Zeven en twintigste laargang.
No. 46. Vrijdag 5 Sept. 1913.
DE EEMBODE
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR AMERSFOORT EN OMSTREKEN.
UITGAVE VAN DB VEREENIOINQ .DE EEMBODE" TE AMERSFOORT.
Dit blad verschijnt Dinsdag- en Vrijdagavond
Frljs per drie mwnden «IJlt» cent. AfzonücrMJke nummer', drie cent.
sch&vTórdinS.g'San ede1fl,RSwkwartal.ÜP"gBinB ".oei ge-
KANTOOR EN DRUKKERIJ: LANOEQRACHT 13 - AMERSFOORT.
Advertentieprijs: van één. tot vijf regels dertig cent. Elke regel meer zee cent.
Reclames: tien ct. p. regel. Advertp.ntiEn In hel redactioneel gedeelte vijftien ct. p. regel,
Billijke tarieven bij abonnement.
Alle mededeellngcn en advcrtentlén in te zenden vóór drie uur op den dag van ultgllte.
Dit nummer bestaat uit twee bladen.
EERSTE BLAD.
Het volgend nummer ver
schijnt Maandagavond.
Uit het Buitenland.
Belgie.
Zooals we onze lezers reeds mede
deelden is de Katholieke regeering van
België voornemens een betere school
wetgeving mogelijk te maken.
liet ontwerp-schoulwet is zoo eer
lijk en rechtvaardig mogelijk opge-
gezet en er worden geen rechten ge
krenkt. Toch deugt dat schoolwet
plan niet in de oogen van socialist
en liberaal. Vooreerst omdat het van
een Katholieke regeering komt. Die is
natuurlijk niet in staat een goede on-
derwijswetgeving te bezorgen, meenet)
de heeren anti-clericalen. En dan heeft
men nog bezwaren te berde gebracht
tegen de rechten welke christen ouders
hebben op christelijk onderwijs voor
hun kroost. Zoodra den heeren vrijden
kers de staatsteun onthouden wordt,
staan ze machteloos aan den kanl.
Met gelijke middelen bedeeld, zullen
onze katholieke scholen het immers
glansrijk winnen van de neutrale,
overal.
Om nu niet goed gevolg te kunnen
ageeren tegen de plannen der Katho
lieke regeering hadden de heeren geld
noodig en ze waren zoo gelukkig het
te vinden ook.
Ken liberale senator. Solvay genaamd,
die 't bagatel van tien millioen 's jaars
te verteren heeft, schonk een millioen
aan een socialistisch en een liberaal
kopstuk om daarmede de kosten eener
anli-schoolwet-beweging te bestrijden.
Zoo zal dan weldra geprotesteerd wor
den tegen een schoolwet, die eindelijk
eene wat billijker bejegening voor de
katholieke volkskinderen zal brengen.
Weinigen zullen echter vermoeden,
dat die rijke vijand van onze school
al wat hij is aai' de schoolbroeders te
danken heeft.
Mr. Solvav was een arme volksjongen
«Ie broeders, bij wien hij ter schole ging.
ziende dat bij aanleg had voor de na
tuurwetenschappen, onderwezen hem
niet bijzondere zorg op dat punt. en
zoo werd bij op den weg gezet van de
uitvindingen, die hem eens milliocnen-
rijlc zouden maken.
Nu gebruikt hij zijn geld tegen zijne
oude weldoeners en tegen de kinderen,
die op dezelfde banken zitten waar Inj
eertijds zijn opvoediag heelt geno
De wereldvrede.
i'ëldvrede dan toch maar een «luchtig
eind zijn opgeschoten. Als men de vrc-
desvrienden hoort besluit men. dat liet
nog betrekkelijk eenvoudig^, de vrede
op aarde te vestigen.
