Katholiek Nieuws= en Advertentieblad No. 4. Zaterdag 25 April 1908. Twee en twintigste Jaargang. DE EEIIODE voor Amersfoort, Apeldoorn, Baarn, Barneveld, Blaricum, Bussum, Driebergen, Eemnes, Harderwijk, Hilversum, Hoogland, Laren Leusden, Naarden, Nijkerk, Soest, Stoutenburg, Veenendaal en Zeist. Verschijnt eiken ZATERDAG. Franco per post Afzonderlijk) f 0.40 f 0.05 Bureau: Langegracht 13, Amersfoort. Uitgave van de Vereeniging De Eembode. Prijs dor Advortentiën s Van 1 tot 6 regelsf 0.30 Voor iederen regel meerf 0.05 CorrespondentiCn en Advertentiën moeten uiterlijk Vrijdag avond voor 4 uur aan het bureau bezorgd zijn. Dit nummer bestaat uit twee bladen. EERSTE BLAD. Het Kiesrecht-vraagstuk. Op de jaarlijkschc algetneenc ver gadering van den Algcmcenen Bond van R. K. Kiesverenigingen in Ne derland, te houden op Maandag 18 Mei 1908 te Utrecht, zal een politiek vraagstuk anti de orde komen, dat terecht voor onze Katholieke Staats partij mag geacht worden van het hoogste gewicht. Immers de kwestie van kiesrecht grijpt zeer diep in het maatschappelijk leven eens volks. Men herinnerc zich, dat in de alge tneenc vergadering van voornoemden Bond, gehouden te Utrecht op 28 Mei 1906, aan het Bestuur werd opgedragen een Commissie te benoemen van vijf leden, om de kwestie van het kies recht aan een nauwkeurige studie te onderwerpen, en daarover rapport uit te brengen. In dit rapport, onlangs verschenen, wordt de kwestie van het kiesrecht aait een nauwkeurige studie onderworpen van alle zijden wordt de kiesrecht kwestie voorgesteld, maar tot een con clusie is de Commissie, die liet rapport ineenzette, niet gekomen. Zelfs doet zich het opmerkelijk verschijnsel hierbij voor, dat die Commissie van vijf leden zich splitste in drie minderheden, die ieder voor zich een eigen meening voorbehield. Waar nu de meeningen bij een com missie van vijf leden zoozeer uiteen loopen in een kwestie, waarbij liet verkrijgen van eenheid op den voor grond behoort te staan, zal men vei lig mogen beweren, dat de kwestie van kiesrecht een vraagstuk is, dat allerminst rijp moet geacht voor een bevredigende oplossing. Dit politieke vraagstuk, eenmaal aan de orde gesteld zijnde, zal derhalve in den Bond in behandeling moeten komen. Wijl echter het rapport bij behande ling dier kwestie geenszins tot hand leiding strekken kan, heeft het Bestuur van den Bond het oorbaar geacht aan de leden een circulaire te richten, waarin getracht wordt de zaak een leiding te geven. Daarin wordt o.a. gezegd „Overeenkomstig de opdracht heef! de benoemde Commissie de kwestie van hel kiesrecht aan eene nauwkeurige studie on derworpen en een uitvoerig rapport uitge bracht. Op allerlei punten heelt de Commis sie aan allerlei beschouwingen plaats gege ven; van alle zijden is de kiesrechtkwestie belicht ten einde mei kennis van zaken een beslissing te kunnen nemen: het is nu de taak van de algemcenc vergadering om ioi één practischc conclusie te komen." Ongetwijfeld een taak, die niet mag onderschat. Waar de meeningen zoo zeer uiteenluopcu, te komen tot ca: practischc conclusie wil heel wat zeg gen. De circulaire geeft daarom eenige vingerwijzingen en zegt; „Tot 'n conclusie: immers tic Bond is niet een orgaan voor liet plaatsen van weten schappelijke thcorlcCn en bespiegelingen, maar om uiting ie geven aan wat op een zeker tijdsgewricht hel katholiek volksdeel omtrent aanhangige vraagstukken denkt." Na dezen wenk gaat de circulaire voort „Tot één conclusie: hel rapport is daar om te bewijzen, dat men lot verschillende con clusies kan