Katholiek Nieu'ws= en Advertentieblad
No. 31.
Zaterdag 2 November 1907.
Een en twintigste Jaargang.
DE EEMBODE
voor Amersfoort, Apeldoorn, Baarn, Barneveld, Blaricum, Bussum, Driebergen, Eemnes, Harderwijk, Hilversum, Hoogland, Laren,
Leusden, Naarden, Nijkerk, Soest, Stoutenburg, Veenendaal en Zeist.
Verschijnt eiken ZATERDAG.
Franco per post
Afzonderlijke mnmncrs
f 0,40
f 0,05
Bureau: Langegracht 13, Amersfoort.
Uitgave van de Vereeniging De Eembode.
Prijs der Advertentien
Van 1 tot 6 regelsf 0.30
Voor icdcren regel meerf 0.05
Correspondentie» en Advertentien moeten uiterlijk Vrijdag
avond voor 4 uur aan liet bureau bezorgd zijn.
Dit nummer bestaat uit
twee bladen.
EERSTE BLAD.
LANDBOUW WIH1ER-CURSUSSEN.
Overeenkomstig onze belofte, in een
der vorige nummers dezer courant ge
daan,om op de rede van denWelEdelen
lieer II. C. Rcimer, den 14en October
in de algemeene vergadering der Patro-
naats-commissie te Amersfoort gehou
den, terug te komen, deelen wij haar
mi wegens hare belangrijkheid eenigs-
zins meer uitvoerig mee.
Hel landbouwonderwijs, zoo begon
spr. na ccnc gepaste inleiding, is in
Nederland nog van betrekkelijk jongen
datum. Minister Thorbccke zag in 1S63
de noodzakelijkheid in van liet stichten
van een Rijkslandbouwschool, welke
echter niet voor 1875 werd opgericht.
Deze school, Ie Wagcntngcn gevestigd,
heeft aan verschillende veranderingen
blootgestaande tegenwoordige toe
stand dagtcckcnt pas van voor enkele
jaren terug. Thans is er naast een
Rijks hoogere land-, tuin- en bosch-
bouwschool, eene lagere Rijkslandbouw-
school. Beide inrichtingen zijn van
elkander gescheiden en verkeeren tevens
in bloeienden toestand. De eerste wordt
meer bezocht door hen. die zicli voor
de koloniën of het leeraarsambt willen
bekwamen, de andere vooral door onze
gewone landbouwers. Dit landbouw
onderwijs aan deze laatste inrichting
is echter voor velen te kostbaar. Iels
anders was daarom noodzakelijk, en
zoo werden in verschillende streken
van ons land Rijks landbouw-winter-
scholen opgericht. Hoe groot en hoeveel
de vruchten uit deze inrichtingen ont
staan ook zijn, aan het doel beant
woordden zij niel ten volle. Voor velen
waren zij nog Ie ver verwijderd, bij
zonder voor de bewoners van het platte
land, voor anderen was het voortdurend
verblijf in eene stad met zulk eene
inrichting te lastig. Om ook aan deze
bezwaren te gemoet te komen, werd
eindelijk overgegaan tot het oprichten
van laiidbouw-winter-cursussen.
Waarin bestaan deze? Ecu iandbouw-
winter-cursus bestaat in hel onderwijs,
dal gegeven wordt in de eerste begin
selen van den landbouw. Dit onderwijs
houdt rekening met de streek, waar
men zich bevindt, met de geaardheid
van den bodem enz. enz. Aan dit
onderwijs neinen deel gewoonlijkjotige-
liedcn van 16, 17, lot 20, 22, jaar.
Vereischt wordl over 't algemeen slechts,
dat zij voldoend lager onderwijs hebben
genoten. Iemand, die dus de gewone
lagere school heeft doorloopen, kan
aan dit onderwijs deelnemen.
Hei bezwaar, dat vroeger meer en
ook thans nu en dan*-nog gemaakt
wordt, als zou dit onderwijs, dal neutraal
is, schade doen aan den godsdienst,
verdwijnt meer en meer en is ook
beslist ongegrond. Integendeel, juist
door aan de leerlingen te laten zien
de grootheiden schoonheid van Gods
natuur, door 't bevorderen van de
kennis van deze natuur, wordt de eer
bied meer en meer. opgewekt voor den
Schepper, den maker van dat alles.
Mocht hel overigens voorkomen, dat
een leerling door zijn gedrag aanstoot
geeft, hetzij bij of builen den cursus
aan anderen, dan is de onderwijzer of
de commissie, welke den cursus voor
staat. ten allen tijde bij machte zoo
iemand van dit onderricht uit te sluiten.