Carnegie, de man y.-
dcspaleis de duiten gaf, heelt het ook
hierover gehad en hij «leed daarbij een
beroep op den Duitschen Keizer. Deze
prees hij als een vorst, die gedurende
heel zijn regeering de vrede bewaard
had. Maar Carnegie wilde meer van
hem. De Keizer moest de mogendhe
den bijeen roepen en op zijn initia
tief zou dan beraadslaagd worden over
de beste middelen om den vrede te
verzekeren. Carnegie geloofde, dat dit
cces zou hebben.
De Duitsche bladen tooncn zich wei
nig geestdriftig over hetgeen bij de
opening van het vredespaleis gesproken
wcnl en vooral liet beroep van Carnegie
op den Duitschen keizer ontlokt hen
:n spotlach.
De „Küln. Zeitung" vraagt, of er
werkelijk zijn, die gelooven, dat
Carnegie een vredesman van den Kei-
er zal maken. De Keizer handhaaft
natuurlijk den vrede, maarzoolangslechts
als dit met de nationale eer ei
rechtvaardige machtsaanspraken
Duitschland vereenigbaar is. En de
keizer zou een vredesvriend worden,
die altijd en in ieder geval den vrede
wilde handhaven, juist nu, terwijl de
wereld er -/.««> uitziet als in het kader
het vredespaleis in het geheel niet
„Wij blijven", zegt liet blad. „wat
wij geweest zijneen inwendige eenheid
volk en Keizer, vredelievend zooals
geschiedenis bewijst, maar gewa
pend en vastbesloten om wanneer onze
nationale ontwikkeling het eischt, aan
macht en eer het offer te brengen
den strijd, juist zooals ook Carne
gie's laiidgenooten gedaan hebben op
de groote keerpunten hunner geschie-
Hieruit klinkt een anderen toon, maa
deze woorden zijn meer overeenkom;
tig de werkelijkheid.
FEUILLETON.
EEN DORPSVERHAAL.
De bruidegom trok wel een leelijk
gezicht. ...aar hel scheen hem toch
„iet raadzaam toe, na deze verklaring
oii ecne verandering van het program
ma aan te dringen. Hij belool.le ook
voor de werving de herberg liever te
vermijden, opdat zijne tegenwoordigheid
geenc verkeerden invloed op de keuze
der bruid zou kunnen uitoefenen. Maar
na de werving zou de geheele zaak i
orde komen. De waard verzekerde hen
dat het dwaas zou zijn, hieraan ook
maar cenigszins te twijlclen, -•
tiaan verwijderde zich met -
Lcl,«ii,g a»n l.o« adres »a» Wilhelm
Jentsch op de lippen.
Deze verscheen wel
:l
was nieiuaiiu »c
zorgden er nauwkeurig voor dat «L
plaats achter het spinnewiel geen
ogenblik ledig bleef. Daar zat nuliet
meisje avond aan avond en spoil. /■<-
zag er zoo treurig uit, als spon ze Itaar
lijkkleed, en ze kon aan mets aiijl<""<
leuken dan aan den tlinkcn Jcntsuli
den kleinen Wenk. en aan den bruiloft
met St. «Maarten. Vader en moeder
dachten, thans komt ze tot bezinning,
en de gasten hadden geen tijd, oi
„aar hare treurigheid te vragen. Het
Binnenlandsche berichten.
Eerste Kamer.
Bij Kon, besluit is benoemd tot i
ter van de F.erste Kamer gedurende
de zitting, die zal aanvangen op den
3den Dinsdag in Sept. J. E. N. baron
Schimmelpenninck van der Oye van
Hoevelaken.
Electriciteit.
Aan de gemeentebesturen in Gelder
land is rondgezonden hel rapport ii
zake electricitcitsvoorziening in dat ge
west, uitgebracht aan Ged. Staten door
C. Fcldmann, hooglceraar te Delft.
Het rapport neemt aan, dat elec-
sclie stations te Arnhem, Nijmegen
Ermelo in Gelderland, ver«l«
Hengelo in Overijssel en de in
bouw zijnde centrale te Zwolle de
iteunpunten van het 10.000 V oltnet
der provincie zullen zijn.
