Nieuws- en Advertentieblad
voor Amersfoort en Omstreken.
Zes en twintigste Jaargang, No. 68.
Dinsdag 25'Februari 1913.
DE EEMBODE
Verschijnt Dinsdag en Vrijdag.
BureauLANGEGRACHT No. 13 - AMERSFOORT
Uitgave van de Vereeniging De Eembode.
LEZEN.
'cii goede boekerij slicht nut en belet
I-vkwaad dat is haar dubbele titel
van aanbeveling.
I '-" 'hel. die het christelijk lev.
„Heiig weergeeft, want tot zijn ec..
vniidigst begrip teruggebracht, betec-
la-i» dit immers niet anders dan het
goede te doen en liet kwade te laten,
gelijk dc Catechismus leert.
Wie een goede leesinrichting o|>ent.
naar het volk zich kan ontwikkelen,
•luit kroegen, die liet bederven; hij
vervangt feuilleion-lcnoeisel en colpor-
lagc-roman door vocdender leesstof, hij
verricht tegelijk een werk van verweer
en behoud, van redding door het ge-
liinf en behoud door de liefde.
Geen benevelde koppen vormt hij
als liet jeneverglas, maar klare hersens
vu sterke harten, hij breekt brood voor
-flijk hongerenden, hij deelt rijk-
iliiiiimen uit. die zelfs de armoede licht
maken en edel om te dragen
De kracht van een goed boek, dat
•■vu guedc vriend is, kent deze demo-
c.M.i! der geloofsgemeenschap, die werkt
ui den tekst, door hem uit het Evan
gelie iiiithoudeii„de broeder, die d<
zijn broeder geholpen wordt, is als een
•terke stad", En zijn dcmocratie-uit-God
-velt het volk idealen om voor te leven,
ui voor te vechten ook, nu de demo-
Miic uit-dcn-duivel door de landen en
'Ir hoofden stormt.
Hij maakt van den man uil het volk
jjeeu dweepzieken oproerling, maar hij
■'•Tit hem ecu betere beschaving, hij
Nvitiwt hem een huis-van-gcdachtcn'oin
te wonen met een sciioone bocken-
kiitist om zich te ontspannen. En terwijl
liii door deugdzame lectuur de slechte
verdrijft, overwint hij de kwade geesten
duur de goeden, om door dc goeden
het volk te zaligen.
De welgevulde richels der boekerijen
vormen den ruggegraat van de bescha-
Dat hebben de benedictijnen wel ge
weten, die geen klooster bouwden als
voorpost langs de grenzen van heiden-
<chc landen, of zij legden er een boe-
uaal bij aan. -
het barbarendom waren de
abdijen middelpunten van beschaving,
maar hel middelpunt der abdij was de
bibliotheek, die de Schriftuur, de Vaders
•ai de oudste gedenkschriften dor chris
telijke letterkunde bewaarde in de kwal
len en liet perkament der missalen,
•O de geduldige monniken hun roode
gouden sierletters op legden.
En geen geloofsverkondiger trok ou
de heidenen, of met 't Kruis vergo
de hem het boek, dat alle biblio-
tlickeii-wijshcid samenvat, gelijk de H,
Honifaeiiis bewees, wiens bijbel werd
gekerfd door dezelfde Eriesche bijt, die
hein den schedel spiect.
Elk goed bock is een aalmoes, „een
weldaad, die het verstand aan liet ver-
I bewijst", naar het donkkrachtige
rd van Ernest Hello. Men zou hel
boek ook kunnen noemen een alge-
ntcune aalmoes van God n
a het gesproken is het get
onderzoek werd vrij-
:n de drukpers diende
digen.
Dc vrijheid van
lieid van verderf,
dit verderf.
In bladen en boeken riep de logen
den logen aan, de onzin den zin. de
rede de redeloosheid, heeft de En
cyclopédie der Rede niet dc Fransche
revolutie gemaakt, die als Rede-godin
kroonde een slet?
