Katholiek Nieuws- en Advertentieblad
No. 22.
Zaterdag 26 Augustas 1905.
Negentiende Jaargang.
DE EEMBODE
voor Amersfoort, Apeldoorn, Baarn, Barneveld, Blaricum, Bussum, Driebergen, Eemnes, Harderwijk, Hilversum, Hoogland,
Laren, Leusden, Naarden, Nijkerk, Soest, Stoutenburg, Veenendaal en Zeist.
Verschijnt eiken ZATERDAG.
Abonasmozitrprija par drie (DM
Franco per post
Afzonderlijke nummers
10,40.
f 0,05.
Bureau: Breedestraat 18, Amersfoort.
Uitgave van de Vereeniging 0e Eembode.
Priji der Advortentigni
Van 1 tot 5 regels
Voor iederen regel meer
Iets uit en over de jongste
ENCYCLIEK
over de Katholieke Actie.
li.
Vervolgens wijst de H. Vader op de
heerlijke gevolgen der Christelijke be
ar-having, vooral wanneer zij tot vol
komenheid zou worden opgevoerd. Dit
wordt echter belet door den voortduren-
den strijd tusschen het goed en 't kwaad,
welke strijd vooral in onze dagen zoo
vele vreedzame veroveringen der Kerk
ontrukt. Door de prediking des Evan
gelies evenwel onder heidenen breidt zij
het Rjjk Gods uil en poogt door alle
middelen de geleden verliezen iu het
reeds veroverd Koninkrijk t_- herstellen.
.Alles in Christus te vernieuwen," zegt
de Paus. was altijd de leuze der Kerk
en dat in het bijzonder de Onze in ver
schrikkelijke oogenblikken, welke wij
doorleven. Niet alleen, dat de Kerk,
hare zending getrouw, de zielen opvoert
tot God, maar ook doordat zij de
christelijke beschaving doet doordringen
in het geheel en tevens in elk der
bestanddeelen, die het getal samenstellen.
Tot dit laatste ziet men thans keur
benden van Katholieken met alle kracht
samenwerken ,om door alle rechtvaar
dige en wettige middelen de anti-chris
telijke beschaving te bestrijden, op allerlei
wijzen de zeer eraslige misstanden, die
er uit voortvloeien, uil den weg te ruimen
Jezus Christus wederom in het huisge
zin, in de school, in de samenleving
terug te voerenhet beginsel van het
meascbclQk gezag, wijl dit het goddelijk
gezag vertegenwoordigt, te nerstellen
de belangen van het volk en meer bij
zonder van de arbeidersklasse en de
landbouwbevolking zoo ernstig mogelijk
ter harte te nemen, door niet alleen in
alier gemoed de godsdienstige beginselen,
eenige ware bron van troost in de be
proevingen des levens, in te prenten,
maar ook door zich moeite te geven
om hunne tranen te drogen, hun leed
te verzachten, hunnen econoinischen
toestand door welberaden maatregelen
te verbeterenom eindelijk le bewerken,
dat de openbare wetten met de eischen
der rechtvaardigheid in overeenstemming
worden gebracht, rn dat men die wetten
verbetert of afschaft, welke daaraan
tegenstrijdig zijn; om ten slotte de rech
ten van God in alle dingen en de niet
minder heilige rechten der Kerk,
echt katholieken geest, te verdedigen en
te handhaven.
„Het complex van al deze werken,
grootendeels onderhouden en verspreid
door de katholieke leeken, en volgens
eigenaardige behoeften van elke natie
en naar gelang van de bijzondere om
standigheden, waarin zich de verschil
lende landen bevinden, begrepen, is juist
wat men meer bijzonder met eene zeer
edele benaming pleegt aan tc- duiden
onder: Katholieke actie ol actie
der Katholieken. Ten allen tjjde
kwam zij de Kerk te hulp en de Kerk
heeft die hulp altijd welwillend aanvaard
en ze gezegend, alhoewel zij, naar gelang
van de verschillende tijdstippen, in ver
schillenden vorm werd aangeboden."
De H. Vader laat hier de opmerking
volgen, dat deze actie rekening moet
houden me de nieuwe diepgaande wijzi
gingen in de tegenwoordige maatschappij,
gelijk de Kerk zich immer gevoegd heeft
naar de wisseling der tijden en de nieuwe
behoeden der menschheid zonder echter
iets van haar geloof en zedenleer, noch
,n hare rechten prijs le geven.
