nieuws- en Advertentieblad voor Amersfoort en Omstreken.
EEMBODE
XXVIle Jaargang. No. 96.
UITGAVE VAN DE VEREENIGING DE EEMBODE TE AMERSFOORT.
LM bUd verschijnt Dinsdng- en Vrljdn^vond.
Prijs per drie maanden vljtllg c
Afzonderlijke nummers drie cent.
n abonnement moet ge-
Vrijdag 27 Februari 1914.
Kantoor en DrukkerijLangegracht 13, Amersfoort - Telefoon Ho. 314.
advertentieprijsvan dén tot vijl regels dertig cent. - Elke regel meer zes cent.
reclames: tien cl. p. regel. Advertentiên in het redactioneel gedeelte vijftien ct. p. regel.
Billijke tarieven bij abonnement.
Alle mededeelingen en advertentiên in te zenden vóór één uur op den dag van uitgifte.
Oil nummer bataat uit twee bladen.
KKKSTlu£Xl)T~
Katholiek onderwijs.
IV Katholieke Kerk begeert de
s wciendhciil te bestrijden, beschaving
aan te brengen en het verstand teoefcncn.
De Kerk gaat echter verder en zegt
lot dc ouders: uwe kinderen hebben
een bestemming voor den hemeltot
die bestemming moet het schoolonder
wijs iiw kind nader brengen, daarop
moet liet zijn ingericht.
(."ij zelf ook wilt. dat uw kind worde
opgevoed niet alleen tot een ontwik
keld, maar ook tot een godsdienstig
deugdzaam mcnsch.
Dat^Jfiatstc uu kan alleen het W,
Daarom heeft de Kerk nooit
dere opvoeding der jeugd gekend dan
die. welke met dc kennis der nat
lijke dingen ook het godsdienstig
derricht verbindt
Wie er prijs op stelt. Katholiek te
wezen, mag bijgevolg zijn goedkeuring
niet hech ten aan een opleiding der jeugd,
die is afgescheiden van de Katholieke
Kerk en waarbij men zich de kennis
van bloot natuurlijke dingen uitsluitend
of hoofdzakelijk ten doel stelt.
Niemand kan ontkennen, dat het
godsdienst-onderricht een grooten in
vloed heeft op dc godsdienstige vor
ming der jeugd.
Dat erkennen overigens alle opvoed
kundigen uit ondervinding.
Ook de ongcloovigsten spreken nog
altoos van de school als van een der
krachtigste middelen tot veredeling san
den volksgeest.
Dit is kwalijk beter te zeggen dun
de bisschoppen van Nederland gezn-
mclijk gedaan hebben.
„Men behoeft zoo zeggen zij
slechts even na te denken over den
aanhoudenden, regelmatige», gemak-
kclijlccn invloed, welken een bekwaam
onderwijzer op het gemoed zijner leer
lingen lean uitoefenen.
„In dc school wordt beschikt over het
grootste gedeelte van den tijd. dien
het kind of de opgroeiende knaap aan
ernstige oefening kan besteden, dc on
derwijzer volgt dag aan dag de traps
gewijze ontwikkeling van den jeugdigen
geest en kan aldus geregeld, allengs
en ongevoelig begrippen inprenten, die
vermengd met de overige leerstof, het
voedsel uitmaken van het verstand, dat
zich hierbij ontwikkelt en zich daar
mede als vereenzelvigt.
„Voegt hierbij het gezag, het aanzien
van kuilde en wijsheid, dat een be
kwaam onderwijzer bij de jeugd geniet,
de afwisseling, die hij in zijn gods
dienstige of ongodsdienstige lessen weet
te brengen, door ze nu eens bij hel
leesonderricht, dan bij bet verhalen
eener geschiedenis, dan bij andere Icer-
oefening te pas te brengen; dit alles
werkt mede. om hem hel inprenten van
goede en kwade beginselen in de har
ten der kinderen gemakkelijk te maken.
