Katholiek Nieuws- en Advertentieblad
No. 8.
Zaterdag 20 Mei 1905.
Negentiende Jaargang.
DE EENBDDE
voor Amersfoort, Apeldoorn, Baarn, Barneveld, Blaricum. Bussum, Driebergen, Eenmes, Harderwijk, Hilversum, Hoogland,
Laren, Leusden, Naarden, Nijkerk, Soest, Stoutenburg, Veenendaal en Zeist.
Verschijnt eiken ZATERDAG.
Abonnementsprijs par dria maanden
Franco per post10,40.
Afzonderlijke nummer»f 0,05.
BureauBreedestraat 18, Amersfoort.
Uitgave van de Vereeniging De Eembode
Prija der Adrartantitni
Van 1 tot 6 regel*(0.30
Voor iederen regel meerfO.OS
Correspondenten en Adv
voor 4 uor aan h»t burei
TEH WAARSCH0W1S6.
Alsof in zake onderwijs in den lande
in den laatsten tijd nog niet genoeg
rumoer en beweging was gemaakt, moest
aan den vooravond der eindstemming
over de Onderwijs-novelle nog een
proteslmeeting worden gehouden. Deze
was uitgeschreven door de vereeniging
.Volksonderwijs" in samenwerking met
het Nederl. Onderwijzers-genootschap,
den Bond van Nederl. Onderwijzers, de
vereeniging van hoofden van scholen in
Nederland en het Landelijk Onderwijs
comité. Van deze vertooning mocht den
Haag getuige zijn. Onderscheidene Kamer
leden, behoorende tot de linkerzijde
lieten door hunne tegenwoordigheid van
hunne belangstelling blijken.
De heer Zelvelder, de man, die in
de onderwijs-campagne schijnbaar zijn
sporen zoekt te verdienen en wellicht
met een Kamerzetel daarvoor zal beloond
worden, sprak een pakkend woord ter
inleiding, en mr. Van Gilse, oud-voor
zitter van .Volksonderwijs", die als
spreker optrad, hield eene rede, die
ongeveer inhield, wat door voorstanders
van hel openbaar onderwijs reeds voor
de zooveelste maal gezegd is. Hij was
vol moed en profeteerde alreeds ,AI
worden er wetten aangenomen ten bate
der bijzondere school, de victorie zal
zijn aan het openbare onderwijs".
Die troost worde aan de voorstanders
van dit onderwijs gaarne gelalen, maar
de motie, die ter bijeenkomst aangenomen
werd, getuigt van een anderen geest.
Van uit de hoogte der protestmeeting
werd den verdedigers van christelijk
onderwijs in een motie o.a. voor de
voeten geworpen:
.gelei op de betoekonls en hel doel vim
hei wetsontwerp tot herziening van eeuigo
artikelen der wet lot regeling \an heilager
onderwijs, zooals deze bij de behandeling
van dit wetsontwerp nader zijn gebleken
uit de houding van Regecriug en meerder'
beid der leden van de Tweede Kamer dooi
de aanneming waarvan gebroken zal worden
met de pacificatie bedoeld bij do we
Mackay;
overtuigd dat door de aanneming van d
wetsontwerp met miskenning van letter e
bedoeling der grondwet, do openbare voor
alle kinderen van liet Nederlandsche volk
toegankelijke school met behulp van Rijks-
gold, met verminking en in een annzienlijk
deel des lands, zclis met ondergang wordt
bedreigdhet volksonderwijs in zijn gehcelen
omvang tot lager peil zal dalen en ten ge
volge hebben, dat in plaats van de Neder
landsche jengd allereerst op te voeden tot
vaderlands- cu vrijheidlievende burgers van
een en denzellden staat, reeds in de school
wordt aangekweekt de geloofsverdeeldheid,
die blijkens do geschiedenis reeds zooveel
jammer over Nederland heelt gobracht
protesteert ter wille van de algetneene
volksontwikkeling tegen do aanneming vau
dit wetsontwerp door de Tweede Kamer der
■Staten-Gencraal
ou verklaart plechtig, dat, wordt door de
aanneming van dit ontwerp aan de voor
standers van het. voor alle kindoren des
volks toegangolüke, van overheidswege inge
richte onderwijs do heropening van den
noodlottigen schoolstrijd opgedrongen, die
strijd, hoe noodu dan ook, door hen zal
worden aanvaard in hot besef van hun goed
recht niet alleen, maar bovenal tor wille van
de algomceuo volksontwikkeling, don gods-
liet heeft allen schijn, dat hier i
een angstkreet dan een oorlogssignaal
aan de benauwde boezems ontsnapt.