komen, maar een program kan niet zijn een staalkaart van meeningen: de een zal hier, de ander daar wat moeten la ten varen, om de gewenschte eenheid ie „Tot een praclisclic conclusie: de katho lieke staatspartij weet, dat zij niet meerder heid is en in onafzienbaren tijd niet meerder heid zal zijn in den lande en dat, wil /.ij haar wenschcn in daden zien omgezet, zij rekening zal moeten houden met de wen schcn der andere partijen van rechts. ting ook de katholieken willen uitgaan met betrekking tot alle andere punten het kies recht rakende, zij van hun medestanders rechts zoo al geen steun, toch zeker geen tegenstand zullen ondervinden, op één punt hebben de andere partijen rechts zich vast gelegd hel algemeen stemrecht, door hen gestempeld als uitvloeisel van de leer der volkssouvereihttcit, is voor de andere chris telijke partijen heslis! onaannemelijk." AIzoo is volgens de verklaring van het Bestuur van den Bond het alge meen stemrecht voor de andere chris telijke partijen beslist onaannemelijk, derhalve kan dit punt veilig buiten bespreking worden gelaten. Niettemin heelt het Bestuur, op de bijlage, met de circulaire aan de leden toege zonden. ook de vraag omtrent alge meen kiesrecht ter beantwoording De grootc vraag echter is: wat wordt beoogd met het wederom aan dejorde stellen van het zoo ingewikkelde en bange politieke vraagstuk, dat kies recht heet? Op deze vraag wordt door de voor standers van wijziging van liet kies recht gewoonlijk als antwoord voorge legd, dat het kiesrecht-vraagstuk drin gend herziening behoeft om daaraan uitbreiding te geven, die volgens hun zienswijze naar recht en billijkheid noodzakelijk is. Stellen we echter voorop, dat met iedere uitbreiding van het kiesrecht een steeds nader drijven tot algemeen kiesrecht wordt beoogd, dan moet van dit standpunt uit thans de zaak pok beschouwd worden. En dan bestaat er gegronde reden voor bezorgdheid. Men moge er zoo optimistisch over denken als men wilvan socialistische zijde wordt ons hard genoeg in de ooren geschreeuwd, dat het deze par tij enkel en alleen te doen is, om door middel van algemeen stemrecht de macht van den Staat voor zicli te veroveren. Van het grootste belang is dus, dat men zich van het gewicht der quaestie wèl doordringe. Het ge vaar. dat de maatschappelijke samen leving dreigt, als het kiesrecht-vraag stuk lichtvaardig werd opgelost, is verre van denkbeeldig. Of is het niet overtuigend bewezen, dat nu reeds zeer~velen, die zich over het bezit van dit recht mogen verheugen, zich laten verblinden door opgeschroefde rede voeringen in vergaderingen, of door geschriften, waarin met de waarheid brutaalweg de spot wordt gedreven? Daarvan zijn de socialisten het best overtuigd, vandaar hun rauwe kreet om algemeen kiesrecht. Dat'is de eenvoudige waarheid. Het eenige doel is: mannen liet kietrecht in handen te geven, die. bedriegclijk voorgelicht, met dit recht slechts hun belangen willen dienen, ook al zou de gemeenschap daardoor ten gronde gaan; die liever zonder eenig nadenken volksmisleiders ter Tweede Kamer af vaardigen, dan de leiding van Staat toevertrouwen aan personen, die het algemeen belang voorstaan en door bekwaamheid en karakter dit waardig zijn. Tc dien aanzien is vooral beharti genswaardig, wat de „Tijd"' schreef omtrent kiesrecht in haar nummer van 25 Febr. 1.1. Opmerkende, dat de Nedcr- landsche wetgeving bij de regeling van het kiesrecht zich tot dusver plaatste op het standpunt van het algemeen nationaal Landsbelang, stelt het blad iets verder de vraag of in onzen tijd. onder