Nieuws- en Advertentieblad voor Amersfoort en Omstreken.
DE EEMBODE
XXVIIe Jaargang. No. 70.
UITGAVE VAN DE VEREENIGING DE EEMBODE TE AMERSFOORT.
Dit blad verschijnt Dinsdag- en Vrijdagavond.
frljs per drie maanden vijftig cent. - Afzonderlijke nummem drie cent.
srhlertSn'SJu'l" kunnen elken da« ',nBaa1: ducl1 °PzcÊKing van abonnement moet ge-
ai li leden vóór den aanvang van een nieuw kwartaal. B
Vrijdag 28 November 1913.
KANTOOR EN DRUKKERIJ: LANOEQRACHT 13, AMERSFOORT.
Advertentieprijs van één tot vijf regels dertig cent. Elke regel meer zei cent.
kbclames: tien ct. p. regel. - AdvertentiëN In het redactioneel gedeelte vijftien ct. p. regel.
Billijke
Alle mededeellngen en adverlentién In
zenden vóór drie uur op d
Dit nummer bestaat uit tweu bladen
~hërstk blal>7~
De Godsdienst in eere!
Mn men ook hier weer verfoeilijk
t V propaganda maakt voor volslagen
ongeloof en den menscli zoo zoekt te
oiitrooven liet kostbaarste wat hij heeft:
zijn geloof in den Almachtige, in den
oneindig heiligen God, is het passend
nog eens te wijzen op de zegeningen
van den godsdienst en hem te beschou
wen met betrekking tot het gezin en
ile opvoeding.
I )e godsdienst waarborgt de vreugde,
hel geluk in 't huisgezin.
Wees een man van godsdienst, een
waarachtig Christen in denken en doen
heb aan uw zijde een godvrcczende
levensgezellin en moeder, en laat kin
deren n omringen die godsdienstig zijn
uw gezin is een gelukkig gezin.
Misschien zijt gij niet rijk met aard-
HClic goederen gezegend, wellicht moet
gij hard werken voor uw dagelijksch
brood, misschien trad ook in uw gezin
de Enge! des lijdens binnen en onder
vindt ook gij hoe ..elk huisje zijn kruisje
heeft" - ongelukkig, rampzalig zijt gij
Gij zijt niet als zij die geen hoop
hebben
Gij vormt een godsdienstig, en dus
ook een getroost gezin.
Dót is het werk van den godsdienst.
De opvoeding van uw kinderen is
alleen goed wanneer ze godsdienstig is.
Men heeft het anders gewaand.
Men heeft een dwazen droom ge
droomd. den droom van de opvoeding
door de wetenschap, zonder den gods
dienst.
Men heeft gezegd: wij zullen de
jeugd opvoeden zonder God en zonder
Josus Christus.
Men heeft dien droom gedroomd
vooral iu Frankrijk, men heeft hem ge
droomd ook teil onzent en elders.
't Is de groote droom van het libe
ralisme. dat van God en godsdienst in
't openbare leven niet weten wil.
Men heeft gezegd als b.v. ten onzent
prof. Opzoonicr: laten wij de mcnsch-
lieid wetenschappelijk maken, laten wij
do jeugd ontwikkelen en onderwijzen,
wel te verstaan zonder godsdienst, la
ten we aan dat onderwijs inilliocnen
meer ten koste leggen, en wij zullen
ze uitsjiarcn op het gebied der justitie.
Laten we de scholen verbeteren en
vermenigvuldigen, en we zullen de ge
vangenissen kunnen afbreken
Mei» heeft de daad gevoegd bij het
woord; men heeft de hand aan hr"
werk geslagen.
Maarde uitkomst is beklagen:
waardig geweest.
Zonder godsdienst gaat het met.
Zelfs met den godsdienst is het nog
moeilijk genoeg de jeugd goed op ie
voeden; waartoe anders kan men zon
der godsdienst komen dan tot ontgooche
ling en mislukking?
