Zeven en twintigste jaargang.
No. 51. Dinsdag 23 Sept. J1913.
DE EEMBODE
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR AMERSFOORT EN OMSTREKEN.
UITGAVE VAN DE VEREENIGINÜ „DE EEMBODE" TE AMERSFOORT.
Dit blad verschijnt Dinsdag- en Vrijdagavond.
FrIJs per drie maanden vijltlg cent. Afzonderlijke nummers drie
kunnen eiken dag Ingaan, doch opzegging van abonnement
se bieden vóór den aanvang van een nieuw kwartaal.
KANTOOR EN DRUKKERIJ LANGEGRACHT ^13 - AMERSFOORT.
Advertentieprijs van één lot vijf regels dertig cent. Elke regel meer zes cent.
Reclames: tien et. p. regel. Advertentiën in het redactioneel gedeelle vl|ftlen ct. p. regel.
Billijke tarieven bij abonnement.
Alle mededeelingen en advertentiOn in te zenden vóór drie uur op den dag van uitgifle.
Sociale cursus.
pc» goed middel om de volksont-
-L-Zwikkeling te bevorderen is liet ge
ven van 'sociale cursussen.
Voorzichtige menschel) zullen als zij
dil lezen wel een bedenkelijk gezicht
zetten.
Sociale cursussen, zullen zij zeggen,
zijn geheel overbodig, want het is dwaas
heid de werklui nog maar lastiger te
maken, hen te leeren luie zij volgen:
de regelen van de kunst mogen ei
moeten stuken, hoe zij .liooger looi
mogen eischen.
Zij, die deze en dergelijke bezwarei
uilen, bewijzen daarmede reeds, dip
zulke cursussen volstrekt niet overbodig
zijn en dat de bijwoning er van noo
dig is, noodig voor heli zelf op de
Zoo'u sociale cursus toch dient vol
strekt niet om onderwijs te geven in
staken, of om te leeren honger loon te
eischen. Wie dat ineenen, maken zich
van zoo'n cursus al een zeer scheeve
voorstelling.
Op zoo'n cursus worden ecliter din
gen geleerd, die velen hoognoodig heb
ben te weten: er wordt daar inzicht
gegeven in vele zaken hetwelk velen
ontbreekt.
Diiiir zullen de deelnemers begrip
krijgen van het samenstellen onzer
maatschappij.
Zij zullen leeren hoe de staat is een
door God gewilde organisatie evenals
de Kerk. Zij zullen begrijpen hoe liet
huisgezin is de grondslag van onze
samenleving.
De huidige toestanden, die zooveel
te wenschen overlaten, zullen getoetst
worden aan de beginselen van het
Christendom en men zal bevatten, dat
juist afwijking van deze beginselen
verkeerde toestanden veroorzaakt.
Men zal leeren dat Kerk en Staat
ieder hun eigen terrein bestrijken, maar
dat zij samenwerken moeten om den
mensen zijn hoogste levensdoel te doen
bereiken.
En velen, die nu mee redeueeren
over de Sociale Quaestie, zonder feite
lijk te begrijpen, wat deze eigenlijk is,
zullen inzien hoe zij ontstond, en wat al
met haar samenhangt en zij zullen juist
door de opgedane kennis wat beschei
dener worden in hun redeneeringen.
En niet gemakkelijk zullen zij zicli
meer laten verblinden door ontevreden
heidszaaiers en sociale kwakzalvers, die
de hervorming der maatschappij
gelieci verkeerde richting sturen.
Goede sociale cursussen, gegeven
stad en dorp zullen een zegen blijken
in de toekomst.
Vooral de jeugdige werklieden, de
jongelingen uit den middenstand, de
mannen van 't platteland dienen onder
wezen te worden op tic wijze hierboven
geschetst en zij zullen zijn llinkc krach
ten, bereid te helpen onze idealen op
maatschappelijkgebicd te verwezenlijken.
