Katholiek Nieuws- en Advertentieblad
No. 34.
Zaterdag 19 November 1904.
Achttiende Jaargang.
IE EENBODE
voor Amersfoort, Apeldoorn, Baarn, Barneveld, Blaricum, Bussum, Driebergen, Eemnes, Harderwijk, Hilversum, Hoogland,
Laren, Leusden, Naarden, Nijkerk, Soest, Stoutenburg, Veenendaal en Zeist.
Verschijnt eiken ZATERDAG.
inementepryje par dria otudai
Franco per post
Afzonderlyke nummert
<0,40.
f 0,05.
BureauBreedestraat 18, Amersfoort.
Uitgave van de Vereeniging De Eembode.
Pr>Ja dar AdvartantMni
Van 1 tot 6rejeli
Voor iedere» re|el meer
BIJ dit nnmmir behoort
een Bijvoegsel.
Een verdeelde Partij.
(Slot.)
II.
De .Nieuwe Arnhemsche Courant"
toonde onlangs een beter inzicht te
hebben in de politieke verhouding der
liberale fractiën, toen zjj schreef:
.Voor de vrijzinnigen zou niels on-
gewenschter zjjn, dan in 1905 te staan
voor de noodzakelijkheid, de teugels der
regeering in handen te moeten nemen.
„Immers, al heeft de gezamenlijke
«tryd de verschillende groepen nader
bijeengebracht, de werkelijke eenheid
is nog ver te zoekendeze moet eerst
stevig beklonken worden door den hamer
van den tegenspoed, alvorens er weder
sprake zal kunnen zijn van één groote
vrijzinnige partij, van welke kracht kan
uitgaan.
,Wat de vrijzinnigen van allerlei
couleur, van hel zachtste rose tol het
vurigste rood, ditmaal bijeenhield, was
bet inzicht omtrent eenzelfde gevaar,
dat allen bedreigde. Dat de band sterk
zou blijken, ook nadat hel gevaar ge
weken was, wagen wy te betwijfelen.
„Daarom worde allereerst de roekeloos
opgeofferde eenheid hersteld niet kunst
matig en terwille van een tijdelijk voor
deel, maar met het oog op de toekomst.
„Daarop, niet op het heden, niet op
1905 zjj het oog gerichtmaar op den
komenden tijd, wanneer de liberale party,
door tegenspoed gestaald, door eenheid
van beginsel en leuz; bezield, weder de
draagster^zal zijn van de democratische
gedachte, aan wie de toekomst behoort."
Wellicht in een onbewaakt oogenblik
heeft dit liberale orgaan deze harde
waarheden gezegd, welke de liberale
party niet aangenaam in de ooren
moesten klinken. Met het overwinnen
van Kamerzetels, als zulks eens gelukken
mocht, zou die party dan ook danig
verlegen zitten. De „roekeloos opgeofferde
eenheid" moet daai om, volgens dit blad,
allereerst hersteld worden.
De liberale kiezers te Assen hebben
intusschen op het prediken van eenheid
reeds een pakkend bescheid gegeven. Bij
de onlangs gehouden verkiezing van een
oor de Tweede Kamer in dit district
hebben zjj de eenheid onder elkaar
brutaal op de vlucht gedreven. De
liberale concentratie waarvan, naar het
.Handelsblad" had gehoopt, te Assen een
bewjjs zou worden gegeven, heeft totaal
gefaald. En toen er eenmaal twee candi-
daten waren gesteld werd door dit blad
de oud-minister, mr. Pierson, den liberalen
kieze.s aanbevolen als de candidaat, die
aan de vrijzinnige kiezers te Assen de
meeste zekerheid aanbood van geneigd
heid tot samenwerking, terwijl de vrjj-
zinnig-democraat, Treub, oud-wethouder
van Amsterdam, die door andere vrjjzin-
nige kiezers was gesteld, aldus werd
omschreven
„De andere candidaat, prof. Treub,
is gebleken te zjjn zeker een hoogst
bekwaam man, een strijdbaar man, maar
tevens een al heel weinig toeschietelijk
man. Hjj heeft de liberalen op de vin-
nigste wjjze bestreden, oin niet te zeggen
gesard en laat uiet na zulks nog te
doen, waar bij maar kan, enkel omdat
zjj 't niet met al zijne, veelal radicale
denkbeelden eens zjjn. Is nu op dit
oogenblik de afvaardiging wenscheljjk
van een candidaat die, ofschoon hoogst
bekwaam, herhaaldeljjk geloond heeft
de eigenschap te missen, die juist thans
op den voorgrond moet staanwaar
deering van een nauw verwante richting,
leidende tot oprechte onderlinge samen
werking van alle vrijzinnigen tot be
strijding der overmatige rechterzijde
En dit alles werd zeker gezegd ter
bevordering van de lieve eenheid, zoo
met zorg zjjn partjjgenooten op bet hart
gedrukt. Maar de kiezers te Assen
gingen eenvoudig huns weegs. Bij eerste
stemming werden de heeren Treub en
Pierson door hen op de herstem-
mingswipplank gezet en toen kwamen
de bevriende bladen en wisselden met
elkaar liefcljjkhoden, die alles behalve
spraken van bevordering der eenheid.