„Hetgeen wij hier zeggen, doelt gc-
lage:
dcc-llelijk nicer bijzonder op
scholen, waar dc jeugd haar
ining ontvangt; van een anderen kant
is liet evenzeer waar van zulke scholen
waar de aankomende jongelingschap
een meer wetcnschajipelijk onderricht
komt zoeken.
..Immer* daar vooral bicden zich leer
vakken aan waarbij als vanzelf de gods-
dienst en xedclccr Ier sprake komen,
„ledereen. die iets weet van het
derwijs in geschiedenis, in letter
kunde. in natuurwetenschap, in op
voedingsleer, ziet in. hoe licht hel valt,
de lessen als het ware ongezocht met.
of valscbe stellingen betrekkelijk
godsdienst en zcdeleer te doorweven,
in het gemoed der leergrage
jeugd met de wetenschap tegelijk of
het vergif eener schadelijke leer of het
gezonde voedsel der katholieke
Iteid doen indringen."
'lot zoover de bisschojjpen i
herderlijk schrijven.
loch schijnen de godloochenaars be-
bevvust te zijn van. den onbereken-
baren invloed van iiet onderwijs dan
sommige nalatige katholieken.
Zij verwachten, dat de moderne be
ginselen door de school zullen
geplant worden, zij vertrouwen, dat het
onderwijs de scherpe afscheiding tus-
schen verschillende godsdienstige ge
zindheden zal ultwisschen en een "ge
zonde wereldbeschouwing in de plaats
stellen.
2ii luide waarschuwing voor hen, die
in de droeve noodzakelijkheid zien
hunne kinderen op niet-lcatholiek<
scholen tc zenden.
Zij moeten toezien, hoe men daar
onderwijs geelt en wat waarborg
dat de jeugd daar niet gevaar loopt,
"tar geloof en zeden schipbreuk telijdcn.
Onwetendheid immers is duizendmaal
akicslijlt Doven z.uik ecu u.tu,., „ij„,
De H. Joannes Chrysostomus zeide
reeds tot sommige zorgelooze ouders
van zijnen tijd: „Als er een ezeldrijver
of stalknecht te huren is. neemt men
•oorzorg om een goede keuze te
doen maar moet men een onderwijzer
kiezen voor zijne kinderen, men is met
eersten den besten tevreden. O.
'crgecllijke dwaasheid 1 waar wordt
er behoedzaamheid gevorderd, dan
ir het te doen is. om aan het hart
juiste richting te geven, het jeug-
dige gemoed tot deugd te vormen?"
in strijd komen met de rechtvaardigheid,
wanneer ik niet op deze plaats met
voldoening den nadruker op legde,
dal de keizerlijke marine steeds de
beste betrekkingen met de Jc/uïten on
derhouden heeft en dal zij <le geleerde
heen-u steeds allerdankbinust' i- ge
weest voor den gro-''-^
lange jaren betoond,
van de Jezuïten is Ov.„,
den keizer erkend, wclkc
aiïcten-paters onderschokiigcn heeft
•crlecnd, de 'gouden medaille voor
kunst cn wetenschappen, een anderen
de Chinaherinncringsmunt".,..
En toch blijven dc Jezuïeten nog
altijd buiten het Duitsclic rijk gesloten
Uit Engeland.
Kardinaal Bourne heeft zijn vasten
brief gewijd aan liet bekeeringswerk,
dat tegenwoordig in Engeland meer en
"eer de aandacht trekt,
Het getal dergencn, zoo schrijft dc
kardinaal o. m„ die de leer van de
Katholieke Kerk aannemen, beloopt bij
benadering 301.000.fXXj personen. Zij.
die het gezag van dett Apostolische!)
Stoel verwerpen, maar zich nog altijd
Christenen noemen, worden geschat op
320.000.(XX) zielen. Het getal echter
dergenen, die in geen enkel opzicht
Christenen genoemd kunnen worden,
'ie nooit de leer van Christus, ook
e meest verwaterde bcteckenis of
algeineenen zin aanvaard hebben, be
loopt 1.042.000.000. Zij vormen m. a. w„
geschat, niet meer of minder dan
derde der bevolking van de heele
wereld.