Ons volk moet ontwikkeld worden
en doen wij 't niet, dan doen hel de
dwaalleeraars van onzen lijd, wier ver
keerde voorlichting door woord en ge
schrift rampen veroorzaakt.
Voor hel slagen van een cursus is
het noodig dal men zich beperke in dc
onderwerpen. In zes, zeven lezingen of
lessen van alles en nog wat behandc-
i), zooals vaak gescliiedt, is beslist
le keuren.
Kr moet onder ons, niet enkel
iar het 'l geven van een soc. cuisus
betreft, meer volgens vast systeem,
ilaninatig worden gewerkt.
Eerst dan mug op succes worden
gehoopt.
Nu wordt wel vaak na alloop van
'n cursus of leergang gesproken van
„wélgeslaagd" of „succesvol", maar
menschel) die er dieper op in gaan zul
len moeten toestemmen, dat zoo'n succes
zich bepaalt tol 'n krachtig applaus enz.
in succes mag eerst gesproken wor-
wamiecr liet gehoorde en geleerde
wonlt in practijk gebracht.
Daarom nog eens: liet geven van sociale
apologetische leergangen is nuttig,
aar liet zal alléén dan veel vrucht
opleveren, wanneer volgens een vast
plan wordt gehandeld.
Ook ineene men niet, dat een en
ander enkel voor dc stad geldt. Neen,
ook op liet platteland, in onze dorpen
kan in dien geest nuttig werk worden
verricht.
moeite slechts het begin van eene po
sitie hebben verworven, heel wat an
ders gevoelen, wanneer ze, zonder dat
daarvoor soms ook maar een enkel
gezond motief bestaat, een maand sol
daatje moeten spelen.
In weerwil van dat alles blijft toch
de tegenwoordige omstandigheden
het houden van enkele herhalings-oefe-
ningen noodzakelijk. Als men een le
ger wil zonder leger kan inen zich
tegenwoordig geen onafhankelijke staal
denkeu dan moet dat leger goed
en goed blijven, 't Ware onver-
'oordelijk zoo men daarin le kort
Maar wel is het gepast en soms
noodzakelijk in te gaan tegen overdre-
cischen en verlangens dienaan
gaande, tegen dc uitwassen, welke
niet toe bijdragen liet leger popu
lair te maken. T. G.
MILITIE-LASTEN.
Men hoort jongelui wel eens klagen
'er de lasten welke de vervulling van
hun militairen dienstplicht met zich
Vooral die herhalingsoefeningen be
zorgen menigeen veel zorg.
Wij hoorden eens in een gesprek
io'n klagend militie-man toevoegen,
dat hij wat voor z'n vaderland moest
overhebben en zich eens moest hcrin-
>c voor ongeveer een tiental
jaren dc Transvaalsche boeren een
groot, een machtig voorbeeld gaven van
opofferende vaderlandsliefde.
De man met het Transvaalsche voor
beeld had maar matig succes in onzen
kring.
Achteraf beschouwd, zoo zeide 't
pruttelende militie-menscli, heelt 't den
Transvaalschen hoer tóch niets gehol
pen tegen Engelands overmacht en
men ziet nu, na korten tijd Boer en
Brit, als beste maatjes samengaan.
Een derde van 't gezelschap viel hem
bijVergeet niet, zoo filosofeerde hij.
dat wij in een geheel andere conditie
staan dan die Transvaalsche Boeren.
Was 't voor dc Boeren plicht op te
trekken tegen hun vijand van buiten
r verdediging van huis en erve, dan
't hier heel noodzakelijk dat men bij z'n
zaken blijft, om te strijden den strijd
om 't bestaan. Ik kan me voorstellen
rlat deze felle strijd onbekend is aan
zoo menig zwaar bemiddeld of „gebor
gen" colporteur in vaderlandsliefde,
ajaar zij die er midden in staan, weten
maar al le goed wat „de strijd om liet
liestnau" beduidt. Uit vaderlandsliefde
sen maand ouder de wapenen gaan, ja,
t klinkt heel mooi, erg fier en wél ver
heven, maar ik kan me best voorstel
len, dat jonge mannen, die zich met
Uit het Buitenland.