Derhalve blijft ook de katholieke actie,
vanneer zij naar eisch der lijden in de
uiterlijke vormen en de middelen, welke
zjj gebruikt, verandert, altijd dezelfde
in de beginselen, die haar leiden en het
zeer edele doel, dat zjj zich voorstelt.
En opdat zij tegelijkertijd waarlijk vrucht
baar zij, zal het dienstig zijn met zorg
de voorwaarden te vermelden, welke
zjj zelf als onmisbaar aanwjjst, als men
hare natuur en haar doeleinde goed be
schouwt."
De voorwaarden behandelend, zegt de
Paus, dat degene, die deugdelijk wil mede
werken, een apostel moet zijn, omdat de
katholieke actie een waar apostolaat is tol
glorie van Christus. G;nade is daartoe
noodig en deze wordt slechts gegeven
in vereeniging met Christus. Zij moeten
Christus in zich zeiven gevormd heb
ben om Hem ie kunnen geven
huisgezin en maalschappjj. Daarom ni
ten dan ook allen, die geroepen zjjn
de katholieke beweging te leiden, of die
zich wijden aan hare bevordering, Katho
lieken zijn, die in elk opzicht de proef
kunnen doorstaan, mannen met een
vasle geloofsovertuiging, degelijk onder
richt in de zaken van den godsdienst,
oprecht gehoorzaam aan de Kerk en
bijzonderlijk aan den oppersten Apos-
tolischen Stoel en den Plaatsvervanger
van Christus op aarde. Mannen moeten
ze zijn van ware godsvrucht, mannelijke
deugd, reine zeden en van een zoo
vlekkeloos leven, dat zij aan allen tot
een krachtdadig voorbeeld strekken.
Wanneer de geest niet aldus is aange
legd, zal het niet alleer. moeilijk zijn bij
anderen het goede te bevorderen, maar
het zal bijna onmogeljjk wezen 0111 werk
zaam te zijn met een rechtzinnige ineening
en de krachten zullen ontbreken om niet
volharding te verdragen de verdrietelijke
teleurstellingen, welke elk apostolaat met
zich brengt, alsook de lasteringen der
tegenatanders, de koude onverschilligheid
hel gebrek aan ijverige medewerking
1 overigens deugdzame menschen,
soms zelfs den naijver van vrienden en
medewerkers, die, gelet op de boosheid
van de mcnschelijke natuur, ongetwijfeld
te verontschuldigen zijn, maar die tevens
veel kwaad stichten en oorzaak zijn van
oneenigheden en strijd, van kleine inwen
dige krakeelen. Alleen een lijdzame en
in het goede standvastige deugd, die
tegelijk minzaam is en bescheiden, is in
slaat om die moeilijkheden te verwijde
ren of ze te verminderen op een wijze,
dat hel werk, waaraan de katholieke
krachten zich wijden, niet verdacht wordt
gemaakt. Dit is de wil van God, zei de
H. Petrus aan de eerste geloovigen, dat
gjj, bet goede doende, den kwaadwilligen
den mond stopt."
Daarenboven moeten deze werken
wél omschreven, 't gewicht daarvan
duidelijk aangetoond, beantwoorden aan
de behoeften der huidige maatschappij
en in ruime mate zich aanpassen aan
de zedelijke en stoffelijke belangen, vooral
die des volks en der misdeelde klassen,
opdat de geestdrift van allen daarvan
worde gewekt.
De ernstige vraagstukken der huidige
maatschappij vorderen eene spoedige
oplossing. Daarom is het noodig, dat
de katholieke actie de hand aan den
ploeg sla, moedig voortschrijde, eene op
lossing voorstelle en aan deze kracht ver-
leene door eene standvastige, werkdadige
en ordelijke propaganda, welke in staat is
zich rechtstreeks tegen de vijandefijke
propaganda te verzetten. „De deugdelijk
heid en de rechtvaardigheid der chris
telijke beginselen, de rechtzinnige zeden
leer, welke de Katholieken huldigen, de
volslagen belangloosheid voor persoon
lijke dingen, welke blijkt uit openljjk
en eerlijk verlangen om niets dan het
ware, het waarachtige en opperste goed
van anderen te bereiken; hun duidelijk
gebleken bekwaamheid eindelijk, om nog
beter dan de andere in de ware econo
mische behoeften van het volk te voor
zien, ze kunnen niet anders dan den
geest en hel hart openen van al degenen,
die hen aanhooren en hunne gelederen
doen aangroeien, op zoodanige wijze,
dat deze een stevig geordend en vast-
aangeslolen geheel vormen, in staat om
veerkrachtig weerstand te bieden aan
de tegenovergestelde slrooming en den
tegenstanders eerbied af te dwingen."
