Nieuws- en Advertentieblad voor Amersfoort en Omstreken.
DE EEMBODE
XXVIIe jaargang- No. 85. m a* Dinsdag 20 Januari 1914.
UITGAVE VAN DE VEREENIGlNO DE EEMBODE TE AMERSFOORT.
Dit blad verschijnt Dinsdag- en Vrijdagavond.
Prijs per drie maanden vijftig cenl- Afzonderlijke nummers drie cent.
Abonnementen kunnen eiken dag ingaan, doch opzegging van abonnement moet ge
schieden vóór den aanvang van een nieuw kwartaal.
KANTOOR EN DRUKKERIJ: LANGEGRACHT 13. AMERSFOORT.
Advertentieprijs van één tot vijf regels dertig cent. Elke regel meer zes cent.
Reclames tien ct. p. regel. AdvertentiëN in het redactioneel gedeelte vijftien ct. p. regel.
Billijke tarieven bij abonnement.
Alle mededeelingen en advertentién in te zenden vóór drie uur op den dag van uitgifte.
T uberculose-bestrijding.
Bij dc tegenwoordige bestrijding der
gevreesde tuberculose gaal men uit
van hel denkbeelddal de ziekte een
besmettelijke is en dat zij eene groote
neiging tot genezing vertoont, mits de
patiënt onder behoorlijk gezonde levens
voorwaarden kan geplaatst worden.
Zoo blijkt dan dat dit vraagstuk te
bezien is vooral van ecu sociale zijde.
Terecht zegt prol'. Pel. dat behalve
de tubcrcelbacil, dc armoede, sociale
ellende en onhygiënische levenswijze de
trouwe bondgenooten der tuberculose
zijn. Met is de tuberkelbacil alleen niet,
die de tuberculose verwekt, maar ook
de omstandigheid of het besmette indi
vidu den noodigen weerstand kan bicden
aan dc besmetting.
Dezen weerstand nu te verbeteren,
een individu geschikter te maken, om
liet hoofd aan den aanval te bicden,
dit ligt voor ccn zeer groot deel op
den socialen weg.
Door verschillende bekende en on
bekende omstandigheden wordt deze
weerstand bejiaald.
Door de afstamming, de levensvoor
waarden vóór en na de geboorte, dc
omgeving, de voeding, de woning en
voor een niet gering deel door dc lucht,
welke de longen moeten inademen,
wordt in deze allerhande invloeden
uitgeoefend.
Ziekelijke ouders, armoede, onvol
doende voeding en klccding, kleine
slechte behuizing waar gebrek is aan
zonlicht, langdurige werktijden in slecht
geventileerde werkplaatsen slopen het
weerstandsvermogen en maken, dat de
tuberkelbacillen zich spoedig kunnen
ontwikkelen en geen weerstand onder
vinden.
Armen en rijken worden aangetast,
maar door dc minder gunstige levens
omstandigheden, door grootere onrein
heid, vooral door slechtere woningver
houdingen worden de armen niet alleen
tnëér besmet, maar vallen ook éér ten
prooi aan de ziekte.
Het succes dertuberculose-bcstrijdiug,
evenals het dalen van het sterftecijfer
in het algemeen in dc laatste 10jaren,
moet dan ook voor een groot deel
geboekt worden op het credit der sociale
wetgeving en der maatregelen, genomen
ten bate der openbare volksgezondheid.
Daarom is het een eerste plicht, bij
de bestrijding der tuberculose, het volk
op te voeden en bij het volk de alge-
mccne beginselen der gezondheidsleer
ingang te doen vinden, die
op reinheid en matigheid.
Met de tuberculose-bestrijding
ook hand in hand gaan vcrcenigingen
als het Groene kruis, gezondheids
kolonies voor zwakke kinderen en drank
bestrijding, welke vereenigingen alle
de bevordering eener gezonde levens
wijze in 't schild voeren.
De Liberalen van verschillende frac-
:s toonen zich erg verzoeningsgezind.
