Katholiek Nieuws= en Advertentieblad
No. 4.
Zaterdag 25 April 1908.
Twee en twintigste Jaargang.
DE EEIIODE
voor Amersfoort, Apeldoorn, Baarn, Barneveld, Blaricum, Bussum, Driebergen, Eemnes, Harderwijk, Hilversum, Hoogland, Laren
Leusden, Naarden, Nijkerk, Soest, Stoutenburg, Veenendaal en Zeist.
Verschijnt eiken ZATERDAG.
Franco per post
Afzonderlijk)
f 0.40
f 0.05
Bureau: Langegracht 13, Amersfoort.
Uitgave van de Vereeniging De Eembode.
Prijs dor Advortentiën s
Van 1 tot 6 regelsf 0.30
Voor iederen regel meerf 0.05
CorrespondentiCn en Advertentiën moeten uiterlijk Vrijdag
avond voor 4 uur aan het bureau bezorgd zijn.
Dit nummer bestaat uit
twee bladen.
EERSTE BLAD.
Het Kiesrecht-vraagstuk.
Op de jaarlijkschc algetneenc ver
gadering van den Algcmcenen Bond
van R. K. Kiesverenigingen in Ne
derland, te houden op Maandag 18
Mei 1908 te Utrecht, zal een politiek
vraagstuk anti de orde komen, dat
terecht voor onze Katholieke Staats
partij mag geacht worden van het
hoogste gewicht. Immers de kwestie
van kiesrecht grijpt zeer diep in het
maatschappelijk leven eens volks.
Men herinnerc zich, dat in de alge
tneenc vergadering van voornoemden
Bond, gehouden te Utrecht op 28 Mei
1906, aan het Bestuur werd opgedragen
een Commissie te benoemen van vijf
leden, om de kwestie van het kies
recht aan een nauwkeurige studie te
onderwerpen, en daarover rapport uit
te brengen.
In dit rapport, onlangs verschenen,
wordt de kwestie van het kiesrecht aait
een nauwkeurige studie onderworpen
van alle zijden wordt de kiesrecht
kwestie voorgesteld, maar tot een con
clusie is de Commissie, die liet rapport
ineenzette, niet gekomen. Zelfs doet
zich het opmerkelijk verschijnsel hierbij
voor, dat die Commissie van vijf leden
zich splitste in drie minderheden, die
ieder voor zich een eigen meening
voorbehield.
Waar nu de meeningen bij een com
missie van vijf leden zoozeer uiteen
loopen in een kwestie, waarbij liet
verkrijgen van eenheid op den voor
grond behoort te staan, zal men vei
lig mogen beweren, dat de kwestie
van kiesrecht een vraagstuk is, dat
allerminst rijp moet geacht voor een
bevredigende oplossing.
Dit politieke vraagstuk, eenmaal aan
de orde gesteld zijnde, zal derhalve in
den Bond in behandeling moeten komen.
Wijl echter het rapport bij behande
ling dier kwestie geenszins tot hand
leiding strekken kan, heeft het Bestuur
van den Bond het oorbaar geacht aan
de leden een circulaire te richten,
waarin getracht wordt de zaak een
leiding te geven. Daarin wordt o.a.
gezegd
„Overeenkomstig de opdracht heef! de
benoemde Commissie de kwestie van hel
kiesrecht aan eene nauwkeurige studie on
derworpen en een uitvoerig rapport uitge
bracht. Op allerlei punten heelt de Commis
sie aan allerlei beschouwingen plaats gege
ven; van alle zijden is de kiesrechtkwestie
belicht ten einde mei kennis van zaken een
beslissing te kunnen nemen: het is nu de
taak van de algemcenc vergadering om ioi
één practischc conclusie te komen."
Ongetwijfeld een taak, die niet mag
onderschat. Waar de meeningen zoo
zeer uiteenluopcu, te komen tot ca:
practischc conclusie wil heel wat zeg
gen. De circulaire geeft daarom eenige
vingerwijzingen en zegt;
„Tot 'n conclusie: immers tic Bond is niet
een orgaan voor liet plaatsen van weten
schappelijke thcorlcCn en bespiegelingen, maar
om uiting ie geven aan wat op een zeker
tijdsgewricht hel katholiek volksdeel omtrent
aanhangige vraagstukken denkt."