De praclische oplossing, zoo gaat de
H. Vader voort, volgens christelijke
beginselen, van het sociale vraagstuk
werd reeds aangewezen door Leo XIII
z. g. in zijn Encycliek Rerura Novarum
en door ons in liet Motu Proprio, waarin
wij, zegt de Paus, liet richtsnoer hebben
aangewezen voor gezameniijken arbeid.
Hierom moeten de Katholieken zich
scharen, de voorschriften daarin neer
gelegd eerbiedigen, het aangewezen richt
snoer volgen, opdat de eerbied bewaard
blijve en in verscheidenheid v
een eendrachtige samenwerking van al
de Katholieken verkregen worde.
Z H. wijst ten voorbeeld op de Duit-
sche katholieke actie in het zoogenaamd
Volksoerein belichaamd, bestemd om
de Katholieken van alle maatschappelijke
klassen te vereenigen, maar 70oral de
talrijke volksklasse om een gemeenschap
pelijk middelpunt van leering, propa
ganda en maatschappelijke organisatie.
.Zij beantwoordde aan een behoefte,
die bjjna in alle landen gevoeld wordt;
hare zeer eenvoudige organisatie ont
spruit uit den aard der zaken zelve,
zooals deze zich bijna overal voordoen,
daarom ook kon men zeggen, dat deze
instelling voor de ééne natie niet meer
geschikt is dan voor de andere, maar
dat zij gelijkelijk geschikt is voor alle
landen, waar zich dezelfde behoeften
doen gevoelen cn dezelfde gevaren le
bestrijden zijn. Haar eigenaardig karak
ter verwerft haar gemakkelijk de genegen
heid en instemming van iedereenzij
staat geen enkele andere instelling in
den weg en belemmert er niet ééne,
maar geelt veeleer aan alle grootere
kracht en samenhangimmers dooi haar
streng persoonlijke organisatie spoort zjj
de afzonderlijke personen aan, om zich
tot afzonderlijke vereenigingen te urga-
niseeren, vormt ze lot practischen en
waarljjk afdoenden arbeid en vereenigt
aller zielen in dezelfde gevoelens en
dezelfde begeerten.
BUITENLAND.
Onlangs werd in de pers druk be
sproken eene ontmoeting van Koning
Edward en Keizer Wilhelm, maar daarna
Engeische zijde door een telegram
's Konings particulieren secretaris
Sir Francis Knollys, vrij scherp tegen
gesproken. De Polit. Korrespondenz ver
neemt thans, dat de uitlegging van het
achterwege blijven van eene ontmoeting
van den Engelschen Koning met den
Duitschen Keizer in den zin van een
opzettelijk ontwijken in de kringen van
de diplomatie voor geheel ontoelaatbaar
verklaard wordt. Daargelaten nog, dat
niet zou zijn in te zien, wat met eene
zoo grievende handelwijze kon zijn
bedoeld, kan daarvan hoegenaamd geen
sprake zijn met het oog op de bekende
beginselen van de door den Koning op
internalionaal gebied gevolgde politiek
en op het verdere programma van
zijne reis.
Keizer Wilhelm heeft een wijs besluit
genomen. Door middel van de Nordd.
Allg, Ztit. heelt hjj n.l. aan 't Duitsche
volk vriendelijk verzocht hem bij zijn
aanstaande zilveren bruiloft geen ge
schenken te geven.
Zjjn echtgenoote en hij zullen het
ten zeerste waardeeren, dat men in hel
zilveren feest aanleiding vindt instellingen
van weldadigheid, nationale instellingen
ais anderszins te bedenken.
Mgr. Dubillard, bisschop van Quïmper,
heeft een schrijven aan de geestelijkheid
van zjjn diocees gericht naar aanleiding
van de spoedig te verwachten opheffing
van het budget van eeredienst. Proles-
teeren en zuchten, 700 zegt Mgr. Dubil
lard, is goed, maar niet voldoende. Wij
moeien door alle mogelijke middelen,
vooral door persoonlijk optreden, ver
dedigen, hetgeen men aanvalt, stuk voor
stuk weder opbouwen, wat men begint
te verwoesten.
De som noodig voor het vervangen
van het Slaats-traktement is niet gering.