De raming der kosten voor het ge-
ïcele net met inbegrip van algcmccne
tosten enz. bedraagt f.'l.IXXJ.UOO. Wat
exploitatierekening en rentabiliteit aan
gaat. berekent Feldman, dai bij een
gemiddelde verkoopsprijs van 8 cent
per K. W. L'., in de eerste drie jaren
verliezen worden geleden van resp.
f85.000, f 70.000 en f 34.000. in de
en 6e jaren winsten f 11.000,
f 58.1X10, 90.IXX) worden gemaakt, zoo
dat pas in het 7e jaar de winst groot
genoeg zal zijn om de vroeger geleden
verliezen te dekken.
Het Christusbeeld tn het Vredespaleis.
Met plaatsen van een reproductie van
het Christusbeeld van de Andes in het
Vredespaleis noemt de „Osservatore
Romano" een bewijs van wat het gods
dienstig gevoel in een edel vrouwenhart
vermag te doen. Kr is een betreurens
waardig verzuim goedgemaakt en eei
merkbare leemte aangevuld, deze nl.
dat in een gebouw, dat dienen moet on
de belangen van den vrede te behar
tigen en den roem ervan te verkondigen,
de beeltenis ontbrak van Hem, «lie op
aarde nedergedaald is, oin liefde en
trouw ondei de inenschen te verkon
digen en Die de ware grondlegger is
van den algemeenen vrede. Kveiiats nu
het beeld van den Verlosser iu bel
uwe paleis zijn plaats kreeg, moge
de zielen van al degenen, aan
de regeering der volkeren is toe
trouwd, Zijn Geest wederkeeren
heerscheu nl. de geest der gerechtigheid
n der charitas. zonder welke geen
olledige en bestendige vrede vo
inenschen mogelijk is.
H. M. de Koningin heeft ai
presidente van den Argentijnschen Vre
debond. die het beeld aangeboden en
onthuld heeft, de bijzondere en zeld-
onderscheiding betoond om haar
portret te schenken, voorzien van haar
handteekening en de woorden: „Christ
Honden voor liet leger.
Op de Haagsche landbouwtentoon
stelling werd vertoond hoe honden hel
leger kunnen dienen. Onder leiding
van kapitein Meijer werd een demon
stratie gegeven niet bespanningen
trekhonden. De honden waren gespan
nen voor tweewielige karretjes, waar
op een mitrailleuse of kisten met pa
tronen waren geladen. Blijkbaar zonder
veel inspanning renden de tweespan
nen honden met hun vrachtje over het
veld. De begeleidende soldaten behoef
den' niet te rukken of te trekken. Ge
hoorzaam vervulden de dieren hun
taak en rustig, alsof er niets om hen
heen gebeurde, bleven zij liggen, wan
neer achter hun rug de revolverkanon
netjes ratelend werden afgeschoten.
Koloniën.
De koloniën hebben in ons land dc
laatste jaren meer de aandacht getrokken.
Als Gouverneur-Generaal zetelt
Indië de heer Idenburg, een bekwaa
man, van beslist Christelijke beginselen,
maar die daarom in de oogen van
velen geen gocil kan doen.
De heer Idenburg is ecu man, «lie
tal voor zijn overtuiging. Als Chris
ten lieert hij in Indië «Ie zending be
voordeeld, hechtte hij waarde aan «Ie
kerstening van onze koloniën.
Nu -zijn de zendelingen en missiona
rissen in onze Oost vaker tegengewerkt
dan dat men hun arbeid vergemakke
lijkte en de nieuwe richting heeft bij
de Vrijzinnigen en ongeloovigen veel
tegenkanting gewekt.
"s men hen gelooven mocht, dan
Gouverneur-Generaal oorzaak «lat
gezag in Indië wankel staat. Hij
heeft het fanatisme der Mohammedanen
opgewekt, hij dient teruggeroepen te
worden. Nu de regeering „om" is, zal
gouverneur Idenburg wel worden terug
geroepen. Richting en beleid zullen
misschien worden zooals o.a. mr. Van
Deventer, die de zending allesbehalve
gunstig gezind is, 't verlangde.
