LZI NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR AMERSFOORT EN OMSTREKEN. CL Z.S Numntsr 37 W BP BP iftijiiS fll^É HB ^P Woensdag 6 November 1912. Ill I I Bfl II IB r„ znteriia» H| U^^Ê If H> ,3,mmW uur r r inn1111r Do Eembotie Hi i.-fj H_ l_ III jfl_B H H H R H Eiken meer bwmP sShI hhk IVI mm Hftd^ DM zen. velen mangelt het aan voldoend besef van <lc groote belanden die er op spel slaan, niet uitsluitend en alleen op materieel gebied. In verkiezingsdagen stuit men dan op onwil en onverschilligheid. uit onkunde geboren, Imi strooibillclten noch plakkaten, vigelantcs noch auto's kunnen dat ver helpen. Tijdig zorgen voor politieke en maat schappelijke ontwikkeling, dat is 't alleen wat ons helpen en vooruitbren gen kan, TELEURSTELLING. r n een eeuw van verlichting, van steeds A voortdringende beschaving leven wc. Op allerlei gebied heerscht een vuoruitgang, die ontzaggelijk genoemd kan worden. Stoom en elcctricitclt, in dienst der industrie gesteld, hebben een omkeer teweeggebracht, en nog steeds vcrltoogcn nieuwe vernuftige machines het productievei mogen. De wetenschap ontdekte hulpmid delen, wier bestaan men vroeger zelfs niet vermoedde en doet ontdekkingen en uitvindingen, die ons met verbazing vervullen. Het leven der mcnschetl wordt ver lengd, aan steeds groolerc stoffelijke behoeften kan voldaan worden en vol gens velen is alles wat de wetenschap in dc laatste vijftig jaar ontdekte nog niets bij de vorderingen, die zij in de toekomst nog maken zal. De mcnsch zal veel gemakkelijker nog dan thans alle werken tot stand brengen, ieder zal rijk en gelukkig kunnen zijn. omdat men met veel min der arbeid zal kunnen volstaan. Ja, er zijn er, die gcloovcn, dat door dc steeds verder gaande wetenschap een hemel op aarde gesticht zal worden, dat de voortdringende beschaving ten slotte de menschcn reeds hier gelukkig zal niakcu. Men lijdt aan stofvergoding en zoekt in eui genotvol aardsch leven bevre diging voor het verlangen naar geluk, dat ieder menschenhart vervult. Men meent het leven op aarde voor allen gelukkig te kunnen maken en dus hoopt men niet meer op een hemel, op een zalig leven hiernamaals. Och wat, een hemel, men lacht er om. De wetenschap, die zooveel onder zocht, die zooveel goeds bracht en nog meer brengen zal, gelooft enkel in liet stoffelijke, dteiislbaaraan den mcnsch, en lacht om hel gclool aan boven natuurlijke zaken. In zijn gaestoshoovnardij meent dc moderne mcnsch, den Godsdienst niet meer noodig te hebben, om gelukkig De ongcloovige voormannen beroe men er zich op, dat zij door hun we tenschap, door hun wetten dc men schcn gelukkig zullen maken. Toen Viviani, de socialist, nog mi nister in fcïankrijk was, zeide hij boud: „Wij hebben aan de arbeiders het geloot ontnomen, wij hebben hnn dc hoop op den hemel ontnomen, wij heb ben het voor hen onmogelijk gemaakt ile gerechtigheid in den hemel te zoeken, laten wij zorgen, dal zij gerechtigheid hier op anrdc vinden". Hij meende, dal de vooruitgang liet geloof gedood heeft, hij was er van verzekerd, dat de vooruitgang 't volk hier op aarde gelukkig zal maken. Combes, de befaamde, meent ook, dat de Rede, de Wetenschap, het geloof gaat dooden. De verwoede Kerkvervolger schreef: „Het Geloof is de zedelijke kracht van het verleden en elke dag. die voorbij gaat, is een stap naar haar einde. I")e Rede is de zedelijke kracht van de toekomst en elke dag brengt haar na der tot den triomf'. Zooals wij zeiden, men meent hij den kolossalen vooruitgang op stoffelijk gebied, geloof en Godsdienst niet meer noodig te hebben. Men wil een hemel op aarde vinden in stoffelijke genietingen en gelooft niet meer aan een eeuwig heid na dit leven. De wetenschap, welke zooveel wrochtte, zeggen dc moderne heidenen zal ook de incnschhcid verlossing bren gen van liet geloof, dat de vooruitgang tegenhoudt. Maar de vorderingen van het on geloof schijnen