Zoo waar is het, dat het hoek de'
drager is van denkbeelden,
denkbeelden dc volkeren regecren. Maar
met denkbeelden als met schrij-
dc slechte zijn in de mode. En
met schrijvers als met de lieden,
in Seneca achttienhonderd jaren
geleden verklaarde: „Sommigen zijn de
bezitters van den roem, dien anderen
•erdienen." Inderdaad, zelfs het piebs
dweept met Multatuli, maar wie kent
Broere
Oin de heerschappij der wereld wordt
met boeken gevochten, en wij, Katho
lieken, hebben onzen plicht
plaats in dezen strijd.
FEUILLETON
UIT VERRE TIJOEN.
Heer ridder! Gij behoeft u voor
"ij niet te verontschuldigen, indien uw
•u t ii niets verwijl, heb ik zeker geen
wilt zulks te doen. Gesp uw zwaard
ii helm losge zijl, zoo geheel ten strij
de toegerust alsof gij u naar het oor
logsveld moest begeven. Keil beker wijn
I ii zeker niet onaangenaam zijn.
- Hij Si. Jeroen I waarde neef, hernam
erman terwijl hij liet breede slagzwaard,
et zijn wapen voorzien in een hoek
ui hel vertrek plaatste, gij hebt daar
rechte snaar aangeroerd. Ik ben zoo
irstig als een eend, die in geen maand
Her heeft gezien. Ik keer van de l'ees-
n weder, die l leer AlineriClls. Ier ge
legenheid der verloving zijner dochter
:eft gegeven. Er waren daar tal van
Iele ridders en edele vrouwen verga-
ad, oil iedereen betreurde liet, Hat gij
u leest, niet uwe dochter, die er zeker
ai sieraad van uitgemaakt zou hebben,
niet hebt bijgewoond, Almericus heelt
dan ook luid hier over zijn leedwezen
te kennen gegeven.
Almericus, Heer ridderis altiji
goed wapenbroeder van mij ge
weest, die mij belangrijke diensten heeft
bewezen. Altijd is onze vriendschap
den besten voet gebleven, en ga.u
i ik inijjjnet Maria in dien scliitle-
)ord den mensch het n:
schreven
gemeen.
Men kent het misbruik, dat de nieuwe
eeuwen hebben gemaakt van de god
delijke gave. om door lettervormen de
nsclichjkc gedachte te vermenïgvul-
I >c bibliotheken onzer verecnigingen
gingen openna het wclvolbrachte
dagwerk werden dc menschcn opgeno
men in een wereld van aantrekkelijke
kennis en vertroostende schoonheid.
Vie nu in de steden den eenzame, den
.wakke, den arglooze wil redden uit de
•crleiding van schouwburg, tingel-tangel
in allerlei banaal vermaak dat niet ge-
loten kan worden zonder zielcnbederf,
vie nu het platteland met iets edels
ril versterken zonder hét te verstompen
als herbergdrank. hij vindt zijn aposto
laat gereed. Hij verzamelt, koopt, be
delt boeken bijeen tot een bibliotheek.
Of hij plundert zijn eigen leesvoorraad,
en vult met wal hij kan missen zonder
gemis, de opengebleven richels van!
reeds bestaande boekerijen.
is nu een echt werk van dienende
hier is een prachtige roomsche
propaganda te maken, l.eg bibliotheken
aan en breid ze uit. verzamel de gees
telijke brokken van uw eigen overvloed,
ermenigvuldig uw gelezen en niet
inger dienstige boeken tot nut en go
ot van gcloofsgcnooten, één boekdeel
eelt de waarde eener oplaag van dui-
L-iid als er tweeduizend oogen over
een zijn gegaan I I). T.
DE VERKIEZINGSLECTUUR.
begint zich reeds op te hoopen op
schrijftafel aldus de Maasbode
wij Katholieken vooral kunnen
voorbereid houden, dat er voor
speciaal nog menig potje op het
vuur staal.