Na dezen wenk gaat de circulaire
voort
„Tot één conclusie: hel rapport is daar om
te bewijzen, dat men lot verschillende con
clusies kan komen, maar een program kan
niet zijn een staalkaart van meeningen: de
een zal hier, de ander daar wat moeten la
ten varen, om de gewenschte eenheid ie
„Tot een praclisclic conclusie: de katho
lieke staatspartij weet, dat zij niet meerder
heid is en in onafzienbaren tijd niet meerder
heid zal zijn in den lande en dat, wil /.ij
haar wenschcn in daden zien omgezet, zij
rekening zal moeten houden met de wen
schcn der andere partijen van rechts.
ting ook de katholieken willen uitgaan met
betrekking tot alle andere punten het kies
recht rakende, zij van hun medestanders
rechts zoo al geen steun, toch zeker geen
tegenstand zullen ondervinden, op één punt
hebben de andere partijen rechts zich vast
gelegd hel algemeen stemrecht, door hen
gestempeld als uitvloeisel van de leer der
volkssouvereihttcit, is voor de andere chris
telijke partijen heslis! onaannemelijk."
AIzoo is volgens de verklaring van
het Bestuur van den Bond het alge
meen stemrecht voor de andere chris
telijke partijen beslist onaannemelijk,
derhalve kan dit punt veilig buiten
bespreking worden gelaten. Niettemin
heelt het Bestuur, op de bijlage,
met de circulaire aan de leden toege
zonden. ook de vraag omtrent alge
meen kiesrecht ter beantwoording
De grootc vraag echter is: wat wordt
beoogd met het wederom aan dejorde
stellen van het zoo ingewikkelde en
bange politieke vraagstuk, dat kies
recht heet?
Op deze vraag wordt door de voor
standers van wijziging van liet kies
recht gewoonlijk als antwoord voorge
legd, dat het kiesrecht-vraagstuk drin
gend herziening behoeft om daaraan
uitbreiding te geven, die volgens hun
zienswijze naar recht en billijkheid
noodzakelijk is.
Stellen we echter voorop, dat met
iedere uitbreiding van het kiesrecht
een steeds nader drijven tot algemeen
kiesrecht wordt beoogd, dan moet van
dit standpunt uit thans de zaak pok
beschouwd worden.
En dan bestaat er gegronde reden
voor bezorgdheid.
Men moge er zoo optimistisch over
denken als men wilvan socialistische
zijde wordt ons hard genoeg in de
ooren geschreeuwd, dat het deze par
tij enkel en alleen te doen is, om
door middel van algemeen stemrecht
de macht van den Staat voor zicli te
veroveren. Van het grootste belang is
dus, dat men zich van het gewicht
der quaestie wèl doordringe. Het ge
vaar. dat de maatschappelijke samen
leving dreigt, als het kiesrecht-vraag
stuk lichtvaardig werd opgelost, is
verre van denkbeeldig. Of is het niet
overtuigend bewezen, dat nu reeds
zeer~velen, die zich over het bezit van
dit recht mogen verheugen, zich laten
verblinden door opgeschroefde rede
voeringen in vergaderingen, of door
geschriften, waarin met de waarheid
brutaalweg de spot wordt gedreven?
Daarvan zijn de socialisten het best
overtuigd, vandaar hun rauwe kreet
om algemeen kiesrecht.
Dat'is de eenvoudige waarheid. Het
eenige doel is: mannen liet kietrecht
in handen te geven, die. bedriegclijk
voorgelicht, met dit recht slechts hun
belangen willen dienen, ook al zou de
gemeenschap daardoor ten gronde gaan;
die liever zonder eenig nadenken
volksmisleiders ter Tweede Kamer af
vaardigen, dan de leiding van Staat
toevertrouwen aan personen, die het
algemeen belang voorstaan en door
bekwaamheid en karakter dit waardig
zijn.