sommigen niet snel ge noeg te gaan en zoo zien wij b.v. in Frankrijk de Staal den Godsdienst be strijden en ziclt in dienst stellen van liet ongeloof om te helpen „de lichten aan den hemel uit te dooven." Een Belgisch Liberaal, Roland de Marés, meent dat het niet eens noodig is de geloovigen te vervolgen of ze tot ongeloof te dwingen. Deze vrijgeest geeft den Paus vol komen gelijk, waar deze zegt, dat dc oorlog verklaard is tegen al het boven natuurlijke en dat liet God is, Dien men uit harten en uit den geest tier inenscheu Dat moet ook, verzekert dat heer, maar men kan volgens hem dc duis- terlingcn, achterlijke dompers en zwak ken van geest, stil hun bijgeloof laten. Zoolang zij geen betere kracht be zitten moet men hun die krukken maar doen behouden, ze vermolmen van zelf. Al hel bidden, zoo lastert deze verdwaasde, heeft tot niets geleid en de moderne mcnsch heeft in zijn al machtigheid veel meer gedaan om liet leven gelukkiger te maken dan alle goden van Heidenen, Joden, Christenen en Mohammedanen samen. Bemerkt hier den sntanischen hoog moed van den modernen vrijgeest I Nu dringt tic vraag of inderdaad dc vooruitgang den mcnsch gelukkig ma ken zal. Het antwoord moet luidenneen, onverbiddelijk neen. De moderne mcnsch, al geniet hij van allen stoffclijkcn vooruitgang is niet gelukkiger dan tic menschcn van vroeger. De vooruitgang bracht geen hemel op aarde, zelfs niet ceil begin van ge luk en zal dit nooit of te nimmer doen. Zeker wij geven gaarne toe, dat wij aan den vooruitgang veel te danken hebben, flat nieuwe ontdekkingen en AAN 'T WERK! Binnen ruime grenzen zal eene veer krachtige gemeentelijke bevolking haar bestuur richting moeten kunnen Zij kan zulks door middel der Kics- vervcnigiltgen. Kiesvereenigingcn schreven wc, om dat dit woord typisch weergeeft, wat liet eigenlijk zijn en niet moesten zijn veiecnigingen, dienende om zekere per- -• >11011 tot bestuurders te kiezen. Kiczcrsvcreenigingen zouden ze moe ten hectcn. wijl dit woord beter aangeeft, wat bedoeld en gewenscht wordt: ereenigingen van kiezers, die, geleid door één idee. één ideaal nastrevende, met en voor elkaar dit idee trachten ^verwezenlijken, dal ideaal trachten Als middel om daartoe te komen ligt voor de hantl het kiezen van afge vaardigden, van mannen ten stndlniize, van wie bekend is of met groote zeker heid verwacht mag worden, dat ze de beginselen door dc verecnigmg als de hare aanvaard, tot richtsnoer zullen mailen bij dc afwikkeling der gemeente- Wal nu in de meeste gemeenten ontbreekt, is niet zoozeer het aantal gegadigden voor een vacanten zetel, ilan wel een goed begrip der taak door ven goedgezinde» Raad te aanvaarden. Het spreekt bij ons vanzelf, dat dc Christelijke idee. ook op gemeente-ge bied alles moet bezielen. Wij weten wel, dat er zullen zijn. die zulks betwijfelen of ontkennen, maar een beginselvast katholiek houdt vast aan de waarheid, dat in elke uiting van liet openbaar, maatschappelijk leven liet Christelijk principe moet gekend en geëerbiedigd worden. Noodig en nuttig is daarom dat vast gesteld worde een program van actie, hetwelk aangeeft 't wcnschen en be ijveren van hen zich in de kicsvereeni- ging samenvoegden. In vele gemeenten kwamen tie onder scheiden groepen reeds sinds lang tot 'i opstellen van zulk een partij-program, doch talrijk zijn nog de plaatsen waar men 't ontbeert. En toch is hel bezit van een goed omlijnd plan in onze dagen meer dan o,lit gewenscht. We moeten weten wat we willen en lu goed georganiseerde kiesvereni gingen stuurt men dan ook aan op een program, hetwelk een trouwe afspiege ling is van hetgeen de partij wenscht en wil. 