Katholiek Nieuws- en Advertentieblad
No. 18.
Zaterdag 30 Juli 1904.
Achttiende Jaargang.
DE EEMBODE
voor Amersfoort, Apeldoorn, Baarn, Barneveld, Blaricum. Bussum, Driebergen, Eemnes, Harderwijk, Hilversum, Hoogland
Laren, Leusden, Naarden, Nijkerk. .Soest .Stoutenbueg, Veenendaal en Zeist
Verschijnt eiken ZATERDAG.
Abotmementnprtja per drie naa
Franco per post
Afzonderlijke
(0,40.
f 0,05.
BureauBreedestraat 18, Amersfoort
Uitgave van de Vereenlging De Eembode.
De Romeinsehe quaestie.
Deze quaestie blijft nog alljjd aan de
orde sinds de overweldiging van Rome,
het wettig bezit der Pausen.
Het is en blijft eene brandende quaestie,
die der diplomatie al heel wat zorg en
misrekening heeft gekost.
Wil kwamen de vrijbuiters in 1870 door
de bres in de Porte Pia Rome hinnen
wèl installeerde zich de regeering van
het zoogenaamde ééne Italië in de Eeuwige
Stad wél werd Rome tot de Residentie
van koning Victor Emmanuel gekozen,
die zich vestigde in 't Quirinaal, maar
daarmede was nog geenszins verkregen,
wal eigenlijk beoogd werd.
De staatkundige talenten van den
onvergetelyken Paus Pius IX waren reeds
schitterend gebleken, tijdens zjjn bestuur
over de Kerkelijke Staten, vooraleer de
heiligschennende aanval op zijn gebied
en ten slotte op Rome werd beproefd.
Maar na de voltrekking van deze snoode
daad gaf de groote Paus-Koning een
bevel aan zijn katholieke onderdanen
zich niet te mengen in de regeerings-
zaken van het nieuwe koninkrijk, en
onder de leuzene eletti, ne ellettori,
geen kiezers en geen gekozenen, zich
buiten de politiek te houden.
De gevolgen van dit voorschrift des
Pausen konden niet uitblijven. De Katho
lieken, gehoorzaam aan den Paus-Koning,
weigerden van af dien tijd deel te nemen
aan het openbaar leven, zjj wilden in
geen enkel opzicht verantwoordelijk
worden voor den toestand, door de vrij
buiters geschapen. Dra gevoelde dan
ook de Ilaliaansche monarchie, dat zjj
andere medehulp noodig had dan de
mannen, die haar het Rome der Pausen
hadden overgeleverd. Zonder de Katho
lieken, die de rechterzijde der constitu-
tioneele partij zouden vormen, zou
bet staatkundig leven een gaping ver-
loonen, die voor de toekomst noodlottig
worden kon.
Toen de ellende van het ééne Italië
dan ook als met den dag begon aan te
groeien, schroomde zelfs de maker der
Waarborgenwet, Ruggiero Bonghi, niet
in een open brief aan den Paus de hulp
in te roepen van het Vaticaan om Italië
op te heffen uit zijn ellendigen toestand.
Men telde toen 1892. Reeds twee en
twintig jaren dus had hel Romeinsehe
volk de zegeningen ondervonden, die zijn
bevrijders hadden beloofd. En nu ver
langde men van den Paus een troon te
steunen, die ondanks den Paus en tegen
den Paus was opgericht en zonder
diens toedoen dreigde in te storten.
't Was toen reeds zoover gekomen,
dat er in Rome zelfs op de honderd, vijf
en zeventig kiezers van de stembus weg
bleven, deels omdat de Katholieken het
bevel des Pausen stipt eerbiedigden, deels
ook omdat zij aan den goeden uitslag
toch wanhoopten.
Geen wonder dus, dal veel werd be
proefd, vooral onder de roemrijke regeering
van Leo XIII, oin van dezen Paus de
toestemming te erlangen, die altijd door
Pius IX geweigerd werd. Bij de pogin
gen der diplomaten voegden zich de
wenschen van sommige leden van het
H. College en het eerbiedig verzoek van
zeker aantal geloovigen en zoo werd
getracht van Leo XIII voor de Katho
lieken verlof te bekomen zich in het
openbaar leven te mengen.