Voor ons diocees alleen beloopt zij
456.900 francks. Misschien zal dat cijfer
buitensporig lijken, maar, met inbegrip
van c'en bisschop, vicarissen-generaal,
kanunniken enz., verschaft het een
traktement van 765 franks per persoon
zeker niet te hoog.
De sinds lang hoogst ongezonde poli
tieke toestand in Hongarije schijnt steeds
dreigender vormen aan te nemen. Nu
FEUILLETON.
Een verhaal zonder naam.
•tut lo, dat God de Zijoen niet verlaat
,En dat mjjo koper geld blinkende tonis d'or
worden," grijnsde hg apoltend.
,Eo dat op nw aardsch lijden een hemelsch
loon volgt," antwoordde zjj bedaard.
„Wat zjjn dat anders dan nietszeggende be
loften? Geven ze misschien meer dan onze
socialistische leer?'
.Zeker, een oneindigen toestand van gelnk."
.En die is? Het is de moeite we! waard,
dien te verkrijgen
.Jollas, je hebt hem verloren, den vrede dee
hartendezen heeft de christen-kruisdrager
bo"«o den socialist voor."
idealen loopen hemelsbreed niteeo. AI gaat gjj
ook groot op je vermeende kennis, en lach* gjj
wat met de oonoozelbeid uwer geloovige vrouw,
toch heeft mgo levensideaal dit op het nwe
vooruit. dat ik mjj in de ure der beproeving
niet aan vertwijfeling overgeef, maar den blik
naar boven wend en vandaar hoop verwachl."
.Je hoopt dos nog steeda, vroom zieltje?"
.Zeker, nog ahgd gin ik met een onwrikbaar
vertrouwen op tot hetzelfde beeld, dat gjj nil
de kamer wildet verwijderen. Misschien, hoogst
waarschijnlijk zelts zal rajjne verwachting schip-
hrcuk lijden op Gods onveranderlijke raadsbe
sluiten, doch dan begint mgo beste hoop eerst."
.Hoogstwaarschijnlijk zullen je heiligen je
helpen mg zoo geuw mogelgk zea voet onder
den grond te doen verhniieo."
,Je wilt mg krenken, Julias, maar ik neem
hel niel kwalijk." sprak zjj gelaten. .Daar we
nu echter toch er over praten, wil ik bet niet
voor je verbergen, welke hoop mjj nog over
blijft en troost biedt, nis u morgen zelfs het
ergste mocht treilen. Kijk, Jniios, als de ver
zorger van ons gezin niet meer kan werken,
dan moet ik de straten van Parjje in om werk
te zoeken; dan zal bittere nood en groole
ellende over ons komeo, mtar mijne hoop bljjft
levendig. Het zal zelfs zoo ver komen, dat ik
God zal danken, dat
.Hjj rnjj kreupel maakt," vulde bij den zin
toornig aan.
,Ja, Julias!" was betooverwschteantwoord,
.ook daarvoor zal ik Hem dankec, als ik name
lijk in den ommekeer ran uw biooeosle leer
vergeten, hoe gg niterlgk z(jt- Neen, val uig
niet in de rede, doch beantwoord liever de
vraag, wat jb kameraden wel zonden zeggen,
ala jo als invalide tot hen terugkeert met een
gekrenkt verslind, door honger en ellende
neergedrnkt. Als gs den brood zolt vragen voor
jo enne, zieke, hnlpelooze kinderen Je zwijgt,
Julius, en toch trilt er eene verwenscbing op
je lippen, want je weet, wat z(j je znllen ant
woorden. Joints Lznllen ze zeggen, ,je hebt
je rol uitgespeeld, je bent voor onze zaak ver
loren. Bigt nn maar stilletjes thuis en ga bij de
warme kachel zitten." Of denk je, Julius, dat
zjj voor u niet zoo beleefd zullen zgo, om den
verbitterde, die hno buone onbarmhartigheid
toonl, eenvoudig aan de Jenr te zetten? Wat zegt
echter de groole Ljjder met den doornenkroon
en hel mei bloed overgoten hoofd? Hjj breidt
Zgne aruien naar je uit en roept je toe: „Komt
allen tol Mij, die belssi eo beladen zjji, ik zal
u verkwikken!" Eo Hjj neemt bet je niet kwa
lijk, JuliU9, als j; aarzelt, en ook niet, dat je
hem voorheen bespot en beschimpt hebt. Hg
wachi, Julias, lot je verhard gemoed in lietdc
ontbrandt, tot gjj Hem de deor opent, waai
Hjj zoolang heelt slaan kloppen. Hg beeft je
kreupel gemaakt om je terug te schenkel
hen, die gjj ts gronde hebt gericht, aan je huis
gezin En als je eerst ntaar weer gehecht zjjl
omgang dor roode, valsche proleten,
dat voet ik zeker, zal ook weer de onde,
godsdienstzin, die wjj van onze ouders geSrfd
liefderijk bnigt zjj zich o
tnigiug aan 't wankelen is gebracht. Bgoa ruw
stoot hg zijne vrouw terug.
