Katholiek Nieuws- en Advertentieblad voor Amersfoort en Omstreken. DE EEMBODE Vrijdag 29 januari 1915. No. 85. 28e laargang. Dit blad verschijnt eiken Dinsdag- en Vrijdagavond en wordt uitgegeven oor de Vereeniging De Eembode te Amersfoort. Prijs per drie maanden zestig cent. Afzonderlijke nummers drie cent. - Abonnementen kunnen eiken dag ingaan, doch op zegging van abonnement moet geschieden vóór den aanvang van een nieuw kwartaal. Kantoor: Langegracht 13, Amersfoort Telefoon No. 314, Advertentieprijsvan één tot vijf regels veertig cent. Elke regel meer zeven en een halve cent. Reclames: tien cent per regel. Advertentiön in het redactioneel gedeelte vijftien cent per regel. Billijke tarieven bij geregeld adverteeren. Alle mededeelingen en advertentiën in te zenden vóór twaalf uur op den_dag van verschijnen. Provinciale Staten van Gelderland. Bij de Dinsdag in liet district Putten gehouden verkiezing voor de Provin ciale Staten van Gelderland werden candidaat gesteld Baron Mackay, bur gemeester van Ermeloo en jhr. Haersma de Willi, rentmeester van liet Kroon domein te Putten, beiden Christelijk Historisch. Wij noodigen de Katholieke Kiezers in het district Putten zeer dringend uit eenparig hun stem uit te bren gen op Jhr. Dr. VAN HAEiRSMA DE: WITH, voorstander van samenwerking der Christelijke partijgroepen. producecren, itschappelijke verhoudingen, dan veranderen ook de Godsdienstige overtuigingen, de be grippen omtrent recht, plicht, enz. enz. Men begrijpt, «lat hij, die aldus re deneert, daarbij uitsluit een persoonlij ke Ciod, die vaste wetten gesteld heeft, door Wien wij vasten maatstaf heb ben voor wat goed en kwaad is en zijn zal, Uit begrepen velen die Socialist wer den. /.ij beweren evenwel, dal men het economisch Socialisme kan om helzen, zonder de grondslag daarvan liet historisch materialisme, te nanvaar- be wet wil i dat i s andcis op vinden, moeiteom hen niet af te schrikken hult de wolf zich gaarne in schaaps klederen. Dit bleek op een socialisten-congres toen ter sprake kwam cene brochure, in een afgedwaald Katholiek trachtte te bewijzen dat Godsdienst en Socia- line wel vcreenigbaar zijn. Ilie brochure bevatte volgens inr. Mcndcls vcrderfelijken onzin. Van der Goes zeidemen kan er slechts om lachen en Sneevliet sprak over „den dien inhoud". Toch werd die brochure, die den nzin" bevatte, waarom men „slechts lachen kon", ondanks ,,'len mallen in houd" in hel Socialistisch hoofdorgaan hoogclijk geprezen en zeer aanbevolen. Gidsdianst en Smil-Duwili!. T^\ c Godsdienst en de Soclaal-Dcmo- ■L'cratic a la Marx zijn vlakweg met elkander in strijd, sluiten elkaar uit en zijn onverecnigbaat. Mcnschcn die zeggen Sociaal-Demo craat te zijn en toch hun geloof be houden te hebben zijn ofwel mislei ders, of zij kennen die Sociaal-Demo- De Sociaal-Democratie a la Marx tocli is een wetenschappelijke leer. die gegrondvest is op de materialistische opvatting van de geschiedenis. Wat beteekent dal? Een materialist is een stofvergodcr. iemand voor wien ei slechts stof be staat, die loochent dat er buiten de stof nog iels zou kunnen bestaan. Er zijn dus voor een materialist voor alle verschijnselen en gebeurtenissen slechts stoffelijke, oorzaken te vinden, daar buiten de stof niets bestaat, geen geest, geen ziel. geen God. Alles wat er dus reeds geschied is. alle wereldgebeurtenissen welke er voor vielen, alle toestanden, zooals deze zich ontwikkelden, zijn zoo gebeurd, zoo geworden door stoffelijke oorzaken. Men verklaart de wereldgeschiedenis, de historie geheel en al materialistisch en liet wijsgecrig Socialisme is geheel op dit historisch materialisme gebouwd. Het sluit God en Godsdienst dus geheel en al