Opeens echter bleek de hoop, om dit
te verkrjjgen, vervlogen het vragen hield
op, omdat de onwrikbaarheid des Pausen
in deze quaestie niet te overwinnen was.
En het opmerkelijk verschijnsel deed
zich toen voor, dal zelfs zij, die een
ander besluit van Leo XIII gewenscht
hadden, bij nader inzien hulde brachten
aan het groote doorzicht van den Paus.
In den laatsten tijd heeft de quaestie
der wereldlijke macht van den Paus,
vooral in Italië, veler gemoederen bezig
gehouden. Men ineende teekenen van
toenadering tusschen Vaticaan en Quiri
naal te kunnen aanwijzen. Het bezoek
van Kardinaal Svampa aan koning Victor
Emmanuel, gebracht bjj diens bezoek aan
Bologna, werd als zoodanig aangemerkt.
Te meer nog toen de hatelijke en nijdige
uitvallen tegen den Paus in de anti-cleri-
cale bladen juist verrieden, dat de schijn
bare toenadering van Vaticaan en Quiri
naal haar in niet geringe mate ergerde
en evenzeer in verlegenheid bracht.
Nog een ander opmerkelijk feit deed
zich dezer dagen voor. Bjj hot bezoek,
dat ile Pauselijke vicaris Respighi aan
alle Romeinsehe heiligdommen brengt,
was de beurt gekomen aan iIp kerk van
hel militaire hospitaal te Rome. Sinds
1870 was dit niet meer geschied.
De ontvangst bjj dit bezoek was plech
tig al de militaire overheden .varcr.
aanwezig, om den vertegenwoordiger des
Pausen te verwelkomen.
Nog te meer heeft dit feit de aandacht
getrokken, wijl pas te voren naar aan
leiding van het bezoek van Loubet aan
Rome, Pius X opnieuw voor zijn recht
is opgekomen. Men zal zich herinneren
hoe de Paus in een nota aan regeeringen
van Europeosche Mogendheden uiteen
zette, dal hij de Fransch-Italiaanschc
toenadering gaarne zag, omdat alles, wat
tot den voorspoed van Italië kon bijdragen
hem voldoening schenkt, doch ging dan
voort
.Indien de heer Loubet na deze toe
nadering Victor Emmanuel een bezoek
had gebracht in een andere Ilaliaansche
stad, zou de H. Stoel zeker niets gezegd
hebben; maar van den anderen kant
kon hij niet zwijgend gedoogen, dat het
hoofd van een katholieke natie, vooral
de Fransche, een officiëel en plechtig
bezoek te Rome bracht in een apos
tolisch paleis (Quirinaal), feitelijk de
berooving van 1870 goedkeurde en zoo
doende hel recht des Pausen aantas'Ie."
Kras en duidelijk werd door Pius X
hier opnieuw gezegd, dat hij zijn recht
in zake de berooving van 1870 or
zwakt blijft handhaven. De nota vermocht
evenwel niet in de loenaderende houding
van Quirinaal lol Vaticaan, gelijk boven
staande feiten o. a. komen bewijzen, eenige
wijziging te brengen. Uit deze omstan
digheid meende ook eene party onder de
Prijs dsr Advertentiên t
Van l tot 6 regelsf 0.31
Voor iederen regel meer-0.01
Katholieken in Italië, die de wjjze inzich
ten des Pausen niet altijd deelen wil,
dat. meer nog dan anders in zake deel
neming aan het openbaar leven in Italië,
nu de tjjd gekomen was.
Van deze zienswijze trachtte echter
het bevriende orgaan van het Vaticaan,
de .Ussorvatore Romano" die party terug
te brengen. IIel blad soinde de redenen op,
waarom de Paus niet toegeven kan, als het
gaat over de w ireldljjke macht des Pausen,
over de oplossing dier hoogst gewichtige
quaestie. De kern van het merkwaardige
beloog van hel blad was, dat de Paus
onmogelijk afstand kan doen van rechten,
welke liet best zijne vrijheid, zijne onaf
hankelijkheid waarborgen.