Evangelische Maatschappij
uooic naam voor een leelijk ding
- - begïnt reeds inct mobiliseeren.
Zoo* werd pas te Leiden in de col
legezaal der aspirant-candidaten in de
maken.
rennen siuci vertoond hebben, ware het
niet dat droefheid des iiartcu mij liier-
weerhouden had. Maar hierover
ging hij voort, de bekers vullende,
men op zijn bevel had binnenge
bracht, en moogt gij voortaan wat ge-
auwcr in het bezoeken van liet kasteel
m Bern zijn!
Op mijne Eer, lieer Gr
■t verledenc trachten goed
•ulc Herman, terwijl hij den li
aden beker aannam en die» »»-»
jileui toe ledigde; ik zal het u metl
ijnc bezoeken zoo lastig maken, dat
j misschien later spijl zult gevoelen,
ij zoo dringend uitgenoodigd te llcb-
sn.
Geen nood, ridder! hernam de
raaf goedhartig glimlachende, uwe be
teken zullen mij hoogst aangenaam
zijn, Wij kunnen ons dan nog eens m
het verleden verdiepen, en ons die
dagen van vervlogen geluk voor tien
'Si roepen,' wier herinnering voor my
dierbaar is. Ach! ging hij op
mi-moedigen toon terwijl hij de hand
op liet hart legde voort, gij weet, met
wat ik hier lijd, dc moed heelt mij ge
heel verlaten, cn weldra zal het afgc-
liclioani die rust geschonken wor-
wnnraun het zoo zeer behoefte
den,
T."
„■aria was bij deze I:
doodsbleek geworden,
.•enen blik
i zag haren
n otibescluij-
ABONNEMENTSPRIJS per drie maanden cq pen.
Afzonderlijke nummers i
ADVERTENTIEPRIJS van I tot 5 regels
Elke regel meer
Bij abonnement minder.
rechten namens die Maatschappij
brochuurtje uitgereikt.
Een wetenschappelijk betoog
prof, Bolland meent ge misschien.
Neen. het was een pamllet
domme Ouast.
Een boekje dat den smakelijken titel
droeg „Rome en het Protestantisme"
Wie zulk een gevaarlijken naai
draagt als dominé Ouast moet dubbei
voorzichtig zijn dat hij zich niet be
lachelijk maakt bij studenten.
En nu dunkt ons. heeft dominé
Ouast met dit uitgaafje daartoe wel
wat aanleiding gegeven.
loorrede van dit prulletje,,
r woorden fout zijn gedrukt
dan goed. zegt dominé Quast dat hij
dit boekje tegen Rome reeds in 1897
heeft uitgegeven.
Hij heeft liet nu in 1913 nog
onveranderd uitgegeven.
'Vat een armzalig testimonium moet
dominé zich zeiven hier uitreiken,
i zestien jaar tijds - heeft dominé
geen enkel nieuw argument tegen
Rome er bij kunnen vinden.
Oorspronkelijk schijnt deze
den inhoud te oordecten, bestemd te
zijn geweest voor een avondje van
hofjesjuffrouwen, nu wendt de dominé
zich tot de l.eidsche studenten niet
dezelfde muffe provincinalsche baker
praatjes.
Vleiend voor de voedstcrliugen der
I.cidsclie Alma Matei is dit niet.
Het boekje bestaal eensdeels uit
rijmelarijen tegen Roinclwaartcgenovcr
wij wel gedwongen worden te erkennen,
dat de critici van '80 toch wel gelijk
hebben gehad als zij tegen de poëzie
van dergelijke dichters in verzet zijn
gekomen.