Maar dan nog moet men zich verwonderen
over de driestheid, waarvan dit optreden
getuigt. Nadat in den loop der laatste
jaren door de christelijke partijen milli-
oenen zy'n geofferd om aan hunne kinderen
een onderwijs te verschaffen, dat van
een christelijken geest doortrokken is,
werd hun in uitzicht gesteld, dRt volgens
recht aan de bijzondere school een
billijker subsidie zal worden toegekend,
en nu bljjkt het, dat de mannen der
openbare school dat maar niet verkroppen
kunnen. Uil alle oorden des lands moesten
vrienden der volksschool bijeengetrom-
meldom de bijzondere school te belasteren,
en dat nog wel „plechtig" ook. Met
behulp van Rijksgeld wordt de openbare
school met den ondergang bedreigd,
verzuchtten de protesteerenden, en
bij voortduring werd reeds op meetings,
vergaderingen, in de Wetgevende Kamers
en vooral in de liberale pers verzekerd,
dat het volk in zjjne overgroote meerder
heid zweeit by de openbare school.
Waarom dan vreeze Gezegd werd ook,
dat het volksonderwijs in zijn geheelen
omvang tot lager peil zal dalen. Maar
de flnanrieele toestand der openbare
school blijft even gunstig als voorheen
om nu liet peil van het onderwijs
op die school dalen zou, is ons niet
recht duidelijk. En dat het bijzonder
onderwijs een hoogcr vlucht zal nemen
iet van Staatswege financieel beter
zal gesteund worden, ligt voor de hand.
Ondanks verdrukking zag men het meer
en meer opbloeiennu de zon van
gerechtigheid ook dit onderwijs meer gaat
beschijnen zal zijn wasdom ook heer
lijker ziin.
Maar de oefenschool van beproeving
en verdrukking hebben onze tegenstanders
in zake onderwijs gemist. Vandaar, dat
ze niet gehard zijn tegen den «ninsten
weerstand, en nu wanhoopskreten worden
gehoord. Met gulle hand werd hun uit
Staats- en Gemeentekas het benoodigde
verschaft. Geen enkele school hebben
zij uit eigen middelen gebouwd. De op
voeding hunner kinderen lieten zij door
den Staat betalen en alles liep opperbest.
Zorgeloos konden zij genieten van een
onderwijs, dat zelfs geloovigen en heidenen
moet bevredigen.
Niet echter de hristelijke partyen
waren daarvan gediend. Deze sloegen
de handen aan het werk. Zjj dankten
ervoor hunne kinderen te deen opvoeden
o.a. door socialistische onderwijzers, die
de openbare school bij massa's telt.
Met de eigen soms zoo zuur verdiende
penningen werden, waar zulks eenigszins
mogelijk was, bijzondere scholen opgericht
en deze werden steeds ineer en meer
bevolkt. En nu na jaren strijd een billijker
subsidie aan het bijzonder onderwijs
gaa" verleend worden, wordt ten aanhoore
van het Nederlandsche volk verkondigd
„dat in plaats van de Nederlandsche
jeugd allereerst op te voeden tot vader
lands- en vrijheidlievende burgers van
een en denzelfden Staat, reeds in de
school wordt aangekweekt de geloofs
verdeeldheid, die blijkens de geschiedenis
reeds zooveel jammer over Nederland
heeft gebracht".