de tegenwoordige kieswet aan den zoogen. arbeidenden stand niet reeds een zeer ruim aandeel van macht en invloed geschonken wordt, en gaat dan voort „In Nederland, waar iedere werkman hel verdien!een woning van betrekkelijk zeer lage huurwaarde tui verblijf heelt ut wel een bedrag van f50 op een spaarbankboekje heeft slaan in Nederland kan allerminst worden geklaagd over een ovcrheersching van „kapi- Itii ,1,, „ti'mhiis r, dat ir r te li oletariaat, oppermachtig zal maken tcgcu- ter alle anderehetgeen des te gevaarlijker daar juist die klasse door mindere kennis i omwikkeling het meest Is blootgesteld aan ui de nijpende zorg voor het dagclijkscl nroou. welke in die klasse ontegenzeggelijk hel grootst zijn, maar al ie gemakkelijk erioe leiden n,neten, individucele en ougenblik- kelijke voordeden ie stellen hoven algemecnc volksbelangen, waarvan de dikwijls in verre toekomst liggende voordeden en bcteckcnis weinig of niet worden ingezien." liet voornoemde Bestuur van den Bond wijst in zijn circulaire op de taak om inzake het kiesrecht tot ccn prac tischc conclusie te koinen daarvoor echter behoeft geen vreeze te bestaan als hetgeen de „Tijd" hier opmerkt tot grondslag bij de overweging ge nomen wordt. Ook verdient de aandacht hetgeen dit blad verder zegt „Daarbij komt de verderflijke en niet te onderschatten macht van socialisme en anar chisme, die vooral in lagere en allerlaagste kringen hun grootsten steun vinden. Dwaas heid, groote en gevaarlijke dwaasheid zou het zijn, bij de regeling van machtsverhou dingen in den Staal op hel beslaan van groole partijen, welke het op vernietiging van den slaan of wetens en willens de macht en den invloed dier partijen te versterken. Men behoeft de oogen slechts te richten naar de hoofdstad des Rijks, naar Amsterdam, om zich te overtuigen, dal de bezorgdheid van de „Tijd" een diepen grondslag heeft. Bij elke uit breiding van het kiesrecht zag men daar de macht van het socialisme en anarchisme zoodanig stijgen, dat reeds enkele kiesdistricten geheet in handen van socialisten zijn gespeeld, terwijl ze in de overige kiesdistricten reeds een kracht ontwikkelen, die huiveren doet. En tocii blijkt telkensweder.dat onder de katholieke arbeiders daarvan niets wordt bespeurd, of dat zij. door den verderflijken geest des tijds reeds zoodanig aangetast, van het voort woekeren van het socialisme zich niets aantrekken, al wordt de maatschap pelijke weivaart er ook door in gevaar gebracht. Nu laten we nog geheel buiten beschouwing die Katholieken, welk reeds zoover van het goede pad zijn afgeweken, dat zij mede draven in 't gareel van 't socialisme, en daar door "t christelijk leven trachten te ver nietigen. Het „Centrum" van 7 Februari l.l. bevatte nog, in verband met de aan gifte van kiezers voor de nieuwe kie zerslijst te Amsterdam, deze voor het katholieke gemoed zoo bittere klacht: „De Algetu. R. K. Propagandacluh houdt nu reeds sinds eenige dagen zitling in 5 bureaux en nog aecn 20 mensehen hebben zich aangemeld. 'I Is treurigAls dal zoo door gaat. zal geels '"deze in Inderdaad, 'I is treurigMaar nog treuriger zou het zijn als op de ver gadering van den voornoemden Bond te Utrecht met deze omstandigheid, die een ernstige waarschuwing ntag hcctcn, geen rekening gehouden werd. Welke rampzalige toestanden zich bij verkiezingen nu reeds voordoen werd in het Centrum van 5 Juli 1907 daghelder aangetoond. Zie hier. wat het blad schreef „tlel zou dwaasheid zijn en veel gelijken op struisvogel-tactiek, de oogen Ie willen stuiten voor den aanwas der sociaal-demo