En evenals bjj de jongste Slatenverkiezin
gen snelden de socialisten toe en deden
Pierson, als van lichter politiek gehalte,
gezwind in het luchtruim wippen. Treub,
de man, die, volgens het Handelsblad,
getoond heeft een soort politieke spel
breker voor haar party te zjjn, werd
gekozen, terwjjl de vrienden van Pierson
mogen napeinzen over het nieuwe middel,
dat tot herstel der eenheid dient toege-
Inderdaad een somber figuur maakt
wel het wegzinkend liberalisme. Toch
zou het zeer onvoorzichtig zjjn als de
Christel jjke part jjenzich doorde verwarring
en tweedracht aan de overzjjde in slaap
lieten wiegen en zorgeloos de komende
dingen zouden afwachten. Want als de
tijd zal zjjn aangebroken, waarop zal
moeten gestreden voor het behoud
onze Christelijke Regeering, die
een waarborg biedt, dat ook een
Christelijke staatkunde wordt gehul
digd, dan zal weder een leuze worden
gevonden, die al wat der Regeering vijandig
is, zal bjjeen scharen, en terslembus drijven.
Voor overrompeling bjj dien strjjd dient
dus nauwlettend te worden gewaakt.
Daartoe mogen moeite noch opoffering
worden ontzien. Onze plicht is en bljjft
dus te arbeiden aan eigen concentratie,
aan versterking van eigen party, opdat
ook in het volgend jaar, evenals in
1901, bjj den stembusslrjjd een verblij
dende uitkomst ons deel moge zjjn.
BUITENLAND.
Maandag is in het Valicaao het Ge
heim en het Openbaar Consistorie ge
houden. In hel Geheim Consistorie, waar
in een aantal bisschoppen gepreconiseerd
zjjn, hield de Paus een rede, waarin
Z. H. eerst God smeekte, een einde te
maken aan den oorlog in het Verre
Oosten. Vervolgens sprak do H. Vader
van den toestand in Frankrijk, dat op
groote schaal vjjandig tegen den gods
dienst optreedt. Men jaagt er den Christus
uit de scholen en de rechtszalen, be
lemmert de benoeming van bisschoppen
en bereidt nog ernstiger wetgevend*
maatregelen voor Z. H. wraakte de
beschuldiging, dat hjj het Concordaat
niet geëerbiedigd had.
De Paus gaf een overzicht van de
geschiedenis van het Concordaat. De
Kerk heeft alleen du macht om bisschop
pen aan te stellen, terwjjl zjj echter aan
den Staat hel recht toekent om hen te
benoemen. Het Concordaat is een werke
lijke overeenkomst.
De Kerk heeft die overeenkomst steeds
gehouden, wat de benoeming van de
bisschoppen betreft, en alle politieke in
stellingen van den Staat geëerbiedigd.
Maar van zjjn kant heeft de Slaat de
vrjje uitoefening van den katholieken
godsdienst, welke gewaarborgd wordt
bij art. t van het Concordaat, niet ge
ëerbiedigd. Want hjj (de Staat) verbood
de betrekkingen van de bisschoppen
met den II. Stoel.
Men richtte de Congregaties ten gronde.
Do maat wordt volgemeten door de
bedreigingen legen liet seminarie van
St. Sulpice. De Staat weigert den Paus
het recht, om de candidaten te wraken,
die de Staat voor de bisdommen voor
draagt. Hjj berooft naar goeddunken
bisschoppen en priesters van hun wettige
en bjj het Concordaat vastgestelde be
zoldiging. De heilige rechten van de
Kerk en de waardigheid der Kerk eischen
een openljjk protest.