Tc dien aanzien is vooral beharti
genswaardig, wat de „Tijd"' schreef
omtrent kiesrecht in haar nummer van
25 Febr. 1.1. Opmerkende, dat de Nedcr-
landsche wetgeving bij de regeling van
het kiesrecht zich tot dusver plaatste
op het standpunt van het algemeen
nationaal Landsbelang, stelt het blad
iets verder de vraag of in onzen tijd.
onder de tegenwoordige kieswet aan
den zoogen. arbeidenden stand niet
reeds een zeer ruim aandeel van macht
en invloed geschonken wordt, en gaat
dan voort
„In Nederland, waar iedere werkman hel
verdien!een woning van betrekkelijk zeer
lage huurwaarde tui verblijf heelt ut wel een
bedrag van f50 op een spaarbankboekje heeft
slaan in Nederland kan allerminst worden
geklaagd over een ovcrheersching van „kapi-
Itii ,1,, „ti'mhiis
r, dat ir
r te li
oletariaat, oppermachtig zal maken tcgcu-
ter alle anderehetgeen des te gevaarlijker
daar juist die klasse door mindere kennis
i omwikkeling het meest Is blootgesteld aan
ui de nijpende zorg voor het dagclijkscl
nroou. welke in die klasse ontegenzeggelijk
hel grootst zijn, maar al ie gemakkelijk erioe
leiden n,neten, individucele en ougenblik-
kelijke voordeden ie stellen hoven algemecnc
volksbelangen, waarvan de dikwijls in verre
toekomst liggende voordeden en bcteckcnis
weinig of niet worden ingezien."
liet voornoemde Bestuur van den
Bond wijst in zijn circulaire op de taak
om inzake het kiesrecht tot ccn prac
tischc conclusie te koinen daarvoor
echter behoeft geen vreeze te bestaan
als hetgeen de „Tijd" hier opmerkt
tot grondslag bij de overweging ge
nomen wordt. Ook verdient de aandacht
hetgeen dit blad verder zegt
„Daarbij komt de verderflijke en niet te
onderschatten macht van socialisme en anar
chisme, die vooral in lagere en allerlaagste
kringen hun grootsten steun vinden. Dwaas
heid, groote en gevaarlijke dwaasheid zou
het zijn, bij de regeling van machtsverhou
dingen in den Staal op hel beslaan van groole
partijen, welke het op vernietiging van den
slaan of wetens en willens de macht en
den invloed dier partijen te versterken.
Men behoeft de oogen slechts te
richten naar de hoofdstad des Rijks,
naar Amsterdam, om zich te overtuigen,
dal de bezorgdheid van de „Tijd" een
diepen grondslag heeft. Bij elke uit
breiding van het kiesrecht zag men
daar de macht van het socialisme en
anarchisme zoodanig stijgen, dat reeds
enkele kiesdistricten geheet in handen
van socialisten zijn gespeeld, terwijl
ze in de overige kiesdistricten reeds
een kracht ontwikkelen, die huiveren
doet. En tocii blijkt telkensweder.dat
onder de katholieke arbeiders daarvan
niets wordt bespeurd, of dat zij. door
den verderflijken geest des tijds reeds
zoodanig aangetast, van het voort
woekeren van het socialisme zich niets
aantrekken, al wordt de maatschap
pelijke weivaart er ook door in gevaar
gebracht. Nu laten we nog geheel
buiten beschouwing die Katholieken,
welk reeds zoover van het goede pad
zijn afgeweken, dat zij mede draven
in 't gareel van 't socialisme, en daar
door "t christelijk leven trachten te ver
nietigen.
Het „Centrum" van 7 Februari l.l.
bevatte nog, in verband met de aan
gifte van kiezers voor de nieuwe kie
zerslijst te Amsterdam, deze voor het
katholieke gemoed zoo bittere klacht:
„De Algetu. R. K. Propagandacluh houdt
nu reeds sinds eenige dagen zitling in 5
bureaux en nog aecn 20 mensehen hebben
zich aangemeld.
'I Is treurigAls dal zoo door gaat. zal
geels
'"deze in
Inderdaad, 'I is treurigMaar nog
treuriger zou het zijn als op de ver
gadering van den voornoemden Bond
te Utrecht met deze omstandigheid,
die een ernstige waarschuwing ntag
hcctcn, geen rekening gehouden werd.
