Katholiek Nieuws- en Advertentieblad
voor Amersfoort en Omstreken.
DE EEMBODE
Kantoor: Langegracht 13, Amersfoort - Tel. No. 314.
Dit blad verschijnt eiken Dinsdag- en Vrijdagmiddag en wordt uitgegeven
door de Vereeniging Dc Eembodc te Amersfoort. Prijs per drie maanden
zestig cent; voor buiten Amersfoort verhoogd met vijf cent voor
incassokosten. Afzonderlijke nummers vijf cent per exemplaar.
Abonnementen kunnen eiken dag ingaan, doch opzegging van abon
nement moet geschieden vóór den aanvang van een nieuw kwartaal.
Dinsdag 17 Oct. 1916. No. 57. Dertigste Jaargang.
Advertentieprijs: van één tot vijf regels vijftig cent. Tike regel meer
tien cent. Voor incasso wordt vijf cent in rekening gebracht.
Billijke tarieven bij geregld adverteeren. Alle mededeelingen,
ingezonden stukken en advertentien gelieve men in te zenden ten
Kantore van de Directie van De Eembode, Langegracht 13,
Amersfoort, vóór twaalf uur op den dag van verschijnen.
Godsdienst.
Er lijn vele menschen, die meenen,
dat alles naar hun tin moei gaan,
dat «elfs onze Lieve Heer zich naar
hen moet schikken.
7.Ij wagen het niet, eiken godsdienst
te loochenen, dal ware te erg. Daarom
verbergen ze hun ongeloof achter de
leuze Godsdienst is noodzakelijk, maar
een godsdienst, zooals hij ons bevalt.
Godsdienst is noodzakelijk I zoo spre
ken zekere voorname menschen en
beschouwen het tooncel en de muziek
als den besten godsdienst.
Godsdienst is noodzakelijkzoo her
halen anderen, maar zoeken het wezen
van den godsdienst in zekere regelen
der wellevendheid, welke het onderling
verkeer der menschen veraangenamen.
Godsdienst is noodzakelijk, maar de
godsdienst der rede 1 Zoo leerde in het
begin onzer eeuw tie Dnitsche geleerde
Fichte.
„Mijne Heeren," zoo sprak hij, „over
vijf jaar bestaat geen godsdienst meer,
onze godsdienst is de rede."
Godsdienst is noodzakelijk! Zoo klinkt
het van alle zijden, en men verstaat
daardoor een „wereldlijk christendom."
Wat is het wezen van dezen gods
dienst? Ware humaniteit, bestaande ii
de beoefening van bloot mcnschelijkt
Godsdienst is noodzakelijk, maart ei
godsdienst zonder dogma's. Zoo sprc
ken vele verlichten en vrijdenkers
Hoogstens ééne geloofswaarheid staat
bij hen onveranderlijk vastnamelijk,
dat alle menschen, wat zij ook gcloo-
vert en doen, ten slotte in den hemel
komen. Alle andere geloofswaarheden
hooren thuis in dc rommelkamer der
duistere middeleeuwen. In plaats daar
van verkondigen zij eenige stelregels
der zedenleer, op de eerste plaats, dat
niemand hun eigendom mag schenden,
dat men moet leven en laten leven en
van de wereld moet genieten, zoo lang
Maar spreek hun niet van de zeden
leer des Christendoms, vooral
de geboden der Koomsche Kerk en
het zesde .der tien geboden Gods. Over
tradingen dezer geboden zijn hoogstens
natuurlijke zwakheden, welke niemand
in ernst veroordeelen kan.
Godsdienst is noodzakelijkZoo
spreken eindelijk zeer velen,
waar niet voor de ontwikkelden,
voor het volk.
En weet gij, waarom Anders konden
dezen wel eens tegen de rijken en
namen in opstand komen en c
en revolutie veroorzaken. Het kon hun
zonder godsdienst wel eens in de ge
dachte komen, dat het gemakkelijker
is, in de auto rond te rijden en dage
lijks aan een rijk voorzlenen disch te
zitten cn champagne te drinken, dan
in kommer en ellende te vergaan.