«Minister van Koloniën is geworden
r. l'leyte, een vriend van mr. Van
Deventer, die met hem in Indië sa
menwerkte.
De heer l'leyte is bovendien een zeer
vooruitstrevend" man, wiensredevoerin-
jen, te Amsterdam gehouden, waar hij
Kamer-candidaat was, de aandacht trok
ken. Hij toonde -zich daar bevriend met
dc Sociaal-Democraten en achtte geen
Vrijzinnige Regeering mogelijk zonder
samenwerking met de Sociaal-Demo
craten. Dat deze man, die wellicht ook
bij de Socialisten in 't gevlei zal trach
ten te komen, minister van koloniën
werd, achten we tamelijk gevaarlijk.
In Indië maakt men een rritieken tijd
door en de eiscll van hel oogenblik is
dat de teugels met evast hand gevoerd
worden.
Van den
wachten.
Plaatselijke Berichten.
gesprek aan de tafel liep slechts over
de werving, en de op handen zijnde aan
komst van den wachtmeester Rebeling,
die van Buttstadt komen zou, otn bij
den sellout de lijst IC halen.
„Wie staat er aan het hoofil van die
werving?" vroeg dc badhoudcr.
„Wel, weder mijnheer Gocthe, of
hoe dat lieer anders hcetcn moge,"
zeide de smid.
„Mijnheer de legatieiaad en mihlie-
jinmissaris Goethe uil Wcimnr ook
.-li mijner geachte begunstigers!" riep
c schout over de tatel heen.
„Ik wensclite wel dat mijn jongen
ok zoo'n dreumes ware als Christian»
Wenk." fluisterde de smid ilcn bud-
houder in hel o«.r. Hij paste echter
wel op dezen wensch niet luide uit te
spreken want de hertogelijke schout
had scherpe ooren.
De stentorstem van wachtmeester
Rebeling weerklonk kort daarna door
het dorp. la hel volle gevoel zijner
waardigheid stapte hij daarhenen, in
zijn met geelkoper overladen umlorni,
niet de driepunt op het hoold, den
dikken haarstaart in den nek en den
gelen stok in «le rechterhand. Hij moest
altijd schreeuwen, ook waar er mets
te schreeuwen vieldoor zijn omgang
met de recruten. had zich deze ondeugd
in de hoogste mate bij hem ontwikkeld.
Ook zijn dorst zocht heinde en verre
zijns gelijken. En daar de schout, bij
AMERSFOORT.
Het Koppelpoort-Kwartier.
Men schrijft ons
't Was spoedig beslist.
«Maandagmiddag j.l. werd het initia
tief genomen om liet Noordelijk stads
gedeelte aan de versiering te doen deel
nemen en goed 24 uren later 1
alles gereed lot uitvoering
plan, dat zeker allerwege nn
rning zal worden begroet.
Met ongekende geestdrift en groote
offervaardigheid sloegen de bewoners
van liet Scliimmclpenninck-kwartier,
den Grooten en Kleinen Koppel, het
Groote en Kleine Spui en de Hoog-
landsclieweg, de handen ineen en be
noemden een uitgebreide commissie
welke in Sociëteit de Harmonie van
den heer Hoksbergen, besloot. Am en
feoffs trotsch bouwwerk, de Koppel
poort, gedurende dc beide feestdagen
schitterend te verlichten.
't Is een grootsch plan waarmee eeni-
ge honderden guldens zijn gemoeid
doch die komen wel bijeen.