Na de spectakels, die wij bij de
juni-stembus beleefd hebben, doet het
weldadig aan, üfil de aanvallers van
toen, zich nu zoo meegaand toonen.
Of liever dat zij zoo meegaand zich
voordoen
Want of zij werkelijk zoo verlangend
zijn, dat er ontspanning komt zal nog
moeten blijken.
Het wordt beweerd en men zou het
is moeten gelooven.
Maar het gelooven wordt ons wel erg
moeilijk gemaakt. Zoo bijvoorbeeld
door hetgeen in Rotterdam gebeurde.
Daar heeft ccn Liberaal Kamerlid
zijn ontslag genomen.
De zetel is weer door een Liberaal
bezet. Natuurlijk is er met warmte om
den zetel gestreden, wal niemand ver-
'ondcren zal.
ir wat nu opvallen moest is het
feit. dat de Liberale Kicsverecnigingen
iet vacante district candidaat stel
den prof. Eerdmans te Leiden.
Deze is een bekend papenhater, een
in die kleingeestige anti-clcricalen,
die pijn in den buik krijgen als ze een
Jczuiet zien, iemand, die in den ver
kiezingsstrijd op de allerfelste manier
tegen de Katholieken heeft geageerd.
Men zou zoo mccncn. dat, waar men
welbedacht en goed bedoeld aanstuurde
eizoeningsgczinde politiek, men
niet bij voorkeur een candidaat stellen
gaat van wïen een heel anderen roep
weerklinkt. Iemand bovendien, die in
dertijd allerleelijkste insinuaties tot de
Katholieken richtte zonder, daartoe ge
drongen, bewijzen te kunnen geven.
Prof. Eerdmans zit nu in de Kamer.
We gelooven niet, dal hij er veel goeds
of kwaads zal uitvoeren. Als de school-
quacstte opgelost zal worden, zoodat
cle verbitterde strijd van thans, die tot
nadeel van het onderwijs strekt, luw
gaat, dan kan dal gebeuren ook zonder
of. Eerdmans.
Maar dat de Concentratie hem den
meest wenschclijken candidaat vond ii
tijdsomstandigheden, doet bij velco
twijfel rijzen, of de verzoeningsgezind
heid in woorden wel door daden ge
volgd zal worden.
VERZOENING?
In het vrijzinnige kamp praat
druk van verzoening en vrede m<
groepen die in den zomer van 1913 hard,
fel werden bestreden.
dat de opvoeding en het behoud
kinderen aan uwe waakzaamheid
zijn toevertrouwd, en dat gij voor een
groot deel verantwoordelijk zijl voor
hun toekomst, en de zedelijke misluk-
lg van hun levenswandel.
En tevergeefs zoudt ge u, zoo voegt
t schrijven er aan toe, aan uwe ver
plichtingen zoeken te onttrekken door
u te beroepen op dc tyrannic der
dc of door te trachten u te verschuilen
onderden dekmantel der publieke opinie."
De bisschoppen geven een beschrij
ving van de tegenstelling tusschen dc
heidenschc en de Christelijke zeden.
De heidenschc zeden, merken zij o
treden heden ten dage in een dubbelen
vorm schandelijk aan den dag: in d<
kleeding en in sommige dansen, dit
alleen ten doel en als cenige uilwcr-
king hebben, dat de zinnelijke lm ten
orden geprikkeld.
Wat dc kleeding aangaat, wijze,
bisschoppen op het te weinige en het
te vele in de hedcndaagsche kleeding:
uitbreken van de noodige bedek
king en de buitensporigheid bij het doen
uitkomen vau vormen en lijnen.
De gevaarlijke vermakelijkheden be
sprekend, vestigen de geestelijke herders
vervolgens bijzonder de aandacht op
zekere dansen, die ze niet name willen
noemen, hetgeen zij ook overbodig
achten. De bisschoppen verbieden deze
dansen ten stelligste en veroordcelen ze.
