Jo
Ki
t Hoogste goed, toneelspel
bedrijven door L. Haver, rcgiseur van
de St. Catbarina-vereniging te Arnhem.
Dit stuk ging dezer dagen voor de
leden van de R, K. Volksbond door
de toneelvereniging „Ons Genoegen"
onder leiding van de heer G. S.
Grootkop.
Volgens de proloog verplaatst ons
de auteur in de familie van v. d. Hoo-
gen, Jan de vader, uit got
boercouders geboren, kreeg
katolieke opvoeding. Jan ging op rijpe
leeftijd spekuleren, won veel geld
buitenlandse effekten, maar bleef
danks zijn dwaze streken in zijn fijne
omgeving van paarden, rijtuigen en
bedienden de domme boer, een echte
parvenue, een man met geld zonder
vormen.
Door eerzucht en geld verblind gcefr
hij zijn oudste zoon Edgar ten huwc-
lik aan een protestants meisje. Een
vriend van den huize Mr. Sprinkhuizen
van Heukcloni, een fatterige dandy,
die op zijn zak loopt en door zijn
vleierij Item het hoofd op hol brengt,
is zoveel als makelaar in dat huwelik
opgetreden en adviseert geen
ming te geven in een verkering met
Matte, een braaf Katholiek meisje van
onbemiddelde ouders De Bruin. Oom
Plet, een broer van Jan, een joviale
heerbner, die de draak steekt met de
kwasterige manieren van zijn broer
parvenu, weet Sprinkhuizen te ont
maskeren en nu geeft de vader, zij het
met tegenzin, toestemming tot liet
huwelik.
Het derde bedrijf, dat ons tien jaa
later een kijkje gunt in dc familie vat
v. <1. Hoogen, leert ons, dat hel rijki
gemengde huwelik geen geluk heeft
gebracht, dat de vergulde pil Is geslikt
ten koste van veel httiselik geluk.
Het huwelik van Bernard is gelukkig
en gezegend met een lief kindertal.
Een verjaringspartijtje ter eere van
Bernard's oudste dochtertje, waar vader
trots en ouderliefde hoogtij vieren, is
de aanleiding tot dc onthulling van
Edgard's verdriet etl het harde verwijl
tot zijn vader: „U is de schuld van
mijn ellendig leven met eene vrouw,
die niet van mijn geloof is, door uw
toestemming heb ik mijn hoogste goed
verloren."
Een lief huiselik tafereeltje waarin
het 5-jnrig dochtertje van Bernard, het
zonnetje ut de huisehke woon, laat
zien liet geluk van een rein k'.stcllkc
echt, besluit het stuk niet vóórdat de
vader sijn misstap heeft ingezien en
betreurd.
Een fine deur, om met Jan
Hoogen te spreken, van toneelkunst,
een groep tleurigc realiteit, een brok
frisse klare levenszicning. Een groep
levende wezens, geen dode marionetten
aan een touwtje, een groep eclttc
mensen, In levende lijve, in zwierige
schikking rond een weinig ingewikkelde
en zich bewust oplossend intrige ge
schaard, in karakterkruising cn samen
vloeiing, in conflikt, in harmonie olTe-
rend, een welig, verwisselend spel
schakeringen. Een stuk woelende t
kelikhcid van gave bekoring, verrast]
in een reeks kleurige momenten. Geen
koel berekende moraitlderij, geen zedc-
mccsteiljc spelen met prekerig gebaar
cn zalvende toon, geen douche van
spreuken en teksten. In één woord
geen moraal, die je mcl de klompen
kunt voelen, ntaar die meer in je ziel
tast, dan de fulinioantste preek. Een
prachtstuk in één woord.
Heeft zelfs Molière zijn klassieken
gehad, waarop hij zich schoeide als
Piautus e, n„ wieils thema's hij gaarne
navolgde, ook L. Haver heeft zijn
model gehad waarnaar hij boetseerde
en een aandachtigetoeschouwer, die de
Arnhemse regiscur in zijn titelrol
Janus Tulp, liet fijn geestige stuk
onze Hollandse toneelschrijver Justus
van Maurik heeft gezien, bemerkt aan
stonds het model, waarnaar bij tekende
cn dat hij meesterlik heeft getroffen.
Toch Is dc opzet, het thema en dc
omlijsting nieuw, ofschoon personen
en karakters dezelfde zijn.
Dat Haver zijn derde bedrijf 10
j.tar later laat spelen Is een grote fout,
die wij hem nooit vergeven.
De opvoering van het stuk was ecu
suksex, laten we aanstonds zeggen, een
reuze stikses. Behalve kleine fouten,
waarop ik aanstonds zal wijzen, was
het spel prachtig, 't Liep gesmeerd,
't ging er in als koek, itt'.-n leefde
mee, men voelde, men begreep, Het
spel was mooi, souple, lenig, vrij uit.
Een dcgelike regie was aanstonds tc
onderkennen, aan de heer Grootkop
een woord van hulde, onder zijn leiding
ontwikkelt „Ons Genoegen" zich tot
een kranige klub.
Jan van de Hoogen speelde subliem,
zijn moellike rol heeft hij prachtig weer
gegeven. Daar steekt een akteur in.
Met een weinig studie kan hij het
brengen. Gaarne zou ik wat meer dc
parvenu gezien hebben, de rijk ge
worden botr. Een beetje domme!
gemaaktheid, (ik erken moeilik) zou hier
in de omlijsting wel gestaan hebben.