Van de treurige resultaten in Frank
rijk werd reeds gesproken. Hel onder
werp is echter belangrijk genoeg,
nog eenige getuigenissen en feiten
in toe te voegen.
Ze zijn er in overvloed.
In dc 18de eeuw schreef de wijsgeer
Diderot, die toch een vijand van
godsdienst was: „De studie van
godsdienst behoort noodzakelijk bij de
jeugd. Oin mijn lief dochtertje goed
op te voeden heb ik, na lange onder
zoekingen. geen boek kunnen vinden,
dat te vergelijken is met den cate
chismus. Alle opvoeding, wil zij goed
zijn, rust op den godsdienst".
In dc 19de eeuw zeide Napoleon,
toen hij de stichting van Ecouen op
richtte, ten opzichte van de opvoeding
van meisjes „Men moet beginnen met
den godsdienst in geheel zijn omvang.
Maakt ons door uwe opvoeding ge-
loovige en geen redetwistende meisjes".
En als hij het plan opmaakt voor
zijn staatsuniversiteit, dan verklaart hij
onomwonden, dat de universiteit in al
hare scholen als grondslag voor haar
onderwijs moet nemen de voorschriften
n den godsdienst.
Ken Engelschman, Spencer, schrijft
„Hij, die dc rekenkunde zou willen
leeron door lessen in het Latijn te
geven, of die piano spelen zou willen
leeren door te teekenen, zou rijp geacht
worden voor liet gekkenhuis. Hij zou
'chtcr niet onredelijker zijn dan zij,
die beweren het zedelijk gevoel te ver
beteren door het onderwijs van de
taal. van de scheikunde of van de
natuurkunde".
In 1877 zeide een lid van de Aca
demie, Legouvé, bij een prijsuitdecling
7an een school te Parijs „Als ik vol-
itrekt genoodzaakt was voor een kind
e kiezen tusschen bidden en kunnen
lezen, dan zou ik zeggen laat liet bid-
nt bidden is lezen in het
schoonste van alle boeken, van waar
alle licht, alle rechtvaardigheid, alle
goedheid uitstraalt."
En voor eenige jaren beleed de
anarchist Rnvnchol, toen hij liet schavot
beklom „Als ik aan God geloofd had.
dan zou ik niet gedaan hebben, wat.
nu gedaan heb."
De geschiedenis verhaalt, dat men
Lacedemonili in Griekenland som
wijlen een slaaf dronken voerde en hem
aan de jongelingen toonde om hun een
afkeer in te boezemen van de dron
kenschap.
Zoo heeft ook, met name in Frankrijk,
het onderwijs zonder God een geslacht
voortgebracht, wel geschikt een afschrik
en een walg in te boezemen voor dc
godsdienstlooshcid.
Bij alle volkeren der wereld deze
groote wet der geschiedenis kan niet
bestreden worden is liet de gods
dienst. de ware of een verminkte, die
de opvoeding leidt, de zedelecr onder-
ijst, en de gewetens vormt.
Onze moderne tijd heeft van Jdie
groote historische wet willen afwijkt
Wat is liet gevolg er van geweei
Wij zullen het u niet zelf zeggen,
men zou ons van overdrijving en van
partijzucht beschuldigen.
Maar hoort een officieel woord.
I)en 16 October 1901 sprak de I
sclie advocaat-generaal Fcuilloley bij
de opening van het Hof van Beroep
een redevoering uit over de wetten lei
bescherming van de jenrd.
Hij zeide daarin: „Langen tijd had
den de grootste geesten gehoopt, dat
het onderwijs, waarvoor liet bestuur
van de Republiek zoovele offers brengt,
de jeugd zou verzedelijken. Niets is er
in gekomen."
Hoort gij het?
Het onderwijs moest, volgens het
zeggen zijner hoogepricsters, bij het kind
iedere kiem van het kwaad, iedere
slechte neiging uitroeien.