Ziet, dat beteekent in luin mond
Godsdienst is noodzakelijk.
Zullen al deze menschen zich eens
voor Gods rechterstoel kunnen verant
woorden met den godsdienst, welken
zij zich zelf hebben gemaakt
Neen, want er kan mnar t
één God welgevallige godsdienst zijn.
Welke is dat
De christelijke, de katholieke, welke
Jezus Christus op aarde gesticht heeft.
Welke bewijzen bezitten wij Heeft
Christus bewijzen gegeven zijner god
delijke zending?
Talrijke wonderen bewijzen de waar
heid van Christus' zending, en al zijne
'oorspellingen zijn in vervulling gegaan.
Beweert iemand, dat Christus gecne
wonderen heeft verricht, dan antwoor
den wij met den H. Thomas van Aquino
en den H. Augustinus, dat het juist
het grootste wonder zou zijn, grootcr
dan honderd andere, indien de wereld
de leer van Christus zonder wonderen
had omhelsd.
Welke verandering heeft Christus in
dc maatschappij bewerkt
Herinnert u, wat de Romcinschc
wereld was, wat een misdaden, wat
bedorvenheid cn ellende ziet, wat
de wereld in onze dagen is. Vergelijkt
dc volkeren, tot welke liet Christendom
og niet is doorgedrongen met die,
elke reeds eeuwen onder zijn heil-
iimen invloed hebben geleefd.
Welke middelen stonden Hem ten
Hij had niets, om zijn hoofd op ne
der te leggenHij zond twaalf onge
letterde visschers in de werelddezen
rerspreidden zich naar dc vier wind
streken; de wereld hoorde hun woor
den en gelooide.
Heeft de christelijke godsdienst de
beproeving (Ier vervolging doorslaan
Talloos zijn de vervolgingen, welke
de Kerk te verduren had. Men kan
bijna geen voet verzetten, zonder
herinnering aan den vrecselijken strijd
te ontmoeten, dien de Kerk tegen dc
machtigen der aarde, tegen de wijïi
der wereld, tegen laster cn vooroc
deelen heeft moeten voeren. Men dreef
dc aanhangers van Christus 1
zame woestijnen, maar zij na
kostbaarsteu schat, het geloof, met zich.
Men zond hen met verminkte ledema
ten in de mijnen, maar ook onder de
aarde bogen ze in Jezus' naam hunne
knieën. Met steeds klimmende woede
slingerde de vervolging van af de tro
nen doodbrengende wetten cn van de
rechterstoelen weerklonken verdelgende
In den afgrond der zee, neergeploft
van hooge rotsen, in den kamp met
leeuwen en tijgers, in de vlammen der
brandstapels, onder zwaard en bijl zou
den Jezus' getrouwen omkomen en met
hen het geloof. Alles vcrgcelsch
In tien groote vervolgingen zag de
Kerk hare kinderen van eiken ouder
dom en van beiderlei kunne om wille
van hun geloof ter slachtbank gesleept;
maar zij stond'daar als eene andere
en groote Machabcesche vrouw, hun
moed insprekend te midden der beproe
ving zij stond daar, onoverwonnen in
den strijd.
Het kruis overleefde alle vervolgingen.
De geweldigen op den troon bogen
hunne knie voor Jezus' kruis en de
volkeren kwamen en zochten sterkte
en troost in zijn schaduw.
Het heidendom, zoo rijk aan goden
toah zoo arm, bezweek en werd
begraven onder de puincn van zijne
verlaten en verwoeste tempels, Het
geloof had overwonnen.
En evenals in de drie eerste eeuwen.
iO lcrtl en streed dc Kerk in alle
volgende tijden tot op onzen dag. In
riienig land werd dc fakkel des geloofs
uitgedoofd, maar dc Kerk bleef bestaan.
Zij bleef, zooals de Heer haar gesticht
had. eene steeds eenige, heilige, katho
lieke en apostolische Kerk.