Minister Kuyper zal hier van antwoord
dienen. In zijn magistrale rede, bjj de
behandeling van de Onderwijs-novelle,
heeft hij deze toen reeds herhaalde
lijk geuite aantijging aldus afgewezen
neen Niet hierdoor wordt de
eenheid van een volk in gevaar gebracht,
dat niet alle kinderen samen eenzelfde
school bezoeken, maar
recht gekrenkt wordt,
vrijheid wordt te kort gedaan, wanneer
burgers worden gekwetst, ik zeg
niet in hun materieele belangen, maar
in datgene, wat voor de besten het alles
beheerschendc is, in hun diepste levens
overtuiging. Dan wordt er in de harten
bitterheid gezaaid, en dat deelt de natie."
De .plechtige" verklaring aan hel slot
der inotie afgelegd, dat bij aanneming
van de onderwjjs-novelle aan de voor
standers der openbare school de her
opening van den nootlottigen schoolstrijd
wordt opgedrongen en deze zal aanvaard
worden, bewijst hoezeer de gemoederen
door hartstocht bewogen worden.
En toch is naast deze bedreiging nog
een andere uilgesproken, die ook de
volle aandacht verdient. De bedreiging
n.l. werd uit hel kamp der tegenpartij
gehoord, dat bij een evenlueele i
winning der linkerzijde op de wet moet
worden gereageerd, dat ze moet ingetrok
ken of krachteloos gemaakt.
Daarmee zullen de christelijke partijen
by de stembus in de volgende maand
rekening moeten houden, 't Is niet de
vraag of by een onverhoopte overwinniag
der oppositie deze als regocringspartij
het reeds verkregen recht aan de cliris-
lelijke partijen weder zou durven ont
nemen. Maar wat er omgaat in de harten
onzer tegenstanders, komt thans in onbe
waakte oogenblikken aan den dag en
daarmede moeten wjj ons voordeel doen.
De christelijke partijen zjjn nu meer
dan gewaarschuwd.
BUITENLAND.
Bij het bezoek van Keizer Wilhelm
an Metz heeft Z. Em. kardinaal Kopp
namens Z. H. den Paus den Keizer de
Orde van hel Heilige Graf verleend, door
het patriarchaat te Jeruzalem hem ge
schonken als aandenken aan zijn bezoek
aldaar.
In antwoord op de toespraak, die de
kardinaal daarbij hield, zeide de keizer:
„De woorden van den kardinaal herinner
den mij den tjjd, toen ik met de keizerin
op de Heilige plaatsen mocht verwjjlen.
Het heeft mij met groote bevrediging
vervuld, dat ik, dank zij de welwillend
heid van den sultan, een stuk grond op
gewyden bodem in Jeruzalem kon ver
krijgen, en dat toewijzen aan de Duit-
sche Benedictijner-orde, wier voortref-
feljjken arbeid ik te Monte Gassino heb
kunnen waarnemen. Mogen de toen uit
gestrooide zaden ten zegen der Duitsche
Katholieken rijke vruchten dragen."
De keizer herinnerde verder aan de
inwezigheid van kardinaal Kopp als
legaat van Paus Leo XIII bjj de inwij
ding van den Dom te Metz: „Gjj waart
toen vertegenwoordiger van den eer-
waardigen grijsaard, die mij ook persoon
lijk vriendschappelijk gezind was. Thans
komt gij hier met een opdracht van den
tegenwoordigen Paus, voor wien ik, na
wat ik lol nog toe van zijn werk gezien
heb, hooge achting koester. Gaarne aan
vaard ik de orde van het Heilige Graf,
en zie ik in dit eerbewijs een nieuwen
band, die mij nauwer met de religieuze
nederzettingen der Christenheid in het
Heilig Land verbiuden zal".
Het aantal vacante bisschopszetels in
Frankrijk is thans door het overlijden
van Mgr. Balain, aartsbisschop van
Auch, gestegen op twaalf.
De prelaat was geboren in 1828. werd
in 1877 benoemd tot bisschop van Nice
en in 1896 tot aartsbisschop van Auch.
Gedurende den tijd, dat de Fransclie
Kamer haar Paaschvacantie genoot, is
er in het land een groote actie voor
het verzenden van petitionnementen
tegen de opheffing van het Concordaat
geweest. Volgens de .Vérité Frani;aise"
moeten er lot in de vorige week reeds
twee miliioen handteekeningen ver
zameld zijn.