Wjj doen dit, vervolgde de Pa'
zonder bitterheid, maar met vaderljjse
genegenheid voor het Fransche volk.
Wjj kunnen nochtans niet hopen, dat
er spoedig een eind zal komen aan de
aanvallen op de Kerk. Men moet vreezen,
dat binnenkort de eindcatastrofe komt.
De H. Stoel heeft luide getuigd, dat het
beljjden van het Christendom volkomen
kan samengaan met den republikeinschen
regeeringsvorm. Men zou zeggen, dat
men hel tegendeel wil bevestigen. Dat
is schandeljjk.
De Paus eindigde met de verklaring,
dat hjj de gebeurtenissen voorbereid en
onvervaard zal afwachten, maar drong
er op aan, om te bidden, ten einde den
terugkeer van de dagen van rust en
vrede te verhaasten.
In Italië hebben Zondag de herstem
mingen voor de Kamer plaats gehad in
77 districten. De nieuwe Kamer be
staat thans uit 320 ministerieelen, 68 con
servatieven, 33 radicalen (die in de
meeste gevallen te beschouwen zjjn als
hulptroepen voor de regeering), Si repu
blikeinen en 29 socialisten.
Terecht schrijft het Italiaanscbe blad
de „Capitan Fracassa"De nederlaag
der socialiston is voltooid en schier
zonder weerga. Zjjn de republikeinen
verzwakt, achteruit gegaan, de zwaarste
slagen zjjn voor de socialisten geweest,
die niet enkel verzwakt zjjn, maar ala
vernietigd in den persoon van hunne
candidaten, die zjj met zooveel laat
dunkendheid stelden".
De Fransche minister van Oorlog André,
is toch afgetreden. In een brief aan den
minister-president verzocht hjj ontslag
omdat hjj geen oogenblik zelfs de onder
stelling zou willen aannemen, dat bjj
oorzaak zou zjjn van oneenighcid in de
ministerieele meerderheid.
De stemmingen in de Kamer over
zjjn schandcljjk geknoei met het Groot-
Oosten hebben hem maar al te zeer
overtuigd, dat zjjn positie onhoudbaar
was. De klap van Syveton heeft hem
wel een oogenblikkeljjke redding gebracht,
maar dit middel was niet in staat den
minister op de been te houden.
Generaal André is vervangen als
minister van Oorlog door den afge
vaardigde van Seine et Oise, den heer
Berteaux, een burger. Wel een bewjjs,
dat de toestand in het Fransche leger
abnormaal is.
Naar de Matin uit Petersburg ver
neemt, zou de nieuwe Russische minis
ter van binncnlandsche zaken den Tsaar
de volgende voorstellen gedaan hebben
Het Russische rjjk wordt verdeeld in
16 provinciën Europeesch-Rusland in 10,
Siberië in 6. Iedere provincie zal vertegen
woordigers verkiezen, welke gezamenljjk
een lichaam vormen, „dat wenschen
kenbaar zal maken." De zemstwo's in
elke provincie zouden een vertegen
woordiger afvaardigen naar dezen raad.
De hervorming zou bedoeld zjjn als
grondslag tot een overigens nog in het
verschiet liggend grondwettig bestuur.
FEUILLETON.
la gewijden groei
ken eenzame hoogte 1 Slrnikea en belde be
dekken deo groodverdorde batmen rnlscbea
In den wind. Eenige pelen en belkeo terh-ff-o
lieb er bovenop, eo teekeoen ticb in scherpe
omtrekken sf tegen de Incbl. Eeo gericht, del
den vredelleveodeo borger niet biodtrt, doch
wel deogene, die 'l voornltsicbt heeft deze
pelen te eieren I
Deer nest de galg ven Strseteburg en de
hoogte, wtirop tö opgericht ie, beeft deo neem
ven echerprecbtetibeurel gekregen.
Eeo geheimzinnig roiecben geel over deeen-
snme vlekte. Zijn het de zielen der lerecfalge-
elelden, die. neer het volkegelool wil, legen
zoneondergaog om de pleete zweven en geen
met kannen vinden? Een peer reven, welke op
den dwarsbalk zitten, kfjken droomerlg naar de
beide meoaeben, die na el langer das een
nor daar tegenwoordig wt
i kind e
1 Het ii
r gedoken, vlgde z
de oade vrouw aao. Deze knielt op deo grood,
met gevouwen henden, door smart terneer ge
bogen, mei oogeo vol tranen. Zij let niet op
de eebemeriog, op bet gekras der raveo boven
heer, vergeten li baer kleinkind, alles om baar
heen verzookeo voor de emert in haer binnenst.
