Zeven en twintigste Jaargang.
No. 13. Dinsdag 13 Mei 1913.
DE EEMBODE
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR AMERSFOORT EN OMSTREKEN.
UITGAVE VAN DE VEREENIGING .DE EEMBODE" TE AMERSFOORT.
Dit blad verschijnt Dinsdag- en Vrijdagavond.
PrlJ» per drie maanden vijftig cent. Afzonderlijke nummers drie cent.
scHieden'Sü1. kUn"cn elken dag l"8"1!' doch uP"glÜng van abonnement moet gc-
m. muien vóór den aanvang van een nieuw kwartaal.
KANTOOR EN DRUKKERIJ: LANGEQRACHT 13 - AMERSFOORT.
Advertentieprijs van één tot vijf regels dertig cent. Elke regel meer ze» cent.
Reclames tien ct. p. regel. Aovertentiën in het redactioneel gedeelte vijftien ct. p. regel.
Billijke tarieven bij abonnement.
Alle mededeelingen en advertentién in te zenden vóór drie uur op den dag van uitgifte.
In het bioscoop-theater der
algemeene geschiedenis.
11.
II.
algemeeue gods-
l'weede se
dienstgeschietlenh
onzer jaartelling.
li Kerst Worilt 0„4 getoond een
nieuwe godsdienst, li e i Christen-
cl o rn, waarvan liet Jodendom een
voorafbeelding en tlauwe schets was.
Ken machtige godsdienst, met vaste,
scherpomlijnde beginselen, die ten Icos-
Ie van veel marlclaarsbloed zich uit
breidt. altijd verder. Doch naarmate
dat Christendom in ledental groeit tot
een reusachtige» boom. vallen er nu
en dan takken af. hechten zich slinger
planten vast in ile schors, groeit er
mos 0|> den sla in. doelt de boom blijft
de boom en groeit onversaagd omhoog
en wijder in het ronrl.
I >üt is de godsdienst welks aanhan
gers beweren, aan een Goddelijke Open
baring te gehoorzamen. We behoeven
mi nog niet te onderzoeken, of dit waar
is. I lel gaat er op dit oogenblik alleen
maar om, of de mcnschheid zonder
i oddclijkc tpenbaring de noodige waar
heid tc weten komt.
Daarom laten wc ihans dut Christen
dom rusten, uok al wat er losjes aan
vast hangt, cn bestudecrcn alleen de
verdere ontwikkeling der afgevallen
lakken van dien rcuzcuboom, die eens
heel de beschaafde wereld eeuwen lang
overschaduwde.
2) Wc aanschouwen twee groote
stormen, die heengingen over dat -uit
gekomen en opgegroeide mosterdzaadje,
een in r>22, ecu in 1521. hl 622 ont
staat de godsdienst van M o h a m e d
een godsdienst, die met vuur en /waard
liet Christendom te lijf gaat, Het minste
wat wc er van zeggen kunnen, is dit:
óf het kruis, óf de halve maan bezit
de volle waarheid, óf geen van beide
beide tegelijk, dat is onmogelijk!
3) In 1521 tweede stormhet I'r o-
l c s t a n t i s ui c. Maar hier blijft de
gebroken tak hangen, houdt zich nog
vast aan een Goddelijke Openbaring
en wij moeten alleen zien wat daarvan
afvalt,
4) O! 't is veel! Ziellier een geheel
lijstje van geleerden, die, ieder op hun
beurt beweren de waarheid wezenlijk
verworven te hebben, elkaar zoo sterk
mogelijk tegenspreken, en om de beurt
door zeer velen, geleerden en uitge
leerden worden nagesproken.
At hei sten: zij zeggen: er is geen
God. dus ook geen godsdienst. Tegt
over hen:
zou er dan een geest, een God kunnen
zijn - Daartegenover
S p i r i I u a 1 i s t e n „Watalles stof?
integendeelalles is geestwat ge voor
stol aanziet, is maar een eigenaardig
verschijnsel van de ziel of van hare
werkingen".