Zoo blijft de Paus in afwachting en
handhaaft zijn recht. De katholieke
onderdanen van Z. II. in Italië, gehoor
zamend aan zijn bevel, wachten evenzeer
rustig de dingen af, die komen zullen en
gevoelen zich veilig onder de leiding van
den Paus. En als de tijd daar is, door
God bepaald, waarop die Katholieken
door Christus' Stedehouder zullen ge
roepen worden aan het openbaar leven
deel te nemen, dan zullen zjj zich be
reid toonen mede te werken lot het
scheppen van een nieuwe orde van
zaken, lot een gelukkiger toestand voor
het ongelukkige Italië.
BUITENLAND.
Zelfs de vrienden van Combes begin
nen nu reeds te erkennen, dat de toe
stand op het gebied van 'l onderwijs,
ten gevolge van de overhaaste sluiting
der Congregatie-scholen, zeer critiek is.
In een vergadering van zeshonderd leeken-
onderwijzers, te St. Etienne gehouden,
is verklaard, dat er groot gebrek is aan
onderwijzers en dat, om in de groote
behoefte aan onderwijskrachten te voor
zien, jongelui worden genomen, die in
derhaast zijn voorbereid, en die totaal
ongeschikt zijn, om als onderwijzeis op
te treden.
Omtrent het geschil tusschen Frank
rijk en den H. Stoei, merkt de .Osser-
vatore Romano" op, dat zelfs de Orga
nieke Artikelen van het Concordaat,
welke de Heilige Stoel te allen tjjde
heeft gewraakt, geen bepaling bevatten,
welke van de Fransche bisschoppen
staatsambtenaren maakt, gelijk de Fran
sche regeering thans in hen wil zien.
Tegen het Concordaat in heeft de staat
herhaaldelijk salarissen van bisschoppen
ingehoudenhen uit hun ambt ontzet
ten kan alleen de Paus, die alleen be
voegdheid heeft om de bisschoppelijke
waardigheid te verleenen. Maar de Fran
sche Jacobjjnen willen het Concordaat
verbroken zien, zegt de Osservatorezij
wenschen het Concordaat als een mid
del van tweedracht in hun land te ge
bruiken.
Woensdagochtend heeft hel H. Officie
vergaderd onder voorzitterschap van den
Paus. Het II. Officie was geheel vol
tallig.
Uit Rome wordt gemeld, dat Dinsdag
aan de Fransche legatie een nieuwe
nota van antwoord van het Vaticaan is
afgegeven. Het Vaticaan verklaart, dat
het, zoo goed nu als vroeger, allen
eerbied heelt voor het Concordaat, maar
dal de brieven aan de bisschoppen van
Djjon en Laval geenszins de geestelijke
en disciplinaire bevoegdheden van het
Vaticaan overschrijden, welke het Con
cordaat niet beperkt heeft en waarover
de Paus geen loven en bieden kan
toestaan.
Een telegram uit Dijon van Woensdag
m eldt, dat Mgr. Le Nordez in den nacht
van Dinsdag op Woensdag naar Rome
vertrokken is.
Het agentschap Havas zegt, dat de
bisschop van Dijon zonder verlof der re
geering vertrokken is. Voor den minis
terraad van Dinsdag a s. zal echterfgeen
beslissing omtrent zjjn persoon genomen
worden.
De autoriteiten in Zuid-Afrika hebben,
volgens een telegram van generaal Louis
Botha aan dr. Leyds, toeslemming ge
geven tot de ter-aarde-bestelling van
wijlen president Kruger in Transvaal.
De familie van wijlen president Kruger
wer.scht, aldus wordt uit Johannesburg
gemeld, dat de begrafenis te Pretoria
zal plaats hebben op 10 October, den
verjaardag van den overleden staatsman.
Er zouden geen militaire eerbewjjzen
werden aanvaard, maar de Boeren zul
len in zeer grooten getale van alle kan
ten komen toestroomen om de plechtig
heid bjj tc wonen.
De vrijmetselarij in Italië heeft eene
beweging op touw gezet tegen de klooster
orden, en wel, naar verluidt, onder be-
FEUILLETON.
Zuster Angela.