.Mijn kind 1 rngo arm onacbnldig kind 1"
soebtte zjj. .Zij hebben a van owe moeder
tomen, rnjja troost, mjjn eeoigeo soon. Zoo
I bebl gij moeten tlerveo, aitgestooten
m een misdadiger naast moordenaars en
dieven I God, mjjn God, zie mjjoe smart I Gg
hebt toegaleten, dat mjjn Loilwljn van ver
raad, van dielsul werd beaeboldigd. Heer, 'k
beb legen U gemord in de overmeet mjjosu
smart, o, vergeef mjj mijne zwakheid. Maar
ale, een Irooat ia mjj geworden, men erkende, dat
man au onschuldige bad veroordeeld, en toen
it gg mg m
teruggeven, maar
eerlgk graf voor
dal mtfn zoon io
gewjjdeo
En wat was bel antwoord ?Schouderopbal
uitvluchten I Hoort gg het Luilwijj? Zij wil
O niet van de plaats der tcbende wegnem-
lo weiloidendo Ionen klonk hat geklep t
deo Aogelna ven uit de stad lot haar over,
smolt langzaam weg. Het kind vljjde zich
eeo engellg vogeltje tegen grootmoeder aan
io°bang
zaliger." Zij inleiden aameu voor hel ruwe
kruis, dat de oude vrouw zelf uit twee planken
getimmeid en ia deo grood geplant bad. Uaarue
Stond lij op en ging laogsaam huiswaarts, ter
wjjl bet kind bigde van deze akelige piaete
weg te kunnen, io lustige sprongen don beuvel
In bet biaacboppeljjk paleis te Straatsburg
beeraebte een droel stilzwggeo. Bisschop Arbo-
gaat, de Vader der armen, lag doodziek ter
neder. Niettegenstaande xgo aiekte, zoebt bij
ook ou oog goed te doeo, wear bjj koo, „want,"
sprak bjj lol de broeders, die vol droelbeid
zjjn ziekbed omgaven, .spoedig zal de tjjd
benden voor 't aanschijn vao mjjneo Rechter
verscbjjoen. Doch u, 'gebelde broederen, smeek
ik, wanneer gjj mjjn gedachtenis wilt neren,
Sedenkt de vermaniogeo, welke ik u gegeven
eb. Weeat mild en barmhartig, acht eeo rein
hart booger dau roem eo hooge ambient" De
zieke aprak met een zacbte, indtnkwekkende
stem en zgne toehoorders waren diep geecbokt.
Daarop rustte de bisschop weer met geslotei
oogeo eu aclieeo te sla mereo. Eau >an bis
scbops dienaren Irad binnen en sprak floistereo,
mei een der geestelijken, die met het hooi,
acbndde en eeo alwerende beweging maakie.
Daar wendde bisschop Arbogaat het boofi
.Volskrett ^"i'l, wilt gij mjj
eene gewichtigu gebeurtenis zal haar
v, spraak vrjj
.Wat bekommert n,
op, kan ik n helpen?"
HQ den toon der vriendeljjke stem waagde
tinotba te xieo naar bet goedige, door 't lijden
vermagerd gelaat. Zjj poogde met moeite baar
kalmte Ie berkrggen, voor zjj begon te spreken.
.Monseigneur I lk had een zoon, braaf en
onbesproken. Ala bode atood bjj in dienat der
stad. Twee miaadeo geleden werd hjj met een
bdcklin gewichtige briesen Ie overhandigen.