Socialisten en de Kerk.
Bij gelegenheid van den socialistischen
partijdag van Jena, die gelijk men weet,
Zaterdag geëindigd is, hebben de so
cialisten I'eus, Adolf Hoffman en He-
Griinberg nog een openbare ver
gadering gehouden, waar het onderwerp
„Uit de Kerk" besproken werd. De
„Vürwürts" geeft hiervan een uitgebreid
dag en voegt er aan toe, dat
deze vergadering 100 perso-
uit de landskerk traden, terwijl
liet Bebclfouds voor de vorming der
jeugd een som van 100 mark uit de
tree-ontvangsten kreeg.
De officieuse propaganda voor het
uittreden uit de kerk, zoo bespreekt de
mania" dit geval, is wel teekenend,
daar toch op het programma der so
cialistische partij staat, dat godsdienst
privaatzaak is. Ér blijkt weer eens uit.
dat dit artikel van het program niets
anders dan huichelarij is, om liet goed-
geloovige volk te bedriegen. Hoffman
heeft reeds jaren tang ongestoord anti
kerkelijke propaganda kunnen voeren,
partijgenoot Peus, een vroegere
ïgelische theologant, heeft nu weer
een „algemeene staking tegen de
Kerk" opgeruid. Hij wil zelfs, dat het
partijbestuur het recht zal hebben om
allen leden aan te raden uit de kerk
te treden, wijl daardoor liet politieke
doet der partij veel gemakkelijker zou
kunnen bereikt worden.
Doch hiermede wordt tegelijkertijd
de getuigenis afgelegd, dat de kerk liet
sterkste bolwerk is legen de sociaal-
democratie. Veel beter zou dan ook
het artikel luidenvijandschap tegen
kerk en godsdienst is partijzaak.
België.
Vorig jaar had de minister van land
bouw een commissie samengesteld niet
het doel zoo snel mogelijk de middelen
e sporen om braakliggende gron
den in vruchtbare gronden te herschep-
pei). In België, dat naar eve
redigheid het meest bevolkte land
van Euröprfc liggen nog meer d
100.000 hectaren onbebouwd land.
Deze commissie heeft nu een verslag
opgesteld, waarin zij een aantal midde
len aanprijst om den onvmehtbaren
grond, in weiden en velden te veranderen.
Binnenlandsche berichten.
Eerste Kamer.
De Staten van Friesland kozen den
socialist H. Polak tot lid der Eerste
Kamer. Dat is no. 2. Friesland vaardigt
4 leden al, waarvan 2 socialisten.
De heer Polak was lid van den Am-
sterdamschen raad, maar nam wegens
doofheid ontslag. Dezen zomer koos
len hem in Amsterdam UI tot lid der
weede Kamer. Nu verhuist hij naar
de Eerste Kamer.
De Eerste Kamer wordt zoo een asyl
tor hardhoorenden eerst Kuyper. nu
Polak wie volgt
Het kanaal door'de Geldersche Vallei
kwam dezer dagen op een te Amster
dam gehouden scheep vaartcongres ter
>prake. Mr. A. van Daalen wees er
op. dat indertijd met één stem meer
derheid het Merwede-kanaal tot stand
kwam. Het voldoet tegenwoordig niet
verschillende redenen, waardoor de
kwestie van een kauaal door de Gelder
sche Vallei van actueel belang is gewor
den. Het bedoeld kanaal zou bijv. voor
goed een eind maken aan de oer-oude
kwesties op waterbouwkundig gebied.
Ook zou het kanaal korter zijn dan het
Merwede-kanaal n.l. 10385 kilometer.
secretaris van „Schuttevaer", zeide
dat in de Geldersche vallei het terrein
geheel onbevaarbaar is voor de scheep
vaart. In verband met den aanbouw
fabrieken, en aan- en afvoer van
producten, komt onmiddellijk de wen-
schelijkheid van het kanaal in kwestie
op den voorgronii. Hij hoopt, dat door
't congres de stoot worde gegeven tot
het maken van een verbindingsweg
ichen Amsterdam via Amersfoort
met Duitschland.