Er is niets van gekomen.
Hel onderwijs heeft ter beschikking
n de hedendaagsche misdadigers mid
delen gesteld om liet kwaad te doen,
'elke meer wetenschappelijk en meer
erfljnd zijn dan vroeger,
De ergste misdaden zijn het uitslui
tend eigendom geworden van baardc-
looze boosdoeners. Dc statistiek der
(drijven toont ons aan, dat het getal
(daden ieder jaar toeneemt, en dat
ieder jaar de gemiddelde leeftijd van
hen, die ze bedrijven, afneemt,
"'anncer Jezus Christus heengaat,
neemt Hij alle beletselen en alle
waarborgen mede, en de vrceselijke leeg
te, die Hij achterlaat, kan slecht door
puinhoopen worden aangevuld.
Zeiden we dan te veel, teen we in den
aanhef de propaganda voor de vrijden
kerij, voor het barre ongeloof verfoeilijk
noemden
KATHOLIEKE ORGANISATIE.
,Hct is eenc ware noodzakelijkheid
ir ucne gezonde en gewenschtc op
lossing van het sociale vraagstuk, dat
patroons en werklieden zich vereenigen
op katholieken grondslag.
De strijd onzer woelige en onrustige
dagen loopt niet over een stuk brood
liij gaat over hoogcie belangen van
zeden en godsdienst."
Kahdinaai. Van Rosskm.
In Duitschland
klagen de socialisten steen eu been.
De Socialistische organisaties gaan
achteruit. Het ledental vermindert, de
partijbijdragen zijn moeieiijk te innen,
en bij de jongste gemeecntcraadsver-
kiezingen openbaarde zich achteruit
gang. Sommigen zeggen de economische
ncderdrukking is de hoofdoorzaak, maar
vroeger wei eens gehoord, dat
juist als de verdienste minder word,
de ontevredenheid steeg en met deze
aanwas der Socialistische partijen.
Er is echter bij de „genossen" een
lusteloosheid en onverschilligheid, die
zorg de voormannen vervult. De
oorzaken daarvan Ja, zouden deze
niet zijn, dat velen de partij beu
worden, zich teleurgesteld gevoelen.
De roode partij kiest altijd maar
door de gemakkelijke taak van criti-
I, afgeven op hetgeen anderen doen,
brengt zelf niets voor den werk-
SLECHT VOORUITZICHT.
Het schijnt dat de periode van bloei
i voorspoed in handel en nijverheid
ten einde loopt en slechte tijden voor
de deur staan.
lil Gent gaat 't slecht met de weve-
Als bijzondere oorzaken der crisis,
e voor gevolg hadden dat de werk
dagen verminderen, zou de Balkan-oor
log mogen aangestipt worden alsook
dc vermeerdering der vervoerkosten, dc
prijsverhooging in alles wat tot fabri
cage dient en dc loonsverhoogingen.
Liet blijkt ook dat de grondstof te
genwoordig zeer duur is. In Oostelijk-
Afrika bijvoorbeeld heeft dekatoenoogst
oneindig te lijden gehad van de droogte.
In andere streken was de oogst m:i
voldoende.
Erger is 't iu Duitschland.
Volgens oltlcieclc berekening zijn
op het oogenblik alleen in Berlijn
83.000 arbeiders zonder werkvan d
zijn 23.000 aangesloten bij soci
listischc syndicaten. Naar schatting z>
aantal werkloozcn in Duitschland
ongeveer 900.000 bedragen.
Hier te lande, in Twente, is het on
gekend slap geworden. Op de Ensche-
deesche Machinefabriek is reeds de
arbeidsdag van 10 uur tot 8 uur terug
gebracht, wat vanzelf een evenredige
loondaling tengevolge heeft. Ook dc
andere bedrijven in dezen tak van ii
dustrie declen in dezelfde malaise.
Uit het Buitenland.
i tot s
ml.