Docb terwjjl bjj baiteu de poort komt, wordt
bjj door gemwkerden overvallen en Irola ver
twijfelde tegenweer worden hem de brieveo
ontnomen en hij zeil zoo mishandeld, dat bjj
eenige dageo io do bal van een boer siek ter
neder lag. Zooals later ia bekend geworden
door een van da gevangen gemaskerden, was
eeo der adellgke heereo in 't aUdsbeainnr, vao
plan, de atad te benadeelao cd baar beimelgk
den vjjaod in banden te spelen. Pa eameozwering
werd eebter onldeki, de verrader kon ontvluch
ten, mjjn zoon eebter werd gegrepen, io deo
kerker geworpen eo men hield alaaode, dat
by door den ridder was omgekocbl, om bem
de brieven st te staan. Loitwjja riep God tot
getuige zijner onscl
heuvel en toeno, God I" Zuchteed be
dekte de ongelukkige baar gelaat met hare
.Arme vrouwI" xcide bisschop Arbogasl,zelf
Na lang zwQgen richtte Guotha zich weer op
ou bet door ludeo afgetobde gelaal naar den
zieke wendend, sprak zjj .Weinige dagen later
werd da voortvluchtige ridder gegrepen eo, op
de pjjobank ondervraagd, bekende lij zjjn verraad,
bekende, dat zijne trawanten <no stadsbode
met geweld hel icbrjjven haddeo ontrukt, dat
deze onschuldig was geweest. Te lastTe laat
voor mgo rampzalig kind I Op den Scherp-
rechlerahenvel hebben zjj den veroordeelde
begraveo, een hoop aleeneo wjjsl bet eerlooze
graf aao, geeo prieater zegende dezeD onzaligen
grond I O, heer, ik weel het, Ijjne ziel ia bg
God, lijn igden lieeP een einde genomen, docb
bjj liet enne weea achter. Moet hel onschuldige
kind bet gebeente baars vaders bi) dieven en
moordenaars zoeken? Mjj is de elsun van den
ouden dag geroofd, moet ik ook dsn eenlgen,
Daisten troost ontberen, dat mQn kind in ge-
wjjdeo grond begraven ia? Ik kom lot o,
Monseigneur I Heb medelijden met mg I Uw
woord vermag allee. Beveel, dal xjj mgn zoon
wegnemen, bem een christelijk graf bereiden,
en ik aal n zegenen, zoolang ik adem heb."
Gnntha sweeg, baar brandend oog bing aao
's bisachops lippen, een krampachtig beven door
trilde haar.
„Kom hier, mijns dochter 1" fluisterde da bis-
schop getroOeo, eo ging gesteund door de armen
hand ruitte zegenend op het boofd der oude
.God beeft u
r beproefd, inoeder, d
1 worden. Ik zelf zal weldra ter aa
I worden. Gjj ziel nijj ong-ioovig ai
gjj. gellelc'- L—J— •-■
Hoor inlHBIPHHHPM
mijnt gelofte voor 't asnachjjo vao Gort. Nog
te verwitten «O'-r God mi) nit dit leven lot
sich roept. Dit echter is mgo wilneemt mjjn
lijk en begraalt bel op rte gerechtsplaats o .ast
dat vao den toon deze. weduwe I Mijn Jezus,
ik hen eeo zondig mensch. Gfl, de Onschuldige,
,-°-l|TttdeJr05'°°°-
mjjteooi.
niet langer 1"
Uiigepnt viel de ziike io de koaaene terug
•n bleef bawagenlooa liggen, en lerwQI de om-
danders xieb alle moeite gaven bem weer bjj
te brengen, flood Ganlhn op eo verliet hel
vertrek sla lo eao droom, bet hart vol boop
en diepe ontroering.
Weinige maanden later weerklonk dof treur-
gelni van Slraalabnrg kerken. Bisschop Arbogasl,
de edele man, was gestorven. Allen treurden,
h» wei allen eeo vader geweest. Onafzienbaar
deo listalen wil des overledenen to volvoeren.
Zjj trokken ellen naar den Scberprechleri-
heavel, maar de liefde tooide de pleats der
verschrikking. De galg waa weggenomen, nooit
meer zon een zucht vao een ter dood veroor
deelde vao bier opstijgen 1 Bloeman bedekten
den grond, de dorena waren verdwenen. Naast
de pleale, waar weken geledea c
weduwe els uifgeetooleae der mem
begraven, wei hel graf gereed gemaakt, om
bal Ijjk van bisschop Arbogaat te ontvingen.
Binnen korten tjjd zon boven de thans gewjjde
plaats een kapel verrijzen, deo heiligen Aarts-
eogel Micbaêl gewijd, en bet altaar, dat boven
de geoeenaame groeve flati, dekl beiden, den
aartsbisschop eo den armen stadsbode. De
8cherprechterahenvel van Straatsburg kreeg
vso en af den naam van St. Micbaelahenvel
an da kapel werd een pelgrlmaooi o tol verre
over de grenzen van dan El tas beroemd.
