Katholiek Nieuws- en Advertentieblad
No. 14.
Zaterdag 7 Juli 1906.
Twintigste Jaargang,
DE EEIBDDE
voor Amersfoort, Apeldoorn, Baarn, Barneveld, Blaricum, Bussum, Driebergen, Eemnes, Harderwijk, Hilversum, Hoogland,
Laren, Leusden, Naarden, Nijkerk, Soest, Stoutenburg, Veenendaal en Zeist.
Verschijnt eiken ZATERDAG.
Abonnementsprijs par drie maanden
Franco per posti 0,40.
Afzonderlijke nummersf 0,05.
BureauBreedestraat 18, Amersfoort.
Uitgave van de Vereeniging De Eembode.
Prijs dor Advertentiini
Van 1 tot 6 re(els(0.30.
Voor iederen regel meer(0.05.
o uiterlijk Vrijdagavond
BIJ dit nummer behoort
een Bijvoegsel.
Een zonderling bezwaar.
n. (siot.)
Dat het veel gemakkelijker gaat be
zwaren op te werpen, dan ze op te
lossen, leert nu reeds de polemiek, die
in sommige katholieke bladen over de
aangeboden middelen ter oplossing van
de bedoelde quaestie gevoerd werd.
Natuurlijk werden van uit Brabant in
de pers middelen gepresenteerd om de
toetreding der Noordbrabantsche kies
verenigingen, volgens bun verlangen,
lot den Algemeenen Bond Ie verkrijgen,
doch het middel, dat bevredigen kan,
is nog niet gevonden. Een briefschrijver
uit Breda deed in de lies. bode lluks
het volgende middel aan de hand
Wordt eon katholiek kamerlid gekozen,
anders, één. Dan hebben do 25 katholieke
Dan blijft het evenwicht tuBschen Noord en
Zuid bewaard en is do billijkheid zoo goed
mogelijk betracht.
Zooals men ziet maakt deze brief
schrijver het zich niet erg moeilijk. Met
een gemak alsof het de eenvoudigste
zaak van de wereld geldt, wordt hier
voorgerekend, hoe eenvoudig het be
zwaar der Brabanters legen toetreding
tot den Bond kan weggeruimd worden.
Maar hij vergat al dadelijk bij zijn be
rekening, dat in 15 districten geen
R. K. Kieivereeniging bestaat, dus de
verhouding zou worden 75— 60. Boven
dien zou op die wijze een R. K. Kiei
vereeniging, zooals men die boven den
Moerdijk kan aantrciïcn, wanneer het
gebeurde, dal zij na met de meeste in
spanning bij de stembus te hebben
geijverd, toch door omstandigheden een
katholieken kamerzetel verloor, nog
worden gestraft door twee stemmen
le verliezen in den Algemeenen Bond,
terwijl een kiesvereeniging in Brabant,
die bij simpele candidaalstelling een
Katholiek een kamerzetel bezorgt, daar
voor betoond zou worden met drie
stemmen in den Bond.
Dat zoo'n bemiddelend voorstel in de
katholieke pers geen genade gevonden
heelt is nog al te verklaren. Hel Centrum
schreef zeer juist
oral do redouoering, dat hot recht op
stemmen zou worden ontleend aan de
afvaardiging van oen katholiek naar de
Tweede Kamer, lijkt ons slecht gemotiveerd.
De duizendon katholieken van een district
als Enschedé zouden dan in een onbillijke
conditie komen ie staan tegenover huu partlj-
genooten in menig district, waar een katholiek
gekozen wordt,
Bovendien is het afvaardigen van een
katholiek alléén niet beslissend voor onze
positie in do kamer en iu het land.
katholieken, die In tal van districten
anti-rovolutionnslr ot christelijk-hlstori-
schun helpen kiezen, werken evenzeer aan
de vorming van een krachtige rechterzijde
als de Brabanters, die een katholiek afvaar-
digen.
Zonder Noord-Brabant zou de rechterzijde
uooii meerderheid geworden zijn, 't is waar.
Maar zonder don steun, door duizenden
katholieken in minstens eou dozijn districten
aan onze bondgenooten verleend, evenmin.
Te. zamen hebben de katholieken van
Noord en Znid in 1888 en 1901 do overwinning
behaald en hot optrodon van een christolijk
kabinet mogelijk gemaakt.