Dat gaat goed als men nog gering
aantal en klein in macht is, nuiar
i de partij gegroeid is tot een groot
machtig verbond, nu zien de voigers
in, dat zij niets positiefs tot stand brengt
en niet de verwachtingen vervullen kan,
die zij opwekte.
En dat doet velen de partij den rug
toekeeren en anderen al blijven
zij dan ook partijgenooten - voelen
veel voor den strijd, dien zij eerst
vol enthousiasme voerden,
at is maar gelukkig, omdat dc
sollen, met luui socialistische prin
cipes, bij slot van rekening steeds be
drogen uitkomen.
Hoe meer zij dat inzien en hoe eerder
In België.
De socialisten, wier strijd tegen de
schoolwet niet het minste succes heeft,
iiebben thans een ander middel uitge
vonden om tegen de schoolwet te
agceren, namelijk een parlementaire
staking. Op een vergadering te Char
leroi, is het plan geopperd cn uiteen
gezet. om de parlementaire staking door
te drijven, al was Itet slechts voor dc
socialistische volksvertegenwoordigers
alleen. De socialistische volksvcrtcgen-
irdigers die liet werk staken,
zullen tweemaal per week te Brussel
irgaderen de pers zal de verslagen
/er de beraadslagingen meededen. In
die vergaderingen zouden de vraagstuk
ken behandeld worden, welke op dc
dagorde van dc Kamer staan.
Terwijl de ernstige socialistische af
gevaardigden in werkstaking zijn, zul
len er alle Zondagen meetings gehou
den worden. Dat zal, volgens dc voor
stellers van die idioten-plannen eenc
uitmuntende voorbereiding zijn voor
de nieuwe algemccnc werkstaking voor
liet algemeen stemrecht, indien ze
noodig is.
En hel zal voorzeker voor de kiezers
ccne nog uitmuntender voorbereiding
'jn om de roode paljassen voor goed
t de Kamer te houden.
Tegen den alcohol.
Op IJsland bestaat een algemeen
wettelijk verbod op den invoer van al
coholische dranken Het verkoopert eu
schenken van deze dranken is onder
eiken vorm verboden. Nu hebben de
consuls van Noorwegen en Frankrijk
dc hoofdstad Rijkjavik langs diplo-
matickcn weg bij dc regeer' ïg op uit
zonderingsbepalingen aangedrongen.
De regeering heeft dientengevolge
toegestaan, dat deze consuls eenmaal
per jaar een „gepaste hoeveelheid" al
coholische dranken mogen invoeren,
welke echter slechts te hunnen huize
mag verbruikt worden.
Het toegelaten quantum bedraagt
per jaar 800 liter. Niet zoo heel weinig,
zooals men ziet.
Kolonisatie-gruwelen.
Wanneer liet kapitaal zich werpt op
onbeschaafde landen en puur winst
bejag 't drijft, zijn de arme natuurvolken
wel te beklagen. Zulks is bewezen door
dc schandelijke behandeling welke de
Indianen van dc rubber-maatschappij
in Putumayo (Peru) moesten ondergaan.
Nu kwam in Zuid-Amcrika weer een
dergelijk geval aan 't licht,
Een Engelschman, Mr. Woodrofle
heeft een onderzoek ingesteld naar de
sociale toestanden in de rubbcr-distric-
aan de boven-Amazone. Hetgeen
hij daar heeft waargenomen, overtreft
nog de Putuniayo-schandalen.