cratische stemmen bij de Statcn-vcrkiczingcn. (lok hij de gemeenteraads-verkiezingen be haalde deze partij sleminen-cijfers, welke tot dusver onbcrcikt bleven. En het valt te ver wachten, dal zij in de naaste toekomst eer vooruil dan achteruit zat gaan. De S. D. A. f'. is nog steeds aan 't opkomen, en men kan er wel zeker van zijn, dal zij ten onzent haar hoogtepunt nug niet heeft bereikt." in deze meening staat het blad geens zins alleen. Maar dan rest toch de vraag of hef geen verregaande dwaas heid zou wezen om onder zoodanige omstandigheden het kiesrecht nog uit te breiden. Intusschcu verdient nog in hooge mate de aandacht, wat het „Centrum" iets verder zegt „De sociaal-democraten volgen bovendien de laeliek, dat zij rechtstreeks speculeeren op hel eigenbelang van een bepaald deel der bevolking. De algcmcene eisehen van hel landsbestuur en ook van provinciaal en ge meentebestuur worden naar den achtergrond gedrongen, om plaats te maken voor de be langen van een enkele klasse. En die klasse wordt gevleid en vergoud ter wille van haar stembiljet en oai den tuin geleid mei voor spiegelingen, waarvan men welen kan, dal zij op ontgoocheling moeten uitkropen". Ons dunkt, dat ouder zulke hache lijke omstandigheden het een gewetens plicht is met alle kracht en energie er voor te waken, dat niet nog meer personen uit de mindere klassen door uitbreiding van liet kiesrecht een prooi worden van volksmisleiders, die door leugens en bedrog argelooze lieden in hunne socialistische strikken trachten te vangen en rampzalig maken voor tijd en eeuwigheid. De Kamerverkiezingen van 1905 heb ben mede overtuigend geleerd, dat aan personen achter de kiezers het kies recht moet onthouden worden in hun eigen belang. Werd toen de mindere klasse onder de kiezers niet letterlijk overstelpt met strooibiljetten en pam fletten, waarmee de vuigste laster, de ge meenste verdachtmaking werd ver spreid. en tevens, wat den Christen hei lig en dierbaar is door het slijk ge haald Waren toen niet juist de minst ontwikkelde lieden een soort prooi, waarop de socialistische volksmenners en propagandisten als gieren neer streken om hen toch maar voor te houden, dat de leiders der christelijke partijen eigenlijk bedriegers zijn. die- den werkman misleiden, terwijl zij.de socialisten, eerst de ware strijders zijn voor de belangen van den arbeider En hebben deze godsdiensthatende en maatschappij-bedervende individu en geen succes gehad? Was het soms niet bijna een hopeloos werk voorde propagandisten der christelijke partijen 0111 de verderfelijke ideeën in de har ten der argelooze werklieden gezaaid, weer uit te roeien, en deze tot ande re gedachten te brengen Wat zou hel dus wel worden, als het volk achter de kiezers ook het kiesrecht werd toegekend Moeten deze. op politiek terrein totaal onbekend, door het verleencn van kiesrecht aan hen, als 'I ware worden aangewezen, om bij volgende verkiezingen door socia listen te worden „bewerkt"? Nu wor den ze met rust gelaten, omdat van hen voor de socialisten bij de stembus toch niets te halen valt, maar als men ze kiezer maakt, dan is juist dat soort kiezers het voornaamste doelwit ter „bewerking" voor de volksopruiers, omdat deze door drogredenen het ge makkelijkst te misleiden zouden zijn. Nog andere bezwaren resten, waar op niet genoeg kan gewezen worden. Bestuursleden van R. K. Kiesvereeni- gingen weten daarvan mee te praten. Ongetwijfeld zal een zekere vrees velen hunner bevangen bij de gedachte, dat door verdere uitbreidingvanhet kiesrecht nok de werkzaamheden