Noord en Zuid zijn olkandcr daarvoor ge
lijken dank verschuldigd.
En daarom moet niet te veel de nadruk
worden gelogd op hot afvaardigen van con
katholiek. hoe belangrijk dit ook zijn
moge - omdat daardoor licht de verdiensten
van katholieken in gemengde districten
worden miskond.
Men mag niet den indruk wekken, also!
onze geesiverwanten, wioii do gelegonli
wordt onthouden zich door een gcloolsgcn...
te doon vertegenwoordigen, deswege minder
zijn in rang.
De Noordbrabanter had intusschen
een ander middel bedacht. Volgenderwijs
werd dit aangeboden
ssysssffij
it getal
eoniging telt.
Een nog ai gewaagde oplossing wordt
hier aan de hand gedaan. In een stem-
verdeeling in den Algemeenen Boud,
welke rekening houdt met het getal
leden, dat een kiesvereeniging telt, zou
een uitkomst moeten gezocht. Maar de
Bond bestaat uit R. K. Kiesverenigingen,
deze zijn er de leden van. Om nu daar
voor kiezers in de plaats te stellen, zot
de grondslag vaq den Bond worden
aangetast. En zal de Bond zich daaraan
durven wagen
De twee bovengenoemde middelen,
n de hand gedaan otn de toetreding
tot den Algemeenen Bond te bevorderen,
noemt zelfs het Ubl. v. N. Br. twee
uilersten. Dit blad meent echtei, dat
wel doei te bereiken valt, door het inslaan
van dezen middenweg
Men geve in dcu algemeenen bond
aan een kiesvereeniging ecu zoker aam al
stemmcu in verhouding tot het getal katho.
liokc kiezors, dat den iuatsteu keer op don
katholickeu caudidaat stemde.
Maar ook dit aangeprezen middel
moet als onbruikbaar afgewezen. Het
Huisgezin zegt daarvan:
Dit middel knu maar voor con dertig
districten dicuciiniet voor de districten,
waar de katholicko candidant zonder stem
ming gekozen is geweest j niet voor do veol
talrijker districten, waar de katholieke kiezors
Tot dusverre icliynt dus het middel
voor een gezonde oplossing van bet
opgeworpen zonderlinge bezwaar door
Brabantschc kiesvereenigingen nog niet
gevonden. Intusschen is het te betreuren
dat, nu het katholieke Nederland zich
verheugen mag over een bond, die bij
eenig reebtgemeend slreven naar eenheid
en samenwerking van zoo groot nut
kan wezen, een bezwaar wordt opge
worpen, waarmede meu thans wj;
willen aannemen geheel le goeder
trouw de onderlinge eenheid in gevaar
komt brengen. Alle R. K. Kiesvereeni
gingen boven den Moerdijk hebben zich
met de samenstelling der statuten van
den Bond verecnigd, zoodat reeds 66
dezer kiesverenigingen zich zonder voor
behoud erbij hebben aangesloten. En
nu koint men tuet een voorstel uit Bra
bant tot herziening der statuten, dat
wellicht aanleiding geven zou lot eene
verdeeldheid, die niet gemakkelijk zou
le ondervangen zijn, en dal alleen ont
een 10-tal kiesvereenigingen te bevredi
gen, van welke nton niet eens zeker
weet, of zy bij tegemoetkoming zich
allen wel bjj den Bond zouden aansluiten.
Met zulke omstandigheden voor oogen
zou het- naar onze bescheiden meening—
ernstige overweging verdienen, de statu-
■an den Bond te bandhaven in het
welbegrepen belang van de zaak, en
aan de katholieke kiesvereenigingen in
Brabant de keuze te laten zich terug
te houden of met opoffering van eigen
idee tot den Bond toe te treden. Zooals
deze thans gevormd is, verdient bjj ten
volle den steun en de medewerking van
iedere R. K. Kiesvereeniging.
Met instemming releveeren wjj tot
besluit het volgende uit hel Centrum
t 12 Juni 1.1.
De zaak zal nog eens nader bekeken
moeten worden. Waar een goede wil is,
zal ook hier wel een goede weg te vinden
zjjn. Maar men moet o. i. vasthouden
aan het denkbeeld, dat de kiesvereeni
gingen de leden tijn van den bond.
BUITENLAND.