"Iet een krachtig beroep op ouders
overheden om te waken over het
heil der aan hun zorg toevertrouwde
kinderen, eindigt het bisschoppelijk
ichrijven.
Uit het Buitenland.
België.
Dc Belgische bisschoppen hebben
een brief aan de „Christelijke ouders"
gericht waarin ernstig gewaarschuwd
wordt tegen den steeds meer voort-
woeketenden wuften en wereldschen
geest, ook in vele Katholieke families.
Het schrijven vangt aldus aan
„Tegenover de steeds meer aar
dag tredende verwaarloozing va:
zedigheid in de vrouwelijke kleeding,
op het oogenblik, waarop-ontaarde
dansen in onze Christelijke kringen drei
gen door te dringen, meencn cle Bel
gische bisschoppen, dat hel hun plicht
de gewetens hunner geloovigen te
irschuwen en u, vooral u, huismoe
ders en huisvaders, er aan te herinnc-
in ons land. waar een Rechtsche
raadsmeerderheid zit met een liberalen
burgemeester. Volgens den Minister zal
lat nu anders moeten worden, dat
spreekt: Al is de Rechtsche meerder
heid ook maar één stem groot, dan zal
:n Reclttsche burgemeester moeten
komen I... Nogmaalswe zullen afwach-
Maar op dit gebied zijn onzer er
varingen, dank zij de spreekwoordelijke
partijdigheid der liberalen als het „de
baantjes" geldt, niet heel bemoedigend.
Met goedkeuring van het doorluch
tig Episcopaat zal het derde katho
liek congres tegen het alcoholisme
tusschen 1 en 15 Augustus te's-Her-
togenbosch worden gehouden.
Het te behandelen onderwerp zal
nde anti-alcoholische opvoeding
tn het kind.
Binnenlandsche Berichten.
Burgemeester ter Laan.
De „Nieuwe Haarletnsche Courant"
indt de benoeming van den heer Ter
Laan tot burgemeester van Zaandam
bedenkelijk om tweeërlei redenen
Vooreerst het principe, dat hier wordt
gesteld om een man der revolutie, der
negatie van het gezag, aan te stellen
als den vertegenwoordiger van het ge-
:g in de huidige maatschappij.
Daarmee is een kiem tot ontbinding
m onze maatschappelijke toestanden
vrijwillig gebracht in het organisme
izer samenleving... Men mag vragen,
ie ter wereld zoo dwaas kan w
n dat toch te doen?
En dan is er nog een tweede.
Dc Minister heeft dezen sociaal-de-
ocraat benoemd, klaarblijkelijk omdat
de Raad (niet dc gemeentevan Zaan
dam in meerderheid (zij het dan ook
de kleinst mogelijke meerderheid 1) so
cialistisch is.
Gaat dit beginsel nu consequent
door Bij burgemeestersbenoemingen
op de eerste plaats natuurlijk, doch
dan ook bij andere benoemingen?
is de Minister alleen zoo
nauwgezet van geweten, als het een
vriendje van Links geldt, en vergeet
hij de consequentie, als het Rechtschen
betreft
Nu we zullen eens afwachten.
Er zijn nog tal van steden en dor-
Amersfoortsch Nieuws.
worden getrokken.
Alleen bij de fabriekmatige zuivel
bereiding heeft men het volkomen in
de hand, het bedrijf in sommige tijden
het jaar geheel om te leggen en
een gedeelte van het jaar alleen
boter, een ander gedeelte ook kaas te
tnaken. De landbouwer heeft ook niet
de hand dc hoeveelheid melk, die
zijn koeien zullen geven.
Vandaar, dat fabriekmatige be
reiding van zuivelproducten een' groo-
ten voorsprong heeft op de bereiding
door de boerderij.