"et systeem, waarbij gewerkt wordt
ingevoerde, inlnndsche werkkrach
ten in Benï, Acre en andere districten,
is schandelijker en wreedor dan liet
houden of mishandelen der slaven.
ouwen werden onmcnschclijk ge-
geeseld, Imliannschc mannen in de rub-
berbosschen vermoord, terwijl dc blan
ken, die iu zulk een gedegenereerde
omgeving leven, dikwijls dc hand aan
zichzclven staan.
ernst van deze mcdudcclingen,
schrijft Woodroffc. zal ongetwijfeld de
aandacht der Engclschc regeering niet
ontgaan, te meer daar in de zaak En
gclschc onderdanen en vooral Engclsch
kapitaal is betrokken. Er moeten stap
pen gedaan worden opdat een Engclsch
ambtenaar in de gelegenheid zij dc gruwe
len ongehinderd grondig tc onderzoeken.
Binnenlandsche Berichten.
K. S. A.
Gelijk wij reeds mededeelden, zal te
Utrecht op H. Driekoningendag het
tienjarig bestaan van de K, S. A. plech
tig worden herdacht.
Nadat des morgens Z. D. H. dc Aarts
bisschop een pontificale H. Mis zal
hebben opgedragen, wordt dos middags
FEUILLETON.
EEN VLAAMSCHE VERTELLING.
1")iel verwachtte, dat zijn Zoon zich
op een strenge, wellicht op een
bloedige wijze zou wreken. Ik zal hem
niet terughouden wanneer hij dien dol
len Hendrik aangrijpt, dacht hij; ik zal
er hem toe aanzetten en hem helpen.
VI.
Klaas van den zandboer, die
tot nu toe in zijn dorp nog den jongen
zandboer noemde, is twintig jaar. Twee
jaren heeft hij aan hel gymnasium ge
studeerd; het derde jaar zijner afwezig
heid heeft hij in een handelskantoor i»
I nkrijl lo bracht, en het laats
verloopeu tijdslij) op een vlasspinnerij
in Engelanden zij, die hem te Ostcnde
met do stoomboot hebben zien aanlan
den moeten bekennet», «lat hij een knap-
'ju.,„«li,IS T«m l;ij
'ets door het keizand liep, werd hij
door iedereen bewonderd om zijn hel
dere, blauwe oogen en zijn golvend,
blond haarc» «>u hij thans geen be-
«voudcrinc 'verwekken, nu hij rank en
iS b,""°" ."""ps;
d i mm, ie w ichten L'" onophoiiuelijK
houden zij zich met hem bezigt Ms
heeft haar huisje geschuurd, het jiad
n haar tuintje opgeharkt cn ua zo
dergang bloemen en planten begoti
voornamelijk die, welke vroeger d<
Klaasje werden geplant. Nu zitttcn zij
daar, de gelukkige echtgcnootoii, onder
het kleine huisvcnsier in hel tuintje de
geurende avondlucht iu te ademen, eer
zij ter ruste gaan.
Piet zit op een boomblok en rookt
uit een lange Hollandschc pijp, on Marie
zit nevens hem op een voetstool met
een schoone bonte kal op «lei» schoot,
die zij onder het praten tien rug streelt.
..Nog een paar avonden dan zitten
wij hier met ons dneün. zcnle «Ie man.
„Indien ik wist. wanneer de stoom
boot aankwam," antwoordde de vrouw,
„ik zou hen» lol Ostcnde te gemoct
gaat». Gij kunt niet gcloovci» hoe ik
inr hem verlang,"
„Ik verlang ook naar ons kind." zei
Piet; „maar ge zuudt hem op den zee
oever kunnen missen, of niet herkennen,
„Niet herkennen F' riep Marie „uici
herkennenKent een moeder haar kind
niet, zoowel in de duisternis als bij
klaarlichten dag. zegt haar harleklop
haar gejaagdheid haar niet: moe
daar is uw kind I" Eensklaps richt
de teedere moeder zich op.