1) Het rjjtnig bield stil voor sbet gouden
Hert", hel eenige logement in bet dorp. een
net, landelijk bnlsje, welks uithangbord aan
een langen gieren stang been en weerschom-
melde. Spoedig bad ik met mjjo weinige bagage
een kleine kamer betrokken en volgde, nadal
ik ajjoe koffie gebrnikl bad, mgn reisgenoot
naar het MtriagealichL Daar ik den jongen
man bjj het eerale onderhoud met de overate
an zjjoe muter niet wilde atoreo, nam ik voor
de poort aficheld van hem en wandelde lang-
xeam langt den Ininmnur verder den berg op.
Rel wat een prachtige Heiavond, een avond
zoo vreedzaam en kalm, ala ik, die in het ge
woel der wereld been en weer geslingerd werd,
in lang niet beleefd bad. Uil een wolkenloozen
hemel lachte de galden lentezoo, veld en weide
praalden in bet beerlgkaie groen der Hei, en
de boaachen, die in trolacbe majesteit de bergen
sierden en al verder en verder zich uitstrekten,
tot zjj zich io een blaow waai verloren, stonden
daar in bon eerste lentegroen, bet gekrolde,
goadglanaend loof der eiken aterk aistekend
tegen het lichte groen der beuken en bet
doakere groen der dennen. Tallooze knoppen
en bloeeema aan strnik en heg, overal waar de
zon de dankbare aarde beroerdelg»terslag en
bei gekweel van den vink overal, eo boven dat
ellea nit o schrille wanklank in deze heer
lijke harmonie der natnnr, veraebrikkeljjk
memento in deze lachende lentewereld een
niel te ontwarren mangeliog van lonen, een
geluid, dat door merg en been drong, ais een
echo der amartkraleo uit duizend gepijnigde
menschenbirten. Waarheen ik mg ook wendde,
dat zucbtend, lachend, steunend van uil de
moren van bel krankzinnigengesticht opsteeg
en sidderend scheen le zweven in de stille lacht.
Scherper nog kwam de tegenstelling nil, toen
ik 's avonds laat, aangelokt door deo helderen
maneschjjn en de geurende lentelucht, aan het
geopende venster zat eo op de laatste sigaar oog
een latere liet volgeo. Eeo zoel, mg aso mg-
zelf ontvoerend droomeo deed mg zacht in
sluimeren, en bjjna had Horpheus mjj in sjjne
armen genomen en ongemerkt io zjjo rjjk ge
voerd, toeo eeo zeldzame looo mjj plotseling
deed opspringen. Io een bloeiendeo vlierstruik
van den lain van mjjo logemeol zong een
nachtegaal haar lacht, en heerlgk liedtegelijker
tijd klonk vso boven in klare, glasheldere tonen,
het voorjaarslied der Wtlküre van Wagner,
too vol eo reio, met tolk eeo hart- en zinver-
heffend geweld, dat ik er koud an werd. Nooit
waa ik zoo aangegrepeo gewordeo door de be
roemdste zangeres op het toooeel, als door dit
gesaog io deo stillen lentenacht. Ik luisterde
ademloos tos en smnde mjj in de onzichtbare
zangeres le zien te krijgen. Tenslotte ontdekte
ik bsar. Aan eeo der tegenover mjj liggende
rameo van het geslicht zat eeo witte vrouwe
lijke gestalte, en hield de spijlen van eeo jjzeren
hek omklemd, en liet de eene aria na de
andere hoor en. De nachtegaal in da Tliaralruik
de machtige tonen, klonk ook weer het lied
nit de hoogte klagend en vragend, tot de heide
stemmen ten slotte ineen-motten in een iniil,
schallend gejubel. Zoo hielden T-ii een aangrijpende
krankzinoige achter do epjjlon harer cel. Geen
wonder, dat de slaap tnjjn oog ontvlood en ik in
ernstige beschouwingen den d 'gerand afwachtte.
Een prachtige morgen ging op over Wellen-
dorf. Licht de hemel, licht de aardebloemen
geur vervolde da lucht, en slechts de groote,
tegen den hemel al.