Indien nu het aan de steile
i daken boven het water te verrich
ten moeilijk werk, dat opgedragen
aan den heer E. J. Ruitenberg, goed
mag slagen, zullen de duizenden ook
in het water weerkaatsende lichtjes,
die den buitenkant geheel en aan de
binnenzijde de hoofdlijnen zullen ver
sieren, ongetwijfeld een schitterend ef
fect teweeg brengen,
Inj de lijst moest halen, geweldig
karig was met zijn bier, zoo begaf zich
Rebeling al spoedig weder op weg,
in de herberg en achter eenige
en bier de hem ter hand gestelde
lijst van de in de jaren der dicnstplich-
tighcul vallende jongelingschap van het
dorp op zijn gemak te bestudeeren.
Den waard, die aan Wilhelm Jcntsch
.lacht, was de wachtmeester cene hoogst
welkome verschijning. De mannen
ren alleen in dc kamer; hel was
vroeg en moeder en dochter ware
tuil) bezig. Eerst proefde Rebeling
jier, terwijl hij er twee kannen van
Iciligdc. Daarop verhaalde hij enkele
zijner allerwomlerbuariijkste geschiede
nissen, waarvan hij de waarheid bij
boog en bij laag wilde bezweren, zoo
dikwijls men liet van hem verlangen
mocht. In het jaar 1757 had hij bij
Praag geheel alleen «Irie en twintig
huzaren over den kling gejaagd, en in
het daarop volgende jaar bij Zorndorl'
as de groote koning bij hem gekomen,
had hem in de wang geknepen en lot
Item gezegd„Mijn wn»rd% Rebeling.
ge zijl een echte moordenaarDe
waard deed hem dan ook het genoegen
alle verhalen op zijn woord te gelo«
en daarop begon Rebeling er
te denken om de lijst eens na te
„Wel, wel, ge hebt hier heel wa
die kinkels I" Glimlachend gluurde hij
over het vel papier. „Zouden er wel
Het uitvoerend c
bestaat
de heeren Van Vollenhoven, Voorzit
ter Van der Linden, Secretarisen
Schellinger, Penningmeester, en voorts
uit de heeren Valewink, Putman Cra-
Thiel, Koerselman, Van Goor,
Beverloo, Bianchi, Nielaudcr, Genefaas,
Willigenburg en Bast.
De 3 schilderstukken van het Amers-
foortsch Drankwcer Comité, voorstel
lende: Wat het koren ons geeft-, «de
blijde,, en de droeve thuiskomst van
vailer waarmede het op Koninginne
dag 1907 in den reclame-optocht al
hier den 2en prijs behaalde, hebben ook
elders dienst gedaan en succes ver-
Tegen billijke vergoeding het A.
D. C. is voor zijn nuttige propaganda
véél te arm heeft het zijn doeken
afgestaan in bruikleen aan het Zeister
Drankwecr Comité en aan de .tlaria-
vereeniging te Oolmarsum voor de
optochten bij de Onafhankelijkhaids-
feesten aldaar.
it comité te Zeist mocht er den
prijs en de Maria-vereeniging te
Ootniarsum den 3en prijs mede behalen.
Jammer, dat de Lichtstoet hier niet
doorgaat, waarvoor het A. D. C. reeds
zoo'n pakkende reclame had bedacht.
Thans zal het zich bepalen door wen
ken te geven op biljetten, in de nati
onale kleuren gedrukt en het ruim
schoots verspreiden van stooibiljetten
bij de ingezetenen en feestgangers.
Moge het A. C. D. tot bclooning heb
ben dat ieder, nuchter, opgetogen en
waardig feest viert, want een nuchtere
feestviering is ..-en eerste vereischte
ior een waardige feestviering.
Te Nijkerk besloten de drankver-
koopers en herbergiers om bij de fees
ten na 6 uur geen drank meer te ver-
koopen. Het toe te juichen besluit had
dan ook tot gevolg, dat men 's avonds
geen onbekwaam mcnsch heeft gezien.
Den kasteleins onze hulde voor zoo'n
besluit. A. D. C.