Verder bestaat het boekje uit allerlei
erschrikkelijke verhalen van Protes-
tantsche meisjes, die fjjpor een twee
den vader gedwongen zijn om Roomsch
te worden, van een melkboer en een
banketbakker, die van den kansel af bij
de Roomschcn werden gerecomman
deerd, van een Roomsche mangelvrouw,
die alle Roomsche klanten van een
Protestantsclie „Hier-mangeld-men-in-
richting" had afgetroggeld, en eindelijk-
de lugubere geschiedenis van een mijn
heer, die zich altijd bij een Protcstant-
schen barbier liet scheren tot op den
dag, dat hij bemerkte, dat zijn adoni-
■algr eigenlijk een geus was en toen
looit meer door een Protestantschen
«vast ingezeept wilde worden.
Op deze wetenschappelijke stellingen
■toeten dc l.eidsche studenten, die
toch geen kiezer zijn. overgehaald wor
den front te maken tegen Rome, cn
geen steun of sympathie te vcrleenen
de coalitie,
ieiukkig zijn deze lieeren aan een
zakelijker betoog gewoon en zullen
zij er met den oiigenoeindeii lieer van
boven er voor bedanken zich geestelijk
aten inzcepcn met een oiiliandigcn
testantsciicn kwast, als dominé Quasi
in een dom vermakelijk boekje
toont.
■oorstellen tot intrekking
der gehate Jezuïeten-wet in den Rijks
dag aan de orde waren, werden deze
door dr. Spahn namens het Centrum
verdedigd, Hij gaf nog eens een oi
zicht van de geschiedenis der uitz
deringswel en van de verschillende
gingen door het Centrum gedaan,
dc opheffing van de Jczuïtenwet gedaan
te krijgen. De onhoudbaarheid vat
wet toonde hij wederom uitvoerig;
Hij noemde de wet nog een stuk van
den kuituurkamp. waarmede Bisinarck
geloofde de geesten van miilioencn te
kunnen ovcrhcerschen. In al de landen,
waar de Jezuïeten nog werken, meeren-
decls overwegend Protestantsche lan-
>it een verstoring voorgeko-
den confessioncclcn vrede.
De ordesregel verbiedt aan de Jezuïeten
deel te nemen aan de politiek. De
moraal van de Jezuïeten is geen andere
dan de Katholieke. En wanneer alle
menschcn volgens die moraal leefden,
dan zou de moderne staat niet onder
zooveel zorgen gebukt gaan. als er nu
op hem di ukken achteruitgang van het
geboortecijfer, liet verdwijnen van allen
eerbied voor het gezag, enz.
Ook daar.
Wij behoeven niet langer op Frank
rijk te wijzen als het land waar hel ge
boortecijfer op onrustbarende wijze
daalt: in Duitschland cn speciaal te
Rerlijn zoo schreef de Vcnlosche Cou
rant dreigt het nog erger te worden.
In 1911 zijn in dc hoofdstad nog min
der kinderen geboren dan in1876
toen het bevolkingscijfer nog niet half
zoo groot was. Een vermindering in
geboorten van ruim 54 procent.
En ook een droef verschijnsel mag
hcetcn, dat in de arbeiderswijken
thans de geboorten sterk in aantal achter
uitgaan.
Ook voor geheel Prnissen i;
iies reeds bedenkelijk: in 1810 had
581000geboorten, 1911:492000;
r snelle achteruitgang dus Ook
le Miiiiclleil, evenals te Berlijn is dc re
latieve vermindering sterher dan te Pa-
felijke leederheid aan.
Indien de jonkvrouw, zcide Her-
mij de eer wil aandoen, met mijne
dochter, die van haren leeftijd is, ken-
liikcn, dan zal dit niet alleen
maar ook aan mijne huisgc-
nooicn tol genoegen verstrekken,
beu c
zeker
il dit Z
haai
ie ge-
allciding bezorgen.
Heb dank! edele Ridder! hernam
Mariaheb dank voor uwe deelneming,
mij dat ik er u hoogst erken
telijk vuur ben. Maar mijn plicht gebiedt
mij bij mijn vader te blijven, zijne dagen
veraangenamen, en mij geheel cn
aan hem toe te wijden. Geloof mij.