Piet." zegt ze, „daar voel ik hem,
dien harleklop. mij dunkt, dat hij komt..."
kwartier later drukten de geluk
kige ouders hun zooi» aan liet hart
:rden l
gestor
te be-
geluk en blijdschap
„Klaas in onze vreugd schijnen wij
vergeten, dat gij vermoeid zijt,"
moeder. „Kom binnenjongen en
De zooi» hing zijn overjas aai
zelfden nagel, waar hij als kind zijn
gcruilcn kiel had gehangen, zette zijn hoed
op vaders gesloten koffer, en «ging dan
in den hoek van den haard zitten gelijk
vroeger. Marie stak de lamp
zorgde voor liet avondmaal, m
bleef stokstijf tegen den sclu
leunen, om in stilte zijn zooi
runderen.
Reeds onder liet eten was er
uitgebreid gesprek aangeknoopt
had elkander toch zoo veel i«: vorii
Eindelijk zei de moeder:
„Jongen, wij hebben in uw al\v
beid veel geld gewonnen. Ik meende u
eerst van zaken te spreken, v
uitgerust zijt; maar de eei
dien gij te huis doorbrengt,
gelukkigen nacht zijn."
„Dat gij veel gewonnen hebt, heb ik
zoowel op mijn kantoor in Frankrijk, als
in Engeland bemerkt, want gij hebt met
mijn beide patroons handel gedreven,"
antwoordde de zoon„maar al liaddel
gij geen rooden duit, ik kan toch geld
genoeg verdienen om u gelukkig te
maken. Hebt gij veel gewonnen, ik heb
veel geleerd."
„Moeder, ik zal de brieven eens ha-
ien," zei Piet, na lange stilzwijgendheid
hij nam een koffertje van ouder lie
nam er een oude brieventasch uit,
haalde de gedrukte papiertjes, de
bewijzen der stortingen bij den bankier
gedaan, te voorschijn.
„Voor hoeveel wij van die briefkens
bezitten zouden wij niet kunnen zeggen,
sprak de moeder, terwijl dc vader zijn
schatten op de lage talel legde: „Wij
hebben alle maanden geld afgedragen,
en in den beginne nog al gerekend
maar op den duur konden wij er niet
meer uitwant alle zes maanden wer
den «ie intresten bij het kapitaal ge
voegd, eu zoo ontstaat er een andere
rekening, waar een ongeleerd mctisch
nlot wijs uit worden kun I"
Hoewel Klaas in de laatste twee ja
ren met groote sommen geld had om
gegaan. ei» de goudstukken had zien
behandelen als koopwaar, verbleekte
hij toch, wanneer hij dc cijfers van zijn
ouders spaarpenningen samentelde. En
hoe kon liet anders. Mij wist dat zijn
ouders in een hu! woonden, dat hij een
kind was van lieden uit de laagste
volksklas gesproten, en daar ziet hij
zich eensklaps in het bezit van geld
middelen, met wier behulp hij kan
plaats nemen in de rangen der maat
schappij, waartoe hij door zijn geleend
heul en bekwaamlieid behoort.
„En gij zijt met al uw geld toch op
de Hei gebleven," sprak de zoon met
bevende lippen,
„Waarom niet?" merkten vader cn
moeder te gelijk aan „Wij hebben hier
zooveel geluk gehad."
„En." stottenle Piot, „wij wachten
liever tot gij tc huis kwaamt."
Plotseling stond Klaas op en van
touu veranderd sprak hij. terwijl hij
zicli oprichtte
„Vilder, il; moet ook onder de zol
dering gebogen gaan."
„Maar gij zult er niet krom onder
oelou gelijk ik." zei Piel. „ik heb
verleden jaar een stuk land gekucht
it Verbeek ill itet schoonste gedeelte
hel dorp, en daar kunnen wij
„Naast Verbeek," antwoordde Klaas
en hij trok zijn schouders. „Ik zou lie
ver elders wonen."
„Piet, «laar hadden wij aan moeten
denken." sprak «Ie moeder.
„Klaas heeft gelijk," zei «Ie vailer.
„en daar wij nu de Verbeek'* genoemd
hebben, zullen wij liet gesprek over
dat volk maar voortzetten. Het is
noodzakelijk."
Wordt voortgezet.