Hoe is nu zoo'n cursus ingericht?
Bij voorkeur worden de lessen 's avonds
gegeven, en om te voorkomen, dat dit
eiken avond geschiedt, geefl men ge
woonlijk twee en soms nog meer uren
achtereen les. Het onderwijs begint
heel eenvoudig. Met enkele proeven
van schei- en natuurkunde wordt be
gonnen om den leerling langzamerhand
en geleidelijk op de hoogte Ie brengen
van hetgeen plaats heeft, wanneer b.v.
door een plant voedsel uil den grond
wordt getrokken. Zoo handelt men in
streken, waar de landbouw de hoofd
zaak is. Elders, waar de veeteelt meer
wordt beoefend, bespreekt men liet
ontstaan van den veestapel, de verbete
ring ervan, de uitbreiding enz. enz.
Al is dil onderwijs ook primitief,
tocli Wekt liet bij den leerling de zucht
op naar meer te willen weten, naar
verdere Studiën. Is een keer een lip
van een sluier opgelicht, dan rust de
geest der meeste meiischeii niet, voor
zij weten, wat onder den gehcelen sluier
is verborgen. Veel heeft dan ook reeds
nu liet landbouwonderwijs bijgedragen
lot ontwikkeling eu vooruitgang van
den boerenstand. Zelfs inensclien op
hongeren leeftijd hebben daarom meer
malen met groote opoffering en be
wonderenswaardige volharding deze
lessen bijgewoond. Zij zien hoe hun
buurman voordeel Irekl uit deze lessen,
hoe zijn land meer productief wordt,
hoe zijn veestapel in waarde toeneemt,
hoe hun eigen land daarentegen, niet
tegenstaande al hun werken, niet in
die mate als van lien, die den cursus
volgen, vooruitgaat en opbrengt. Ge
lukkig is het in dit geval, zoo voegde
spr. er schertsend aan toe, dat de
naijver onder onze Hnllundschc hoeren
zoo groot is.
Maar. zoo zal misschien iemand
denken, zijn de voordeden ook groot,
welke zijn de nadeden, zoo die er zijn
Voor velen is het een bezwaar, en dit
is wel het voornaamste bezwaar, dat
de lessen in den avond gegeven worden.
Doch dil kan moeilijk anders. Wie
immers zijn de leerlingen Jongelingen,
die gedurende den dag hard moeten
werken, die overdag op de boerderij
moeilijk kunnen gemist worden, en
voor wie de avond alleen als vrije tijd
overblijft. Vroeger werden deze lessen
in cafe's gegeven. Dit was verkeerd.
Thans hebben zij daarom ook bijna
overal in een schoollokaal plaats.
Door wie wordl dit onderwijs gege
ven Door lien, die een acte lager
landbouw-onderwijs hebben, terwijl
het hoofd van den cursus tevens moet
bezitten een acte L. O. Hoe nuttig zou
het zijn, dat op het platteland de gewone
onderwijzers allen eene acte lager-
landbouw-onderwijs bezatenAan
zulke onderwijzers moest daar bij hel
benoemen de voorkeur gegeven worden.
Ook veeartsen kunnen bij deze cursus
sen zeer geschikt vele en uitmuntende
diensten bewijzen.
De lessen worden natuurlijk gegeven
in den tijd, dat hel op het platte land
het minst druk is, en daarom in den
regel van November tot Maart. De
duur van een dcgclijkcn cursus is ge
woonlijk twee jaar.
Nu nog de vraag, hoe staal het niet
de onkosten, die zoo'n cursus nood
zakelijk meebrengt? Ook hierin is
door het Rijk voorzien. Voor dergelijke
cursussen bestaan Rijkssubsidiën, die
op zeer billijke en gemakkelijke condi
tiën zijn te verkrijgen. Wie verder in
lichtingen hierover wenseht, behoeft
-ich slechts te vervoegen bij de inspec
teurs van hel landbouwonderwijs; kos
teloos en gaarne worden alle inlichtin
gen verstrekt. Doch ook door andere
vcreenigingen, b. v. boerenbonden, die
toch zooveel belang bij zoo'n cursus
hebben, kan in deze ook nog wel iets
gedaan worden.
Hoezeer ook het Rijk ijvert voor deze
cursussen, zoo is liet toch te verwon
deren, dat zij nog zoo weinig worden
opgericht. De provincie Gelderland
staat, wat het getal cursussen betreft,
bovenaan. In 1906 werden zij daar
bezocht door 456 leerlingen. De
provincie Utrecht echter telde het
vorig jaar nog maar één cursus.