uit cn meent dat de be grippen, welke er thans hecrschen om trent God, zedelijkheid enz., afhanger van de stoffelijke omstandigheden. Me andere woorden wat nu onrecht heet. wat men nu onzedelijk acht, dat zal geen onrecht, niet onzedelijk zijn als de menschen in andere economische omstandigheden vcrkccrcn. God, eeu wigheid, enz. zijn dus slechts droom beelden, die zich wijzigen, naarmate de menschhcid zich in meerdere of mindere welvaart verheugt. En vele Socialistische als Marx, Engels en anderen hebben met zoovele woorden gezegd: Di schappelijke orde berust gchec op de nijverheid en de omzet der pro- duktcn. Verandert deze grondslag, vindt Mijke oorzaken het heelal regccrcn, en de geloovigc dan meent, dat God. die oorzaken stelde. Maar volkomen tcrccltl werd daar tegen reeds opgemerkt, dal in het stel sel van het wijsgecrig Socialisme geen God past, aangezien daarin alles, ook liet Godsbegrip, verklaard wordt uit iffclijkc oorzaken, daar buiten de stof niets werkelijks wordt aangenomen. Neen, omdat liet Socialisme steunt op het historisch materialisme, dat God en Godsdienst als volkomen onredelijk buintusluit, daarom zijn Godsdienst en socialisme met clka.ir in lijnrechten itrijd cn onverzoenlijk. Het wordt ontkend, zeker, maar leclils door menschen, die op vangst uit zijn. Van Socialistische zijde tracht men liet te verbergen, om geloovige arbeiders niet af te stootcn, maar on wraakbare getuigenissen bewijzen, dat ncn dit wel heeft ingezien. Hebei zcidc het„Christcndi iocialismc staan tegenover elk.i uur en water". Schaper schreef: „het :an niet uitblijven, wij moeten ook den jodsdienst ondermijnen", en dr. l'anne- kock erkende „ecu Katholiek die ern- icialisme propageert, r de keuze gesteld worden tusschcn dit cn de Kerk". Deze aanhalingen zijn met talrijke te fcrincerderen. Nu is het waar, men kan er legen- iver zetten gezegden van anderen, zelfs ran de eigen Socialisten, waaruit blijken uoct, dat men wel Godsdienstig socialistisch tegelijk zijn kan, dat n geloovige blijven kan ook ai •ciaal-democraat. Die getuige- n echter in flagrante» strijd met de werkelijkheid en met de theorie. Die getuigenissen deugen niet omdat zij den gegeven niet een bedoeling, r. l'nnnekoek schreef in „De Nieu- Tijd", dozijn partij noodzakelijk Gods dienstloos moet wezen, maar hij voegt bij„Wij kunnen echter, dat, wat tegen de vooroordeclcn indruischt. zoo noodig wat verbergen, het is reeds dik wijls gezegd, zij het alleen maar n liet woord te kunnen komen". Men verbergt dus soms de noodza kelijke Godsdienstloosheid van cialisme, om de geloovige a: et af te schrikken. Ja, om de geloovigc arbei lokken, daarvoor doet men 1 Wa: Wel ndat liet gaarne voorgesteld ziet alsof Godsdienst •n Sociaal-democratie niet met elkander ii strijd zijn. Daarmee wil men jcloovige arbeiders lokken. De Socialist Gerhard kwam eens ver duren, dat hij het niet eens was in zake het behoud van de Godsdienstige gc- rulhcid in de S. D. A. I'. Gerhard leende, dat Katholieken, Protestanten, nz. wel lid kunnen worden van de S. 1'. maar dat zjj dan niet meer Is zoodanig Katholiek. Protestant enz. Dat mcencn wij ook. En daarom waarschuwen wij voor et roodc gevaar. Binnenlandsche Berichten. De Tweede Kamer bewilligde in het voorstel der Regee- ring haar te machtigen de militie- en landweersohlateii tot 1 Juli onder de apenen te houden, zoo zulks noodig is. Geheel eenstemmig was de Kamer hieromtrent. De socialisten stemden tegen cn meerdere leden beklaagden zich (lal ze de noodzakelijkheid van dien maatregel niet konden beoordeelen. De Minister van Oorlog, de sprekers beantwoordende, viocg zich af of de Kamer zich wel bewust is van ern-l der omstandigheden. De