De verontrustende geruchten over de
gezondheid van Z. 11. Pius X heeft Dr.
Lappom gelogenstraft. De conclusie dier
logenstraffing luidt
.Om 90 jaar oud te worden heeft
de Paus niet noodig van lucht of
verblijfplaats te veranderen. Dat hjj zich
zeer goed bevindt, bljjkl hieruitIk
vertrek voor verscheidene weken en zal
niet vervangen worden. De opgeruimd
heid van den Paus, zijn bestendige ge
rustheid van gemoed, getuigt van het
evenwicht van geheel zijn gesteltenis."
Als de Romeinsche Correspondent
van den .Patriole" goed is ingelicht,
dan zal de H. Stoel einde Juli zjjn advies
geven in de zaken van Frankrijk. De
correspondent wjjst er op, dat de zaak
ernstig is en onderworpen aan recht
banken, die zich niet lichtzinnig uit
spreken. Buiten de congregatie van
buitengewone kerkeljjke aangelegenheden
heeft men nog de speciale commissie
van kardinalen, samengesteld uit 11.H.
E E. Raiupolla.ex Slaats-secretaris, Merry
del Val, tegenwoordig Slaats-secretaris,
den oud-nuntius van Parijs, Ferrata,
den oud-nuntius van Lissabon, Vincent
Vannutelli, den Franschen curie-kardinaal
Mnllhieu, Vives y Tulo, Cavagnis,
een der geleerdste canonistcn van
H. College, Steinhuber. De grondslag voor
de onderhandelingen van die commissie
is hel verslag van de discussies, in de
algemeene vergadering der Fransche
bisschoppen gehouden, dat den lódcn
Juni te Rome is aangekomen. Het verslag
maakte een groot boekdeel uit.
Volgens de .Osiervatore Romano"
tbben de republieken Columbia en
Peru tot den H. Stoel het verzoek gericht,
scheidsrechterlijk uitspraak te doen in
een geschil betreffende het grondgebied
Putamayo, Derepublieken hadden vroeger
bjj tractaat bepaald, dat alle geschillen,
die tusschen beide gouvernementen moch
ten voorkomen, aan de uitspraak van
den Paus onderworpen zouden worden.
De soldaten van de twee republieken
hadden reeds meerdere punten van het
betwiste grondgebied bezet. De Paus
nam bet voorstel tot arbitrage aan, maar
vroeg tevens, dat de beide landen onder-
tusschen hun troepen uit het bezette
land zouden terugtrekken. Columbia en
Peru hebben aan het verzoek van Z. H.
gevolg gegeven en bun troepen terug
getrokken.
Terecht wijst genoemd orgaan erop,
hoe weldadig en heilzaam de tusschen-
kotnst van den H. Stoei zou kunnen
werken, waar hel betreft internationale
geschillen te voorkomen of uit den weg
te ruimen en hoe ondoordacht en onver
standig de houding is van degenen,
die den H. Stoel willen zien uitgesloten
bij het vervullen van deze bjj uitstek
humanitaire taak. Wat thans geschiedt
door de beide republieken van Amerika,
levert er een nieuw, sprekend bewijs voor.
En toch wordt uit goede bron ver
nomen, dat op de lijst van de ter
tweede Vredes-conferentie uitgenoodigde
Mogendheden de H. Stoei niet voorkomt.
Een reeks nieuwe bisschops-benoemin-
gett voor Fransche dioceesen zijn door
de „Croix" openbaar gemaakt.
Voor de nog vacante zetels zjjn volgen*
dat blad de onder slaande bisschoppen
benoemd. Mgr. Dubourg, bisschop van
Moulins, is aartsbisschop van Rennes
geworden, de vicaris-generaal van Rouen,
mgr. Lentonnier, is tot bisschop van
Bayeux benoemd, pastoor Paul Lecoeur
tot bisschop van Saint-Flour, de secre
taris van wjjlen mgr. Fallières, Morelle,
tot bisschop van Saint Brieuc, pastoor
Villard tot bisschop van Autun en pas
toor Lauranv tot bisschop van Cahors.
De .Croix" voegt er aan toe, dat de
andere benoemingen zeei spoedig te
verwachten zjjn. Wil wacht den nieuwen
kerkvorsten een buitengewoon moeiljjke
en zware werkkring!