Dc kardinaal spoort dan zijn geloo-
'igen aan tot steun van de verbreiding
des geloofs.
Uit het Buitenland.
Jezuïeten-hulde.
Tijdens de behandeling van demarine-
begrooling ui den rijksdag vroeg een
Centrumsafgvaardigde, in verband met
de diensten, door de Jezuïeten in liet
buitenland door hun wetenschappelijke
onderzoekingen en verzamelingen aan
de Duitsche marine bewezen, hoe over
hel algemeen de verkoeling tusschen
de Duitsche marine en de Jezuïeten was.
Staatssecretaris von Tripits legde
daarop de volgende eervolle verklaring
af voor dc Jezuïeten, in het buitenland
natuurlijk, want in Duïlschland worden
iet toegelaten „Ik zou, zcide hij.
Amersfoortsch Nieuws.
Binnenlandsche Berichten
De Eerw. Zusters der Congregatie
van O. L. Vrouw besloten ter gelegen
heid van het a.s. veertigjarig priester-
jubilc van Z. D. 11. den Aartsbisschop
het oprichten van een Zustershuis
St. Henricusgestieht"
~>den Zeereerw. heer
.ndriessen, te Muns-
de Drentsche vee
i Drenthe, de provin
cie die in haar wapen de beeltenis voert
der H. Maagd, door de Zuster- der Con
gregatie van Onze Lieve Vrouw het
eerste Zustcrsklooster na de Hervor
ming worden gesticht, met liet schoone
doel de jeugd ook d&fir deelachtig
le doen worden aan het voortrerTelijk
Katholick onderwijs. Daarmee is tevens
dc langgekoesterde wensch vervuld
oud-pastoor Vinke, die zoo vol
ijver en belangloos voor het onder
wijs dier parochie gearbeid heeft.
Wanneer er geen wijziging komt in
de ontworpen regeling zal het den rei
zigers van hier in de richting Groningen
met den aanst. Zomerdienst lastig wor
den gemaal;!. In plaats van de groote
gecombineerd treinen, welke de ver
binding van Holland- met het Noorden
onderhouden, zullen worden ingelegd
'(""«nderlijke treinen voor Leeuwarden
Groningen. Het zullen zijn z.g. D-
treinen. Die voor Leeuwarden zullen
hier stoppen, die voor Groningen zullen
Amersfoort voorbij stoomen. Zulks be
duidt groot ongerief voor hen die van
hier en uit den omtrek met spoed naar
Groningen willen. De Holl. Sp^or drong
wijziging aan.
Bij dc Dinsdag gehouden veemarkt
besteedde men voor kalfkoeien f230
?ö0; kalfvaarzen f150 a f190;
Visch elcn.
minister van binnenlandsche za
ken heeft de aandacht van Gedep. Sta
lt alle provincies gevestigd op het
rapport van den hoofd-inspecteui' der
■cherijen, opgenomen in de Staats-
rant van 7 dezer, omtrent de be-
dering van het vischgebruik in Ne
derland.
Hoewel de minister zich van aanbe-
'cling van een bepaalden maatregel
er bevordering van hel gebruik Van
visch als volksvoedsel meent te moe
ten onthouden, al ware het reeds om
dat de uitvoerbaarheid daarvan in vele
gevallen van plaatselijke omstandighe
den zal afhangen, wenscht hij toch,
dat de aandacht van de gemeente-be-
il voor zooveel noodig op dit
rapport zal gevestigd worden.
De minister verzoekt daarom Ged.
Staten de gemeentebesturen namens
hein op bedoeld rapport te wijzen,
met verzoek te overwegen, wat er ge
daan lean worden oni het gebruik van
risch als volksvoedsel te bevorderen,
net bijvoeging, dat genoemde hoofd
inspecteur gaarne bereid is nadere in
lichtingen te verschaften.