regeering heelt medegedeeld, wat zij kon, ma; moet verder vertrouwen vragen va de volksvertegenwoordiging. De regei ring moet soms impulsief kunnen han delen terwijl zij voor allerlei vraag- leckcns cn onbekenden staat, daarom zal zij ook in comité-generaal niet alles kunnen zeggen. lel een beroep op de wet verdedigde Minister het in dienst houden van oudste l.mdweerlichting. Wanneer begonnen kan worden met de naar zending der landweer, zal de mi- beginnen met de oudere lick- Het scheppen van een nieuwe orga nisatie, om de oudste landwecrlichting huis te kunnen zenden, is onmo gelijk op het oogenbtik, dat de be staande organisatie in werking zal wor den gesteld. Misschien is dit later wel mogelijk. De Minister voelt veel voor omische belangen, het denken ivcr heeft hem slapelooze nachten gekost. Wat de tuinbouw betreft, liee minister nagenoeg het advies van den tuinbouwraad gevolgd. Wat landbouw veeteelt betreft, zullen de ministers i Oorlog en van Landbouw de noodigc maatregelen nemen om te zor gen, dat geen stuk land onbebouwd, geen koe onverzorgd blijft. Minister Cort van der Linden ver klaarde, dat de regeering bewust is van de zware offers door het volk ge bracht, offers zwaarder wegend naar- de mobilisatie langer duurt. De regeering heeft zooveel mogelijk ge- ilaan om daaraan tegemoet te komen. Dat ons land buiten den oorlog bleef, is vooral te danken aan den indruk in het buitenland, dat de regeering aan haar internationale verplichtingen vol deed cn een ongerepte weermacht achter zich heeft. Ieder oogenblik kun- len zich incidenten voordoen, die het iptreden van onze geheele weermacht noodig maken, onafhankelijk van cenige krijgskans en eenige voorkeur zullen nze neutraliteit handhaven tegen- iederecn. r. vroeg of tengevolge van den indruk door de weigering der Kamer de regeering te steunen, onze kracht ons nationaal volksbestaan te hand haven, niet zou worden verminderd. De bevordering van onze nationale ge dachte wordt niet bevorderd door woor- :n maar door daden. Het verkeer tusschen Nederland en België. De Duitsche gouverneur-generaal heeft de volgende bekendmaking uit gevaardigd ..Den laatsten tijd beproefden her haaldelijk weerbare personen in het geheim over de Xederlandschc grens trekken om zoodoende te kunnen worden opgenomen in het leger der bondgenooten. Ik bepaal daarom het olgcnde lo. Alle concessies, die in het grens verkeer naar Nederland gelden, worden 'oor weerbare Belgen opgeheven. 2o. Belgen, die in strijd niet het bod over de Xederlandsche grens pogen te trekken, stellen zich bloot aan het gevaar door de grensposten te worden doodgeschoten. Weerbaren worden geval zij wórden aangehouden, gestraft en als krijgsgevangenen naar Öuitsch- land gezonden. 3. Wie in strijd met het verbod weerbare Belgen naar Nederland brengt of hen helpt naar Nederland te komen, wordt volgens de krijgswetten behan deld. Dit geldt ook voor de bloedver wanten van weerbaren, die den over tocht niet verhinderen. Als weerbare mannen, in deze verordening, worden be schouwd alle mannelijke Belgen 16—40 jaar. Alle geruchten volgens welke Belgen bij het Duitsche ieger zouden worden ingelijfd, berusten op kwaadwillige zinsels". Roode Kruis. Het Eerekruis van Verdienste het Neder!. Roode Kruis is verleend mr. dr. G. baron van Hugcnpoth tot Aerdt cn G. C. D. d'Aumale baron Hardenbroek, het Roode Kruis bij de 4 divisie van :t veldleger. Nederlandeche Spoorwegen. Met ingang van 1 Februari 1915 wordt de beperkte dienstregeling der reizigerstreinen gewijzigd en uitgebreid. De spoorboekjes en aanlfeldigings- biljettcii zijn tegeft de daarvoor vast gestelde prijzen verkrijgbaar. Uit het Buitenland. DE OORLOG. Wai