I is voor mij de zoetste uilpatining,
i geen genoegen kan tegen de vol-
icning opwegen, die zulks in mijn
irt te weegbreugt. Mijne plaats is aan
zijde mijns vaders, en alleen daar is
lor mij het geluk des levens te vin-
ai." Maria zweeg, en dc Graaf, die
er aangedaan scheen, drukte haar een
is op haar voorhoofd, en zuchtte.
Hcriiipii van Heusden had intusschen
plaats guiomen, cn er hccrschte ecnige
oogciiblikkcn eenc diepe stille, waaijyuti
Marie, die begreep dat beide mannen
misschien nog ecnige vertrouwelijke
woorden te santen wilden spreken, ge
bruik maakte om zich te verwijderen.
Nadat liet meisje vertrokken was, school'
lierman zijn zetel nader bij de tafel,
rijt hij den Graaf met een zon-
Uit het Buitenland.
Duitschland.
Toi
de
Nog andere statistieken zijn droef te
Het aantal veroordeelingen voor mis
dadigers of vergrijpen, door kinderen ge
pleegd. is in Duitschland in 1911 nog
gestegen. 50838 beschuldigden, van 11'
- - '"jaar oud werden tot verschillende
n veroordeeld. Vijftien ten hon
derd hunner hebben zich aan diefstallen
geld schuldig gemaakt; 2304 wer-
afpersing en 1861 voor bedrog.
Het aantal ais brandstichters veroor
deelde kinderen is eveneens aangegroeid
i steeg met 35 t. h.
Ook het aantal aanslagen tegen dc
zeden is vermcedcrd. 789 kinderen on
der de 14 jaar werden voor zedeloozc
feiten veroordeeld. Acht hebben zich
aan moord schuldig gemaakt.
dodingen blik beschouwde, zeide hij:
„En uw zoon Fulco is naar 't H. Land
icrtrokken, zooals ge inij gezegd hebt,
:n gij licbl tot dusverre nog geen tijding
ran hem ontvangen
Neen, volstrekt nietsen hij is
in reeds twee jaren geleden vertrok
ken Vruchteloos zijn al de nasporingen
gebleven, door mij in hel werk gesteld,
en ik zal ten grave dalen, zonder hem
mijn zegen gegeven, en lietn in de op
volging mijner landen bevestigd te
hebben.
Ik neem zeer veel deel in uwe
waarde neef! maar zouden zij,
welke gij die nasporingen hebt tocver-
tr juwd, zicli wel goed van hunne taak
gekweten heboen? Ik verzeker
gelijk men mij verhaald heeft, moed
bezitten om landen te doorkruisen.
men geen oogenblik van zijn 1c-
zeker is.
Van dc trouw dier mannen ben
ik volkomen zeker, daar Heer Hensberg,
.lie mij zeer verknocht is, hen zelf tot
dien gevaarlijken tocht heeft uitgekozen.
Intusschen wil ik den slotvoogd hier
ontbieden, dan kunt gij zelf uit zijn mond
de waarheid van hetgeen, ik gezegd
heb, vernemen,
Uw woord is mij een zegel, edele
Iraaf, en ik beboef de getuigenis
anderen niet, om uwe woorden t
looven. Verre zij het van mij, die
twijfel te trekken. Ik A
uderstel dat
Te Berlijn stond, voor de kinderrecht-
bank een 12-jarig jongentje terecht, be
schuldigd bij zijn oom een slager, een
bedrag van ruim 6000 mark gestolen te
hebben. De jeugdige dief is circa een
nieter groot en kon nauwelijks over de
beklaagden-bank heen zien. De kleine
misdadiger had gedurende langen tijd,
den „fijnen ineheer" gespeeld en het
daartoe benoodigde geld uit de kas van
zijn oom die deze kas in zijn slaap
kamer bewaarde ontvreemd.