Waarheen zich ons oog ook wendt,
buiten de katholieke Kerk, overal aan
schouwt het verval en verdeeldheid.
Wat dc eene beweert, loochent de
andere. De verhevenste waarheden
'orden naar het rijk der fabelen ver-
De katholieke Kerk alleen staat daar,
onwrikbaar cn onveranderlijk, in onzen
tijd nog dezelfde waarheden predikend
als vóór 19 eeuwen, zij alleen draagt
den stempel der waarheid en godde
lijkheid.
Wanneer dus weer iemand tot u
komt eu zegt„Godsdienst is nood
zakelijk," met een van die „tnaar's"
er bij, die den katholieken godsdienst
uitsluiten, dan weet gij hoe gij deze
woorden moet verstaan. Het is een
holle klank, om zich zelf en anderen
te bedriegen en het geweten in slaap
- wiegen.
Uit het Buitenland.
Van den Oorlog.
Een brief van den Paus.
De Correspondenza publiceert
uittreksel uit een brief van den Paus
aan den aarstsbisschop van Keulen,
kardinaal Von Hartman en aan dc
overige Duitsche bisschoppen. Dc Paus
daitki hierin voor het adres van hul
diging, tot hem door de Duitsche epis
copaat gericht cn drukt verder zijn
diep leedwezen er over uit, dat zijn
woorden ten gunste van den vrede,
onwaardige verdachtmakingen van
eenen kant en met openlijke be-
lecdigingen aan den anderen kant wer
den beantwoord. De Heilige Vader
voegt hieraan toe, dat de verwarring
der geesten een juist oordeel en een
zuivere onderkenning van de waarheid
verhinderen, zoodal het velen dikwijl!
onbegrijpelijk schijnt, dat de Paus nog
steeds weder opnieuw zijn vermanende
stem ten gunste van den vrede i
erhetfen, en dit niet ten gunste
:én partij, maar tot heil van de gansche
nenschheid,
In de duikboot.
Kapitein Kiining, commandant
dc handclsduikbnot Deutschland, geeft
de volgende beschrijving van hel leven
aan boord:
De Junimaand naderde haar eind
helaas was het ook met het goede wr
gedaan. Keil uit het zuidwesten c
komende deining en het weg blijv
van de strooming mede. waarop wij
gehoopt hadden, waren voortcekcn van
Zoo varen wij nog een dag. 's Avonds
begint het zwoel-en drukkend te wor
den. Achter bloedroodc nevelsluiers
gaat de zon dralend onder. Dreigend
uitziende hemel cn hevig weerlichten,
gepaard met toenemende vochtige
zwoelte in de atmosfeer, In den nacht
beginnen buitengewoon zware donder
buien met een van alle kanten uitsprin-
genden wind en een wilde zee, die het
uren merkbaar moeilijker maakt.
Uit de metingen blijkt, dat de tem
peratuur van het water stijgt. Wij zijn
in den golfstroom, die zich in dc lucht
kenbaar maakt, door een vurigen krans
in de zwaarste tropische onweersbui-
i. Een sterk lichten van de zee en
hevige atmosferische storingen zijn ver
der bewijzen van den stroom, wij mer
ken het aan ons toestel van draadlooze
telegrafie, dat begint te staken. Tot nu
heeft eiken dag het draadlooze station
te Nauen het legerbericht medegedeeld.
Het lichten van de zee belemmert het
uitkijken sterk. De oogen worden er
door geprikkeld en dc blik wordt on
zeker gemaakt door het voortdurend
fonkelen van de zee-oppervlakte in den
diepzwarten nacht..,.
Het weer wordt buitengewoon kwaad-
aardig, een hooge zeegang, zware hagel
buien komen over het dek. Rondom
over het kokende water hangen zware,
zwarte wolkenstoeten, waaruil het voort
durend vaalgeel opbliksemt. Dan plot
seling is dc lucht diep donker, terwijl
de boot en het water opvlammen in
een groenachtig licht. De geheele at
mosfeer is in een brullend oproer, on
afgebroken kraakt dc donder boven ons,
wij komen in het centrum een heksen-
ketel van voorwereldlijke onweersbuien
raast om dc boot, alsof het einde der
dingen zou komen....