0e droogmaking der Zuiderzee.
Naar aanleiding van het bericht uit
de „Tijd" aangaande de drooglegging
van liet Wieringermeer, deelt men aan
het „Vad." van bevoegde zijde mede,
dat dit in zooverre onjuist is, dat liet
bureau niet gevestigd was te Alkmaar,
doch te Hoorn, en dat de kosten van
•oorbereiding niet f 30.000 a f40.000
doch slechts 1" 12,000 hebben bedragen.
0e Zuiderzee.
Nu de drooglegging der Zuiderzee
eer voorkomt op 't regeerings-pro-
gramma, is het niet van belang ontbloot
te hooren wat inr. Smeenge de voor-
r der Zuiderzee-commissie over de
plannen dienaangaande op liet Amster-
damsche scheepvaartcongres mede
deelde.
Aan de hand van de Troonrede
meende hij er op te mogen wijzen, dat
er nu misschien iets van dit plan terecht
komt. Dat nog zoo weinigen voor dit
plan voelen, komt onulat zij niet
weten van welke beleekenis die droog
legging is.
Wanneer hel ontwerp van Diggelen
1848 was uitgevoerd, zou niet alleen
strook grond van duizenden hec-
en aan den Nedcrlandschen bodem
zijn toegevoegd, doch ook voor vele
provincies een verbetering van water
afvoer zijn tot stand gebracht.
Het ontwerp van Heijcrinck 13«>
bevatte een drooglegging van Enkhuizen
af. Deze drooglegging kwam alleen
neer op vermeerdering van grondgebied.
Iii 1874 werd de staatscommissie op
gericht, die later rapport heeft uitge
bracht, terwijl in 1877 onder het mini-
ilerie Heemskerk een plan verscheen
tut drooglegging van het Zuidelijk deel
Ier Zuiderzee. Mr. Smeenge wees op
len slechten toestand van afwatering
n Zuid-West-Friesland, lu hel begin
van hel jaar is daar bijna alles onder
water, waardoor van de hooioogst vaak
liet veel terecht komt, terwijl, wanneer
de droge lijd van het jaar aankomt,
de schipper niet kan varen. Daarom
°s het ook voor de schippers vail Fries
land van belang, dal de afwatering
daar beter geregeld wordt.
In Utreent is het evenzoo. Daaren
boven breken vaak de polders door.
Aan de hand van het ontwerp der
1892-1894 waarbij een
dijk zou moeten worden gelegd van
het Noorden van Noord-Holland naar
1 spr. I
logen v
derstellen, dat al is dit een zeer moeilijk
werk, het tocl) niet te zwaar zal zijn
onze knappe Nederlandsche inge-
s, die in staal zijn iu de verste
streken der aarde dc moeilijkste water
kerken tot een goed einde te brengen.
Ken gevolg van den aanleg van dien
dijk zou ook zijn, dat de afstand
AmsterdamLeeuwarden per spoor niet
5ó K.M. wordt verkort^ d. w. z. die
afstand zou dus 1 uur minder worden
per spoor.
Hel spreekt natuurlijk van zelt dat
behalve dil voordeel, ook handel, i ij-
verheid en landbouw en vooral dc vee
teelt zullen prolitecren.
Til verband met den handel wees hij
op, dat ieder koopman, die groote
issa's goederen heeft te vervoeren,
dus op vervoer per vaartuig is aan
gewezen, liet recht heeft le eischen een
abetering van den toestand van liet
:rvoer per water. Zooals liet thans is
de provincies om de Zuiderzee, is
veel te veel tijd mee gemoeid.