Het Hoofd van het Gemeentebestuur
brengt ter kennis, dat gedurende 4 we
ken op de secretarie ter inzage ligt een
ontwerp-wijziging van het uitbreidings
plan der gemeente vastgesteld door den
gemeenteraad.
De vereeniging Ambachtsschool
Amersfoort en Omstreken verga
dert hedenavond 8 uur in dc Ambachts
school. De agenda vermeldt: Verslag
Commissie tot nazien der rekening en
erantwoording 1913. Jaarverslag. Me
dedeelingen van het Bestuur.
De broederschap van commiezen
n dienst bij de H. IJ. S. M. hield
Zondag haar jaarlijksche algemeene
vergadering in Amicitia. De ver<
ging telt 819 leden, zijnde ruin
pCt. van het aantal commiezen in dienst
bii de H. IJ. S. M.
Gemeenteraad.
Dinsdagavond vergaderde de gem
teraad onder leiding van burgemeester
Van Randwijck. Afwezig waren de heeren
Rolandtts Hagedoom, Jorissen, Briët
Koning.
Medegedeeld word dat Ged. Staten
diverse besluiten in vorige zittingen ge
nomen. goedkeurden, maar dat gemeld
college heeft verdaagd de beslissingen
op de raadsbesluiten inzake aankoop
van het huis van den heer De Jong aan
de Langcstrnat en den aanleg der tram
lijn Zeist-Amersfoort.
Dc nieuw benoemde rector van het
gymnasium berichtte, dat hij zijne be
noeming volgaarne aanvaardt/terwijl de
leden van het college van curatoren
Pastoor Hoorncman, jhr. Tcixeera de
Matthos, C. Wijker en ds. J. Visser
idden dat zij hun '":*ig accep
teerden.
De nieuw benoemde wethouder der
bedrijven, de lie- Vds Hcvn. vroeg
ontslag als lid schoolcommissie en
als lid van h ■•■gerlijk Armbestuur.
In handen gcy.c.rl van B. en W. wer
den de verzoeken van W. van Achter-
berglt om verlenging der Wilhelmina-
straat; van de middenstandsvereeni-
gingen om mildere toepassing van het
huisnummeringsbesluit en van den heer
1'. van den Hoolï om eervol ontslag als
gcmecnte-opzicluer.
Op een adres van M. Pon. houdende
•erzock te willen vernietigen een besluit
van B. en W. waarbij afwijzend werd
beschikt op het verzoek van adressant
een rijwielfabriek met kantoren en
magazijnen te mogen bouwen aan de
Korte Bergstraat, werd afwijzend beschikt.
Om advies werd in handen van B, en
W. gesteld een adres van de Woning
bouwvereniging „Volksbelang", hou
dende verzoek aan de vereeniging af te
staan, hetzij in koop hetzij in erfpacht
een terrein groot ongeveer 5200 M*„
aan de Waterstceg.
Nu ltwam in behandeling een adres
van dc firma M. A. Ramselaar, hou
dende verzoek om vernietiging van de
.zende beslissing van B. en \V. op
haar verzoek inzake den verbouw van
het perceel Krommestraal hoek Haver-
stccg,
"-■sloten werd dit verzoek te stellen
Kroes cn Tromp van Holst.
Vervolgens sloeg de raad aan 't be
noemen. en wel: tot lid der school-
misste (middelbaar): dr. Revnders
id. voor lager onderwijs A. van
Wezel Errenstot onderwijzeres nuttige
handwerken school E mej. Brederode
tot gemeente-makelaar: W. van Ha-
eelen P. Hzn.
Ziekteverlof werd verleend aan de
onderwijzeressrn M. K. E. Beck. M. M.
van Mill. M. J. Boukamp en aan den
leeraar Algera,
De heer Westerbeek kreeg op verzoek
irvol ontslag als onderwijzer aan
school D.