Te Limoges, de Fransche stad, veel
besproken in de laatste dagen wegens
de staking en de onlusten, die daar
plaats vonden, heelt de gemeenteraad
ontslag gevraagd. Zjjn houding tsn op
zichte der stakers moet een langer
aanblijven onmogelijk hebben gemaakt.
FEUILLETON.
Voor 't dierbaar vaderland.
D® doodenrit door dsn bergpas.
3) De olficier, wieo het te doeo was. den
beleedigdao man io goeden luim (e honden eo
op te vrooljjken, reed meestal een Beckers
sgde en vertelde hem veel grappen. Eo de
Boer scheen werkelijk ia de IriBsche lucht ge
heel op Ie knippen. Wel sprak bjj met veel.
maar verried ook geeo mUooegen, doch dreef
steeds tot grooter spoed aso, daar de wegen
'teeJa slechter werden, en de overgang van
dag in nacht io die etrekeo veel aoeller io zjjn
werk gaat dan bier. Deie haast was dan ook
wel gerechtvaardigd, want naowlgkt waren de
werd donker eo men moest een legerplaats
vormen, De ruiters steken kleine vuren aan,
en. terwijl afwisselend oenige manschappen op
WBchl gingen, vielen de anderen spoedig in
diepen slaap, en zells de olttcier nam ijjn rail.
Alleen Heek er zal wakker tusscheo eenigo
Engelschen, die hem bewaken moesten, eo keek
sprakeloos in 't knappend vunr. Zoo hleel alles
tot middernacht, toen de maan opging, waarop
■»et weer opatjjgen was. 'I Was echter nietgo-
makkelijk roornit te komende paden toch
waren heel slecht, dikwjjls door snelilieteode
beekjes doorsneden, en op verscheidene plaatsen
motaten de raiten afliggen en bnnne paarden
aan den toom leiden, omdat groote rotablokken,
diepe voren in den weg. en omgevallen dwars
over elkaar liggende boomstammen hel voort-
rjjdeo beletten.
.Is e." dan geen betere weg hier dan dit
ellendig bergpad vroeg de Eogelsche ofücier
ten slotte ongeduldig.
„Ja wel," antwoordde Becker, „doch dan
waren we nog verder van hni». Bovendien zal
het tegen den morgen beter worden en bjj de
hoeve van Paul Berger is de weg zelfs beel
Dit antwoord stelde den olficier gerust co de
troep reed opgeruimd verder trots alle hinder
nissen. Een oogeoblik scheen de weg werkeljjk
beter te worden, de grond werd steeds effeoer
de omgeving vriendelijker, en toen de hemel
van alle torgec bevrgd en sprak lachand tot
Becker„Zoo zjjn we dao eindelijk olt dat
allendige hoot,* eo morrend luisterde bjj naar
Beckers antwoord, toen deze hem zeide „No
komen we nog aan een moeilijken bergpas
bet zal echter niet lang meer duren, dan is
aües voorbij I"
Tarwgl de officier alle passeo op de wereld
verweoschte, zweelde de blik vao den Boer
over den kam der pas, en zjjn oog fonkelde
toen hjj bet geschreeuw van een vogel vernam,
die hier hoogst zelden voorkwam en dus waar
schijnlijk verdwaald was.
Steeds nauwor werd de pasde soldaten
waren verplicht een voor eeo achter elkaar
te rjjden, aelfs de paarden hieven honoe pooten
met de grootste voorzichtigheid op.
wanden steeds steiler in plaats van liet Irissche
groen oieta dan kolossale rotablokken. Het ge
schreeuw van den zeldzameu vogel weerklonk
wilder, menigvuldiger. zood.it de olficier, wien
vogels in zoo'n woeste streek bij elkaar waren,
zijn paard inhield, tri naar de steile hoogten
keek, terwijl hem de ruiters voorbii reden. Wat
was dat? Het kwam hem voor alsof zich daar
achter de rotsblokken iels bewoog. Waren dat
oietNog eens weerklook het raadselachtige
geachreeow van den vogeldandoch,
wat nu volgde is niet te beschrijven. Het ge
knetter vao honderd geweren verbrak plotseling
de stilte van dea bergpas en terstond daarop
stortte wel een derde der Eogelsche soldalen
gedood of geWond van hunne paarden.