Plet v. tl. Hoogen heeft zich doen ken
nen als een geboren akteur. Zijn op
treden was een openbaring. Mooi spel.
vrije beweging, hij gif koloriet aan
'tspcl. Hij was de note comique. Toch
w. s hij niet van overdrijving '.rij tc
pleiten. Daardoor werd zijn spel soms
ruw. minder sympathiek. Dc zonen van
v. d. Hoog-n waren goed, soms wal
stroef, Bernard kon mij het best be
vallen, hij begreep zijn rol, Edgar had
Ik er gaarne wat mear in willen hebben.
Hij nam m.i. somtijds tc weinig notitie
van het millleu, waarin hij geplaatst
was. Waarom of hij voortdurend de
wandelstok aan zijn arm liet hangen, |g
en dat nog wel In een woonvertrek, j«e
is me niet duidelik.
Grootvader speelde wel wat al te
bedaard. Zijn optreden was dikwels
als van iemand, die tegen wil en dank
oud wil zijn. Zijn spel is zeker te roe
men. Jammer, dat door zijn verkoud
heid de stem te zwak, dikwels zelfs
voor in de znal onverslaanbaar en
't publiek afwezig was.
Sprinkhuizen was best, vooral zijn
mimiek was prachtig. In zijn rol I Jam
mer, dat zijn spel soms meer op een
brokje fantasie, dan op werkelikheid
leek. 't Fijne van Sprinkhuizen's en
v. d. Hoogen's samenspel ontging maar
al te vaak het publiek.
Alle andere acteurs te bespreken zou
me te ver voeren, alleen wil ik nog
wijzen op het keurige spel van Ma-
rietje, die haar klein rolletje aardig
speelde en menig toeschouwer onder
de indruk bracht.
Hoe blinkender het goud, des te
eerder ontwaart men de vlekken. Zo
ook hier. Kritiek ia geen waardering,
maar waarde schatting, en daarom wil
liet mij voorkomen, dal het spel, of
schoon hoog te roemen, niet in alle
opzichten volmaakt was, 't zij verre,
't Spijt me, de eerste keer dc eerste
bedrijven te hebben bijgewoond. De
goede indruk ging bij de 2e opvoering
voor een groot deel te loor door de
onstandvastigheid, men was niet rol-
at, eerst hel 3c bedrijf heeft ntc weer
stemming gebracht. Blijkbaar speelde
cn te veel op de souffleur. In 't derde
bedrijf werd leltk geknoeid. Nu vind ik
liet altijd een bewijs van geringschat
ting van het publiek, een mangel aan
kiesheid, onbeslagen op de planken te
komen. De mensen komen in grote
getale om ons te horen, nu moeten
wij van onze kant toch zoo beleefd
zijn, goed xe weten wat we zeggen
zullen. Een fout dus, die makkelik
te verbeteren is.
Dekor was goed. Inplaats van een
fijn salon-meublement had ik liever
it samengeraapt bazsr-gedoe gezien
was U mooi voor een parvenu. Te
veel smaak, Wat kakelbonte prenten
met breede gouden lijsten en meubels,
die geheel niet bij elkaar passen, zou
beter indruk geven.
Het derde bedrijf speelt 10 jaar later,
het hui* van Bernard, met het zelfde
dekor, dezelfde meubelen, dezelfde
schilderijen enz. Dat is toch niet juist
gezien I Maar, zal men zeggen, anders
is tc moeilik, dat loopt te veel in de
papieren. Goed, waarom dan in het
stuk geen kleine wijziging gebracht,
zodat hetzelfde dekor enz. kon toege
past worden. Bijv, Bernard trouwt
bij zijn Vader In, wc behouden dan
hetzelfde dekor en meubilair. Dat
Jack met een schorem blikje en dito
«toffer de scherven opveegt en een
stofwolk opjangt, is niet passend in
zoo'n would be fijne omgeving, bjj
zoo'n prachtig tlevrci.
Summa summarum, dc wedergave
van liet stuk, was uniek. De kleine
opmerkingen, die natuurlijk een op
bouwende kritiek bedoelen, kunnen, r<>
benut niet anders dan de waarde van
het geheel verhogen. ..Ons Genoegen"
op de goede weg. Moge zij daarop I
voortgaan. Haar werk kan bijdragen
tot veredeling van de volkssmaak, hetgfc
aankweken van goede denkbeelden.
p. j. v. S i
Burgemeester ett Wethouders dcrlrn
Gemeente Amersfoort maken bekend,!
ti de week van 7 Mei 1917 tot en
13 Mei 1917 zal worden verkrijg-
baar gesteld op bons No. 14 cn 15lr
bruine boonen, turf, brandstof,!,
'l, H.L. huisbrandkolen of 33 K.G.f
brikettenook bruinkoolbriketten mogen p
alleen op die bons worden verstrekt.
Op bon no. 15
Rijst,
gort,
havermout,
zeep,
aardappelen (voor zoover voorradig
regeeringsvarkensvlocsch.
Zuidcrzeeharing h 2 cent per stuk,^
lor zoover voorradig op bon no, 15
ut gezouten spek.
Zonder bon gezouten kluiven aan,£|]
den Keuringsdienst, Appelmarkt, voor
22 cent per K.G.
Zonder bon kalfxvleexch vooi zoo-
r voorradig bij Bleijenberg en De
Vries voor 25 cent per pond.
Het sluitingsuur der winkels op 16
el a.s. zal zijn, lO'/j uur 's avond*.
Op genoemden datum wordt onthef
fing verleend tot genoemd uur van het
bepaalde in art. 1, le. dor Verordening, I
houdende het verbod van het gebruik 1/2
van JM.cn eteetricltcit. I v
5o druk"verschenen Is, ver
meerderd cn herzien door
Pator BON. KQLB
Qebonden in heel linnen
bandje, rood gepolijs
te snede, vergulden
rugtitel, is de prijs
•lenhtt 70 cents.
'"Ulj
■tuk.
kunn«