't Behoed geenszins een dwangbuis Ie zijn, waardoor dc vrije beweging otaal belemmerd worth en hetwelk verstijving veroorzaakt. fc'en program van goetle samenstel ing, eenstemmig aanvaard, schept di verse waarborgen voor een voortdurend mevcn naar het gemeenschappelijk ide aal en voorkomt soms eigenaardige verrassingen. De punten welke liet bevat geven mooie stof voor ontwikkclings- en pro- gaganda-lezingen, voor de leden in hel winterseizoen te houden. Feuilleton. DE PASTOOR VAN OBERSALZBACH. Dc Elzas heeft in der jaren der groote Fransclie revolutie ook verschrik kelijk geleden. De „zegen" van deze ontzettende uitbarsting tier hartstochten van een woeste menigte, namelijk de guillotine, de verwoesting der kerken, afschaffing van den godsdienst en ver volging dergcloovige christenen, kwam ook tot Straatsburg en de landstreek beneden dc stad in groote beroering brengen. Op den 12 Juli 1790 werd door een wet tie Ijatholickc Kerk in Frankrijk van Rome losgescheurd en aan den Staat onderworpen. Van uit I'arijs werden destijds dc trouwe katho lieke geestelijken uil hunne bediening ontzet, en do gemeenten bleven ver weesd, of zij kregen afvallige staats- gecstcljjkcn, die een ergernis waren en ven hoon voor de katholieken. Maar de trouwe herders verlieten daarom hunne kudden niet. Zij bleven in dc nabijheid en dienden dc heilige Sacra menten toe, waar hel noodig was, en moedigden tie overigen aan, trouw te blijven m den tijd der vervolging. Juist in zulke dagen en tijden, leeft dan in de Kerk een geheel bijzondere ieder begeesterende, al het aardschc verloo chenende geest van zielcijver op, welke den Zoon Gods vervulde, toen Hij liet smartelijkste lijden en vernederingen onderging slechts om de zielen te red den. Die liefde tot de zielen, liet ver langen en tie brandende ijver, de zielen te dienen, heeft toenmaals als teil allen tijde in vervolging, de priesters gedre ven, alle gevaren te trolsceren. Flel was anno 1800 in den nazomer, toen in een herberg te Obcrsalzbach de gemecnteageni cn een dozijn patri otten bijeen zaten en druk en opge wonden met elkaar spraken. Het onder werp van hun gesprek was niemand anders dan (Ie pastoor dier gemeente die dezen revolutionairen een bizondc- ren doore in 't oog was. „Men zou het bijna niet kunnen ge- looven," zcide een uit de groep, „dat dc pastoor sinds vijf jaar hier in den omtrek rond gaat, en nog nooit heeft men hein betrapt. Dat is een hoon voor tie republiek en de wet, cn Obcrsalzbach zal er bitter voor moeten boeten." „Alles helpt hem in liet geheim." merkte tie ambtshelpers van den agent op, „niemand verraad hem, allen vree zen hem en ieder neemt licm in huis en verstopt hem." „Men weet niet wat men meer vcr- wcnscllct) moet: dc vermetelheid van den pastoor of het fanatisme der lieden", "„Er komt 'veel bijgeloof', meende dc agent, „de pastoor jaagt de lui vrees aan door zijne bedreigingen, /.ij ineenen dat dc bliksem in het huis zal slaan, als zij Item aan zijn lot overlaten, of dat dc hagel hun den oogst ver nielen zal". „Halia!" lachte dc hulpagent. Een koopman sprak een andere mee- ning uit. „wie weet, of de pastoor niet iets bizonders kan. Hij heeft niet de minste vrees, bij dag noch nacht. Men heeft hem reeds dikwijls ontmoet op alle uren van den nacht, geheel alleen is hij de wegen doorgegaan, niet eens een hoild heeft hij bij zich, en tocli heeft niemand liet gewaagd hem te vatten. Op eens staat hij voor u, dat hebben mij verlichte mannen ver teld, en ziet iemand aan, en als men naar hem zien wil, dan is hij reeds voorbij met zijn brevier, rozenkrans en de zwarten toog juist als een geest. Op liet kerkhof heeft men hem reeds dikwijls gezien cn onder de kerkdeur, ook van den toren heelt hij reeds rond gekeken, van liet hoogste punt, tot waar geen jongen durft opklimmen, om kraaien te vangen. Veel personen mecncti dan ook dat de pastoor wat bizonders kan, anders had men hem reeds lang gevangen genomen". Deze woorden bleven niet zonder uitwerking, want ondanks de verlichting stak een niet geringe vrees in de bur gers der revolutie. Dc hulpagent stelde nu de vraag: „Waarom echter trekt tie pastoor