Welke rampzalige toestanden zich
bij verkiezingen nu reeds voordoen
werd in het Centrum van 5 Juli 1907
daghelder aangetoond. Zie hier. wat
het blad schreef
„tlel zou dwaasheid zijn en veel gelijken
op struisvogel-tactiek, de oogen Ie willen
stuiten voor den aanwas der sociaal-demo
cratische stemmen bij de Statcn-vcrkiczingcn.
(lok hij de gemeenteraads-verkiezingen be
haalde deze partij sleminen-cijfers, welke tot
dusver onbcrcikt bleven. En het valt te ver
wachten, dal zij in de naaste toekomst eer
vooruil dan achteruit zat gaan. De S. D. A.
f'. is nog steeds aan 't opkomen, en men kan
er wel zeker van zijn, dal zij ten onzent haar
hoogtepunt nug niet heeft bereikt."
in deze meening staat het blad geens
zins alleen. Maar dan rest toch de
vraag of hef geen verregaande dwaas
heid zou wezen om onder zoodanige
omstandigheden het kiesrecht nog uit
te breiden.
Intusschcu verdient nog in hooge
mate de aandacht, wat het „Centrum"
iets verder zegt
„De sociaal-democraten volgen bovendien
de laeliek, dat zij rechtstreeks speculeeren
op hel eigenbelang van een bepaald deel der
bevolking. De algcmcene eisehen van hel
landsbestuur en ook van provinciaal en ge
meentebestuur worden naar den achtergrond
gedrongen, om plaats te maken voor de be
langen van een enkele klasse. En die klasse
wordt gevleid en vergoud ter wille van haar
stembiljet en oai den tuin geleid mei voor
spiegelingen, waarvan men welen kan, dal
zij op ontgoocheling moeten uitkropen".
Ons dunkt, dat ouder zulke hache
lijke omstandigheden het een gewetens
plicht is met alle kracht en energie
er voor te waken, dat niet nog meer
personen uit de mindere klassen door
uitbreiding van liet kiesrecht een prooi
worden van volksmisleiders, die door
leugens en bedrog argelooze lieden in
hunne socialistische strikken trachten
te vangen en rampzalig maken voor
tijd en eeuwigheid.
De Kamerverkiezingen van 1905 heb
ben mede overtuigend geleerd, dat aan
personen achter de kiezers het kies
recht moet onthouden worden in hun
eigen belang. Werd toen de mindere
klasse onder de kiezers niet letterlijk
overstelpt met strooibiljetten en pam
fletten, waarmee de vuigste laster, de ge
meenste verdachtmaking werd ver
spreid. en tevens, wat den Christen hei
lig en dierbaar is door het slijk ge
haald Waren toen niet juist de minst
ontwikkelde lieden een soort prooi,
waarop de socialistische volksmenners
en propagandisten als gieren neer
streken om hen toch maar voor te
houden, dat de leiders der christelijke
partijen eigenlijk bedriegers zijn. die-
den werkman misleiden, terwijl zij.de
socialisten, eerst de ware strijders zijn
voor de belangen van den arbeider
En hebben deze godsdiensthatende
en maatschappij-bedervende individu
en geen succes gehad? Was het soms
niet bijna een hopeloos werk voorde
propagandisten der christelijke partijen
0111 de verderfelijke ideeën in de har
ten der argelooze werklieden gezaaid,
weer uit te roeien, en deze tot ande
re gedachten te brengen Wat zou
hel dus wel worden, als het volk
achter de kiezers ook het kiesrecht
werd toegekend Moeten deze. op
politiek terrein totaal onbekend, door
het verleencn van kiesrecht aan hen,
als 'I ware worden aangewezen, om
bij volgende verkiezingen door socia
listen te worden „bewerkt"? Nu wor
den ze met rust gelaten, omdat van
hen voor de socialisten bij de stembus
toch niets te halen valt, maar als men
ze kiezer maakt, dan is juist dat soort
kiezers het voornaamste doelwit ter
„bewerking" voor de volksopruiers,
omdat deze door drogredenen het ge
makkelijkst te misleiden zouden zijn.
Nog andere bezwaren resten, waar
op niet genoeg kan gewezen worden.
Bestuursleden van R. K. Kiesvereeni-
gingen weten daarvan mee te praten.