Plotseling duiken achter ons detop-
ntaarns van een groote stoomboot op.
In den donkeren nacht kunnen wij haar
uit den weg gaan, zonder dat zij het
merkt. Op ecnigen afstand vaart zij
voorbij als een lichtend verschijnsel.
Het i
Ik n
bekennen, wij keken zijn lichtjes toch
met een klein gevoel van nijd na,
de regen en «Te duisternis hem v
opslokten.
Den volgenden dag bereikte het
slechte weer zijn toppunt. Orkaanach
tige buien zwierden over ons. Het water
komt niet meer in touwtjes naar bene
den, het zijn watervallen, muren van
water, die pijn doen aan handen en
gezicht. Dc regen is zoo dicht, dat
er niet meer tegen kan zien. Om
zicht te hebben, moet men een klein
stuk glas voor het oog houden,
dit gevolg, dat een beekje van liet glas
'roomt in de mouw.
De boot werkt buitengewoon z
in dc racende zee. De golven smijten
het schip heen en weer, zoodat het in
alle scharnieren kraakt. Dikwijls ligt
het- zoo 3checf, dat men met de vrij<
hand zich nauwelijks meer kan vas
houden aan den rand van de badkuip.
Het is een hel.
Maar het is nog niets tegen de hel
daar binnen in de boot, vooral bij dc
machine. Bij dc wilde zee moeien na
tuurlijk alle luiken gesloten zijn, Ook:
het torenluik kan nu inaar af cn toe
geopend worden. Wel werken twee
groote ventllatlemachincs onophoude.
lijk, maar de frisschc lucht, die zij uit
den ventil&tickokcr naar beneden zui
gen, wordt onmiddellijk verslonden
door de gretige Dieselmotoren. Deze
vraatzuchtige monsters geven daarvoor
slechts hitte terug, zware, drukkende
hitte, bezwangerd met een verschrikke
lijke oliegeur, die nu door alle venti
latoren in een kringloop door alle ruim
ten gezweept wordt.Verlrissching kan
zoo'n ventilatie niet meer brengen. Dc
lucht in de boot is bovendien verzadigd
met een fantastisch hoogen graad aan
vochtigheid. Men gelooft er niet meer
te kunnen ademen cn ziet gelaten of
met galgenhumor het oogenblik tege
moet, waarop men visch wordt. Bij dc
gesloten luiken verzamelt zich overal
het potdichte schip zweetwater, dat
de hitte weer verdampt, alles door
nat maakt en schimmelen laat. Alle
laden en deuren van dc kasten zetten
klemmen. Daarbij komt het natte
goed, waarmede dc wacht van den
verschijnt en dat de geheele boot
verpest.
Men kan zich geen voorstelling ma
il van de atmosfeer, die langzamer
hand ontstaat, van de hclsche tempe-
tuur, die in «Ie boot broeit.
Prissche lucht komt niet meer binnen
i in dc machinekamer ratelen en
hameren als razend twee motoren, elk
zes cylinders. De kracht van hun
explosies slingeren zij in de. wervelen-
de schrocfgolvcn, met gloeienden adem
stooten zij de verbrande gassen uit de
pijpen. .Maar de gloed van de voort
durende verbrandingen blijft in de cy
linders en deelt zich mede aan de ge
heele, van olie druipende stalen om
geving, Een adembeklemmende wolk
van hitte en oliestank gaat van de
machines uit en verspreidt zich over
het geheele schip. De temperatuur steeg
deze dagen tot 53 graad Celsius,
in zoo'n hel leefden en werkten
menschen. Steunend draaiden de man
die vrij hadden, zich in hun kooien.