Wie heeft gelijk'
Nu komen er nog vier:
Kantin li c n allemaal groote ge
leerden, die niets als van zelf sprekend
idcrstelleu, en alles willen bewijzen.
,ier slot van rekening geen enkel
bewijs voor 't bestaan van God goed
keuren.
Rationalisten: die kennen we
al„wonderen zijn onmogelijk, cn niet
tc onderscheiden van onbekende natuur
verschijnselen. Dus men kan nooit con-
staleeren, of God gesproken heeft",
spiritisten, die God cn gods
dienst vergeten, om zich mol geesten
op te houden.
Kn eindelijk het modernste van alles
T li e 0 s o feu die het oudste met
I nieuwste vereenigden. vol boeddis-
tisehe opvattingen spiritistische verga
deringen bijwonen, en daarin heel hun
godsdienst zoeken.
Wat dunkt u?
De lijst is lang met volledig, maar
we kunnen gerust liet bioscoop-theater
der algcineenc geschiedenis verlaten
met de vaste overtuiging, dat, zonder
Goddelijke Openbaring dc mensehen.
ondnnks alle mogelijke evolutie, het
nooit eens zullen worden omtrent liet
antwoord op de allernoodzakelijk:
,ag wat moet ik als redelijk mcnscli
;n tegenover het Opperwezen:... cn
- een Goddelijke 'godsdienstopenba-
g zeer nuttig is.
JAC. j. ZFJJ S.J.
Scept
„men kan niet wc-
ii alles twijfelen, dut
ook aan God en godsdienst".
Deterministen: zij roepen uit
„wat praat gij nog van een vrijwillig
dienen cn cercn van God: dc mensch
is niet vrij!
Maar hoor nu ook een andere groep:
Vrijdenkers: „de mensch is wel
vrij. en zóó vrij, dat hij niet eens
God of godsdienst zich te bekommeren
heeft".
Materialisten: „wij weten het",
zoo juichen zij. „alles, alles is stof I Hoe
FEUILLETON.
UIT VERRE TIJDEN.
De dorpsbewoners kromden zich
verbeten woede, onder den ijzeren
scheptcr, waardoor zij geregeerd werden,
en wachtten slechts eene gunstige ge
legenheid af. om dc kluisters al te schud
den, waaronder zij gebukt gingen.
De Rentmeester, die zich eenige aan
merkingen aangaande sommige hande
lingen van Heer Hensberg had durven
veroorloven, werd van zijne betrekking
ontzet, en in de gevangenis geworpen,
waaruit hij echter op verzoek van va
der Ambrosius. die Heer Hensberg hel
sl< elite zijner handelwijze onbewimpeld
en manmoedig onder liet oog durfde
brengen, werd bevrijd.
Gaarne had hij ook den eerwaardei:
priester, die zoo goed zijn helsche plan
nen doorgrondde, verwijderd, doch vat:
den eenen kant was hij bevreesd zich.
het ongenoegen van Herman van Heus-
den op den hals te halen, van de an
dere zijde was hij beducht, de boeren,
die vader Ambrosius een groote ach
ting en een liooge mate van eerbied
toedroegen, in volslagen opstand te zien
geraken. Hij verheelde dus zoo goe.l
hij kon, den wrok dien hij in zijnen
boezem koesterde, otschoon h.j den
doodelijken haat. dien hij memel» voerde,
slechts met moeite bedwingen kon.
Houdt wat ge hebt!
Heeft strijd gekost, een langen,
:i/amen strijd, om het Liberalisme
de minderheid an 't land - van
't Rcgeerkasteel te verdrijven.
Kmdclijk. dank de volharding en de
wijze verdraagzaamheid van de Chris
telijke partijen onderling, is het dringend
lOiligc feit geworden, eindelijk
jrdt Nederland geregeerd door ma
ii van Christelijke beginselen.
Het ging ook met de Liberale w<
gevers niet langer. Terwijl zij hun
beginselen, voortspruitend uil de revo
lutie. gekant tegen alle bovennatuurlijk
geloof, verder in de wetgeving wilden
belichamen, waren zij genoodzaakt
steun te zoeken bij hun Radicale
Socialistische broeders en neven.