Het gaat er ook om, betere kaas te
tnaken, dat is uit de melk te halen al
hetgeen er uit te halen is.
der zuivelbereiding in Fries
land en Noord-Holland, onze zuivel-
provinciën bij uitnemendheid, heeft aan
getoond, dal de fabriekmatige bereiding
de allerbeste is, ook omdat de bedrijfs-
onkosten aanzienlijk dalen. Zelfs fa
briekjes, waarin de melk van 80 tot
100 koeien van 4 i 5 in de buurt wo
nende boertjes wordt verwerkt, maken
Z. D. H. de Aartsbisschop
Utrecht heelt benoemd tot adviseur
den Amcrsfoortschen R. K. Volksbond
Joris," den weleerw. heer P. J.
Schaik. kapelaan der parochie van
O. L. Vr. aan de Langegracht.
Voordracht ter benoeming van een
ondcrwijzer(es) aan school C: J. Pan-
nekoek te Vaassen Mej, G. A. Mojet,
te Gameren en Mej. R. W. Schmout-
ziguer, te Deventer.
Bij Kon besluit is bepaald dat bij
de voorschriften, waaronder aan dc
Gemeente Amersfoort een voorschot
van ten hoogste f13500 wordt verleend
voor het bouwen van 88 woningen door
Volkshuisvesting II, zal worden gevoegd
deze, dat de Raad schrappe de ge
stelde voorwaarde, dat zonder goed
keuring van Burg. en Weth. de huur
niet mag worden verhoogd.
De lieer G. J. van Vleuten, klerk-
ter gemeente-secretarie, is bevorderd
tot adjunct-controleur der gemeente
belastingen.
Zondag werd er vanwege de
Amersf. afdeeling van het R. K. Spoor
wegpersoneel St. Anslridus in het Pa
tronaatsgebouw aan het Zand een goed
geslaagde feestavond gegeven voor
leden met huisgenooten en belang
stellenden.
In de Vrijdag gehouden vergade
ring der afdeeling Amersfoort van het
Utrechisch Landbouw Genootschap
bracht de Secretaris, de heer A. baron
Rengers, ter sprake het oprichten
coöperatieve boterfabriek te Amersfoort
en vroeg wat voordeeliger is voor den
landbouwer, zelf kaas en boter te ma
ken, dan wel melk te leveren aan een
coöperatieve zuivelfabriek.
De Rijks-zuivelconsulent, de heer H.
B. Hylkcma, antwoordde, dat deze vraag
deze streek wel bijzonder belangrijk is.
Uit den aard der zaak kon hij geen
beslissend antwoord geven. De gegevens
zijn te zeer plaatselijk dan dat daaruit
conclusie in algemeenen
goede rekening.
Evenwel verdient de oprichting van
dergelijke kleine fabriekjes geen aan
beveling, omdat de grootere fabrieken
oneindig beter kunnen worden ingericht.
Denk maar eens aan de koelinrichtingen.
die beslist noodig zijn om het product
bestand te doen zijn tegen de invloe
den van het weder.
De productie-kosten in het boeren
bedrijf moeten aanmerkelijk hooger zijn
dan de landbouwers wel weten. Zij be-
hooren alles te berekenen, niet alleen
hun tijdverlies, maar óok den takkenbos
welken zij gebruiken om het water te ko
ken. En zij moeten niet zeggen „O. mijn
kost tóch niets." Als de vrouw
sen paar weken ziek wordt en
loet een gehuurde kracht gebrui
ken, die te tegelijk het product niet
met zóo veel zorg bewerkt als de eigen
r of de eigen dochter, dan leert
wel, dat dézen wel degelijk geld
waard zijn en dat men hen dus niet
buiten berekening mag laten.
Het zou zeer in het belang van de
landbouwers-veehouders in den omtrek
Amersfoort zijn als het afdeelings-
bestuur er hen toe kon krijgen, de be-
drijfsonkosten eens precies op te schrij
ven en de bedrijfsuitkomsten eens tot
den laalstcn cent te doen nagaan door
iemand, die er verstand van heeft en
die meteen eens naging of zij, met hun
uit den aard der zaak gebrekkige werk
tuigen, wel alles uit de melk'halen, dat
er uit gehaald kan en ook moet worden.