noguitgebrcidcr. de uitgaven nog grooter zullen worden. Bij het ijveren, soms nog geheel vruchteloos, om nieuwe kiezers op de kiezerslijst te brengen, moet tijd noch inspanning worden ontzien om niet bij de stembus door de tegenpartij over vleugeld te worden; en bij verkiezingen moet het uiterste worden aangewend om geen zelfverwijt te bèloopen bij de stembus door laksheid of anderszins de oorzaak te zijn geweest, dat tederlaag moet geboekt worden. Wat bij uitbreiding van het kiesrecht :ou te wachten staan, ziet er dus vaarlijk niet bekoorlijk uit. 't Gevaar, dat sommige kiesdistricten voor de christelijke partijen dan kunnen verloren gaan, zonder ook maar iets te winnen, is geenszins denkbeeldig. Ook de arbeid en moeilijkheden voor de besturen van R. K. Kiesverenigingen en voor propagandisten, die nu alreeds bij verkiezingen te veeleischend zijn, zouden dan te omvangrijk en te zwaar worden en de onkosten, daarbij te maken, voor sommige niet meer te dragen zijn. Er zijn kiesdistricten, waar door besturen en particulieren schier na elke verkiezings-campagite met zeer milde bijdragen de te korten moeten gedekt worden, om den boel niet in de war te doen loopen. Doch ook hierin is voor velen het hoogste punt reeds bereikt. W anneer dus bij uit breiding van het kiesrecht de uitgaven bij verkiezingen nog aanmerkelijk zou den stijgen, dan bestond er gegronde vrees, dat het bestaan van sommige dier kiesverenigingen in gevaar zou komen, en bovendien,dat ook doorfinan- cieele onmacht een nederlaag aan de stembus niet kon voorkomen worden. Door het Bestuur van den Algc meenen Bond van R. K. Kiesvereni gingen in Nederland wordt in zijn cir culaire als eerste taak van de aan staande algemeene vergadering ge noemd te komen tot één practischc conclusie. Moge deze luiden, dat onder de gegeven omstandigheden uitbrei ding van kiesrecht niet aannemelijk is. Indien echter wordt toegegeven aan den waan van den dag, dat, nu kiesrecht- wijziging eenmaal aan de orde is ge steld, er toch in deze kwestie iets moet geschieden, moge dan deze wijziging toch beperkt blijven tot die van aan gifte voor de kiezerslijst, opdat de op Kiesrecht aanspraak hebbende perso nen zonder aangitte als kiezer in aan merking kunnen komen. Uitbreiding van het kiesrecht echter zou naar on ze bescheiden meening, zoowel uit principieel als uit practisch oogpunt beschouwd, allerminst zijn in het waar achtig belang van land en volk. BUITENLAND. Koning Eduard is nog altijd reis lustig. Maandag is hij, vergezeld van de koningin en prinses Victoria van Londen naar Dover vertrokken, op reis naar Skandinavië. Het bezoek van den president der Fransche Republiek aan Engeland is thans, naar van offieiüele zijde wordt medegedeeld, definitief vastgesteld op 25 Mei a.s. Het vaartuig, waarop hij van uit Boulogne naar Dover oversteekt, wordt door drie Fransche slagschepen en een kruiser geëscorteerd. Te Dover zullen zestien Engelsche oorlogssche pen hem met de gebruikelijke saluut schoten begroeten en een lid van hel Engelsche Vorstenhuis zal hem bij het aan wal gaan verwelkomen. De Russische bladen melden, dat de benoeming ophanden is van een opperbevelhebber van alle strijdkrach ten te land en ter zee, onder wien ook de ministers van oorlog en van marine zullen komen te staan. Als can- didaat voor dit ambt wordt algemeen ge noemd grootvorst Nikolaas Nikolaje- witsch. Het bericht in buitenlandsche bla den, dat er ecu samenzwering tegen de keizerlijke familie zou zijn ontdckl,

Historische kranten - Archief Eemland

De Eembode | 1908 | | pagina 1