Het Christelijke N'edcrlandsche volk
zag het en begreep, dat met vollen
ernst aan de vernietiging der Libe
rale alleenheerschappij moest gearbeid
worden.
Het zag. hoe de Socialistische
aarding alles begon aan te tasten
Het zag, hoe bij de benoemingen
de hoogste en gewichtigste posten
:eds den Liberalen ten goede kwamen.
Het voelde, dat het geloovig-zijii
n beletsel was voor het beklccden
in eenig gewichtig ambt.
Voor hun oogen moesten de Katho
lieken zien, hoe zelfs in Katholieke
nciëii de Liberale ambtenaren
oppermachtig waren. Als men maar
Liberaal was, dan was men ook „be
kwam" voor alles
Nooit of nimmer zou een Liberale
Regeering, dat begreep men. aan dien
'and een einde maken of zelfs maar
eenige verbetering brengen. Wat niet
Liberaal was. was immers „dom"
moest verandering in dien toe
stand komen, en de Katholieken
beschikten slechts over een vierde part
de zetels in de Tweede Kamer.
Alleen konden zij dus niets beginnen.
',)p een meerderheid mochten zij niet
Toen richtten zij. de groote dr. Scliaep-
m heeft de hoogste verdienste in
deze. den blik 6p die vele andere
"kristenen, die ook alhoewel van
de Kerk van Christus gescheiden
Christus als hun God eu Verlosser
erkennen. Toen sloten zij een verkic-
zingsbodngenootschap inct dc gcloo-
vigc Protestanten, belichaamd in de
evolutionaire partij, in hoofdzaak,
toen, vrucht van 't samengaan
der Christelijke partijen, toen kwam er
't de stembus een krachtig-sprekende
eerderheid.
Het heeft moeite, het heeft strijd
gekost, om de meerderheid aldus te
De vooroordeelen van zoovele I'ro-
cstanten tegenover ons. en de weerzin
tan zoovele» der onzen, die de ge-
ichledenis kenden, waren groote be-
Maar allengs gingen de gemecn-
dinppelijke itoodcn en belangen toch
io sterk dringen, dat er samenwerking
ontstond oprechte dienst en weder
dienst cn 't „Monsterverbond" joeg
de Liberalen van 't Rcgeerkasteel.
Was er heel wat voorzichtigheid
staatsmanskunst noo-'ig, om ons san
te brengen, niet minder wijsheid is
noodig, om ons duurzaam
te houden.
Wij strijden allen tegen het ongeloof
tegen de voortwoekerende Socialis
tische euveldaden.
Wij strijden samen voor de eer van
'hristus en voor de eerbiediging onzer
rijheden, - en het is ons aller dure
plicht, ons te handhaven in de ver-
Wij moeten de Christelijke meerder
heid in 's lands vergaderzaal behouden
en bevestigen.
Binnenlandsche berichten.