Evenals overal elders, waar men zich
eveneens aanvankelijk met hand en
tand verzette tegen de fabriekmatige
bereiding, zal ook hier de tijd komen,
waarin de boer begrijpt, dat als hij
evenveel en in den regel nog meer
ontvangt voor zijn melk en daarbij
arbeid uitspaart en tijd voor andere
onderdeelen van het bedrijf uitwint, de
fabriekmatige bereiding de eenigjuistc
En als overal elders zal hij het be
uren, dat hij niet heeft willen luiste-
i naar deskundigen en goed geineen
den raad en daardoor jaren achtereen
veel geld heeft laten verloren gaan
FEUILLETON.
DE BEVRIJDING DER ZWARTEN.
„Hier, hier," riep Albert en ceni|
minuten later stond de neger naast hai
wcenend en lachend tegelijk, terwijl hij
haar kleed kuste.
„Alles is in de rivier." riep hij„de
paarden, het rijtuig, allesmaar Goddank,
mijne meesteres is gered!"
„Hannibal," viel Albert in, „draag
zorg voor uwe meesteres, terwijl ik ga
zien, of ik misschien nog eenigo onge-
lukkigen kan helpen."
En meteen verdween hij in de duisternis.
Toen vroeg miss Sillifonds
nibal, waar zij zich bevonden.
„Üp drie mijlen afstand va
Rouge," antwoordde hij.
„Kent gij den heer, die mij het leven
gered heeft?"
„Ik heb Item op de boot
eerst gezien, terwijl hij met Mijnheer
Leclcrquc sprak. Hij moet wel zeer dap
per zijn, want hij is weer heengegaan om
andere drenkelingen te hulp te komen".
„Ik had hem zijn naam moeten vra
gen," mompelde zij„maar it) mijn
schrik heb ik het vergeten. Is
nabijheid niet een huis, waar wij gast
vrijheid kunnen vragen? Ik ril van kou
en van akeligheid."
„Ik zal u naar Melbourne-House
brengen," antwoordde Hannibal, „dat
slechts een half uur hier vandaan."
Hij nam miss Sillifonds in zijn sterke
men en bracht haar jn allerijl daarheen.
Eenigen tijd later bevonden zij zich
vooreen groot gebouw. Hannibal klopte
de honden begonnen te blaffen en door
liet geopend venster vroeg een
„Wie is daar?"
„Dat is de neger Cain," zeide Hanni
bal tot zijn meesteres; toen antwoord
de hij:
„Ik ben het, Hannibal; ga
meester zeggen, dat missSilifonds vraagt,
den nacht bij hem door te brengen."
Caïn verdween eenigc minuten later
g men licht in de kamers e
Melbourne kwam zelf vragen
„Is het uw meesteres, die een onder
uiten vraagt?"
„Ja, ik ben het, die een schuilplaat!
'or den nacht verlang."
Mister Melbourne verliet liet
om de deur open te doen.
„Ik kom uwe gastvrijheid vragen,
lijnhecr," zeide miss Cora, terwijl
binnentrad; „de boot, waarmee ik v
New-Orleans ben vertrokken, heeft
van hier schipbreuk geleden.
Ik zou niet meer tot het getal der le
venden behooren, als niet een onbe
kende heer mij had gered, op gevaar
af van zijn eigen leven te verliezen.
Maar ik ben nog doornat en beef van
koude. Als ik niet dadelijk geholpen
word, zou de afloop nog doodel^k
kunnen zijn."
„God verhoede zulk een ongeluk,
antwoordde mister Melbourne; „maar
daar is mistress Melbourne al, die ik
heb laten roepen."
En waarlijk de vrouw des huizes
verscheen; zij leidde miss Sillifonds
een kamer en beval een slaaf, dadelijk
idero kleeren aan miss Cora te geven.