Propaganda dient er dus voor de
oprichting van de cursussen gemaakt
te worden; zij strekken immers tot
stoffelijke en zedelijke verbetering en
verheffing van den boerenstand.
Met te wijzen op het goede werk.
dat allen doen, die meewerken aan de
welvaart van onzen geboortegrond,
eindigde spreker zijne heerlijke .ede.
Bevorderen wij het landbouwonderwijs,
dan bevorderen wij den vooruitgang
van een groot deel van ons volk eu
zoo den bloei van ons vait> nd.
BUITENLAND.
De beruchte Scheidingswet heeft
onder hare schandelijke artikelen ook
een bepaling, waarin wordt gezegd,
dat de bezittingen der parochiën aan
de burgerlijke gemeente overgaan. Maar
een aantal dier bezittingen waren ge
schonken onder verplichtingen, waaraan
moest voldaan worden. Dok volgens
de Frnnschc wet kan bij niet nakoming
dezer voorwaarden het gcscltonkene
door den eigenaar of diens erfgenamen
worden teruggeëischl.
Door een nieuwe schurkenstreek wil
minister Briand dit recht aantasten.
Terwijl het burgerlijk wetboek een
termijn van 30 jaren stelt om schen
kingen. welker voorwaarden niet ver
vuld worden terug te cisclicn, zal die
termijn, wat de schenkingen aan ker
ken betreft, worden verkort tot vijf
maanden, zegge intuinden en worden
bovendien alle rechthebbenden behalve
de erfgenamen in de rechte lijn van
hun eigendoins-aanspraken beroofd.
In de Franschc Kamer is dit bedrijf
van Briand naar verdienste gebrand
merkt. De heer ürousseau <>.a, dreef
Briand geducht in de engte. Aan het
slot zijner overweldigende rede riep
hij uit:
„Gij zult, mijnheer Briand, uw naam
aan deze wet verbinden, maar ik hoop
althans, dat gij ons voortaan niel meer
zult spreken van uwen liberalen geest
en uwe gevoelens van billijkheid. Zelfs
sommigen van uwen vrienden keuren
uw ontwerp af; zij zullen er wellicht
vóór stemmen, maar een van hen heb
ik hooren zeggen: „Inderdaad, het is
niet fraai
„Uw schending van alle rechten ver
wekt overal afkeuring.
„Er is een algemeen tolle in de
wereld tegen den geest van roof der
Franschc regeering.
„Senator Picard, een der meest be
voegde Belgische rechtsgeleerden, een
radicaal, heeft gezegd: In Frankrijk
worden de Katholieken behandeld zoo
als een vreemde veroveraar ze niet
behandelen zou."
„Eu het zijn niet enkel de Katholieken
in Frankrijk, die door u worden mis
handeld, maar het is de Slaat zelf.
want als ge aan de Kerk haar goede
ren ontneemt, rooff gij den Slaat zijne
eer. Uw wet is een daad van openbare
bandicterij."
De nationalistische afgevaardigde
Maurice Barrès toonde aan, dal het
ontwerp niet den wil der overledenen
eerbiedigt, die onschendbaar moet
biijven. Wij kunnen het ontwerp niet
aannemen, zei hij. Zich in naam der
gemeenten meester maken van de
schikkingen, die overledenen gedaan
hebben voor het lezen van Missen
enz. en weigeren, al de voorwaarden
van die schenking na te komen, zou
gelijk staan met de misdaad van den
ellendeling, die op hel kerkhof de
graven opent en de lijken van hun
laatste juweclcn berooft.
Ook de afgevaardigde de Ratnel ver
klaarde zich tegen liet ontwerp, dat
hij een monsterachtigheid noemde.
De socialist Coulant verklaarde, dat
zijn vrienden voor het wetsontwerp
zullen stemmen, juist omdat deze aan
slag op hel privaat eigendom een pre
cedent is, waarover de socialisten zich
moeten verheugen.
Of de oogendoordezetaal genoegzaam
zullen opengaan om deze schanddaad
te kceren, mag |nog betwijfeld worden.
Itt Frankrijk is men een nieuwen ver
rader op liet spoor gekomen, een officier,
Bertltou genaamd. Deze Berthou, die
FEUILLETON.
DE DOOD VAN DEN LOODS.
