyn atval had hjj de katho
lieke bevolking tan Spiers gekrenkl, was hot
dao wonder, dal niejpand lela meer met hem
wilde te doen hebben?
En de nieuwe geloofagenooteu van Holm brach
ten hem alles, bohalve vertrouwen. Eu wal deed
Lodewjjk nu, om zyn bedrogen vriend te troosten
Het viel dezen huichelaar niet moeilyk, zjjn
makker, vun nu af meer zjjn offer, vol verach
ting den rug toe te keoren. Hjj scheen gehoel
veranderd. Ijverig bezocht hjj de morgen- gods-
dienstoeteniogen in den Iraaien, eerbiedwaard!
gen Domer ging geen Zoodag voorbjj, waarop
hjj niet den hoogdienst in de katbedraa
woonde. Werd hem gevraagd, wat hec
veranderd had, dan antwoordde hjj.Het treurige
voorbeeld van Holm."
Opmerkzame waarnemers hadden weldra oec
anderen grond voor zyn veranderd doen en latet
gevonden. Op hetzelfde nar, dat Ruoge in dl
laatste dagen dageljjks naar de heilige mis ging,
kwam ook de vrome Kreszens Hilger met hare
moeder Ier kerke. En bjj het nitgaan wist hjj
het zoo aan te leggen, dat bjj moeder en docbtei
ontmoetto en vriendelijk groette. Zolfs had men
opgemerkt, dat bjj beide een eiodweegs gezel
schap hield. Natuurlijk kwam Adolf dil ook le
welen; bet bracht hem geheel io vertwijfeling.
Juist was het nieuwe jaar 1687 aangebroken
toen des morgeus de luikeu voor de rami
de zaak van Holm gesloten bleven; ook ge
durende de volgende dagen werdoo zij niet ge
opend, zoodat de politie ten slotte reden meende
te hebben, met gewald binnen te dring». Niets
was in 't inwendige veranderd; op de tafel ech
ter lag een brief, waarin Adolf Holm mei deelde,
dat hjj Duitschland voor immer verlaten had,
en van plan was in 't Fransebe logor dienst te
Zoo wat acht weken konden er na Adolta plot
•eling verdwijnen verloopen zijn, toen een man
in Zondagspak, met oen fraalen rulket in de
hand, de nauwe straten der voorstad Hozen-
poel doorliep en io het huis van Hilger ver
dween. Deze man was niemand andera dan
Lodewjjk Range, de zoo plotseling bekeerde man
van de wereld, en hjj kwam, om de band der
bravo Kreszenz vragen. Zyn optreden was voi
zollbewustzjjn.
.Weldra hoop ik secretaris te worden op het
raadhuis, en geloof wel in staat te zyo, Kreezenz
een gezellig tehuis te kunnen geven."
Wal vader Hilger hem daarop heeft geant
woord, is nooit recht dnideiyk geworden. Te
Spiers echter vertelde men elkaar, dat hy den
worver by den arm genomen en zwügend buiten
da dour had gezet. Later verklaarde Hilger
openiyk, dat hy zyne dochter liever ais ïyk zag,
du aan de band van een zoo karakter- en ge
wetenloos menscb. Dil gezegde verspreidde zich
spoedig door de sUd, en daarom gaf de afge
wezene er de voorkonr au, eveneens het stof
vu de voet» te schuddra. Niemand betreurde
zyn verdwijnen.
(Wtrdl n