In de Russische Doema is het Maandag
weer rumoerig toegegaan. Nadat profes
sor Koesmin Karawajew in eene rede,
die grootcn indruk maakte, voor de af
schaffing van de doodstraf had gepleit,
namen achtereenvolgens de minister van
justitie, de advocaat-fiscaal van de marine
FEUILLETON.
Een reddende daad.
Geschiedkundig verhaal.
1) .Wel. goede vriend", begon de abt, .hoe
staat liet roet de zaak van onzen vorst? Welk
nieuws komt gjj nifj melden
.Hoogeerwaarde heer," antwoordde de oudste
der twee. .gjj west, hoe reeds een zevental
jaren de oorlog met afwisselend geluk i-i de
Duitscho landen woedt, zonder dat een der
tegenpartijen de eindoverwining heeft kunnen
behalen. De Duitsche strijdmacht is in twee
groote partjjon verdeeld, edele slrjjders vindt
men aan beide zgden. Ten slotte moet eeo
groote slag bealissen, of Beierena leeuw ol
Hababurgs adelaar do zege behaalt. De hetnel
schenke omen landsheer hulp eu hechte Je
overwinning aan de blauw-witte vlag."
.Dat geve God,'' merkte de abt op, .want
geweldig zal de kamp zjjn tegen 't machtige
Oostenrjjksche buis, en zwaar, bloedig werk
eischl bet van Beieren. Ik sidder, als ik donk
aan Lodewüks talrjjke «gaoden, want groot en
•trjjdbaar is hun aantal. Daar zie ik den moedigen
aartsbisschop van Kenlen, die zich nog steeds
aan Frederik van Itabsburg hecht, wien hjj te
Bonn de kooiogskroneop 'tgelokiehoofd plaatste.
Ook de heerscher van l'asiau, de hooggeroemde
bisschop Aibrecbt, en de aartabisschop van
Salzburg, de vurige Frederik, kiezen party
tegen Lodewyk. Met hunne krggsbenden zullen
zich de mannen van den hertog van Karintliii
vercenigen, eu de Oostenrjjksche ridderschap,
onder aanvoering van den rousachtigco Frederik
van .Hongarye en de hertog van Saksen-
Wittenberg. Een treurig beeld aan de zjjdc
van den tegenstander biedt Rudolt, Rjopals-
grnat, Lodewjjka broeder. Van uit 't westen
nadert de dappere Leopold van Zwaben, de
bloem der Oostenryksche ridders, om zjjn
broeder Frederik te helpen, 't Wordt my bang,
als ik denk aan de donkere oorlogswolken, die
van uit oost en west en noord zich boven Beieren
earoonpakken I"
Een droeve schaduw werd zichtbaar op het
lljoo gelaal van den abt, toendeschoongevormde
lippen zich eloton en hjj een poos peinzend voor
zich keek. Over de stoere trekken van den oudste
der beide gasten gleed een triomleerend lachje,
dat echter door geen der anderen bemerkt werd.
.Hoogeerwaarde, u ziet den grooten dag van
den beslissenden kamp te zwart in nog leeft
de lieier8che moed, en nog zit er kracht in den
Bcieracben arm, en wee hein, die Beierens
kracht durlt meten."
„Vriend, gjj begrypt my verkeerd. Geen
oogeoblik koester ik de vreea, dat ous een
nederlaag beschoren is. Ik vroes voor den nood
van 't volk, ik gevoel medelijden met de achter
geblevenen, ik betreur hot bloedvergieten."
,Ja, 't zal helaas weldra zoo zyo als u zegt.
hoogeerwaarde hoer, want reeds is Frederik
een machtig leger iu Beieren gevalleu,"
,Is 't mogelük, wat gjj zegt?"
r ik leef
.Vertel verder!"
,Er rj|tl wel dertig duizend, die T geheclo
land tot aan de Inn verwoest hebben. Daar
zoekt Habshurgs nakomeliog vasten voet te
krijgen, om Lodewjjks aankomst al te wachten."
,En waar is Lodowyk gelegerd?"
.tiy snelt hern met zjjti scharen tegemoet.
Spoedig moet er een treffen plaats hebben!"
.0, Hemel, de beslissing is reeds zoo naby?"