Mgn
Hngo Forster, 1
s geboord en
nilerljjk. Een beter besct
le geven.
„Mijnheer bedoelt zeker de krankziooige Val-
dina 7" mengde zjj zich, zich in postuur zettend,
iD 't gesprek, „doch dal is een arm, ongelukkig
Wcxeo. Het geheele jaai door zit zg stom eo
lusteloos io esn hoek, maar ala bet lento wordt
en ds nachtegaal er weer ia, wordt zjj ala hel
ware plotseling aangegrepeo. en zjj zingt nacht
op oaebt zoo zielroerend, dat het iemand de
tranen in de oogen brengt."
„Valdina?" herbaalde ik nadenkend, „waa
dat niet aen beroemde zaogerae te Bairoeth 7"
in dn redn, .men zegt, dat zij gezongen heelt
als een engel. Doch er kwamen dagen van be
proeving en telenrslelling voor haar eo toen
is hel haar in liet hoofd geslagen, zooals men
eeo welsprekende beweging met de hand uaar
het voorhaold en trok de schouders op.
Mjjn reismakker, die gedoreode het laatste
gedeelle vsn baar verhaal levendige leekenen
vao ongeduld had gegeven, maande tot spoed.
Voor deo tweedeo keer reeds luidden de klokken,
hel begin der plechtigheid aankondigend. Zwijgend
en io herinnering aan de talentvolle scboooe
zangeres, die ik als Elsa meer dan eens in
Lohengrin geboord had, volgde ik den jongen
Forster bel slingerend pad bergopwaarts. De
deuren der kerk van het gesticht stonden wgd
open, een zee van licht en bloemen vulde het
inwendige eo een menigte mensclien verdrongen
elkaar io banken en zijbanken.
Nauwelijks hadden wjj onze pissteen inge
nomen, ol er werd eene deur naast de sacristie
geopend, eo, begeleid door eenige znsiers, traden
de communiekinderen 't priesterkoor binoen.
sluier en kroontje, de jongens in een zwart
pakje, een lelie in de rechterhand. Mgn oog
oveizag do twee en twee loopeode kinderen
eeo treurige aanblik voor hel oog eens dokleis,
deze ongelukkige wezeos, met hun puntige hoof
den, lino temgslootende gelaatstrekkeneen
bigde aanblik voor bel oog des meoschenvriends,
des Christens, want op eik voorhootd, hoe
weinig verstand ar ook uitsprak, rnstte eeo
straal van hooger licht, eeo uitdrukking van
roerende hulpeloosheid, van kioderljik verlangen
en innig geluk. Mjjo blik dwaalde van de kinde
ren naar de vrome vrouwen, wier onvermoeide
zorgen eo liefde den sluimerenden vonk hadden
gewekt en door jarenlange moeite lot oen
zwakke vlam hadden aangewakkerd. Hoeveel
geduld moest er niet aangewend zijn, deze
arme schepsels zoo te vormen, dat zjj thana op
esn (eekeo der znsiers hunne bestemde plaatsen
innamen en met vaste stem en op goeden toon
de akte van geloot baden 7
Den grootsten invloed op deze achterlijke kin
deren scheen een slanke non te bezitten, wier
fijn gevormd boold door den sluier niet ver
borgen kon worden. Zjj beheerschte zonder
twjjfel do geheele schaar; na eena hier, dan
weer daar ordende zjj en gal vlug en zacht
bevelen -. hare slem zweefde boven de onvaste
kinderstemmen en liet het schoone lied: „Hier
ligt <oor Uwe Majesteit", in volle reioe lonen
hooren. Lang poogde Ik vergeefs een blik te
werpen op het gebogen hoofd der snater. Ol-
schoon zjj io mijne onmiddellijke nabjjheld
knielde, vond ik toch geen gelegenheid haar
gelast te zien. Eindeljjk keerde zjj het hoofd
om, eo Mo oogeoblik, slechts een enkel oogen-
id achteruit, verbaaad, bjjoa geschrokken.
Waar bad it
irstandige gelaal
groote bruine oogen mei boo lange op-
larts gebogen wimpers en de lijn geteekenda
mkbranwen ooit meer gezien 7 Gezien bad ik