Achterdocht-
Atom heerscht achterdocht, dat zich
achter de geheimzinnigheid van hel
diplomatieke verkeer verborgen invloe
den doen gelden van groote finantiëcle
en indusiriëcle belangen. Zoo schreef
S. in „Van Onzen Tijd" op 30 Novem
ber 1.1, In 't algemeen heeft men voor
die achterdocht geen andere gronden
dan onbestemde vermoedens, ontleend
aan dc zoo dikwijls onbegrijpelijke
ontwikkeling der internationale ver
houdingen. Hoeveel men hiervan ook
Maria in tegendeel werd door hem
in het eerst zeer voorkomend bejegend;
hij was er steeds op uit, als zij zich tot
eene wandeling gereed maakte haar te
vergezellen, en hoewel hij duidelijk den
afkeer zag die zijne tegenwoordigheid
hel meisje inboezemde, had hem dit
eenigzins van het plan doen afwijken,
dat hij nu eenmaal ontworpen had. Hij
had begrepen, dat hij indien hij Maria
norsch behandelde, dit zijne zaak zou
bederven; dat het oneindig voordccli-
ger was zich in hare gunst te dringen,
en haar door zijne voorkomendheden
aan zich te verplichten. Daarbij koes
terde hij nog den stillen wenseh, dat
Maria, die zoo weinig van de wereld
en hare omgeving wist, misschien een
maal door zijne volharding getroffen,
eenige genegenheid voor hem zou op
vallen, en mogelijk zijne gade zou wor
den. Dat denkbeeld vleide bovenmate
zijne hebzucht. Die rijke erfgename in
zijn bezit te hebben, om voornamelijk
zich van hare bezittingen meester
maken; de handen vrij te hebben
eigendunkelijk te kunnen handelen,i
der iemand rekenschap zijner daden
verschuldigd te zijn. dit waren dc aan
gename droomen, die zijnen geest voort
durend bezig hielden. Hij beijverde zich
dus, gelijk Wij gezegd hebben, weder
liefde bij haar op te wekken, cn stel
de ziel» den besten uitslag zijner po
gingen voor. De koelheid en oi
rekening kan stellen van het
ten gewonen mensch ondoor
grondelijk inzicht of gebrek aan inzicht
der diplomatieke kringen, er blijft
volgens denzelfden Schrijver in „Van
Onzen Tijd" vin 10 Mei j.l. -- nog
te veel over, wa.rvoor men eene an
dere verklaring meent te moeten vree-
De onthullingen, door de socialis
thans in Duitschland gedaan, geven
er dan vermoedens. Zij stellen in
at, een enkelen blik te werpen op
den verborgen achtergrond van de in
ternationale beweging tot uitbreiding
der oorlogstoerustingen. Zij laten zien,
op hoe sluwe, berekende wijze door
fabrikanten van oorlogsmateriaal door
omkooping van ambtenaren, bedriege-
lijke persberichten, betaald perschauvi-
nisme, c. d. op dc Regeeringen en de
publieke opinie wordt gewerkt. En die
vriendschappelijke overeenkomsten tus-
schen de fabrikanten in de verschillende
landen tot verdeeling der „clientèle",
hoe treffend van nationaal gevoel! Te
moeten denken, te moeten vermoeden,
dat. als er wordt gesproken van de
eer. de levensbelangen der volken, daar
onder moet worden verstaan d^winst,
de handelsbelangen van kanonnenfabri-
kantcn en veile courantenDat de vol-
hunne vaderlandsliefde en
hunne hartstochten de speelbal zouden
zijn, niet alleen van de ondoorgronde
lijke diplomatenwijsheid, maar nog bo
vendien van omkooping en bedrogEn
dan wordt nog gezwegen van de haute
finance, die, alle democratie ten spijt,
steeds machtiger wordt in hare geheime
nationale en internationale oligarchie.
Op aandrang van den Rijksdag is
thans' in Duitschland eene commissie
benoemd. Was er voor de Regeering
aldaar vóór de jongste onthullingen
eenig motief, zelve tot een
onderzoek het initiatief te nemen In
België onderzoekt men ook. Wi
vermoeden de Regeeringen in andere
landen niets? Is er voor haar geen
onderzoek? Mogen de volken
zelve in de twintigste eeuw niet eens
weten, wat er aan voorstellen tot uit
breiding van legeruitgaven, aan inter
nationale verwikkelingen, aan oorlogen
voorafgaat?
Zulke onthullingen als in Duitschland
doen meer goed aan de vredesbeweging
dan welke vredesconferentie ook.
Hooge Raad.
Bij Kon', besl. is benoemd tot raads
heer in den Hoogen Raad der Neder
landen, mr. H. M. A. Savelberg, thans
rechter in de arrondissementsrechtbank
tc Maastricht.
De benoemde is een Katholiek ju
rist en werd daarom van vrijzinnige
zijde als ongeschikicn minder bekwaam
gekwalificeerd. Op de voordracht door
het rechtscollege ingediend stond mr.