.Zeker. Ik en injjo neet waren juist ia Beieiens
hooldstad. Ons werden ik, omdat ik den weg
ken, hy tor mijner beschutting door koning
Lodewyk, wyl wjj lietn door vriendin waren
aanbevolen, opgedragen, zoo snel moge!|)k naar
't westen te trekken, om hem bericht le breugeo
van Leopolds verbiyt of zjjn opmarscbwant
Lodewük mag niet wachten met slag leveren,
tot beide broeders zich verecnigd hebben. Wy
moeten nu naar Mflhldorf om do komst der
Zwabeu le melden. Daar strydt misschien onzo
koning reeds met »yn tegenstander!"
Snel was de abt opgeatiao. Op zjjn trekken
vertoonden zich afwisselend een booge kleur on
diepe bleekheid en hjj sprak haastig: .Hoor
eens, nwe boodschap is zeer gewichtig en veel
staat er op het spel. Hoeveel boden heelt onze
koning lot hertog Leopold gezondeD
.Eerwaarde, ik weet niets van andere bood
schappers went bet bericbl, waar hertog Leopold
't laatst gelegerd was, is
zyo weg rcclil door Bei
onbekend, 't Is niet denkl
den koe log niet
de weg van den krjjg gaal
gepaard met schrik ei
„Gy spreekt wy«, docb ik vrees, dat u in
deze stormachtige dagen licht 't een of ander
overkomen mocht on daa don I het slecht mot
onze taak
,Wy zyn immers met ons tweiSo, eerwaarde
abt, en vertrouwd met den strijd eu bovendien
is ons uiterlijk niet zoo, dal men ons voor wel
gesteld zal aanzien. Bovendien vertrouweo wy
op onze flinke rossen bjj een mogeljjkeo aanval
van siruikroovers, op ons geluk en op deo goeden,
aluiachtigen God."
.Ja, op Hem vetlrouw ik altyd, zooals ottze
degelyke Bcierscha l.iojzaten en onze heer op
Hem vortrouweo. En nu do dobbelsteeneo van
don wilden kryg wel-lra geworpen zullen worden,
vertel my eens. is de toeloop lot het leger van
onzen heer en koning van de zyde der verbon
denen grootgewcesl,zoo alsay gezworen hebben?"
.Hoogeerwaarde, ik kan u op deze vraag ecu
biy antwoord geven! Al staan ook aandezyde
van den tegenstander achtenswaardige kerk
vorsten, aan onzen kant onlbr»'-en zy evenmin.
Het bisschopspaar, dat Lodewijk van Beieren
koos, de edele hoeren van Mainz on Trier, onder
loven, zoekt huns geiyke in waardigheid, wya-
zyo reeds ia Beicreas landouwen en branden
van verlangen naar 't uur, om bet recht van
I ros der dappere Franken heelt aich mot Lodewijks
leger vereeuigd, en de jeugdige koning van
Uohemen aarzelde Diet zoo snel mogelyk »uoe
troepen er by te voegen, went Bobemen beeft
heel wat smaad, dnor Oostenrijk hem aaogedaan,
te wreken,"
.Hoe staat het r- -a N ider-Boierena adel?
Gy weel, det onze vorst de riddert van Neder-
Heiereo, die eens om de gunst vso Frederik
doogeo, niet zacht behandeld heelt."
.Heer abt, ook in m(jo aderen ilroomt hel
warmt bloed der Neder-Beieren, Al behoor ik
ook niet rechtstreeks tot de (idderschep, toch
kan ik uit ondervinding spreken, dat van deze
dwaling voor Habsbuvga monarchie, waaraan
echter door den sLg by Sammeledorl snel een
einde gemaakt werd, de edeliyke heeren, die 't
eens met Ooatenryk hielden, zyo genezen. Al
was I.odewyk ook heel atreog, by was recht
vaardig en heeft door een maonelyk gedrtg en
liefdevol handelen den haat der gealrafte grooten
uil myn geboorteland veranderd in eerbied en
trouw. Borondieo zorgde hy vadertyk en onbaat
zuchtig voor onaeu prina. De overwinning werd
,.\li de burchtlieereo van Neder-Beieren thans
allan trouw aan onzen kouiug hechten, ia dat
foor ons sen aanwinst van kracht, waarmede reke
ning moet worden gehouden. Hun apeer l« flink,
hun schild is hard en machtig is bun zwaardslag I"
(Wordt vervolgd.)