eenigen tijd zegge twee weken geleden de algemecne indruk nog, dat de Duitschers overal échec leden cn terrein verloren, de laatste dagen heeft het er toch veel van of zij over het gansche front althans niet ongelukkig zijn. Tegen te spreken valt het feit ten minste niet, dat zij op vele punten terrein hebben gewonnen. Verdere ge volgtrekkingen zijn daaruit voor het oogenblik nog niet te trekken. Dikwerf ging het krijgsgeluk aan 't front heen I weder. Ter zee. In Engeland was dagenlang gejubel ;er den zeeslag, waarbij 't Duitsche slagschip Blucher naar den kelder ging en de Engclsche. vlooide Britsche kust bewaarde voor een herhaalde beschie ting. Om echter van een grootsche overwinning te kunnen spreken is méér noodig. Het blijkt immers dat de En- gelsche vloot, die de Duitsche tot den aftocht dwong zwaarder en meer ver dragend geschut had dan haar tegen standster. Zulks is beslissend, want hel maakt de zwakkere partij als 't ware t een weerlooze schijf. Met dat al blijft het een zwaar ver lies voor den DuitscUer. F.en schip dat twaalf milliocn gulden kostte, te ver liezen. is wél een slag, die wordt ge voeld. Het Suez-kanaal. Er zijn hier te lande berichten ge komen over een stremming der door het Suez-kanaal. Voor ons, landers, die den koristen Indiü zien afgesneden, ii ongelukkige geschiedenis. Voorzorg. Duitschland maatregelen getroffen betreffende een regeling den handel in graan en meel er de vleeschvoorraden. De Duitschers zullen dientengevolge, meer in tot dusver het geval is geweest, gevolgen van den belemmerenden voer ondervinden. Er wordt, te beginnen met 1 Febr., beslag gelegd op alle voorraden tarwe en rogge, alsmede op tarwe-, rogge-, haver- cn gerstemeel. Ieder is verplicht de voorraden op te geven die hij bezit. Ook voor de vteeschprijzen worden lorwaarden gesteld. Aan de steden i de grootere plattelandsgemeenten ordt de verplichting opgelegd te gen dat er voldoende voorraden duurzaamdc vleeschwaren aanwezig zijn. zulks Er wordt ter toelichting en verklaring van deze maatregelen op gewezen dat "at dusver gegeven voorschriften voldoende waren om een zuinig gebruik van den aanwezigen voorraad graan, waar brood van gebakken moest rorden, te verzekeren. De verplichting voor de restaurants en bierhuizen, om aan het onbeperkt gebruik van kleine broodjes een einde te maken en het voorschrijven van een termijn voor het bakkersbedrijf was 'et voldoende. Ook moet het bezigen m graan als veevoeder worden belet. De regeering stond voor de keuze buitengewone verhooging der graan prijzen. waardoor het brood in Duitsch land veel duurder zou worden of liet beslag nemen van alle graanvoor raden, waarbij aan de gemeentebesturen de proportioneele vcrdecling er van onder de bevolking zal worden over gelaten. 't Laatste is gekozen. Door deze maatregelen zal voorko en worden dat Duitschland wordt uitgehongerd 't plan van den vijand en er zal,voldoende bakmeel over blijven tot den eerstvolgenden oogst. Daardoor zal Duitschland ook in economisch opzicht onoverwinnelijk rorden, beweert men De Russen aan 't werk. In tegenstelling met de officiëele verklaring van de Russische overheid, dat zij geen Katholieken dwingen zal tot liet aannemen van de Russische orthodoxie, gaan de Russische onder officieren steeds voort met hun streven de katholieke boeren uit de omge ving van Lemberg over te halen tot de Russische orthodoxie. Dat deze ijverige dienaren niet zoozeer theolo gische als handtastelijke middelen daarbij gebruiken, spreekt wel vanzelf. Tegen de Roetheensche boeren, welke aan de Katholieke Kerk trouw blijven, wordt dikwijls de bedreiging geuit, «lat indien zij het „ware geloof' van tsaar niet willen aannemen, naar :rie zullen gezonden worden. Daar op geven de Katholieke boeren dikwijls antwoord„Gaat je gang maar, in Siberië bestuurt God de wereld". De Katholieke priesters, die aan de Kerk trouw blijven, worden erg lastig geval len, omdat zij schismatieke propaganda willen tegenhouden. Zoo werd de Katholieke pastoor van Hubiczok om zijn aanhankelijkheid aan Rome en Weenen met de kozakkenzweep mis handeld. .Amersfoortsch Nieuws. St. Vincentius Patronaat. De stichting van patronaten voor kinderen uit de gezinnen, welke door de St. Vinccntius-vereeniging worden verzorgd, wordt voorbereid door eene missie wier leden door den president den bijzonderen raad alhier werden dat de Weleerw. heer P. J. van Schaik indertijd in ons blad de nuttige werking dezer patronaten besprak en stichting a aanbeval. 17 FEUILLETON. LIEFDE EN WRAAK. Een a«schiedenls uit Oud-Vlaandei Hans begaf zich regelrecht naar 1 door zijne moeder bewoonde klei huisje, maar vond dit tot zijne smar lijke verbazing gesloten, als ware I onbewoond. Vol bekommering vroeg hij een buur man naar de reden daarvan. „Reeds bijna een maand langwi de weduwe niet nicer in dat hui: gaf de man ten antwoord„wij w niet wat er van haar geworden is zekeren ochtend heeft men de deur ge sloten gevonden, gelijk zij nu nog is 1" Hans begaf zich, aan cene hevige ontroering ter prooi, naar zijn vroegerei patroon. Deze viel den reiziger om dei hals. „Wees welkom, mijn jongen, want liet is hier van daag feest in huis en wij wachtten nog alleen op u. Buiten dien wij waren van uwe aank witligd." „Mijne moeder I waar is mijne moeder?" „Gij zult haar zien, maak i gerust. Maar ik hoop toch ni voornemens zijt u op ccn feestelijke»1 dag in uwe bestofte reiskleederen in1 mijn huis te verlootten? Ga naar mijnel kamer, gij zult daar cene groote keuze vatt nieuwe klecdercn vinden. Neem er it u het beste bevalt i want uwe moeder, uw uw broeder en mijtte dochter wachten u n utc begroeten, zoodra gij gereed zijt." Weinige minuten waren Hans genoeg n eene keuze te doen en van kleeding verwisselen. Toen hij uit het vertrek vat», nam meester Kindt hem bij de hand en bracht hem naar de groote gezelschapszaal, waar de jongman zijne ntoedcr, zijne zuster en zijn broeder vond, die hem om den hals vielen onder hunne omhelzingen als het w verstikten. Poen de eerste vervoering van 'ugde des wederziens een weinig bedaard «as, zeide meester Kindt Hans: „Het wordt nu tijd, Hans, dat gij de aanleiding tot liet feest verne cn gij die ons mededeelt, want het geltecle geheim van ons samenzijn uit dezen bricl' blijken. Hij is acht dagen geleden gebracht geworden door een bode van onzen allerge- nadigsten vorst Z. M. den Koning Spanje en de Vereenigde Nederlanden- 1 lans verbrak het zegel van den brief; deze luidde als volgt „Het is onze Koninklijke meester Kindt, limienfabrikantte Brussel, zijne dochter Bella ten huwelijk geve aan Hans Crumbbrugglic en dat de huwelijksvoltrekking, waarvan de kosten door de koninklijke schatkist zulten gedragen worden, nog heden plaats hebbc. De priesters wachten de loofden tegen twaalf uren in de kerk i dc H. Gudula. „geteekendCarolus, Rex." hibescht ij lelijk was dc verbazing der aanwezigen bij het hooren lezen van :n brief. Alleen Bella bleef bedaard, t er was eenige dagen te voren deling bij haar geweest, die «ehci medegedeeld wat er 2 gebeuren. De beide partijen waren I dun ook spoedig eens en men begaf 'rit naar de kerk. Deze was versierd als voor een feest dag. Meester Hans. vergezeld door drie gezellen van dc weversgilde, wachtte de verloofden in het koor. ,Wij zijn uwe getuigen," sprak hij die lutar onder de striktste houding had 11 1 let huwelijk werd met groote plechtig