.Hel preken, scbjjol bet, heb je goed van de
zwartrokken geleerd," aotwoordde Julius op de
liefdevolle woordeD tjjoer vrouw. „!o 't ver
volg verbied ik je dat eeuwige uaar de kerk
loopen I En wat de leer oozer grootvaders uit
ons gemeeoecbappeljjk Holteototieoland betreft,
je zult ioeh wel begrijpen, dal ik m» i'aarmede
in eeo stad als Pargs niet meer belachelijk wil
maken 1"
.Ja, gaf zjj kalm ten antwoord, ,je kameraden
hadden gemakkeljjk spel met je; ze lachten je
nil, en daarvoor zong jij hun vrijheidsliederen
en betaalde je hun gelag."
.Houl je mond, daarvan begrjjp je toch niets!"
.Juist, ik heb tot nu loe slechts begrepen,
dat ik eerljjk eu ijverig met je samengewerkt
heb. En dat heelt ons zooveel bevoordeeld, dat
we, behalve wat los geld, een eigeo huisje, een
flinken tnin hadden. Dat duurde zoo wal tien
jaren. Eo thans, na ttn jaar ia ons los gald
ons bnisje, ons tniclje, eoJolins, de
hnisvrede voor ons,„in '1 belang der groole:
broken.
.Dat zijn maar kleioigbedeo," roept hg uil
in zjjn socialistiechen hoogheldswaan, .waarop
men bjj znlk een grovtache zaak niet mag
„Die kleinigheden brachten ons lol den bedel
staf, vergeet dat niet,* komt het bitter over
hare lippeo- .lloovoel gezinnen, zooals wjj,
zjjn door deze „grooteeho zaak' in armoe
ellende gestort I In hoeveel gelukkige lac
beeft zij den kiem van twist en ontevredenheid
gelegd I Heb je ooit gehoord, dat je .grootsehn
zaak" dat allee ooit iets gehaat heeft?
biedt zjj je in mil voor '1 stelen van den I
l(jk<,0 vrede?'
Met een theatrale handbeweging geeft hjj
uitdrukking aan zjjn gevoel.
.Wjj werpeo deo rijken bloedzuigers hun
hongerloon voor do voelen, en wachten tot
de groole ommekeer der dingen komt 1"
.Ja wel, en ondertusschen valt gij aw magen
met vrjjbeidsredeaon, en als jullie kindel eo om
brood vragei, troost gjj ze met: „Wachten
lol de tegenwoordige wereldorde omvergeworpen
ie, de woorden m\jn en dign nit de wereld i(jn
verdwenen en beerichere vao hunne tronen ijja
gestort, dan stillen ng uw hoDger.'
,Ja vergeet, dal onze weerstandikassen er
zjjn, die in de slakiogedagen onzen nood ver
zachten."
Zjj lscbte bitter. .Juist zoo staal bet in de
vlngscbriften en brochures, waarmede men de
menschen overlaadt. Een som met veel nullen I
Maar in vergelijking met de dnirenden, die door
hen werkeloos zgn geworden, een kleinigheid.
Hoe is het je zelf vergaan, toen je naar de
weerstandskas gingt, om een kletn bedrag voor
de huur van het buisje, datje voorbeen door bard
werken in eigendom hebt bezeten, te verkrijgen
Men was, 0, zoo beleeld jegens je, en zeids,
dat je geduld moest oefenen, het geld in kas
toch was noodig, om propaganda te maken
tegeo bet nieuwe wetsontwerp. Eeo goed so-
ciail-deciokraat bad ten plicht zgn eigen belang
op te offeren aan 't algemeens. Je wilde
natuurlijk niet gezegd hebben, dal je geen
goed socialist waart, en ja liet je huisheer, ook
zelf een socialist, - luaschen haakjes; een
teekeneod voorbeeld, hoe bet er in je toe
komststaat zal uitzien je met je kinderen op
straat zetlen
Toen de nood bjj ons door deur'en venders
keek en gü gaarne voor eeo hongerloon hadl
gewerkt, ala je azar niet als socialist stood