Het begon met kleine hoeveelheden,
doch langzamerhand groeiden de tel
kens ontvreemde bedragen aan, zelfs
tot 300 ;i 400 mark tegelijk. Zijn oom
had vroeger eens ter loops gezegd, dat
iiet neefje een goede gestalte had om
later jockey te wordende jongen had
dit in 'toor geknoopt en liet zich nu
allereerst in een manege rijles geven
zelfs zoo brutaal om zich op
ccn wandelrit te paard, met zijn stal
knecht, te laten fotografeeren. Daarna
werd hij een trouw bezoeker der ren
banen. Hij wedde met vakkennis van
een totaiisator cn schijnt daarbij groole
bedragen gewonnen te hebben, 's Avonds
bezocht hij geregeld in lichtzinnig ge
zelschap allerlei wijnlokalen, waar alten
ituurlijk op zijn kosten leefden.
Eerst toen het gestolen geld tot 5(XJÜ
mark was opgeloopen, werd de diefstal
ontdekt.
De rechtbank nam verschillende ver
zachtende omstandigheden in aanmer
king cn veroordeelde den iongcr slechts
2 maanden gcvangenisstiaf. Dat zulk
ongehoorde geschiedenis mogelijk
wijst er toch wel op, dat het mo
derne leven der jeugd veel te wenschen
ver Iaat.
En daarnaast liggen ook de zeer treu
rige cijfers betreffende de krankzinnig
heid. VaR 18811890 werden er in
Pruisen gemiddeld 34.000 krankzinnigen
in gestichten verpleegd, in het volgende
tijdvak gemiddeld 51.000, en in 1910
aren er reeds 127.000.
Ook liet getal zelfmoorden neemt
schrikbarend toe. In 1881 waren er bijna
10.000 in Duitschland, die een einde
aan hun aardsehe leven maakten, in
1903 bijna 13.000 en ook dit getal is
steeds wassende.
Frankrijk.
Poincarc heeft het presidium der
Fransche republiek aanvaard. Zulks ge
schiedde met dc gebruikelijke ceremonies.
Poincaré ontving telegrammen van
geiukwensch van den tsaar van Rusland,
de koningen van Italië, Belgie, Dene
marken, Noorwegen, Zweden, den pre
sident der Vereenigde Staten en van
de republiek Liberia.
Engeland-
De kiesrechtfeeksen gaan heur gang.
ii weer wordt het volgende op haar
rekening gezet. In het nieuwe buiten
verblijf voor minister Lloyd George bij
Epsom, ontplofte een bom in de slaap
kamer voor den bediende bestemd. Er
werd groote schade aangericht. Het
huis werd nog niet bewoondniemand
werd dus gewond. Er werd nog een
Heer Hensberg een geloofwaardig heer
"s u niet zal bedriegen, en die zeker
zijn beste weten, uwe zaken zal
behartigen. Maar weten vader Ambrosius
cn uwe dochter ook iets van dat vruch
teloos onderzoek?
Ik heb die zaak geheim gehouden,
noch den een noch de andere er iets
.1 medegedeeld; de knagende worm
des verdricts heb ik alleen in mijn
boezem opgesloten.
Dal verraadt grootheid van ziel.
Graaf! om zelf te lijden en de oorzaak der
kwelling voor menschcn, die ons dier
baar zijn tc verheelendaar behoort veel
moed toe. Maar veroorloof mij eenc
veronderstelling! Verbeeld u eens. de
Hemel behoede u echter voor zulk
ccne rampmaar denk u eensdat
uw zoon1
De ridder zweeg verschrikt stil, en
ontroerde tot in het binnenste der ziel
door den blik, dien dc graaf op hem
wierp. Die blik was zoo vol ontzetting,
en getuigde van zooveel ziclclijden. dat
hein onwillekeurig eene rilling door de
leden voer. Wat weet gij van mijn
zoon? riep eindelijk de grijsaard tut.
Hebt gij iets van hem vernomen? o
zeg het mijverheel mij niets 1 Dc on-
zakerheid waarin ik thans verkeer is
erger dan het noodlottigsle nieuws!
Wordt voortgezet.