2) Den volgenden morgen, voor de huis
deur stnand, zag Klaas twee mannen de dui
nen afkomen, die het lijk van Peter droegen,
die op liet „Koude Zand" verongelukt was.
strak op 't doode lichaam gevestigd. Klaas
wilde zich iu huis terugtrekken, maar de
üij hadt item kunnen redden, riep zij
den loods toe, gij hebt lieni laten vergaan
Drie jaren zijn sedert verhiopen. Iu het hel
de vreemde schippers goed bclalcn en hoven-
dien had de strandvoogd hem hij zijn dood,
oen jaar geleden, een aardig sommetje ver
maakt. liet is billijk, dat Klaas de vreemde
lingen goed laat betalen voor zijn hulp, want
van zijn mede-inwoners neemt hij geen halve
cent meer aan. Hij had het, zooals gezegd,
niet noodig, en hij wil zijn goeden naam, die
na de gebeurtenis op zijn huwelijksdag ernstig
aan 't wankelen is gegaan, zooals de men-
schcn zeggen, trachten terug te winnen. Juist
diegenen, die hem op den hewusten avond
afraadden Peter Ie gaan helpen, beklaagden
later den verongelukten vlsscher liet meest,
en zagen Klaas iu 'I vervolg van terzijde aan.
De strandvoogd had aan de weduwe wel
iswaar na de begrafenis een aanzienlijke geld
som aangeboden, die jarenlang in den nood
zij bad dat aanbod afgeslagen en tot nu toe
van handenarbeid geleefd. Ook van Klaas
nam ze niets aan, hoewel deze tiaar met geld
en etenswaren wilde onderhouden.
Op dezen verjaardag van hun hruiloft zit
ten de heide gehuwden zonder iets te zeg
maar thans waagde zi
Klaas reikte Trina de li
- Adieu. Trina. Ood
den krullek
crslgch
der hem gemaakt heeft, lie knaap was liever
naar buiten gcloopcn, naar het strand, om
daar met de andere kinderen te spelen, maar
de ouders wilden liet niet, want hel is ruw
eu rcgcuachlig weer en de wind huilt steeds
tijksdag.
Eensklaps schrikt Klaas uil zijn droeve gc-
- Hoort ge niets?
Een windruk was het, zei Tfinn hel hoofd
schuddend.
Neen, 'I is een schot.- een noodsignaal!
roept Klaas en grijpt naar zijn aan den muur
hangenden zuidwester. Terwijl hij zijn olie-
Er'strandt een schip, een mooie brik. aan
verdienen, want liet is een mooi schip!
d op en, zijn handje
op den schoot.
voegde er hij:
En wat luid hij die boot gauw Ulnar
Heden bezon hij zich niet Itlllgl...
- Geen wonder hel zal den kapitein va
hel schip een lief ding waard zijn. als li
Een vierde, die niet aan 't gesprek had dcc
genomen, maar des te meer naar de Iwt
uitgezien, schudt ernstig In
„Koude Zand" terug. Wc hebben wol hoog
fluisl
de wind. Om den angst te verdrijven, wik
kelt zij het kind in een warmen doek. hemi
liet op den arm eu ijlt naar haar buurvrouw,
die juist uil hut huis komt.
Ben jij 'l Trina? Laat den kleinen jon-
t strand, je man...
want zij vliegt haar buurvrouw voorhij naai
weduwe en mompelt Iels van „Vergelding".,
Op tie duinen waalt liet zoo erg. dat dc
wind haar de kleeren van i lichaam scheurt
maar toch vliegt zij vooruit, steeds vooruit
vliegl in liet water. De man
De
telptfl
golven, maar schudden het
hoofd en zeggen:
Onmogelijk!
- Gij zult hem redden, gij zult: Ik zelf
zal ii helpen! Have en goed, ons hcelc ver
mogen zult gij hebben. Helpt, redt hem!
niet I jk t r III I g I |k
Het is met God spotten, wanneer we het
waagde
Na
i Inatstcn h
een kal nu
t helmkruid en duingras
ten zieli langzaam op eu hoewel de gol-
nog schuimend komen aanrollen, toch
iuii kracht gebroken: krachteloos spatten
:>p 't strand uiteen, terwijl de ondergaande
alles met een vaal geel licht beschijnt,
let is een treurig, aangrijpend tuunccl, dat
i daar aan 't Strand alspcclt: twee vis
as dragen liet lijk van Klaas den loods.
milde? .Men
spreek
i zij v
zelfs ii
Ie buurman, die een paar aai
gespoelde gereedschappen op den schond,
draagt, Sluit den treurige» stoet.
Een klein groepje inciischcn blijft aan
strand staan, om de stukken van het uitcoi
geslagen vaartuig aan wal te trekken;
betreuren het ongeluk ten zeerste en hespr,
t. dat Klaas m
De i
Gelijk heeft echter de oudste vleschcr van
iet dorp, die de magere handen vouwt cn,
'crhiedig het hoofd buigend, zaclitkens zegt