Wat betreft het vissclierijbcdrijf, dat
door de drooglegging der Zuiderzee
worden getroffen, merkte spr. o. a.
op hetgeen de Staatscommissie da.u-
ent voorstelt, n.l. uittrekking van
4'/2 miliioen voor schadeloosstelling.
Na verloop van tijd zullen die visschcrs
wel een beter bedrijf kiezen dan liet
ongelukkige visschcrsbcdrijf.
Militairen en Coöperatie.
Van ile zijde van den nieuwen Mi-
ster van Oorlog, generaal N. Bosboom,
volgens de „Coüperator", een ant
woord ontvangen op de beide rci|uesicn
van den Bondsraad van den Ned. Coöp.
Bond, welke door Minister Colijn onaf
gedaan waren blijven liggen.
De bedoelde beschikking luidt als
FEUILLETON.
EEN DORPSVERHAAL.
1U.
Den volgenden morgen was Kathar
aan den haard bezig en zong „In
Domburg, wenn die Kosen blüh'n,
juclihe, juchhel"
1 laar vader zat in de kamer maar strak
op een punt te staren, en zeide tot
zijne vrouw die bezig was niet hel om
spoelen van bierkannen „Ik heb van
nacht treurig slecht geslapen, «lie ge
schiedenis van gisteren zat me al maai
door liet hoofd le malen. We hadden
alles zoo mooi uitgerekend, en thans
Wanneer hij in 'E'» oorlog niet dood
geschoten wordt, laten ze hem weer
vrij, wanneer wij reeds lang in het graf
liggen, wanneer Trijntje grijze haren
heeft, en onze herberg geheel verluo-
peil is. Wat vangen we aan, moeder
Weel gij niet eens iets te bedenken
„De wachtmeester zou ons bes
te raad kunnen geven. Ik heb ook van
alles trachten te verzinnen." zeide de
vrouw schouderophalend.
„Wanneer men hem noodig heeft,
komt hij niet en ik naar Bultstadt loo-
pen r Uch lieve Hemel I
„Maar wanneer ik eens naar hem
toeging, en hem verzocht eens bij
komen f"
„Juist, moedertje, dat zou uitmun
tend zijn I Gij weet er toch altijd wat
op I 1 'e wachtmeester is de eenigc
die ons raden kan hoe wij Chris-
weder vrij moeten krijgen. Maar
ou wachten, tot hij niet zijne be
zigheden achter de Schultcrsgracht klaar
is. Eu dan moet ge hein hartelijk van
mij groeten, en hem uit mijn naam
zeggen, dat ons bier juist van daag
bijzonder lekker is en letereensop
dan koult hij nog lieden herwaarts I"
De vrouw vond dat zoo heel goed
begaf zich naar den haard terstond
hield Katharina op met zingen.
Achter dc Schutlcrsgraeht stoud Ke-
beling tegen zijne recruten le schreeu-
Eenige weken moest hij met dc-
exerceercn, en hun dan naar Wei-
brengen, om hen aan den hertog
le stellen, De wachtmeester was
echter in een goeden luim, hij sloeg
net zijn stok niet op de knapen, maar
slechts door de lucht. In twee zijner
icruten schepte hij vooral een bijzon-
:r behagen, namelijk in Wilhelm
mtscli den toelconistigen vleugelman
den schcrininkel Wenk.