heid voltrokken en de jonggehuwden keerden, verwonderd met ctknndci ecnigd te zijn. naar het huis van mc Kindt terug. Hier vond men een heer lijke tafel aangerecht, welke mi keurigste spijzen, prachtig zilveren werk en uitgelezen wijnen prijkte, zijnde eene verrassing van den koning, die lt.nl laten weten, dat aangezien den heer Kindt de tijd ontbroken had 0111 een feestmaal aan te richten, hij zich met die taak belast had. In dc feestzaal stonden insgelijk: groote tonnen teer, beslagen niet ijzeren randen, Op deze tonnen las woorden Huwelijksgeschenk weversgezel Christiaan, van Kopen hagen. „Het geschenk van Christiaan bederft el ecnigszins de uitwerking nze," sprak Jacobs, „maar dat doet r niet toe, het zal u toch welkom zijn, daarvan houd ik mij verzekerd." Hij nam nu uit de handen dergenen, die Item vergezelden, een pergament las overluid „De hanse van Bergen verklaart niet eenparigheid van stemmen van al de daaromtrent geraadpleegde gezellen, dat Hans Crumbbrugghe zicli zeer ver dienstelijk gemaakt heeft tegenover de vereenigingdat zij Item aanneemt en erkent als haar weldoener en zijn naam ten eeuwigen dage, in de openbare gebeden, gevoegd zit worden bij dien der stichters van dc hanse." De herinnering aan Duivekc had het hart van Hans Crumbbrugghe nog pijnlijke sporen achtergelaten, maar het geluk, dat de jongman bij de schoonc cn bekoorlijke Bella smaakte, wischte die van lieverlede geheel uit. Menig maal dacht hij aan liet verledcnc, maar zonder smartgevoel of bitterheid. Dc fortuin, die hem zoo lang tegen begunstigde hem op allerlei wijze. Dank zij zijn doorzicht en zijn onder nemingsgeest, dank vooral' n vriendschap, welke al de leden hanse, niet wie hij groote zaken deed, hem betoonden, werd Hans in jaren tijds dc grootste koopman Brussel. Zijn naam stond in dc geheele Nederlanden zoo wel als in Duitschland de handen van het Noorden gemeenc achting. Op zekeren dag ontving Hans Crumb brugglic bevel aan liet hof tc verschijnen. 0111 er de bevelen van den jongen koning Karei den Vijfden tc vernemen. en hij bij den vorst toegelaten sprak deze, na den jongen koop- eenige vragen gedaan te hebben omtrent de zoden en dc hulpbronnen der noordelijke landen, hem volgcndcr- wijze toe Meester Hans Crumbbrugghe, ik heb vertrouwd en scherpzinnig man noodig, dien ik naar Kopenhagen wil zenden 0111 er in het geheim cn zonder argwaan tc verwekken, gewichtige brieven ter hand te stellen aan den gouverneur van het kasteel, Torbern Oxe. Gij gaat u derhalve naar die stad begeven onder voorwendsel van handels- aangelegenheden. Gij zult uwe zending onder dc grootste geheimhouding vol brengen en zoo lang wachten 0111 naai dc Nederlanden weder te keeren, tol et antwoord, dat ik verlang, ter hand gesteld hebbe. Ga Wat hebt gij hiertegen in te brengen waarom die aarzeling „Sire," antwoordde Crumbbrugghe, „Zijne Majesteit de koning van Dene marken heeft mij met weldaden ovcr- „Wees onbekommerd, meester I De zending, waarmede ik u bij Torbern Oxe belast, heeft niet anders ten doei dan dc fortuin cn den roem van koning Chrisiiern te vermeerderen," 'it gezegd hebbende stelde Karei V den koopman een verzegeld pakket hand, cn gaf hem zijn afscheid, bevel reeds den volgenden dag te vertrokken. Te Kopenhagen aangekomen, waar in het gezicht zoo vele herinneringen zijn hart opwekte, was dc eerste zorg van Crumbbrugghe om zich van den last des konings te kwijten en den gouverneur dc papieren tc brengen, waarmede hij voor hem belast was. Zoodra Torbern Oxe liet pakket ge opend en ingezien had, liet hij de - - - verrassing en blijdschap blijken. Wordt voortgezet.

Historische kranten - Archief Eemland

De Eembode | 1915 | | pagina 1