De belasting op de honden werd over
eenkomstig het voorstel van B. cn W.
opnieuw geregeld. De heer Leinweber
bepleitte vrijstelling voor trek- en waak
honden hij wil alleen het houden van
hondjes voor plezier belasten. Zijn voor
stel werd verworpen de voorsteller en
de heer Houbaer stemden vóór.
Op verzoek van den heer Van Achter-
bergh werd de door B. en W. voorge
stelde verordening regelende het bezoek
kinderen aan lichtbeeldenvertoo-
ningen niet in behandeling genomen.
Men zal eerst overwegen.
Onbewoonbaar verklaard werden een
FEUILLETON.
DE BEVRIJDING DER ZWARTEN-
Ibcrt bewonderde het gedrag van
zV-Cora. Het in vrijheid stellen harer sla
ven zou haar ecu kapitaal van ongeveer
ncgen duizend dollars kosten. Daar hij
echter hare bescheidenheid kende, wilde
hij niet laten merken, dal hij van dit
toonccl getuige was geweest, daarom
vertrok hij, voordat de negers uit de
zaal kwamen, naar Sonnuerville.
Israël kwam hem tegemoet, niet een
brief van mistres Leclerquc.
Alben maakte hein aanstonds open,
zeer verlangend le weten, wat zij hem
wel per brief te zeggen had.
„Waarde vriend." zoo schreef zij,
„me dunkt, dat het voor u beter is.
dat ge lieden niet te Somnierville komt,
Alle planters uil den omtrek zijn hier
vergaderd en I ('Brian hcefthen overtuigd,
dat gij een vriend der negers zijt."
„Dat wil zeggen, dat zij van mijn
bezoek verschoond wenscht te blijven,
daar zij vreest, zich daardoor onaange
naamheden op den hals te halen. Ik
heb anders wel lust O'Brian
les te lezen."
„Zeg aan uwe meesteres. Israël, dat
hel mijne gewoonte niet is. ergens te
homcn, waar men mij liever
Hij wilde verder gaan, 1»
hield hein legen.
„Massa dokter," zeide deze op zach-
:n toon, „ik heb aan de deur geluis-
:rd et', gehoord, dat massa ('Brian
het voorstel deed, u uit den weg te
"men, maar de anderen wilden er
toestemmen. Zij zeiden, dat gij
uitstekend dokter zijt, dat men u
dooden eu dat hel altijd nog tijd
noeg li
i tot dat
behoeft voor
o, de negers zullen niet toelaten,
ten u ook slecht- het geringste
kwaad doet."
Albert ging hierop naar eenige
overal echter ontving men Item
hartelijk dan naar gewoonte.
Toen hij togen den avond n;
villa terugkeerde, ontmoette hij ö'Brian,
•Rouge ging. 1 lij was zeer
opgewonden en aan zijn ItOOge kleur
cn vlammende» blik, kon men goei'
zien, dat hij te veel gedronken had.
„Halt, vervloekte vriend der negers 1'
riep hij. zoodra hij Albert bemerkte„halt,
of ik schiet je een kogel door den kop."
Maar 0|> 't zelfde oogenblik zag men
achter O'Brian een zwarte gestalte, die
behendig dc pistolen uil den gordel
van den planter nam, zonder dat deze
het bemerkte. Albert had zijn revolver
genomen en zag glimlachend, hoe
O'Brian naar den zijnen zocht.
„Arme drommel," zeide hij, „ik kon
je nu gemakkelijk hel leven benemen,
inaaruit medelijden schenk ik je genade.'
„Vriend der slavenriep O'Brian
nodend uit.
„Geen woord meer,ellendeling, an
ders zal ik je zoo geducht mijn zweep
laten voelen, dat jc er nog slechter a
zijt dan je gemartelde slaven."
mor deze bedreiging en vooral d<
het gebaar, dal Albert er bij maakte,
'Brian tot bezinning; hij gaf
zijn paard de sporen en vluchtte. Maar
nauwelijks was hij eenige schreden
der of Albert hoorde iemand vallen
jnder vreeselijk gillen.