Ongetwijfeld zal een zekere vrees velen
hunner bevangen bij de gedachte, dat
door verdere uitbreidingvanhet kiesrecht
nok de werkzaamheden noguitgebrcidcr.
de uitgaven nog grooter zullen worden.
Bij het ijveren, soms nog geheel
vruchteloos, om nieuwe kiezers op de
kiezerslijst te brengen, moet tijd noch
inspanning worden ontzien om niet bij
de stembus door de tegenpartij over
vleugeld te worden; en bij verkiezingen
moet het uiterste worden aangewend
om geen zelfverwijt te bèloopen bij de
stembus door laksheid of anderszins
de oorzaak te zijn geweest, dat
tederlaag moet geboekt worden.
Wat bij uitbreiding van het kiesrecht
:ou te wachten staan, ziet er dus
vaarlijk niet bekoorlijk uit. 't Gevaar,
dat sommige kiesdistricten voor de
christelijke partijen dan kunnen verloren
gaan, zonder ook maar iets te winnen,
is geenszins denkbeeldig.
Ook de arbeid en moeilijkheden voor
de besturen van R. K. Kiesverenigingen
en voor propagandisten, die nu alreeds
bij verkiezingen te veeleischend zijn,
zouden dan te omvangrijk en te zwaar
worden en de onkosten, daarbij te
maken, voor sommige niet meer te
dragen zijn. Er zijn kiesdistricten, waar
door besturen en particulieren schier
na elke verkiezings-campagite met zeer
milde bijdragen de te korten moeten
gedekt worden, om den boel niet in
de war te doen loopen. Doch ook
hierin is voor velen het hoogste punt
reeds bereikt. W anneer dus bij uit
breiding van het kiesrecht de uitgaven
bij verkiezingen nog aanmerkelijk zou
den stijgen, dan bestond er gegronde
vrees, dat het bestaan van sommige
dier kiesverenigingen in gevaar zou
komen, en bovendien,dat ook doorfinan-
cieele onmacht een nederlaag aan de
stembus niet kon voorkomen worden.
Door het Bestuur van den Algc
meenen Bond van R. K. Kiesvereni
gingen in Nederland wordt in zijn cir
culaire als eerste taak van de aan
staande algemeene vergadering ge
noemd te komen tot één practischc
conclusie. Moge deze luiden, dat onder
de gegeven omstandigheden uitbrei
ding van kiesrecht niet aannemelijk
is. Indien echter wordt toegegeven aan
den waan van den dag, dat, nu kiesrecht-
wijziging eenmaal aan de orde is ge
steld, er toch in deze kwestie iets moet
geschieden, moge dan deze wijziging
toch beperkt blijven tot die van aan
gifte voor de kiezerslijst, opdat de op
Kiesrecht aanspraak hebbende perso
nen zonder aangitte als kiezer in aan
merking kunnen komen. Uitbreiding
van het kiesrecht echter zou naar on
ze bescheiden meening, zoowel uit
principieel als uit practisch oogpunt
beschouwd, allerminst zijn in het waar
achtig belang van land en volk.
BUITENLAND.
Koning Eduard is nog altijd reis
lustig. Maandag is hij, vergezeld van
de koningin en prinses Victoria van
Londen naar Dover vertrokken, op
reis naar Skandinavië.
Het bezoek van den president der
Fransche Republiek aan Engeland is
thans, naar van offieiüele zijde wordt
medegedeeld, definitief vastgesteld op
25 Mei a.s.
Het vaartuig, waarop hij van uit
Boulogne naar Dover oversteekt, wordt
door drie Fransche slagschepen en
een kruiser geëscorteerd. Te Dover
zullen zestien Engelsche oorlogssche
pen hem met de gebruikelijke saluut
schoten begroeten en een lid van hel
Engelsche Vorstenhuis zal hem bij het
aan wal gaan verwelkomen.
De Russische bladen melden, dat
de benoeming ophanden is van een
opperbevelhebber van alle strijdkrach
ten te land en ter zee, onder wien
ook de ministers van oorlog en van
marine zullen komen te staan. Als can-
didaat voor dit ambt wordt algemeen ge
noemd grootvorst Nikolaas Nikolaje-
witsch.
Het bericht in buitenlandsche bla
den, dat er ecu samenzwering tegen
de keizerlijke familie zou zijn ontdckl,