„VerraadHet dezen uitroep vao woede en
vertwijfeling galoppeerden da nognietgetrofTeoeo
io wanorde hun heil in de vlucht. Tevergeefs
echter; de gebeele bergkam spoog vuur en
vlam eu bjj heele troepen zonken de Eogelschcn
doodeljjk getrolTen van hunne paarden. Nu
begreep de officier ineens allesHg begreep,
dat Daniël Becker met weloverlegde bedoeling
hem io deze val gelokt en in de handeo zijoer
vijanden had overgeloverd. Zjjn oog zocht zijn
doodsvijand, en weldra bemerkte hjj den gezochte.
Rechtop en met fonkelend oog zat de Boer
op zijn trouw rosmet de linkerhand hield hij
een geweer omklemd, dat hjj een gevallen
Eogelschman ontrokt had 1
lechts
t viel
schoten, oadat hjj tevergeefs het reeds afgeschoten
geweer had afgedruktNiet lang echter mocht
de officier sich verheugen. In 't volgend oogeo
blik, door vjjf kogels getroffen, rook hjj, wild
met z(ju armen zwaaiend, dood lerueer tuiseheu
de lijken zjjoer gevallen soldaten
't Zelfde Int zou hen al eerder getrolTen
hebben de Boereu loch zjju voortrefielgke
schutters en schieten 't eerst de olficiereo
dood indien het niet oorspronkelijk in 't plan
van den widkornct gelegen had, dozen officier
als eeoig overlevende met de ijjdiag der neder
laag naar Ladyamlth Ie zenden.
Beckers lot echter veranderde dit plso, zgn
dood toch eisebte onmiddellijk wraak. Geen
enkel soldaat was den Boeren ontkomen, terwjj!
van hnn kant niemand dan Becker gevallen was.
De Engelschen hadden zelfs geen tijd gehad
ggabaa
zelf. gee.
n den hoed
Weder vereenigd on verzoend.
Spoedig na tien slag schaardon Beckers
ameraden zich om den gevallene en de korset
-oot hem een versterkenden drank in den mond.
belaas, geen hoop bet te bewaren, daar de
wonde te ernstig was. Zacht fluisterend over
legden zjj, wat er met Becker moest gebeuren,
eo verwenschten de omstandigheid, dat zjj den
olficier zoo lang gespaard haddeo. Reekers
heldendaad was huo terstond daideljjk geworden,
assr L-idvsmith leiddenook bad Becker nauw
keurig geweten, wasr de koroet zich met zjjn
troep ophield. Zg wisten ook al twee uroo, dat
de Kogelacbeo naderden eo wie buo too gids
was. Slechts éi® diog was hon onbekend eo
verwonderde hen, en wel, hoe huo wapeo-
broeder er toe kwam als gids te dienen. Ook
dit zonden ze echter spoedig vernemen vao
Becker zeil, die weer bijkwam en den koroet
eo Zijne volgelingen mot zachte stem allea ver
haalde, wat er met de Engelschen op de hoeve
was voorgevallenook verzweeg bjj niet, dat
hjj zonder instemming der zjjoen van zjjoe hoeve
was heengegaan. Hjj vertelde echter niet alles,
slechts, dat de zijnen hem niet wilden laten
gaan. De kornet troostte hem hu beraadslaagde
met de zijnen, wat er gedaan moest worden.
Zou men zijne vrouw eu zjjne moeder vau 't
voorgevallene io kennis stellen en hierheen
laten komen, of deo zwaargewonde naar buis
brengen Becker zelf was voor 't laatst* en
weldra maakten verscheidene Boeren eau ge
makkelijke draagbaar, terwjjl anderen zyn
verbonden. Toen dit gabaurd was legden zg
hem op de met jassen en doeken belegde baar
eu de sloel zette zich in beweging.
i Wordt vmolffd)