„De roover is gevallen." riep hij ei
(tuurde zijn paard in dc richting, van
■vaar het gerucht kwam. O'Brian was
loor een steen gewond en trachtte
(Tuchteloos op te staan.
Albert sprong van zijn paard et
hielp Item.
„Zijt gij gewond?" vroeg hij.
„llc geloof, dat mijn schouderblad
gebroken is," zeide hij, „want ik heb
vrecselijke pijn in den rug."
„Is hier niemand, die mij helpen kan,
om Item op te richten?" riep Albert,
en aanstonds kwamen verscheidt
negers toeschieten.
„Voor dc deur van mijn Ituis liggen
planken, gaat er eenige halen, dan kun
nen wc den gewonde daarop vervoet
De negers verroerden zich niet.
hunner zeide tot Albert
d-nat hem maar liggen, massa
ter, dli- hond verdient niet. dat hij leeft."
„Het zou schande zijn, als ik een
gewonde zonder hulp liet. Vrienden."
ging hij voort, „zoolang deze man in
zulk een locstand is. zijn wij als Chris
tenen verplicht hem te helpen. Wij zul-
zicn. of hij nog langer den strijd
tegen ons voortzet, als hij genezen
Haal dus een plank."
:n oogenblik daarna kwamen de
rs met de bewuste plank terug.
Albert zeide hun verder, wat zij tc
doen hadden.
Het was laat toen zij Paris bereikten,
zoodra zij bij de deur kwamen, trokken
de negers weg en Albert trachtte te
vergeefs hen te doen blijven; zij wilden
in 't geheel niet herkend worden,
dat zij aan O'Brian behoorden. Albert
inoestdaarom zelflot tweemaal toe bellen.
„Het huis staat toch niet in brand,"
riep toen Jini Joa, „gij hebt toch ge
leerd een oogenblik te wachten."
jen hij mister k'reiuian» bemerkte,
ging hij eenige passen achteruit, ma3r
brutaal als hij was, trad hij aanstonds
„Zoo, vriend der negers, komt ge u
I" aan mij overleveren! Kom maar
binnen, ge zult hier alles vinden, wal
ge noodig hebtmessen en pistolen."
„En ik hoop ook een zweep, die je
leeren zal le zwijgen," antwoordde hem
Albert, die zag dat dc opzichter hein
niet binnen wilde laten.
..Mistress O'Brian," riep hij. „ik breng
v echtgenoot gewond thuis."
Zij kwam haastig toegeloopen en toen
zij haar man op een plank zag liggen,
gaf zij een gil.
„Gij moet dadelijk aan uw slaven
zeggen, dat zij mister O'Brian naar bed
brengen, hij is van liet paard gevallen
en ik ben bang. dat een zijner lede
maten gebroken is."
Dezelfde negers, die den gewonde
vervoerd hadden, kwamen nu op haat-
geroep toesnellen.
Albert wilde weer heengaan maar
mistress O'Brian hield hem tegen.
„Waarde dokter," smeekte zij, „ver
geet. dat hij uw vijand is."
„Als ik dat niet vergeten had, zou
ik in 't geheel niet gekomen zijnals
gij liet verlangt, zal ik bij hem blijven
en doen. wal in mijn vermogen is, om
hem zoo spoedig mogelijk te genezen."
Toen hij de wond onderzocht had,
•zeide hij:
„Het zal lang duren. Het schouder
blad. liet sleutelbeen cn drie ribbe»
gebroken. Ik moet vannacht een
sterken man bij mij hebben."
„Wilt gij Jim Joa?"
„Geef mij liever Zambo."
„Zambo kan zich nauwelijks staande
houden en ik vrees, dat hij nog eenige
wtaak in zijn binnenste voedt."
„Wat dat betreft kunt gij gerust
zijn, als il; hier ben."
k\Vuidl vervolgd.;