van uitvindingen het leven zeer hebben veraangenaamd en voor velen verge makkelijkt. Dat door de wetenschap veel lijden verzacht, het leven zelfs verlengd wordt, dat er meer genoten en minder geleden wordt. We willen zelfs hopen, dat het mcnschclijk ver nuft nog meer natuurkrachten aan zich zal dienstbaar makendat nieuwe uit vindingen den arbeid zullen wijzigen en vergemakkelijken, dat de vooruit gang zegeningen zal brengen ook over dc arinsten en cllcndigsten. Maar wij kunnen niet toegeven, dat die vooruitgang dc menschcn gelukki ger gemaakt heeft, of voortgaande op zijn weg gelukkiger maken zal. Steeds meer moge dan de wetenschap licha melijk leed verzachten, in steeds vol- komener mate moge de vooruitgang leeren aan dc stoffelijke behoeften te voldoen het lijden der ziel vermag de wetenschap niet te lenigen. Het ziclclijdcn neemt juist grooter afmeting aan. Thans, nu nietl alles doet om het leven op aarde heerlijk te ma ken, hoort men dikwijls de felste wan hoopskreten uit gefolterde harten op stijgen. Het ongeloof, de ongeloovige we tenschap, laat de ziel onbevredigd en het zingenot brengt onrust en wee. 't Is de zwarte schaduwzijde van den modernen vooruitgang, dat hij alles deed voor het lichaam, niets gaf voor de ziel. Dat hij onverschilligheid kweekte, ja volslagen ongeloof en den menschclijkcn hoogmoed zoo stijfde, dat de moderne mcnsch ging meenen God te kunnen ontberen. Men begon met Hem te verloochenen in het openbare leven, thans verbant men Hem uit liet hart ook der arme werkers en maakt hen zoo des te onge lukkiger. HET KLEIN-BEORIJF. De achteruitgang van 't klein-bedrijf hangt samen met de uitvinding der machines. Deze bevorderden eenerzijds de groot-ir.dustrie, de fabriekmatige pro ductie, maar brachten anderzijds het kleinbedrijf in de klem, omdat het den patroon,-die werkte met enkele knechts niet mogelijk was. groote machines aan te schaffen eti zoodoende den strijd tegen liet grootbedrijf vol te houden. Al spoedig kwam dan ook tie klein- industric in verval, zoodat het geen overdrijving was van minister Talma, toen hij den toestand voor den klein- industriéei „troosteloos" noemde. Dc grootindustrie profiteerde -van elke ver betering door nieuwe uitvindingen, waar door vlugger en beter en goedkooper kon worden gewerkt. Een gelukkige verbetering voor liet kleinbedrijf is echter ingetreden door invoering van kleinere machines, de verschillende soorten motoren, die uit stekend op hun plaats zijn in elke werk plaats van eenigen omvang. Daardoor is het kleinbedrijf in staat gesteld zijn plaats te handhaven. Zelfs heeft het daardoor in sommige opzichten een voordeel boven de grootindustrie. In dit verband mag worden genoemd het persoonlijk toezicht van den patroon, Obersalzbach nu sinds vijf jaren door deze streek Hij moet toch weten, dat liet hem het leven kost. wanneer men hem bctiapt. Zulk een leven benijdt hem tocli geen hond. Nacht noch dag heeft hij rust, als een gejaagd wild is hij immer op de vlucht. En om het beetje geld voor priesterlijken dienst zal hij 't toch ook niet doen. Maar waarom dan?" „Fanatisme!" bromde een der gasten. „Juist 1" schreeuwde de agent, „staats- vijandschap, hoogverraad, hoogmoedige trots, dat is 't, wat hein daartoe drijft. Deze zwarte bende wil tocli niets dan heer der wereld zijn; de heerschzucht en de aanmatiging der priesters is van begin af aan reeds bekend geweest. Geen staatswet is hun heilig, zij zijn de geboren rcvolutionnairen en oproft- lingen. Dat is 't, wat ook deze geheim zinnige lanaliker geheel vervuilde haat tegen tien staal, tegen alle men schcn, de duistere heerschzucht „En wie weet, wat dc pastoor voor een loon betrekt in het geheim", viel de hulpagent in „Hij krijgt zeker van buitenaf geld genoeg. Die katholieke Kerk is onmetelijk rijk." Zoo spraken dc verlichte staatsge- trouwen van Obersalzbach met elkaar, en zoo losten zij liet