Aan slaap was nauwelijks te denken
en wanneer er een zoo was, «lat Inj
kon insluimeren, dan wekten hem dc
onophoudelijk van het voorhoofd in dc
oogen loopende zweetdruppels tol
nieuwe ellende. Het lijkt "bijna op een
verlossing, wanneer dc achtuur rust voor
bij zijn en nieuwe arbeid in de centrale
of bij de machine roept. Maar nu be
gint het gemartel eerst. Slechts in hemd
onderbroek gekleed staan dc man-
i op post, om het voorhoofd ccn
doek gebonden, opdat het zweet niet
in de oogen zal komen. Het bloed
gloeit en raast in de slapen, als koorts
kookt het in alle aderen. Slechts met
de uiterste inspanning van den wil ge
lukt het het lichaam, dat van het zweet
druipt, te dwingen tot mechanische
dienstprestatie en het vier uur uit te
houden.
En hoe lang zal dat nog uit te hou
den zijn? In clie dagen heb ikhet dag
boek niet meer bijgehouden cn vind
slechts dc opmerking„Hoogcr mag
de tcmpeiateur niet meer worden, an-
FEUILLETON.
Van Heiden tot Christen.
„Mag ik ook vragen wie dat meisje
is," zcidc liij, vriendelijk Benigna
lachend, die hem met gespannen
dacht gevolgd had. Paulus verhaalde
hem kort cn vlug niet slechts wr
was, maar ook waarom zij was
gekomen.
Nauwelijks had hij geëindigd,
Claudius buiten adem, op het bevel
van den ontvangnicesler, kwam
loopen.
„Tiberius Caesar," ving de nmbts-
bckleeder langzaam aan, „heeft mij
opgedragen, getuige te zijn van «Ie
mededccling, die het meisje betreffen
de u doen zou, en dan moest ik zelf
er nog iets bijvoegen."
„O Claudius, begon het meisje niet
hoogrood gelaat, het was niet mooi
van mij toen ik Tiberius lees dien
brief eens van den prefect Sejanus
aan mijn vader gericht."
Claudius' oog vloog over het pa
pier cn gaf liet met bleek gelaat aan
Benigna terug, om hare verdere
dedeeling te vernemen.
„Zooeven nu, vervolgde zij, heb ik
de beuzelachtige voorwaarde gehoord,
waaronder u die gunst wordt toege-
By dit woord plooide zich het ge
laat der slaven tot een lach eenieder
bemerkte het, behalve Benigna.
„Sejanus heeft zoo straks aan
lus gezegd, vervolgde het meisje, dat
gij alleen een paard voor Tiberius
Caesar temmen moet om aanstonds
uwe vrijheid te verkrijgen, cn nog vijf
duizend sistertiën toe," voegde zij
langzaam bij.
Een doodelijk stilzwijgen volgde.
I'aulus bemerkte aanstonds door zijn
helder, schoon weinig ontwikkeld ver
stand, dat onder die mededccling ccn
belangrijk geheim gesloten lag. Met
levendige belangstelling zag Dionysius,
liet hoofd een weinig naar achteren
gebogen, naar ieder der personen,
Beiden bemerkten, dat Claudius
door Benigna's woord diep geschokt
was.
„Een paard temmen, riep Claudius
verschrikt uit, ik heb heel mijn leven
achter den lessenaar ge/ctenW
weet ik van paard rijden
De slaven, die den uitroep hoorden,
dreigden te schaterlachen, maar
medelijden met Claudius hielden
zich in.
„Uwe ovethcid, hernam de ont-
vangmcester, wist waarschijnlijk
onbekendheid met dc paarden, wat
volstrekt geen wonder is bij de slaven
en nu heeft zij voor u liet beste
paard uitgekozen ter berijding bij de
spelen in den circus ten aanschouwe
van duizenden."
Bij dc spelen In den circusriep
Claudius, allen die mij kennen wet<
dat ik ongehoord verlegen ben."
Ofschoon I'aulus diep medelijdi
had met den angstigen Claudius,
lachte hij toch even om die openhar
tige bekentenis; ook Dionysius lachte,
«Ie slaven in de kamer schaterden.