Het gemeentebestuur zal Vrijdag
den 19 Sept., des voormiddags 11 uur
aanbesteden «Ie levering van 8760 Kg.
haver voor de paarden der gemeente-
reiniging, te leveren 4380 K,g. voor
10 October 1913 en de andere helft
voor of op 1 Maart 1914.
Aan het postkantoor en de daar
onder behoorende hulpkantoren is in
Augustus ingelegd bij dc Rijks-post
spaarbank f 41923.53 en terug gevraagd
f39 157.46.
Het laatst uitgegeven boekje is nr.
18064.
Zóoals door ons reeds eenige we
ken geleden is medegedeeld, werd
door de Congregatie der Ecrw. Zusters
van O. L. Vrouw, wegens het afsprin
gen van den koop der huizen van het
Burgerweeshuis aan den Zuidsingel, in
de onmiddellijke nabijheid dcrSt, Hen-
ricuskerk een flink terrein aangekocht
voor den bouw van het gesticht voor
de verlaten kinderen.
De plannen voor dien bouw ont
worpen door onzen stadgenoot den heer
architect Kroes, beloven als gewoonlijk
een degelijk, rustig stuk architectuur.
flinke kerels ondei zijn? Ferdinand
«Meijer Heinrich Klaus Wilhelm
Jcntsch
„Een flinke kerel, een reus. een
.-elite huzaar! viel de waard hier
haastig onder het lezen in. Aan Wilhelm
Jcntsch zult ge genoegen kunnen be
leven I"
,Bon, zooals de groote koning zegt,"
riep de wachtmeester en las nog een
aantal namen op, totdat hij eindelijk
aanlandde bij Christiaan Wenk.
„Wel beden mijn tijd I riep dc
waard zoodra hij dezen naam hoorde
nog sneller dan zoo even i
Wenk staat er zeker slechts op. omdat
hij nu toevallig in de jaren valt I Dien
zult ge na de keuring terstond weer
naar huis kunnen zenden, hij haalt nog
:l eens vijf voet I"
„Jawel, nu herinner ik ntc dat Ik hem
ken! Zijn naam kwam meookters
al bekend voor. lil Buttstadt werd hij
bij gelegenheid van het laatste oogst
feest erg in liet ooitje genomen ja
l'leifer daar hebt ge gelijk in, dien
dwerg en niagcrcn sprinkhaan ku
we niet gebruiken I Non, zooals de
groote koning zegt. Het is toch zonde
en schuilde, zulke jongens als het toch
tegenwoordig zijn!" Na op deze wijze
zijne ergernis te kennen gegeven te
hebben, moest Rebeling weer
drinkenvervolgens las hij de li
te» einde en ging toen heen, om
eens even bij den smid aan te
gaan en diens oud bier te pro-
bccren.
Zoo verliep er nog ccnigen tijd,
totdat eindelijk de gewichtige dag aan
brak. Vader en moeder I'fcifer waren
weinig in hun schiknu zouden
maar ze meenden, dien Jentsch
toch uil het dorp kwijt raken. Volgens
het programma van zijn aanstaanden
schoonvader zou ook Christiaan thans
weldra het einddoel zijner pogingen
bereikennaar Katharina liet in hare
kamer hare tranen den vrijen loop, ze
mocht immers geen afscheid nemen.
Eenige uren later heerschten er
cene buitengewone drukte op alle
wegen rondom Bultsiad. De knapen
der omliggende dorpen trokken allen
naar het logement, waar in de groote
zaal, waarnaast nog een lunnc ka
mer was, jaarlijks de werving plaats
had. Velen dezer knapen zagen er onver
schillig, maar velen ook zeer somber uit
sommigen evenwel, die omdat ze «le
lengte niet hadden of wegens een of
ander lichaamsgebrek niet bang beltoef-
den te wezen dat men hun hei geweer zou
laten dragen, zongen en schiccuwdenom
het hardsten Christiaan Wenk, die zich
zoo ver mogelijk van Wilhelm Jcntsch
verwijderd hield, was een van de luid
ruchtigste».
(Wordt vervolgd.)