Savelberg no. 5. De Tweede Kamer
plaatste hem no. 1,
In haar weekkroniek gaat de redac-
van 't Amersf. Dagblad daarover
te keer. Smalend spreekt ze van „an-
ti-rev. bakkers en dominees", „room-
schc Brabantsche en Limburgsche ge
leerden" en toont zoo weer eens hoe
schillighcid waarvan zij echter de on-
dubbelzinnigste blijken gaf, sloegen zij-
moed niet neder, maar waren hem
een prikkel, 0111 het halstarrige
meisje, gelijk hij haar noemde, onder
zijnen wil te doen bukken. Daar hij
wist dat Maria zeer liefdadig jegens
den armen was, zoo gaf hij haar, van
tijd tot lijd op eene bedekte wijze tc
kennen, hoe hij in het geheim de armen
ondersteunde, hoe hij voor de behoef
tige!» zorgde, cn hoe het zijn streven
was in alles de voetstappen haars va
ders te drukken. Die gesprekken, die
de weldadigheid tot onderwerp hadden,
werden door Maria altijd met gretig
heid aangehoorddan legde zij hare
onverschilligheid al, en prees zij met
vuur dc handelwijze dos slotvoogd».
Dit maakte hem allengs stouter, deed
Item zijne gewone voorzichtigheid ver
geten en eindelijk had hij den moed,
haar de geveinsde gevoelens bloot tc
leggen. Maar hier vond hij eene fier
heid, die hij geenszins in het jeugdige
tneisjc verwacht had.
De anders zoo zachtzinnige Maria,
had hein, terwijl haar gelaat van ver
ontwaardiging gloeide, een blik toe
geworpen. die 1 lensberg tot in dc ziel
was doorgedrongenzij had zich zon
der eenig antwoord te geven van hein
afgewend, cn zich stilzwijgend naar hare
kamer begeven.
.Sedert dien tijd was het kasteel
mghartig, bekrompen en eenzijdig van
opvatting ze is. We vreezen. dat ze
zich in de toekomst nog meermalen
zal moeten ergeren aan hetgeen zij
noemt machtsmisbruik, baantjes.-jagen
want heusch, het evenwicht is
nog lang niet hersteld.
Overigens raden wij haar aan eens tc
lezen wat prof. Struijcken over deze
benoemingsgeschiedenis in „Van Onzen
Tijd" schreef en wat de Nederlander
van zeide. X.
Tweede Kamer-
De beide wetsontwerpen nopens de
pensionneering der gemeente-ambte
hun weduwen en weezen, zijn
aangenomen.
Prov. Staten.
In de provincie Utrecht zijn dit jaar
in de beurt van aftreding de volgende
leden
Utrecht, District IMr. G. H. van
Bolhuis. (Lib.); J. H. Th. O. Ketiliu,
(Lib)Mr. P Raga^y (Lib.)Mr. dr. VV.
H. J. Royaarus. (Lib.;-..-
District II: H. van Andel, (A.-R.)
Mr. W. L. P. A. Molengraaf!, (V.-D.)
Jhr. Mr. C. A. J. van Sasse van Ysselt.
[R.-K.).
AmerongenW. A. van Beeck Cal-
koen, (A.-R.); Jhr. L. A. van Loon.
[A.-R.)Jhr. G. J. A. Schimmelpenninck,
[C.-H.)H. A. van de Westering!», (A.-R.).
AmersfoortMr. W. J. van Beeck
Calkoen, [A.-R.); Mr. C. J. W. Loten
van Doelen Grothe, (C.-H.)J. W. Jo-
rissen, (R.-K.).
Breukclen: Mr. H. J. H. baron van
Boetzelaer (C.-H.)F. A. R. A. baron
van Ittersum. (A.-R.); J. Timmermans.
(A.-R.)F. L. S. F. baron van Tuyll
van Serooskerken, (Lib.).
IJsselstein: Jhr. W. E. Bosch van
Oud-Arnelisweerd, (R.-K.)F'. H. van
Kempen, [A.-R.); J. P. Kleinschmitt,
(R.-K.)
Er moeten dit jaar dus aftreden4
Roomsch-Katholieken, 8 Anti-Revolu
tionairen, 3 Christelijk-Historischen, dus
totaal 15 rechtsche leden; en 5 Libe
ralen en 1 Vrijzinnig-Democraat of to
taal 6 linksche leden.