Wilhelm had thans dc beste gele
genheid, om den blik vaii zegepraal
en leedvermaak, dien Wenk hem den
vorigen dag had toegeworpen, op de
zen terug te werpen en slechts n"
dan vloog er een schaduw over
gezicht, wanneer hij namelijk aan
tharina dafhl, van wie hij had mo
scheiden. De kameraden van Wenk
meenden in hem een echten vogelver
schrikker te zien, en daar leek hij waarlijk
heel veel op. Maar in aanmerking geno
men dat hij thans zoo deerlijk uit de koets
was gevallen, en met zijn vreeselijken
angst voor oorlog moet men Christiaan
toch de eer geven, dat hij zich boven allen
waardig gedroeg. De nacht had hem
een weinig kalmer gestemd, ook had
hij gezegd, dat hem zeker niets anders
overblijven zou, dan zich de grootst
mogelijke zelfbeheersching op te leg
gen. Het was toch eene vreeselijke ge
dachte, om algemeen uitgelachen te
•orden, en misschien was hem, toen
hij wat kalmer werd, ook het denk
beeld ingevallen, dal men hem bij slot
van rekening toch nog voor te zwak
verklaren en ontslaan zou. Wat einde
lijk Kebeling's stok betrof, dit schrik
dier had hij door een bewonderens-
waardigen inval terstond weten te tem
men. De wacht meester was immers
altijd dorstig, en derhalve had Chris
tiaan hem, nog voordat de exei
begon, op de roijaalste wijze getrak
teerd. Kcbeling was bijgevolg var*
overtuigd dat dit loffelijk gedrag zo
aanhouden en zicli nog belangrijk'
zou ontwikkelen en bij zulk ec
vooruitzicht legt een verstandig ma
de wapens neer.
De eerste oefening verkortte hij vrij
wat. Met een onweerslaanbaren glim
lach noodigde hij toen Christiaan, na
tuurlijk op kosten van dezen, uit, om
eerst naar een herberg te gaan. Later
kreeg hij bezoek van vrouw Pfeifer.
Maar wat was hij kort aangebonden 1
Gebeurd was gekeurd, en wien mijn-
lieer de commissaris voor bruikbaar
verklaard had, die genoot de groote
eer van des hertogs rok te dragen, en
wie naar de meening van geleerde
heeren nog groeien zou, die zou ooi
nog groeien en daarmede afgedaan
Maar dc vrouw liet zich zoo niet af
schepen, en kwam al heel spoedig met
liet voortreffelijke bier voor den dag.
Wonder boven wonderDe barbaar
werd als door een too verslag iu een
hoffelijk man veranderd Hij zou gaar
ne aan een uitnoodiguig om eens bij
den ouden Pfeifer te komen, gehoor
geven en verzekerde dat het toch niet
meer dan zijne christelijke plicht was.
om een goeden raad te geven, en dal
hij er zich altijd wel bij bevonden had
wanneer hij zijn evenniensch, hetzij
vriend of vijand, niet raad en daad
terzijde had kunnen staan. Hij verklaar
de zich onmiddelijk bereid om mede
te gaan, en zeide op den innemend:
toon, dat indien iemand iets op zijn
hart had hij zich altijd maar tot hem
moest wenden, daar hij een praclisch
man was van veel ervaring.
Op den weg naar liet dorp riep hij
andermaal zich zelvcn toe om
toch voorzichtig te zijnOm vooral
in 'shcmcls naam niet uit de school
te klappen, en zich door hel voortref
felijke bier niet te laten verleiden zich
enkel woordje te laten ontvallen
oogen dichtknijpen boven, cn blind
heid beneden I Een goeden raad geven,
ju dat was niet meer dan een staaltje
van zijn chrislelijken plicht, maar dan
toch altijd een raad die den gever niet
schaden kon. Of een dergelijke raad
den ontvanger eenig nut zou aanbren
gen, ja ziet dat was eel) geheel ande
re zaak, en dil stond immers ook niet
in de macht van den gever
Met deze zonderlinge logica iu het
hoofd trad hij de herberg van den ou
den Pfeifer binnen, en vond daar den
waard op zijn gewoon plaatsje bij liet
vuur zitten. Hij groette hem, en liet
zich vérvolgens hijgend op een stoel
zakken, en nadat hij gedronken had.
keek hij eens naar Katharina die we
der achter liet spinnewiel zat. „Aha,
ja, ja, - riep hij haar toe - dat
kleine nianiincsclletjc zou wel gaarne
willen he, dat moiisicu Wenk den door-
luchiigsien rok weder kon uittrekken 1
Ze ziet me er zoo vroolijk uit, alsof
de bruiloft reeds op handen ware.
{Wordt voortgezet.|