raadsel op, waar om de plichtgetrouwe pastoor zich sinds vijf jaar onder duizend gevaren en moeite in zijn parochie verborg cn dat hier goed tot zijn recht kan komen, alsmede liet kleiner afzetgebied, waar door tic klcinindustriéel beter in staat is alle behoeften te kennen en daaraan te voldoen. Waaraan is liet dan toe te schrijven, dat ondanks die voordeden de kleinin- duslrie nog niet tot hoogeren bloei geraakt is? Men schrijft dit toe aan het gebrek aan vakkennis. En terecht. De ambachten zijn niet gebleven op de hoogte van hun tijd. Daaraan moet het worden toegeschreven, dat vele be roepen, die eertijds inet goed gevolg werden uitgeoefend, zich niet wisten staande te houden. Door stichting van ambachts- en handelscholen poogde men niet zonder succes hierin te voorzien. Maar met onderwijs alleen komt inen er niet. Men moet de kleine nijveren in de gelegenheid stellen hun bedrijf naar modernen trant in te richten, door toe passing vair de elcctriciteit. Voor menig gocd-willcnd gemeente bestuur ligt in dit verband nog een terrein braak, hetwelk met eenige in spanning ZOO schoonc vruchten kan leveren. Wat men elders en vooral in Duitsch- land bereikte met deze hulpmiddelen noodt ter navolging. In de gemeente Amersfoort was en is men in die richting werkzaam. Uit alles blijkt, dat velen van 't nut der zaal; doordrongen zijn. Maar de juiste methode om spoedig eenig resultaat te bereiken werd niet toegepast. I.aat ons gemeentebestuur zeU" eens die nuttige zaak in het belang der bur gerij ter hand nemen en zich de voor lichting cn het advies verzekeren van een onbevoordceld en onpartijdig des kundige. Stellig gaat 't dan goed. Uit het Buitenland. Uit het Vaticaan. Z. H. dc Vaus heeft een brief ge richt aan den Bisschop van Luxem burg. waarin den kerkvorst lof wordt gebracht voor de energieke wijze waar op hij positie nam tegenover de nieuwe schoolwet. De 11. Vader verwerpt de beginse len die aan dc wet ten grondslag lig gen en betreurt dc daaruit te wach ten gevolgen. Rusland. Doema heel in Rusland de volks vertegenwoordiging, maar de aanhan gers en voorstanders der alleenheer schappij van den Czaar zorgen er wel voor dat 't in de Doema niet is: jc-doe- maar. Om enkele oppositieleden, die in weerwil van alle voorzorgsmiddelen der regceriilg tocli nog gekozen zijn, min of meer onschadelijk maken, heeft men nu vastgesteld, dat elk lid buiten dc Doema verantwoordelijk kan wor den gesteld voor hetgeen hij in de Doema heeft gezegd. Met de eigen aardige methode van recht-spreken in Ruslaud gebruikelijk, is het dus nu al zeer gemakkelijk elk lid dat zijn mondje te hard roert, onschadelijk te maken. niet vluchtte. „Mij verwondert liet slechts, dat hij niet bevreesd is, bij nacht zoo alleen door bosch en weide te gaan", merkte nu de waardin op om ook iets te zeggen. Maar daarop antwoordde haar volwas sen dochter met grooten ernst: „Dal bogrijp ik wel". „Nu, waarom dan vraagde nieuws gierig de gemeenlcagenl. „Omdat tie pastoor het Allerheiligste bij zich draagt", zei het meisje zacht, alsof zij een uitbrander gevreesd had. Een oogenblik was alles stil in de kamer. Daarop echter lachte de agent schaterend en riep, terwijl hij in de handen klapte: „Daar zie nu eens wat een bijgeloof bij dit meisje! Meent ge dan, dat zooiets den pastoor helpen kan Of meent ge nu dat de pastoor daar zelf aan gelooft?" Ontzetting teckende zich af op het gelaat van liet meisje, dat nog gcloo- vig en aan de Kerk trouw gebleven was, bij deze vrccselijke lastering van den beminden zielenherder; maar zij zweeg niet en verklaarde: „de pas toor gelooft zeker en gewis alles wat men gclooven moet van het heiligste „En ik zeg, dat het niet waar is. Hij preekt wel, maar hij gelooft zelf niet, wat hij preekt. „Het is zoo aangenaam, de menschcn met kindersprookjes in bedwang tc

Historische kranten - Archief Eemland

De Eembode | 1912 | | pagina 1