De Staten dezer provincie bestaat
thans uit: 10 Roomsch-Katholieken, 14
Anti-Revolutionairen, 7 Christelijk-His
torischen, d. i. totaal 31 rechtsche leden
en 9 liberalen en 1 Vrijzinnig-Demo
craat of totaal 10 linksche leden.
Volksopvoeding-
Niet velen, die den grootcn school
strijd hebben beleefd, weten, wat men
heeft moeten arbeiden, zwoegen en
zweeten, tot een begin van oplos
sing werd verkregen, want dc gehcele
oplossing is er nog niet.
Wel is er de pacificatie, dat soort
bevrediging die den fellen begin
selstrijd heeft opgegevenmaar we zijn
nog niet aan 't eind en indien we al
het eind van den strijd stonden,
dan nog zouden we moeten blijven
itrijden voor het b eho ud van den dan
geschapen toestand met krachten macht.
het geldt de volksopvoeding
hebben we in de eerste plaats te doen
een levend graf herschapen, waaruit de
onschuldigste vreugde gebannen was.
De bewoners verrichtten stilzwijgend en
met gebogen hoofd de plichten hunner
betrekking, cn zagen steeds met wan
trouwend oog in het rond, of zij ook
den bespiedenden blik van den dwinge
land ontmoeten. Hensberg was onhan
delbaarder dan ooit geworden, de
wreedste plannen werden door hen»
gesmeed, en hij bezwoer bij zich zelven
de trotsche maagd, die het.» met ver
achting had durven afwijzen, eenmaal
in hare dierbaarste gevoelens te zullen
treffen.
Herman van Hcusden vertoonde zich
volstrekt niet meer op het kasteel, daar
hij maar al te wel wist hoe slecht de
belangen van Graaf Dido behartigd
werden. Daarbij kwam nog dat vader
Ambrosius hein op zachtmoedige» toon
eenige opmerkingen over liet slechte
beheer gedaan had, en deze gegronde
aanmerkingen had Herman zoo euvel
opgenomen, dat hij in zijn drift den
eerwaarden priester de grievendste
smaadredenen, naar het hoofd had ge
worpen, cn daarna vertrokken wa:
niet weder te keeren.
De vorige vrienden van Graaf Dido,
afgeschrikt door het onthaal, dat zij bij
hunne komst van de zijde van Heer
Hensberg ondervonden, vermeden
gelijks liet adelijke slot, en daardoor
waren vader Ambrosius et» Maria t
dan ooit aan dc willekeur van den
slotvoogd blootgesteld.
Niet ongepast zal het hier zijn een
weinig meer den sluier op te lichten,
die het vorige leven van Heer Hens
berg bedekt. Daardoor zal de lezer
beter in staat gesteld worden, den man,
die in deze geschiedenis zulk een ge
wichtige rol vervult meer van nabij te
leeren kennen. Hij was de zoon van
een bemiddeld edelman, die eene aan
zienlijke betrekking aan het hof van den
Bisschop van Utrecht bekleedde, steeds
had hij zijn Heer. die hem bijzonder
genegen was, met de grootste ver
knochtheid gediend, toen hij zich dooi
de vleiende woorden vat» eenige on
tevredenen liet medeslepen, en lid werd
van een verbond, dat ten doel had,
den bisschop eenige gewesten, hetzij
door list hetzij door geweld te ontnemen.
Zeer ongelukkig liep echter die on
derneming af. Het verraad werd ont
dekt alvorens men nog doortastende
maatregelen had kunnen beramen, cn
dc saamgezworenen in het smeden hun
ner booze plannen verrast, werden of
gevangen genomen of redden zich door
uc vlucht. Onder dc laatsten bevond
zich ook de vader van Heer Hensberg.
Hij vond een schuilplaats op vreemden
bodemzijne goederen werden verbeurd
verklaard, en hij stierf kort na dit voor
val in ballingschap.
Wordt voortgezet.