Nadat zij hare kleeren verwisseld
had, een heete kop thee gebruikt had,
gevoelde miss Sillifonds zich veel beter.
Zij moest toen aan mistress Mel
bourne een geheelen uitleg van het on
geval geven en deze was een en al
bewondering voor den redder van hare
vriendin.
„Ik begrijp niet, lieve vriendin."
zeide zij, „dat gij hem zijn naam niet
gevraagd hebt."
„Dat is zeker heel dom van me, maar
zulke omstandigheden kan men aan
alles niet denken. Zoodra ik onder dc
hoede van Hannibal was, ging hij terug
n dc andere drenkelingen te redden?"
„Misschien is hij dokter," viel mistress
Melbourne haar in dc rede. „Hoe zag
hij er uit?"
„Ik zou het u :iict kunnen zeggen
ik heb hem vóór liet ongeval nauwelijks
gezien en daarna heclemaal niet. In elk
geval moet hij een edel man
„Dat is zeker en daarom is het dub
bel jammer, dat gij niet nader kennis
tnei hem gemaakt hebtmisschien zou
den wij hem hebben kunnen bewegen
zich hier ergens in den omtrek te ves
tigen, en het zou prettig zijn. zoo
iemand in de buurt te hebben."
„Ik moet bekennen, dat ik aan
alles niet gedacht heb," antwoordde
Cora lachend.
Mister Melbourne, die weer bij de
dames teruggekomen was, onderbrak
het gesprek en vroeg aan miss Cora,
of hij haar van dienst kon zijn. Op
haar ontkennend antwoord, deelde hij
haar mede, dat hij van plan was
eenigc negers naar de plaats van
onheil te gaan en vroeg verlof Hanni»
bat mede te nemen, om den weg te'
Zij vertrokken en namen eenige fles-
schen goeden wijn mede. Aan de oevers
van den Mississippi vonden zij vele
schipbreukelingen, wien de krachten
ontbraken, nog verder hulp te zoeken.
Zij waren gelukkig, menschcn te zien,
die kwamen om hen te helpen en ver
haalden met geestdrift, Itoe een jonge
vreemdeling zich verscheidene kecren
te water had begeven en nog drie on-
gelukkigen gered had, die reeds met
den dood worstelden. Op het oogen
blik was hij nog bezig de levensgeesten
op te wekken van eenige ongelukkige»,
die het bewustzijn verloren hadden.
Mister Melbourne ging naar hem toe
om hem de gastvrijheid aan te bieden,
toen op e as verschrikkelijke kreten van
den kant der rivier gehoord werden.
Allen keerden zich naar den oever.
„Hceren," riep Albert, „ik smeek u,
it een uwer den ongelukkige te hulp
komt. De krachten ontbreken mij, an
ders zou ik niet aarzelen."
Niemand meldde zich aan voor deze
heldendaad. Mister Melbourne alleen,
verontschuldigde zich met te zeggen,
dat hij niet zwemmen kon.
„Maar er zijn er nog meer, die het
rel kunnen," zeide Albert, Toen hij
echter zag, dat allen aarzelden, om den
'dood voor een tweede maal te trotsee-
wierp hij zich opnieuw in de gol-
De wind was gaan liggenhij be
reikte zonder groot gevaar de plaats
nwaar de kreten kwamen en vond
den planter Leclerque.
„God zij geloofd, dat gij hier zijl,"
riep deze. „Een mijner armen is tusschen
twee balken geraakt, hoe weet ik niet,
want ik ben in bezwijming gevallen
ilc kan hem niet terugtrekken ik denk
dat hij is gebroken."
Albert onderzocht zoo goed hij kon,
hoe het met den arm gesteld was en
zag inderdaad, dat hij zoo tusschen
eenige overblijfselen van het schip vast
zat, dat er. ondanks alle pogingen geen
kans bestond, hem los te krijgen.
Ik moet een zaag hebben," riep hij.
Wordt voortgezet.