Alleen de ontvangmeester, de
verschrikte Benigna en de verbaasde
Claudius bewaarden hun hoogen ernst.
„Op de tweede plaats, voegde de
ontvangmeester er bij, heeft dc Caesar
bepaald cn goedgevonden, dat, mocht
soms niet 't oog op uwe kennissen en
vele vrienden, iemand van hen zich
aanbieden in uwe plaats het paard
voor Tiberius Caesar te temmen, gij
niettemin uwe vrijheid en uwe s'
tilin verkrijgen zult."
Een algemeen vreugdegejuich 1
klonk in de kamer.
„Maar indien ik zulke voorwaarden
om mijne vrijheid tc verkrijgen van de
hand wijs, wat dan vroeg Claudius.
„Dan zal Tiberius Caesar u morgen
verkoopen aan Vedius l'ollio, die
zal medenemen naar zijn landgoed."
„Dat is eene schoone keuze I Breng
het paard maar, «Jat ik bij dc spelen
temmen moet," besloot Claudius
een kort stilzwijgen,
Bij dat besluit keerde Dionysius
langzaam het hoofd naar den ontvang
meester, die Claudius niet antwoordde,
maar zijn oog op den grond gevestigd
hield.
Vóórdat die pijnlijke rust geëindigd
was, werd de aandacht van alle aan
wezigen gevestigd op ccn plotseling
geschreeuw in de straat. Men kon
duidelijk de vrccselijke hoefslagen
een wild paard, verecnigd met kreten
vol angst en vol vices, in het paleis
vernemen. Dionysius, gevolgd door
Paulus, Claudius, den optvangmccster
en Benigna gingeii met spoed naar
het raam, schoven het gordijn terzijde,
cn zagen toen een zonderling cn hui
veringwekkend schouwspel aan de lin
kerzijde van liet huis.
Een machtig groot paard, forsch
gebouwd, stond tc steigeren, en onder
zijn vooipooten lag een inan roerloos,
met gescheurd kleed, cn ccne groote
diepe wonde aan de schouders. Het
was een bruin paard, nog nooit bere
den of gezadeld. Twee krachtige
mannen, als slaven «gekleed trokken
met al hun macht aan de lange teu
gcis om hel paard zijn prooi te ont-
nikken, want ieilcr oogenblik vreesde
men een nieuwen slag van zijn voor-
poolen op het weerloos offer. Gelukkig
waren vier of vijf soldaten moedig
genoeg toe- te schieten, cn gelukte
het luin den diepgewonden man
zijn hachelijken toestand te redden.
,Dat is het paard," riep de ontvang
meester, die tusschen Dionysius en
Paulus bij het raam tc kijken stond.
„Ik zie, zcidc Paulus, dat het beest
gemuilband is, waarom is dat
„Omdat het menschen eet," ant
woordde de ontvangmeester.
„Eet hel menschen herhaalde
Paulus verbaasd.
„O goden 1" gilde Benigna.
„Ja, hernam de ontvangmeester, de
waarde van dat beest is niet tc schat
ten. Het heeft ccn onbetaalbare al-
komst. Het is lieden dc vertegenwoor
diger van het Scjaanschc paardenras.
Uw Taurischc paarden zijn katten
daarbij vergeleken, uw ruiteispaarden
slechts geiten. Dat beest stamt onmid
dellijk van het echte Scjanuspaard, cn
men zegt, dat het zijn vader nog over
treft, daarom draagt het dier den
ouden uaam van „Sejanus"."
Bij die woorden wierp Paulus ccn
steelschen blik op Benigna, die dan
wit als sneeuw, dan rood als bloed
„Verhaal ons meer daarvan, zcidc
Dionysius, want wij allen kennen het
onheilspellend spreekwoord „die per
soon heeft het paard Sejanus". Wat is
de oorsprong, wat dc waarde van dat
volkswoord
Wordt voortgezet.